Г. О. Устенова А. Ш. Амирханова

Биогенді стимуляторлар және жаңа өсімдіктен алынатын препараттар
147
заманға сай естіледі, алайда бұл сөзді кытай императоры, әрі дәрігері 
Шин Нон 5 мың жыл бұрын айтып кеткен. Шырындар — өсімдік 
азықтарын кабыддаудын толыкканды физиологиялык түрінін бірі, 
онда тұраксыз, бірак организмге қажетті белсенді заттардын табиғи 
немесе аз өзгерген түрінде барынша мөлшері сакталады. Шырындарға 
мыналар тән:
• барлык компоненттерімен организмге жеңіл сінеді, өйткені олар 
өсімдік жасушасында заттың бастапкы катынасына ұксас болады;
• ас корыту ағзаларына әсері, олар клетчаткалардың барлык 
бөлшектерінен тазартылған;
• көп кырлы әсері, өйткені жасушамен синтезделген органикалык 
заттар топыракка сіңген минералды заттармен байланыса отырып 
табиғи бірлестік кұрады;
• зат алмасудың минералдануы; өткені өсімдік шырындары тікелей 
минералды негізден тұрады және сондыктан әркашан канның 
кайта тотығуы карсы эсер етеді.
Шырындардың келесі түрлері ажыратылады:
• табиғи, шикізаттьщ бір түрінен өнделген,
• коюланған немесе кұрғак, табиғи шырындардан суды жою жолы- 
мен алынады.
Шырындар кұрамында көптеген емдік профилактикалык шырын­
дардан тұрады, олар технологиялык белгілері бойынша
Купажирленген, негізгі компонетке шикізаттың баска түрінен 
алынған шырын қосады немесе химиялык кұрамы әртүрлі шикізаттың 
бір түрінен алынған шырын косады.
Қант немесе қант тосабын коса отырып, сатурирленген, көмірсутек 
диоксидінен тұрады, ашыған, қантты немесе крахмалды заттарды 
бөлшектей немесе толық ашытумен алынады. Шырыннын сапасы 
сапаға сәйкес болуы тиіс және оны жинап алғаннан кейін 2 сағаттан 
артык өнделмеуі қажет болатын шикізат жағдайына тәуелді.
Грузияның Кутателадзе АН атындағы фармакохимия институты 
шүйгін шөп, дурмана, сұр тоттанған оймакгүл, інжугүл, итжидек, дала 
кырыкбуыны, сүйелшөп, сулы бұрыш, марал қүлак, өгей шөп, калакай 
сиякты өсімдік түрлерінен шырындар алудың технологиясы жасалды. 
Осы шырындардың көбі едәуір зерттелген ретінде емдік препараттар 
түрінде колданылуға рұксат берілген.
Жуылған және кептірілген жаңа шикізаттар үсактағыш машина 
аркылы екі рет өткізеді. Ұсакталған затты дорбаға орап цилиндрге ор- 
наластырады, араларына тот баспайтын болаттан кояды және шырын

148
IV тарау
алу максатында гидравликалык пресете жоғары кысыммен пресстейді. 
Шикізаттағы шырын аз мөлшерде болса, онда материалды пресстеуге 
дейін спиртпен койып кояды. Шырынның толык бөлінуі үшін элек- 
троплазмолизатор пайдалануға болады, ол шырыннын шығынын 10- 
25% ұлғайтады. Шырынды сығу үшін пресстен белек центрифуганы 
колдануға болады. Центрифугада алынған шырындар пресс аркылы 
алынған шырындарға карағанда жаксы, өйткені ценрифугалык шырын 
2—4 есе тез дайындалады және аз тотығады.

жүктеу/скачать 9,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: