Средний квадратический диаметр, который определим через среднюю площадь сечения, по правилам, принятым в лесной таксации. Формула для его нахождения соответствует средней квадратической. Орман таксациясында қабылданған ережелерге сәйкес орташа қима ауданы арқылы анықталатын орташа квадраттық диаметр. Оны табу формуласы орташа квадратқа сәйкес келеді (формула (4.8)):
Как видим, средний диаметр, который пригоден для нахождения запаса через среднюю площадь сечения и определенный через среднюю геометрическую, больше, чем среднеарифметический. Көріп отырғаныңыздай, орташа көлденең қиманың ауданы арқылы Қор табуға жарамды және орташа геометриялық арқылы анықталған орташа диаметр орташа арифметикалықтан үлкен. Допустим, что среднее дерево в этом древостое имеет высоту (h) 26 м, а коэффициент формы (f), т.е. отношение объема ствола к объему цилиндра, имеющего с данным стволом одинаковые высоту и диаметр на высоте 1,3 м – 0,46. Объем дерева (V) в этом случае определяется по формуле V=ghf.Айталық, бұл ағашта орташа ағаштың биіктігі (h) 26 м, ал пішін коэффициенті (f), яғни.Магистраль көлемінің цилиндр көлеміне қатынасы, осы магистральмен биіктігі мен диаметрі 1,3 м – 0,46. Бұл жағдайда ағаштың көлемі (V) формула бойынша анықталады V=ghf.При этом все величины следует представить в одной размерности. Так как объем дерева обычно находят в м3, то и все составляющие приведенной формулы выразим в м. Тогда объем дерева, имеющего среднеквадратический диаметр (V1) будет равен Бұл жағдайда барлық мәндер бір өлшемде ұсынылуы керек. Ағаштың көлемі әдетте м3-де табылатындықтан, біз берілген формуланың барлық компоненттерін м-де білдіреміз, содан кейін диаметрі (V1) болатын ағаштың көлемі болады
При использовании среднеарифметического диаметра объем дерева (V2) составит
Орташа арифметикалық диаметрді қолданған кезде ағаштың көлемі (V2)
Как видим, в последнем случае данный показатель занижен почти на 9%. Истинный запас исследованного древостоя (M) равен произведению числа стволов(niN)наобъемсреднегодерева,т.е.M=Vср∙N.Длянашегопримера M= 0,84 м3∙ 120 = 101 м3.
Көріп отырғаныңыздай, соңғы жағдайда бұл көрсеткіш шамамен 9% - ға төмендетілген. Зерттелген сүрекдіңнің шынайы қоры (M) діңдер санының көбейтіндісіне (niN)тең орташа ағаштың көлеміне, яғни M=Vср∙N.. Біздің мысал үшін M= 0,84 м3∙ 120 = 101 м3.
Таким образом, для получения истинного значения площади сечения или объемов всех деревьев посредством среднего дерева и числа деревьев диаметр среднего модельного дерева следует находить как среднюю квадратическую величину. В лесной таксации именно так и поступают. Поэтому средняя квадратическая величина нашла широкое распространение в лесном хозяйстве. Осылайша, барлық ағаштардың көлденең қимасының немесе көлемінің шынайы мәнін орташа ағаш және ағаштар саны арқылы алу үшін орташа үлгі ағашының диаметрін орташа квадраттық шама ретінде табу керек. Орман таксациясында олар дәл осылай жасайды. Сондықтан орташа квадраттық шама орман шаруашылығында кең таралды.