халқының көптеген мәселелерді көтеруіне әкеп ол
мәселерді ресми түрде көтерудің ең басты құралы, әрине,
бұқара қаражарат құралдары, ал сол кезде баспа болған.
Сондыктан белгілі бір максатте шұғыланған әрбір зиялы
топтын газеттері және журналдары пайда бола бастады. Бұл
баспа беттерінде қазақ халқының қиындықтары туралы
айтылып, негізгі мәселелері: жер мәселесі, оқу-ағарту ісі,
қазақ еліндегі баскару жүйесі кетеріліп, олар талқыланып,
бірігіп шешу қажеттілігі, шешу жолдары ұсынылған. Әрине,
бұл біріншіден тек зиялылардың қолынан келген.Бұған
халықтың көз карастарына тигізетін ықпалы үлкен болды.
Баспанын халықтын ойына әсер етуі соншалықты, оларды
шығару үшін кейде белгілі бір күштерден жасырын түрде
шағаруға мәжбүр болған. Кейбір басылымдарды окуға
тыйым салынған. Оларды оқыған немесе сақтаған, таратқан
адамдарға өкімет тарапынан күш көрсетілген. Осы баспа
шығарылымдарында білдірген ойлары мен көз қарастары
үшін көптеген қазақ зиялылары қудаланып репрессияға
ұшыраған. Көптеген қазақ өкілдері жастайынан осы өмірден
кетіп осы баспаларында білдірген өз жоспарларын,
әрекеттерін жүзеге асыра алмады.Тарих қайнар көздеріне
жүгінсек ХХ ғасырдың басында қазақ халқының зиялы
азаматтарының көтеріліп келе жатқан кезінде оларды
өкіметтін қадағалағаны туралы материал және зеріктелініп
талдауды талап етті.Осылайша ХХ ғасырдың басында
баспаның қазақ халқы тарихында маңызды рөл атқарады.
Қолданылған әдебиет тізімі
1. ХХ ғасырдағы қазақ әдеби тілі. Астана, 2000 ж.
2. Жиреншин Ә. Қазақ кітаптары тарихынан. Алматы, 1971 ж.
арт. Астана
3. Казакстан тарихы. Алматы, т.3
4. Казакстан тарихы//очерк. Алматы, 1995 ж.
Достарыңызбен бөлісу: |
