Гшһңр Ц£ңсиі о л ж й з й л й р ы н 0й іы иийлі

Оң  білегін  жуғанда;  «Аллаһуммә  әғтини  китәби  бииәмини 
уә хәссәбни хисәбән  иәсирән».
Сол  білегін  жуғанда;  «Аллаһуммә  лә  туғтини  китәби 
бишимәли уә лә мин уәрә зәһри».
Басқа  масих  тартқанда;  «Аллаһуммә  ғәшшинти  рәхмәтик 
уә әнзил ғәләииә мин бәрәкәтик».
Екі  қолын  жуғанда;  «Аллаһуммә  ижғәлний  минәл-ләзинә 
иәстәмиғунә  әл-қәул  фәиәбтәғунә  әхсәнуһу  мәғә  руқбәт 
аллаһумма әғтәд рәқбәт минән нәр».
ліыаі 
Сх!Р-*лиі! 
С
у
*
-Л*Й 
о*
 
і35»'
Оң  аяғын  жуғанда;  «Аллаһуммә  сәббит  қәдәмин  ғәлә 
сиратә иәумә тәзәллу фиһил-әқдәм».
?&І\
 -ца 
ол& 
ңа
Сол  аяғын  жуғанда;  «Аллаһуммә  ижғал  ли  сәғиән 
мәшкурән уә зәнбән мәғфурән».
I 
I 
^  <>
аі
 (ЦІІІ
Таһарат  соңында  таһараттан  артылып  қалған  судан 
қолына  алып  бір  ұртап;  «Аллаһуммә  әшфини  би  шифәик дәуә- 
ән  би  дәуәик  әғсимни  минәл-уәһли  уәл-әмрәд  уәл-әужәғ 
тәһәрәт  тәмәмнәд  аллаһуммә  ижғәлний  минәт-тәууәбиинә
уәжғәлний минәл мутәтаһһириин».
в^і.и5 о
з
 
<>-»й 
0*
 сги -в&1 
^  
г ^ '
о
* 
3
 
<> 
С+33'
Ағузу 
билләһи 
минәш-шайтан 
ражим. 
Бисмиллаһи
рахманир рахим.
Бірінші «Аллаһу акбәр» дегенде «жәллә жәләлләһу».
«Әшһәду әл-ләә  иләһә  ил-лаллаһ» дегенде  «куррәт ғәин 
бәинии бик» дер. 0' 
^  
ь'-^
«Әшһәду 
әннә 
Мухаммәдәр-Расулуллаһ» 
дегенде 
«салаллаһу ғалейк иә  расул  Аллаһ»  дер.<&» V' 
V  й' 
Ч&-
 л і
«Хаййә  алас-саләһ»  дегенде  «лә  һәулә  уәлә  қууәтә  иллә 
билләһи ғали-ул ғазим» дер.
діЬ VI»
59
і

«Хаййә  аләл-фәләх»  дегенд  «мә  шә  Аллаһу  кәнә  уә  мә 
ләм иәшә Аллаһ ләм иәкун» дер. 
^
 
л іиіи
гЗ Ш -
«Ассалату  хайру  минан  нәум»  дегенде  «саууақту  уа  би 
хаққи нәтәқтә» дер. 
о-» ^  з^кліі сіік: ііхіь ^ 
с&у*.
«Аллаһу акбәр» дегенде «лә иләһә иллә Аплаһ» дер. 
л и  
<оіі VI 
ал
 V
Истинжа
Денедегі  нәжіс  екі  жолдың  бірінен  шығып,  бірақ  төңірегіне 
жайылмаса, тас не топырақпен сүртіп тазапау сүннет.
Шыққан  жерінің  маңайына  теңгенің  көлемінен  артық
жайылса, сумен тазалау фарыз.
Жүніптіктен, хайыздан,  нифастан  қаншалық аз жайылса да 
жуылу парыз.
(Түсінік: 
Тазалықтың 
сөздік 
мағынасы: 
Таза 
болу, 
тазалану,  пәктік және тазалық. Ж.Х).
Діни  мағынасы: Хабәс:  жаман,  арам,  нәжіс,  көзге  көрінетін, 
діни  тұрғыдан  нәжіс  (кір)  болып  есептелетін  және  хадәстен 
(нәжіс, 
арам 
нәрседен)  тазару  немесе  көзге  көрінетін, 
көрінбейтін нәжістерден (арамдықтан) тазалану.
Ислам  негізінен  тазалықты  және  иманның  кәмілдігін  негіз 
еткен  дін.  Исламның  негізі  тазалықта  Пайғамбарымызға  ең 
әуелі  "Оқы"  деген  әмір  келген  болса,  екінші  болып  тазалық 
туралы  аят түскен.  «Киіміңді тазала»  (Мүддәссир  сүресі,  4-аят). 
Тазапықты  діни  міндет  деп  қабылдайтын  Исламға,  5  уақыт 
намаз  оқу  үшін,  дәрет  алу  арқылы  дененің  ең  көп  кірлейтін 
мүшелерін  жиі-жиі  жуу  әмір  етілген  (бұйырылған).  Осының 
нәтижесінде  мү’мин  құл  Жаратушының  құзырында  (алдында) 
таза  болып  есептеледі.  Тіпті,  өлген  біреуді  жуындырғаннан 
кейін 
Алланың 
алдына 
жіберу, 
исламның 
тазапыққа 
қаншалықты мән беретіндігінің дәлелі.
Ислам  — материалдық  тазалыққа  қаншалықты  мән  берсе,
рухани  және  жан  тазалығына  да  соншалықты  мән  береді.
Ислам 
адамның 
жүрегін 
соқыр 
сенімдерден, 
пайдасыз
нәрселерден,  қызғаншақтық,  тәкәппарлық,  көз  бояушылық,
дұшпандық  сияқты  жаман  мінез-құлықтардан  таза  болуын 
қалайды.
60

Адам  тәнімен,  жанымен  (жандүниесі)  адам  болғандықтан; 
іші-сырты  сезімдік  ой-пікірімен  таза  болуы  керек.  Жақсы 
жағымды 
және  дурыс  нөрселерді  ойлауы,  жасауы  керек.
Жандүниесін жақсы мінездермен әшекейлеуі абзал. 
_
Бір  жағынан  тазалық  денсаулық  үшін  де  қажетті.  Алаида
тазалық дегенде алдымен ойымызға келетіні:
2  жантазалығы;
2  тән тазалығы;
2  қоршаған орта тазалығы (экология) болмақ;
Тазалық  адамның  ең  көркем  байлығы,  әшекейі,  сөні.
Иманмен қоректенген  рухтың (жанның) нүрға бөленуі.
ш
түрлері
тұрғыдан
түрлі
Хадәс:  Шынайы  емес,  көзге  көрінбейтін,  құлшылыққа
тұрғыдан
I 
.м  і « і. 
’ •*■«-------^  
. 
-  
. 
.
кірлеу (нәжіс) хадәс деп аталады. Хадәс екіге бөлінеді.
а) кіші хадәс: дәретсіздік; 
_
ә)  үлкен  хадәс:  жүніптік,  әйелдің  хайыз  және  нифас
жағдайында болу сияқты;
Нәжіс-  "Нәжіс":  кір  деген  сөз.  Немесе  бүл  бір  себепке
байланысты  пайда  болған  кірге  де  берілген  есім.  Мысалы:  кір 
киім  сияқты.  Кір  мен  ластық  заттың  өзінде  болса  Нәжес 
дейді.  Нәжіс пен Хадәсті біріктіріп "Нәжасәт" атауы беріледі.
Бір  себеппен  былғанып,  шын  нәжіске  айналған  және  кезге 
дүрыс  болғанымен  діни  түрғыда  нәжіс  болып  қабылданған
материалдық кір.  Бүл да екіге бөлінеді.
а)  жеңіл  нәжіс:  Нәжіс,  не  нәжіс  еместігі  күмәнді
көзқарас)  болған  нәжістер.  Мысалы:  халал  жануарлардың  зәрі
(әртүрлі
сияқты;
туралы
оны  нәжіс  емес  деп  дәлелдеу  мүмкін  емес  болған  нәжіс. 
Мысалы:  Қан және жемтік (әлексе)  сияқтылар;
түрлі
Хадәстен
Хадәстен  тазалануда  ең  маңызды  нәрсе  су.  мші  х а д ^ іс п  
дәрет  арқылы  үлкен  хадәстен  шомылу  (ғүсүл)  арқылы 
тазаланды.  Егер  су  табылмаса  және  суды  қолдануға  кедерп
61
I

я
болса  тәйәмүм  соғады.  Міне,  осы  тазалық  түрін  дінімізде
"хадәестен тахарат" -  деп атаиды.
2)  Нәжістен тахарет (тазалану): 
1
Денемізде  -   киіміміз  бен  намаз  оқитын  жерімізді  нәжістен
тазалауды "нәжістен тахарат" деп атайды. 
I
Діни  үкім  бойынша  "хадәс"  және  негізінде  арам  деп
н.
есептелетін 
нәжіс 
қүлшылықтардың  жасалуына 
кедергі 
болады.  Бүларды діни  шарттарына сай тазалау керек.  Көбінесе 
тазалыққа су қолданады.
Олай 
болса 
қандай 
сулармен 
тазалық 
жасауға 
болатындығын көрейік.
Тазапық жағынан су және оның түрлері.
Су  дегенде,  тазалық  жасауға  болатын  жаңбыр,  бүршақ, 
қар,  теңіз,  құдық  және  бұлақ  сулары  есімізге  түседі.  Бұлар
мұтлақ  су  немес  қоспасыз  тұнық  мөлдір  су  делінеді.  Бұлар 
түсі,  дәмі  және  иісі  жағынан  еш  айырмашылығы  болмаған 
сулар.
Гүл  (өсімдік )  суы,  жеміс-жидек суы,  ет суы  сияқты  әртүрлі 
қоспа атымен атапатын сулар да бар.  Бұларды "мүқайиәт суы," 
яғни қоспа қосылған, мөлдір таза емес сулар деп атайды.
Хадәстен  тек  қана  мұтлақ  (таза)  сулармен  тазалануға 
болады.  Нәжістен  тазалану  үшін  (денедегі  немес  киімдегі  кірді, 
лас  және  арамды  жуу),  мұтлақ  су  болмаған  жағдайда  (таза 
болатын болса) мұқайиет сумен де тазалануға болады.
Тазалығы жағынан мұтлақ су бес түрлі:
1)  Таза,  тазапануға  жарайтын  және  қолдануда  мәкрүх 
есептемейтін сулар:
Негізгі 
қасиеттері  жоғалмаған 
яғни, 
өңі, 
дәмі, 
иісі 
бұзылмаған,  таза,  бұрын  қолданылмаған,  ішуге  де  жарайтын 
сулар.
Бұндай суды  ішуге,  тамаққа  қолдануға,  дәрет алуға,  ғұсыл 
құйынуға  және әртүрлі жасауға болады;
2)  Таза,  тазапауға  жарайтын,  бірақ,  қолдануда  мәкрүх 
есептелетін сулар:
Мысық  сияқты  үй  хайуандарының  ішкенінен  қалған  су.  Су 
болмаған жағдайда, бұндай суды  қолдануға болады, бірақ, таза 
су болса, бұндай суды пайдалану мәкрүх.
62

К 
3)  Таза, бірақ, тазалануға жарамайтын сулар:
Дәрет және ғұсыл құйынған су.  Бұндай су таза болғанымен 
қайтадан  дәрет және  ғұсыл  алуға  жарамайды.  Бұл  суды,  "мә-и 
мүстә'мәл"  (қолданылған  су)  деп  атайды.  Басқа  су  болмаған 
.  кезде,  ондай  сумен  нәжісті  тазалауға  болады.  Ішу  харам  һәм
Ім ә кр үх.
Е 
4) Арам сулар:
^ 
Ішіне  нәжіс  (жемтік,  кір-қоқыс)  түскені,  түсуі  мүмкін  болған 
және  ақпайтын,  тоқтау  сулар.  Бұндай  сулармен  тазалық жасау
I   харам.
■ 
5) Таза, не таза еместігі күмәнді сулар:
I  
Есек пен қашырдан қалған сулар.
I  
Бұл  су  таза  болса  да,  дәрет  алуға  және  ғұсыл  құйынуға 
у  келмейді.  Өйткені,  бұл  сулар  жайында  шариғат  үкімдерінде  әр 
түрлі  пікірлер  бар  болғандықтан,  қолдануға  болатын  не
I   болмайтындығы айқын үкім жоқ.
I 
Басқа-  су  болса,  бұндай  сулармен  дәрет  алып,  ғүсыл 
құйынбаған  жөн.  Бірақта,  нәжісті  тазалауға  болады.  Ал,  енді 
басқа  су  болмай,  амалсыз  қалған 
жағдайда  дәрет  алынса,
I   үстіне қосымша тәйәмүм соғылғаны жөн.
I 
Нәжістен тазаланудың жолдары
I 
Таза емес бір нәрсені төмендегідей тазалауға болады.
I 
1)  Сумен жуу арқылы тазалау:
| 
Нәжіс,  арам,  кір жерлерді таза сумен жууға  болады.  Хадәс
|  делінген, үкімі дін бойынша нәжіс болған (дәрет ғұсыл болмаған
|   жағдайда),  көзге көрінетін арам,  нәжіс, лас нәрселерді де сумен
I  
тазалау керек.
I  
2)  Сүрту арқылы тазалау:
I  
Қылыш,  пышақ,  әйнек,  айна  сияқты  нәрселерге  нәжіс
I 
сіңбейтіндікген  дымқыл  шүберек  немесе  топырақ  сияқты
I 
нәрсемен  ол  нәжістің  дағы  кеткенге  дейін  сүртілгенде  ғана
[ 
тазаланған болып есептеледі.
I 
3) Қыру арқылы тазалау:
I 
Нәжіс  сіңбейтін  мәсі,  сияқты  нәрселерге  хайуан  нәжісі
I 
жағылып сумен кетпейтіндей болса, қырып тазалауға болады.
| 
4) Құрғату арқылы тазапау:
I 
Еденде  нәжіс  болса,  күн  нүрына  палас,  киіз^ және  киім
[ 
сияқты  нәрселерді құрғату арқылы тазалауға болмайды.
I 
5) Қасиетін, түрін ауыстыру жолымен тазалау:
63

Нәжіс болған  отынның жағылып  күл болуы, тыңайтқыштың 
топыраққа  айналуы,  арам,  лас  майдың  сабын  болуы  сияқты  өз 
қасиетін басқа түрге ауыстыру арқылы тазалау.
6) Илеу жолымен тазалау:
Терінің  ашудас,  емен  жаңғағы  және  нар  қабығы  сияқты 
нәрселермен 
иленуі.  Доңыздың  терісінен  басқа  терілер 
илегесін тазапанған болады,
7) Құдықты тазалау:
Түскен  нәжістің  дәрежесіне  қарай  құдықтың  суына  белгілі 
немесе барлығын төгіп тазалауға болады. 
' ®
8)  Отқа салу арқылы тазалау: 
;
Лас  балшықтан  жасалған  бұйымды,  бауыздалған  малдың
басына  немесе  металлға  жағылған  қанды  отқа  салып  күйдіру 
арқылы тазалауға болады.
Тазапықтағы маңызды екі мәселе -  истибра мен истинжа
Ислам  дінінің  маңызды  негіздерінің  біреуі -  тазалыққа  өте 
ерекше  мән  беру.  Бұлардың  ішінен  мұсылмандар  өмір  бойы 
абай болуын қажет ететін  мәселе мыналар:
1) Истибра:
Кіші  дәретке  отырғаннан  кейін  зәр  шығару  жолында 
қалдық  қалмағанға  дейін  тазалануын  және  құрғауын  күту 
истибра  деп  аталады.  Бұл  мәселе  әсіресе  еркектер  үшін  өте 
маңызды.  Хазірет  Пайғамбардың  бір  Хадисінде:  "Зәрден 
сақтаныңыздар.  Өйткені,  қабір  азабының  көбі  содан  болады." 
(Бүлуғул-Мәрамнан,  1-том,  128-бет,  109,88-хадистер).
Истибра  -   көзден  таса,  әр  адамның  өзіне  тән  әдеті 
бойынша  жүру,  жөтелу,  қимылдау  немесе  сол  жағына  иілу 
арқылы зәрдің әбден тоқтауын қадағалау, тазалау деген сөз.
Еркектер  де,  әйелдер  де  кіші  дәретке  отырғасын  әбден 
сорғытып барып дәрет алулары керек.
Истинжа:Үлкен дәретке отырғаннан кейін нәжісті тазапау.
Мұны  орындауға  шамасы  келмеген  кісіге жолдасы  жәрдем 
етуі  тиіс.  Егер  көмектесетіндей  некелесі  немесе  басқа  біреу 
болмаса, ол кісі бұл іске жауапты емес.
Истинжа  сумен  жасалғанындай  таспен  де  жасалады.  Бұл
тазалық 
өте 
маңызды 
болғандықтан, 
намазға 
кедергі
болмайтындай  тазалау  керек.  Бұл  екі  мәселе  жайында 
мынадай сөз бар:
64

«Дәрігерлердің  айтуына  қарағанда  истибра  жасамаудың 
зияндары  өте  көп.  Дәреттің  ластауынан  амоняк  және  жаман 
иістердің  шығуына  себеп  болуы  мүмкін.  Зәр  шығару  жолы 
микроб  үясы  болмауы  үшін  истибраға  (дәретке)  көңіл  бөлген 
абзап.  Истибрадан  кейін  мүшені  ерекше  тазалап  жуу  өте 
пайдалы.  Сумен  жуып  тазалану,  жыныс  мүшелерінде  нәжістің 
қалмауына  ең  қолайлы.  Нәжістерде  (боқ-сідік)  миллиондаған 
микроб  болатындықтан  жақсылап  жуып  тазалау  керек.  Бүл 
микробтар  түрлі  қабынуларға  (инфекция),  әйелдерде  болатын 
омырау ауруына және қан улануына себепші болады.»
Ыңғайына  қарай тазалану тәсілдерінен қысқаша мағлүмат: 
Әжетханаға  кіргенде  сол  аяқпен,  шыққанда  оң  аяқпен 
шығу 
керек. 
Астын 
тазалағанда 
сол 
қолмен 
тазалау. 
Әжетханада  қыблаға  қарсы  қарап  та,  артын  беріп  те  отырмау. 
Бос  сөз  сөйлемеу.  Дәретке  отырғаннан  кейін  сумен  тазалап 
жуу,  қүрғату  және  әжетханадан  шыққанда  қолын  сабынмен
тазалап жуу керек.
Жолдың  шетіне,  ағаштың  астына,  судың  жағасына,  өзен
бойына,  бассейнге  жақын  және  демалу  үшін  салынған  көлеңке
жерлерге үлкен,  кіші дәрет сындыруға болмайды. Ж.Х.)
Истинжаның ниеттері (Жуыну тағылымы)
Ол жыраққа отырғанда  бүның езі  үш  кебі  әбіс болады.  Үш 
болады.  Әуел жуынғанда,  Қүдай  Тәбарак уа  Тағаланы  бір  деп, 
көңіліменен  айтады.  Екінші жуғанда,  Қүдайды  екі деп  білмеймін 
дейді.  Үшінші  жуғанда  айтады,  Қүдайды  үш  деп  білмеймін 
дейді.  Төртінші  жуғанда,  Қүдай  төрт  ...  шапағатты  қыл  дейді. 
Бесінші  бар  Қүдай  бес  уақыт  намазымды  аспан  қылғыл  дейді. 
Алтыншы жуғанда,  иә,  бар  Қүдай  алты тамыр  ...нан  рахмет бер 
дейді.  Жетіншіде  тозақган  сақта  дейді.  Сегізіншіде  иә,  бар 
Қүдай  сегіз  үжмақты  нәсіп  қыл  дейді.  Тоғызыншы  да  оныншіге
он..  бәһшәтні  қияметте  нәсіп  қыл.  Пайғамбарымыз  Қүдай оның 
тоғыз қатынын  анама  шапағатшы  қыл дейді.  Он  біріншіде өзіме 
Жағқуб (Яқуб) ғәләйһи сәләмнің үлысын  шапағатшы  қыл дейді. 
Он  екіншіде  он  екі  айда  болған  пәлелерден  сақта  дейді.  Он 
үшіншіде дүниеден имансыз кетуден сақта дейді.  Он төртіншіде 
өлер  уақытымда  иманмен  бірле  кетпегімні  нәсіп  қыл  дейді.  Он
65

бесіншіде  жеті  тозақтан  сақтап,  сегіз  ужмаққа  кіргіз  дейді. 
Тәммәт тәмәм  шат болды.
Бой дәрет (ғусы л) мәселесі
Ғұсылда неше парыз бар? Ғұсылда үш парыз.
1  Ауызға  су  алмақ  (ауызды  тісті  тамаққа  дейін  су  жүгіртіп 
тазалау) 
*
2 Мұрынға су алмақ (кеңірсекке дейін су жүгіртіп тазалау)
3 Барша денесін жумақ. 
4  Я
Ғұсылдың сүннеттері тоғыз
1) Бисмилләмен бастау.
2)Ғұсыл құйынуға ниет етіп, екі қолды біллеқке дейін жуу.
3)Денесінде бір ластық көрінсе, соны жуу.
4)Ғауратын (әдеп жерлерін) жуу.
5)  Ғұсылдан  бұрын  дәрет  алу(егер  ғұсылда  басып  тұрған
жерге  су  жиналатын  болғанда,  аяқ  шомылғаннан  кейін 
жуылады) 
’
6) Денеге үш рет су құйып, әр тарапқа жеткізу.
7) Суды бастан, содан соң оң иыққа, кейін сол иыққа құю.
8) Суды алғаш құйғанда барлық денені ысқылау.
9)  Шомылғанда  арада  құрғайтындай  уақыт  өткізбей,  бір 
мезгілде аяқтау. 
^
Ғұсылдың парыз болуына неше себеп бар
Төмендегі бес түрлі жағдайда ғұсыл құйыну парыз.
1) Жүніп болғанда (ер мен әйелдің жақындасуы)
2) Мәни шықса (әрқандай жағдайда еркекгік жыныстық суы 
шабытпен атылып шықса)
3)  Ихтиләм  болу  (яғни  ұйқыда  болғанда  жыныстық  су 
шықса)
4) Әйел хайыздан (етеккірден) тазарғанда.
5)  Әйел  нифастан  (босанғаннан  кейін  келген  қаннан 
тазарғанда)
Тәйәмүмді бүзатын жағдайлар
1) 
Дәрет  пен  ғұсылды  бұзатын  жағдайлар  тәйәмүмді  де 
бұзады.
66

2)  Дәрет,  ғүсыл  алуға  бөгет  болатындай  үзір  біткен  кезде 
тәйәмүм  бүзылады.  Яғни  дәрет,  ғүсыл  алуға  бөгет  болған  жара
т.б. жазылса, тәйәмүм соғуға болмайды.
3)  Су  табылған  кезде  (оны  қолдану  мүмкіндігі  болған
жағдайда тәйәм бүзылады).
Тәйәмүм 
дәреттіңде 
ғүсылдыңда 
орнына 
жүреді.
Тәйәмүмге  жараған  жер  намазғада  жарайды.  Бүл  Алланың
қүлдарына жасаған жеңілдігі болып саналады.
(Түсінік:  Тәйәмүмнің  сөздік  мағынасы:  Бір  нәрсені  мақсат
ету деген сөз.)
Тәйәмүм қажет болғанда, тәйәмүм соғу парыз.
Пайғамбарымыз  кезінде  тәйәмүм  соғуға  себеп  болған 
жағдай.
Тәйәмүм - һижра жыл санауының бесінші (Милади 626- 
627) жылы Уәнул-Мусталық соғысында болған бір оқиғаға 
байланысты шыққан.  Осы оқиғаны Бүқариден жеткен хадис
арқылы түсіндірсек.
«Пайғамар ғаләиһис сәламның әйелі  (мүминдердің  анасы)
хазірет  Айшадан  риуәят  еткен  хадисінде  былай  делінген. 
Пайғамбарымызбен  бірге  жолға  шыққан  едік.  Бәдяға  ма,  әлде 
Зәйтул-Жәйшке  барғанымызда  ма  алқам  жоғалып  кетті. 
Расулалла  «іздеңдер»  деп,  күттірді.  Барлығы  бірге  іздеп  күтті. 
Бірақ,  ол  жерде  су жоқ еді.  Адамдар  хазірет  Әбу  Бәкірге  келіп, 
Әй,  Әбу  Бәкір!  Айшаның  не  істегенін  көрдің  бе?  Расулалланың 
да, басқаның да жолына бөгет болды.  Әбу  Бәкір жаныма  келді. 
Расулалла  басын  діземе  қойып  үйықтап  жатқан  еді.  Әбу  Бәкір. 
Сен  Расулалланың  да,  басқаның  да  жолына  бәгет  болдың.
Оның үстіне ешкімнің жанында су да жоқ» -  деді.
Айша  былай  деді:  «Әбу  Бәкір  маған  ренжіп  көп  нәрселер
айтты.  Қолымен  бүйіріме  түрте  бастады.  Пайғамбарымыздың
басы діземнің үстінде болғандықтан  қимылдамадым.  Таң атқан
кезде  Расулалла  түрды.  Ешқандай  су  жоқ.  Алла  Тағапа
Тәйәмүм  аятын түсірді.  ("Су таба алмасаңыздар жерге тәиәмүм
соғыңыздар."  (Мәйда  сүресі,  6-аят).Барлығы  тәйәмүм  соқты».
(Тәжриди Сарих.  2-том, 222-хадис).
Тәйәмүм  қай кезде соғылады?
Төмендегі жағдайларда дәреттің орнына тәйәмүм соғуға 
болады:
67

1)  Төрт  шақырымға  дейін  дәрет  пен  ғұсыл  алатын  су
табылмаса. 
'
2) Қудық бола тұра су тартатын шелек табылмаса.
3)  Төрт  шақырымнан  жақын  жерде  су  бола  тұра,  алуы 
қауіпті болған жағдайда.
4)  Жаназа  немесе  айт  намазына  үлгере  алмай  қалатын
болса. 
і
5)  Жанында  болған  су,  өзіне  әлде  мінген  атына  ғана
жететін болса.
6) Қонақта, әскерде немесе соғыста жағдай жоқ болса.
Тәйәмүм қандай  нәрселермен соғылады? Тәйәмүм 
төмендегідей нәрселермен соғылады:
1  Үстінде нәжіс, лас болмаған таза топырақпен.
2  Бетінде таза топырақ болған:
а) құм, әк және гипс тәрізді топыраққа жақын заттармен; 
ә) тас,  мәрмәр түріндегі заттар;
б) негізі топырақтан жасалған қыш тақта, кірпіш;
в) блшықпен сыланған қабырға;
г) алтын, күміс, темір,  қола, т.б.  металдарға;
Тәйәмүмнің парыздары
1)Ниетету.
2)  Қолды  таза  топыраққа  сүйкеп  немесе  топырақ  тәрізді 
затқа  ұрып,  апдымен  бетті,  кейін  оң  қол  мен  сол  қолды  суға
жуған сияқты сипау.
Тәйәмүмнің сүннеттері
1)  Тәйәмүмді бисмиллә деп бастау.
2) Екі қолды топыраққа қойып ары-бері сүйкеу.
3) Алға-артқа сүйкеген кезде, саусақтың арасы ашық болу.
4)  Саусақтың  арасы  ашық  күйінде  қолды  бір-біріне  соғып, 
жабысқан артық топырақты түсіру.
5)  Алдымен  бетті,  одан  кейін  екі  қолды  сипағанда  рет- 
ретімен жасау.
6)  Бетті сипағаннан кейін,  кешіктірмей қолды сипау.
68

Тәйәмүмнің орындалуы
-  жеңді түру;
-  тәйәмүм  жасағанда  бөгет  болатындаи  бет,  қолдағы
сағыз тәріэді нәрселерді тазалау;
-  тәйәмүм не үшін соғылатындығына ниет ету,
* 
-  ағузу, бисмиллә айту; 
.
-  екі  қолды  топыраққа  немесе  топырақ  түріндеп  оір
нәрсеге қойып, ілгері-кейін қозғау;
-  ары-бері 
топыраққа 
үйкегеннен 
кейін 
саусақтың
арасындағы бос топырақты түсіру;
-  бетті жуған тәрізді екі қолмен сипау;
-  күттірмей екі қолды қайтадан топыраққа соғу,
-  алдымен сол қолмен оң қолдың сыртынан,  одан  кеиін  оң
г п п  
коппын сьютынан масих (сүрту) тарту;
Тәйәмүм 
соғу өте улкен жеңілдік
Ислам діні тазалыққа өте көп көңіл бөледі. Сол себептен 
намаз оқу үшін, сумен дәрет алуды,  қажет болған жағдаида 
ғүсыл қүйынуды парыз еткен.  Бірақ су болмаған жағдаида
немесе бөгет болған кезде не істеу керек?
Су  болмаған  жағдайда  намаз  оқу  үшін,  тәйәмүм  соғуға 
болады.  Егер  бой  дәрет  алу  қажет  болса,  тағы  да  тәиәмүм 
соғуға  болады.  Ауыр  науқас  болған  кезде,  қауіпті  жәғдаида  су 
табылса  да  тәйәмүм  соғуға  рүқсат.  Мінеки  бүл  біз  үшін  үлкен 
жеңілдік.  Алла  Тағала  Қүран  Кәрімде  бізге  осы  жеңіадкгі 
көрсеткен.  Сондықтан  қажет болған  кезде  осындаи  жеңілдіктен
пайдалануымыз көрөк.
Б
үл
  мәселе  әскери  міндетте  болған  азаматтар  үшін  ете 
маңызды.  Мысалы:  далада,  кезекте,  дүшпан  алдында 
СУ  
^ ж е т  
болса,  тәйәмүм  соғуға  болады.  Кейін 
мүндаи  жағдаид
айыққаннан соң тәйәмүмнің уақыты бітеді.
Сондықтан  жалқауланып,  жеңілдік  екен  деп  су  бола  түр
—
 
__  
ш  
ш  л
 
і  
і  
ж  
\  и  
\м
  и
  ■ 
1
 
Ш
  Л   К
ЖӘИТТІ
69

жүктеу/скачать 10,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: