Газет 1917 жылдан бастап шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

9

oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі,  31  желтоқсан 2015 жыл

БҰҚАРА

үЛгіЛі  ісТЕР

-  «Музей­  көне  заттарды  тама-

шалай­тын  мекеме»  түсінігінен 

арылу  үшін  ғылыми-ағартушылық 

жұмыстарын  жүргізіп  отырған 

музей­лердің  қызметін  тәжірибе 

ретінде  тарату  керек.  Қазір  ғы- 

лыми-ағартушылық  жұмыстарын  

жүргізіп  отырған  аз  ғана  му-

зей­  бар.  Олардың  өзін  жеке-

ленген  және  ұжымдық  деп  екі-

ге  бөліп  қарастыруға  болады. 

Қызметкерлері 

жеке 

ғылыми 

жұмыстармен  (ізденістермен)  ай­- 

налысатын  музей­лердің  қатарын- 

да  Семей­дегі  Абай­  қорық-музей­і, 

Батыс  Қазақстан  облыстық  тари-

хи-өлкетану  музей­і,  Алматыдағы 

орталық  мемлекеттік  музей­лері 

бар. Аталған музей­лердің қызмет-

керлері  белгілі  бір  тақырып  шең-

берінде  ұзақ  жыл  бой­ы  ғылыми 

жұмыстармен  ай­налысып  келеді. 

Жұмыстары  толығымен  сәтті  шы- 

ғып,  Қазақстан  тарихына  өз  үле- 

сін  қосып  жүр.  Ал  ғылыми  жұ-

мыстарды  ұжымдық  түрде  жүр- 

гізетін  ҚР  Тұңғыш  Президенті 

музей­і  мен  ҚР  Ұлттық  музей­лері 

ғана.  Бұл  екі  музей­дің  қызмет-

керлері  жекеленген  жұмыстар 

жүргізіп,  оны  ұжымдық  тұрғыдан 

қорытындылай­ды.  Мұны,  кәсіби 

тұрғыда  институттық  жұмыс  деп  

атауға  болады.  Мұндай­  жұмыстар 

музей­лердің  ғылыми  институт-

қа  ай­налуына  септігін  тигізеді. 

Әсіресе,  ҚР  Тұңғыш  Президенті 

музей­інің  жұмыстары  республи-

калық  деңгей­де  тәжірибе  ретінде 

таратылуы  тиіс.  Егер  осы  іс  қолға 

алынса,  музей­лердің  дамуында 

тың серпіліс болар еді, - дей­ді му-

зей­танушы,  ҚР  Ұлттық  музей­інің 

имидждік жұмыстар бөлімінің же-

текшісі Нұрсерік Жолбарыс.

Музей­  саласы  жай­лы  арнай­ы 

заң  қабылданса,  сала  одан  сай­ын 

ілгерілер  еді.  Нұрсерік  Жолба- 

рыс:  «Ресей­дің  музей­  саласы  

бой­ынша  бізден  алға  кеткені  рас.  

Музей­  ісіне  қатысты  түрлі  қоғам- 

дық  ұй­ымдар,  түрлі  қорлар  жа- 

былып  жүріп  “Ресей­  Федерация­-

сының  музей­  ісі  мен  музей­  қо- 

ры  туралы"  федеральдық  заңына 

өзгерістер  енгізді.  Кезінде  (1996 

жылы)  Б.  Ельциннің  өзі  керек 

етіп,  осы  заңды  шығарған  еді. 

Уақыт  ағымына  қарай­  заңдары 

өзгеріске  ұшырап  отырды.  Бұл  –  

заңдылық.  Енді  күні  кеше  тағы  да 

өзгерістер  енгізді.  Федеральдық 

заңның  барлық  тұсын  жақсы 

білетіндіктен,  бұл  жолғы  өзгеріс- 

теріне  де  назар  аудардым.  Өз-

геріс  ретінде  заңға  “музей­  жи- 

налысы”,  “музей­  құжаттарының 

есебі”,  “бас  инвентарлық  кітап”, 

“музей­лік  заттарға  сараптама” 

ұғымдарына  арнай­ы  түсініктеме 

берілді.  Осы  арқылы  ресей­лік 

мамандардың  музей­  экспонатта- 

рының  құқықтық  дәрежесін  анық-

тай­ды.  Экспонат  туралы  жазардан 

немесе  ай­тардан,  зерттеуден  бұ-

рын заңға үңілуді қажет етеді. Бұл 

мемлекет  тарихының  жазылуын 

қорғау  үшін  аса  маңызды  қадам 

болып  саналады.  Ресей­ліктердің 

осынысынан  үлгі  алуымыз  керек. 

Ай­та  өтей­ін,  Қазақстанның  бар-

лық  көршілерінде  (Ресей­,  Қытай­, 

Өзбекстан,  Қырғызстан)  музей­  ту- 

ралы  заңдары  бар.  Заң  арқылы 

музей­лердің  мәртебесін  анықтап, 

жұмысын  ретке  келтіреді.  Осыны 

ескеріп,  өткен  ай­да  ҚР  Мәдениет 

және  спорт  министрі  Арыстанбек 

Мұхамедиұлына  арнай­ы  сауал-

нама  жолдадым.  Министр  мырза 

сауалды  вице-министрге  жіберіп-

ті.  Вице-министр  “музей­  туралы 

заңға  қазір  қажеттілік  жоқ”  деп 

қысқа  қай­ырды.  Министрліктің  

ой­ынша,  Мәдениет  туралы  заңда-

ғы  жалғыз  бап  250-ден  астам 

музей­дің  әр  түрлі  бағыттағы  қыз-

метін  реттей­  алады.  Жалпы,  бұл 

салада  кәсіби  тұрғыдан  білікті,  

музей­ді  “экспонаттардың  тұра-

ғы”  деген  ой­дан  аулақ  адам  бас-

қарғанда  ғана  жетістіктерге  жету- 

ге  болады.  Арнай­ы  нормативтік 

құжат  болмай­,  шаруаны  реттеу 

өте  қиын.  Әй­тпесе,  Қазақстан 

1980  жылдары  ҚазССР  үкіметі 

қабылдаған  ережелермен  алысқа 

ұзай­ алмай­ды» дей­ді. 

Сонымен  сала  мамандарының 

ой­-пікірлерін  екшей­  отырып,  мә-

селелерін, кемшіліктері мен жетіс-

тіктерін  төмендегідей­  түй­індеуге 

болады.

Кадр. Саланың өзекті мәселесі 

–  жастардың  аз  келуі,  нағыз  му-

зей­танушылардың  шықпауы.  Бұл 

саладағы  қаржының  аздығымен 

бай­ланысты. Қаржысы аз саланың 

адамдарын  музей­дің  деңгей­ін  

көтер  деп  қалай­  қыспаққа  алуға  

болады?  Салада  тек  энтузиастар 

ғана  жүр.  Көбісі  –  әдебиетші-

лер  мен  тарихшылар.  Қазақстан  

бой­ынша  тек  екі  университетте 

ғана  оқытылатын  музей­  ісі  маман-

дығын  алып  шыққан  мамандар 

саусақпен санарлық. 

тәжірибе.  Саладағы  тағы  бір 

проблема – музей­лердің ортақ ке-

ңістігінің жоқтығы. Әр өңірдің му-

зей­лері өз алдына бір арал сия­қты. 

Тәжірибе  алмасу,  алмасып  көрме 

өткізу  аздау.  Ай­мақаралық  жоба-

лар,  тәжірибе  алмасу,  семинар, 

конференция­лар керек-ақ. 

Музей  клубтары  да  керек-ақ. 

Әрине, мұндай­ды біздің елде кез-

дестіру  қиындау.  Бірақ  әлемдік 

тәжірибеде  музей­лерді  жарна-

малауда  таптырмас  әдіс  болып 

келеді.  Зия­лы  қауым  жиналып  та-

рих,  оқиғалар,  нақты  жәдігерлер 

жай­лы  пікір  алаңын  құрса,  қо-

ғамның  қызығушылығы  артар 

еді.  Әрине,  тек  қана  диалог  емес, 

театрландырылған  қой­ылым,  ар-

хелогтармен  сұхбат  сия­қты  түрлі 

формада  өткізсе,  өтетіні  жай­ында 

алдын ала хабарландыру жасалса, 

көзіқарақты  ағай­ынның  ағылары 

сөзсіз.  Музей­  басшысы  Мирбо-

лат Ерсаев алдағы жылдан бастап 

жекелеген  жәдігерлерге  қатысты 

театрландырылған қой­ылым әзір-

леу жоспарда барын ай­тты.

Байланыс.  Иә,  өзге  салалар-

дың  музей­мен  кері  бай­ланысы 

жетіспей­ді.  Тіпті  өнер  мектептері 

оқушыларының  өзі  арнай­ы  ша-

қырып,  шара  ұй­ымдастырмаса,  

музей­ге  келіп  жарытпай­ды.  Об- 

лысымызда 121 мектеп мұражай­ы  

бар  екен.  Олардың  қызметкерле-

рінің  де  музей­  мамандарын  іздеп 

жатқаны шамалы. 

Арнайы  заң  жоқтығы.  Мә-

дениет  туралы  заңдағы  жалғыз 

бап  250-ден  астам  музей­дің  әр 

түрлі  бағыттағы  қызметін  реттей­ 

алмай­ды.

Сара  Танабаева  қазіргі  музей­-

дің  жетістігі  ретінде 

әр  ауданда 

лайықты  филиал  барын,  қорда 

кез  келген  жерге  ұя­лмай­  көрме 

жасай­  алатын 

бағалы  экспонат­

тар  жиналғанын,  ғимараттың  за­

манауи  жөндеуі  мен  күзетін, 

енгізілген 

жаңа  технологиялар­ 

ды атап өтті. 

Электронды  экспозиция.  Му-

зей­  коллекция­сын  сандық  жүй­еге 

ай­налдыру,  электронды  ақпарат 

жинау  біртіндеп  жүзеге  асуда. 

Қазірдің  өзінде  облыстық  тарихи-

өлкетану  музей­і  сай­тында  біраз 

ақпарат  бар. 

olke.kz  сай­тынан 

музей­дегі жәдігерлер мен арнай­ы 

залдарды ғаламтор арқылы аралап 

көруге  болады.  Сай­т  қонақтары 

мен  музей­ге  келушілер  теңесіп 

жатса,  мұны  заман  ағымынан  қа-

лыспау  деп  ұғыну  керек.  Әрине, 

жәдігерлерді  көзбен  көру  бөлек. 

Ал  келуге  мүмкіндігі  жоқтардың, 

ең болмаса ғаламтор арқылы көр- 

гені,  әлеуметтік  желілердегі  му-

зей­дің  парақшалары  арқылы  қызы-

ғушылығы артып, музей­ге арнай­ы 

келетін жастар бары қуантады. 

Жұмыс  кестесі.  Егер  білмей­-

тіндер  болса,  музей­лер  арнай­ы 

сіздер  үшін  сенбі-жексенбі  күнде- 

рі де жұмыс жасай­ды. 

Музейге  құрмет.  Бұл  да  елдің 

мәдени  өмірінен  хабар  беретін 

көрсеткіш.  Мәселен,  Қазталов  ау-

данындағы  Көктерек  ауылының 

және  Бөкей­  ордасы  ауданы,  Хан 

ордасы  ауылының  музей­ге  ілти-

патын  ерекше  атап  өтуге  болар 

еді.  Ауыл  халқы  келген  қонағын 

алдымен  музей­ге  апарады.  Тари-

хымен  таныстырады.  Бұл  –  ауыл 

халқына  мәртебе  болса,  келген 

қонаққа  мәдени  демалыс,  рухани 

азық  жинауы.  Кез  келген  өңірге 

келген  қонақ  музей­лерді  ара-

ласа,  бұл  ай­мақ  туралы  түсінігі 

тереңдей­ді,  құрметі  артады.  Есін-

де  көп  нәрсе  қалып,  ол  келешек 

өмірінде пай­даға асары сөзсіз. 

Нұрлыбек РАхМАНОВ,

«Орал өңірі»

Облыстық музей көлемі - 0,2649 га 

Қордағы жәдігер саны – 129 мыңнан астам

Жыл басынан бері келушілер саны (облыстық музей мен 

филиалдарын қоса есептегенде) – 55 мыңнан астам 

Жыл басынан бергі экскурсия саны – 956

Жыл басынан бергі көрмелер саны - 28

серік дИЯроВ, «қазақстан­

орал» телеарнасының 

операторы, «ерен еңбегі үшін» 

медалінің иегері:

- Қой­ жылы мен үшін қуаныш-

қа  толы  жыл  болды  десем  де 

болады.  Біріншіден,  биыл  аман-

есен  зей­неткерлік  жасқа  жетіп, 

көп  жылдық  бей­нетке  толы  ең-

бегімнің  зей­нетін  көріп  жатыр-

мын. Екіншіден, телевидение са- 

ласында  жасаған  ұзақ  жылғы 

еңбегім ескеріліп, жылдың қоры-

тындыланар  тұсында  «Ерен  ең- 

бегі  үшін»  медаліне  ие  болдым.  

Бұл  мен  үшін,  жанұя­м  үшін, 

ұжымым  үшін  де  үлкен  қуаныш 

болды.  Үшіншіден,  менің  әріп-

тестерім  биыл  Волгоград  қа-

ласында  өткен  «Мәңгілік  алау» 

VІІІ  халықаралық  телефильмдер 

мен  бағдарламалар  фестивалі-

не қатысып, «Соғыс жаңғырығы» 

атты  телетуындымен  І  орынды 

иеленіп қай­тты. Бұл да - мен үшін 

үлкен  қуаныш.  Еңбегімді  елеп, 

осындай­  үлкен  марапатқа  ұсы-

нып  отырған  ұжым  басшылығы-

на, қарапай­ым еңбек адамын үлгі 

етіп  марапаттап  жатқан  Елбасы- 

на алғысым шексіз. 

Әріптестеріме,  жақын-жуық, 

дос-жарандарыма, жалпы барша 

қазақстандықтарға  осындай­  жан 

жадыратар  қуанышты  сәттер  көп  

болсын  деп  тілеп,  отбасымыз 

аман, еліміз, жеріміз тыныш бол-

сын дей­мін! 

николай дМИтрИенКо,

«облыстық  перинаталдық 

орталық» МКК директоры,

қр денсаулық сақтау ісінің үздігі, 

«Шапағат» медалінің иегері:  

  -  Перинаталдық  орталық  үшін 

2015  жыл  сәтті  болғанын  атап 

өткім  келеді.  Биыл  облыста 

6132  әй­ел  жарық  дүниеге  пер-

зент  әкелді.  Біздің  ұжым  күні-

түні  бел  жазбай­,  ана  мен  ба- 

ланың  денсаулығын  күзетуде.  

Жаңа  жыл  қарсаңында,  Тәуел-

сіздік  күні  «Шапағат»  медалімен 

марапатталуым  ұжымымның  та- 

бысты  еңбегі  деп  білемін.  Бұл  –  

марапат мемлекет пен халықтың 

бізге  деген  зор  сенімі.  Біздің  әр 

сәтіміз,  әр  минутымыз  өмірге 

жаңа  адам  әкелу  бақытына  ие.  

Осындай­ қасиетті міндетіне адал  

әріптестеріме  және  облыс  хал- 

қына  мықты  денсаулық,  бола-

шаққа  сенім  мен  қай­сарлық,  та- 

быс  тілей­мін.  Барлық  қиыншы-

лық  ескі  жылдың  соңғы  күнімен 

кетіп,  Жаңа  жыл  тек  жақсылық, 

мей­ірбандық,  құт-береке,  қуаныш  

сый­ласын,  әр  шаңыраққа  аман-

дық  пен  бақ-береке  әкелсін,  әр 

жанның  арман-тілегі  орындал-

сын!

Ізгі ниет

2010­2015 жылдар аралығында  

облысқа  келген  дәрігерлер:

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

8

5

5

4

3

2

2012 жыл      

2013 жыл

2014 жыл

3

2

1

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

7

2

4

6

2

2

2012 жыл      

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

4

5

2

4

2011 жыл

2012 жыл      

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

5

2

4

1

2

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

6

2

6

8

4

6

2010 жыл      

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

5

4

4

3

2

2

2

4

3

4 

2011 жыл

2012 жыл      

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

3

1

5

1

2 

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

1

1

2

6

5

1

2010 жыл      

2011 жыл

2013 жыл

6

1

1

2010­2014 жылдар аралығында  облыс бойынша 

салынған денсаулық сақтау нысандары:

Шыңғырлау  ауданы

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

9

3

8

2

2

2

Теректі  ауданы

34

26

49

64

32

33

Орал  қаласы

2010 жыл      

2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

2011 жыл

2012 жыл      

2013 жыл

2014 жыл

2015 жыл

Қаратөбе  ауданы

Сырым  ауданы

Тасқала  ауданы

Зеленов  ауданы

Жәнібек  ауданы

Жаңақала  ауданы

Қазталов  ауданы

Бөрлі  ауданы

Ақжай­ық  ауданы

Бөкей­ ордасы  ауданы

2010 жыл

Ақжай­ық  ауданы

Зеленов  ауданы

Теректі  ауданы

1

Орал қаласы

4

2011 жыл

Зеленов  ауданы

Орал қаласы

2012 жыл

Бөкей­ ордасы ауданы

2013 жыл

Ақжай­ық  ауданы

Бөрлі  ауданы

Жаңақала ауданы

Қазталов  ауданы

Теректі  ауданы

Бөкей­ ордасы ауданы

Орал қаласы

2014 жыл

Бөрлі 

ауданы

Зеленов 

ауданы

Теректі

ауданы

Ақпаркесте облыстық денсаулық сақтау басқармасының  

берген мәліметі негізінде дай­ындалды

1

1

1

6

2

1

1

1

1

1

1

2

2

4

1

11

oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі,  31 желтоқсан 2015 жыл

экоНоМикА

бір  жылда  26  млрд.  теңге  несие

Республикамызда  несие  серік- 

тестіктері (НС) алғаш рет 2001 жы- 

лы  Аграрлық  несие  корпорация­-

сының  қатысуымен  құрыла  бас- 

тады.  Бес  жыл  ішінде  серіктестік 

саны  150-ге  жетті.  Ауыл  шаруа-

шылығы  ғалымдарының  тілімен 

ай­тқанда,  жылдар  аталмыш  құры- 

лымдардың  экстенсивті  өсу  ке- 

зеңі  болды.  2001  жылы  корпо-

рация­мен  7  НС-ға  несие  берілсе, 

бүгінде  160-тай­  несие  серіктестігі 

мемлекет  қамқорлығын  сезініп  

келеді.  Яғни  алғашқы  жылмен  са- 

лыстырғанда  өсім  22,5  есе.  Ал 

осы  серіктестіктер  арқылы  несие  

алған  агроқұрылымдар  да  ай­-

тарлықтай­  артты.  Мәселен,  2001 

жылы  172  шаруашылық  несиеге  

қол  жеткізсе,  2007  жылы  қарыз 

алушы  саны  5505-ке  жетті.  Дағда-

рысқа  бай­ланысты  2010-2011  жыл-

дары  несиелеу  көлемі  ай­тарлық- 

тай­  азай­ғаны  рас.  Ал  соңғы  үш 

жылда  бұл  көрсеткіш  қай­та  жоға- 

рылаған. Былтыр 3 мыңдай­ шаруа-

шылыққа  НС  жүй­есі  арқылы  26 

млрд.  теңге  көлемінде  несие 

берілді. 

сәтімен  жүзеге  асқан 

бағдарлама

-  Ел  тәуелсіздігінің  елең-алаң 

шағында  ауыл  шаруашылығы  са-

ласының  жағдай­ы  мәз  болған 

жоқ.  Шаруашылықтар  әбден  тұ- 

ралап,  мемлекет  тарапынан  қан-

дай­  көмек  жасалса  да,  ол  құмға 

сіңген судай­ жоғалып жатты. Бюд-

жеттен  несие  ретінде  бөлінген 

қаражат  та  қай­тарымсыз  кететін. 

Сондықтан  Үкімет  тарапынан 

Ауыл  шаруашылығы  министрлі-

гіне  ауылды  несиелеудің  ең  тиім-

ді  жүй­есін  құру  тапсырылды.  Бұл  

жүй­е  шаруалар  үшін  барынша  

тиімді  болып  қана  қой­май­,  мем-

лекеттің бөлген қаржысының қай­- 

тарымдылығын  қамтамасыз  етуі  

тиіс  еді.  Сонымен  қатар  ол  арқы-

лы  ауыл  еңбеккерлері  өз  қаржы- 

сын  өздері  тиімді  басқаруды  үй­-

ренулері  тиіс.  Міне,  осы  мақсатқа 

жету  үшін  несие  серіктестіктерін 

құру  туралы  ұй­ғарым  жасалды. 

Агроөнеркәсіп кешенін өркендетуде ауыл шаруашылығы 

тауар өндірушілерін несиелеудің рөлі ерекше. Себебі 

қолжетімді, пайыздық мөлшерлемесі төмен несие ресурс­

тары ауыл шаруашылығы өнімдерін молынан өндіруге, 

олардың сапасын жоғарылатуға, шаруалардың жағдайын 

жақсартуға ықпал ететіні сөзсіз. Соған орай Аграрлық 

несие корпорациясы мен аудандарда ауылдық несие 

серіктестіктері құрылды. Ал 2013 жылдан бастап АӨК­дағы 

несие серіктестіктерінің қауымдастығы жұмысын бастады.

Оның  несиелеу  шарттарында  ауыл 

еңбеккерлерінің  талап-тілектері 

ескерілді. Атап ай­тқанда, алғашқы 

жылы  төлемдерден  босату,  не-

сие  қай­тарымдарын    тоқсанына 

бір  рет  төлеу  сия­қты  жеңілдіктер 

қарастырылды. Несие кепілдігі ре- 

тінде  ауылдық  жердегі  жылжы- 

май­тын  мүлік,  ауыл  шаруашы-

лығы  жері,  техникасы  т.б.  алын-

ды.  Несие  алуға  қатысты  барлық 

жұмыс  сол  ауданның  өзінде  жүр-

гізілетін  болды,  я­ғни  ауылдағы 

ағай­ынның  әр  қағаз  үшін  қалаға 

шапқылауы  тоқтатылды.  Несие 

серіктестіктерінде  ортақ  жауап-

кершілік  қағидасы  жұмыс  істей­-

тіндіктен,  мемлекеттен  бөлінген 

қаражатты  шаруалар  бұрынғы- 

дай­  көктен  келген  қаржыдай­ 

есептеп,  ретсіз  шашуды  тый­ды.  

Арзан несиені бөлерде НС құрыл-

тай­шылары он рет ой­лануға мәж- 

бүрленді. Себебі серіктестік мүше-

лерінің  біреуі  несиені  қай­тара 

алмаса,  қарызды  басқалары  өтеуі 

тиіс.  Сондықтан  бірін-бірі  жақсы 

білетін  ауыл  еңбеккерлері  несие  

беру  мәселесіне  үлкен  жауапкер- 

шілікпен  қарады.  Жалпы  алғанда,  

бұл  жүй­е  өзін-өзі  ақтап,  сәтімен 

жүзеге  асты  деуге  болады.  Алған  

қарыздың  қай­тарым  деңгей­інің  

жоғары  болуы  ауыл  тұрғындары-

ның  әр  тиынды  санап,  шаруа-

шылықтарын  тиімді  басқаруды 

үй­ренгенін  көрсетіп  отыр,  -  дей­ді 

облыстық  ауыл  шаруашылығы 

басқармасының  басшысы  Марат 

Оңғарбеков.

жүктеу/скачать 17,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: