қалыгітаспаған, септеулік шылаудан туған, ал септеулік шылау
мен я.алғаулық (мен: менен — білән) төркіндес.
Комектес септік жалғауы, біріншіден, сингармонизмге, буын
үндестік заңына бағынбайды, өзі жалғанатын сөздің соңғы бу
ын ы жуан не жіңішкелігіне қарамай, әр уақытта жіңішке түрде
жшіғанады, екіншіден, дыбыс үндестігі толық сақталады, бірақ
дауысты немесе үнді дыбысқа біткен сөздерге м дыбысынан ба-
сталатын варианты (-мен), үяң
ж,
з дыбысына біткен сөздерге
б
дыбысынан басталатьга варианты (-бен), қатаң және
б, в,
г, д
дыбыстарына біткен сөздерге
п
дыбысынан басталатын вари-
анты (-пен) жалғанады. Сөйтіп, көмектес септік жалғауы үш-ақ
түрде кездеседі.
в) керісінше, барыс септік жалғауы, біріншіден, сингармо-
низм (буын үндестігі) заңы бойынша я жуан түрде, я жіщшке
түрде, екіншіден, дыбыс үндестігі бойынша дауыеты, үнді
және үяң
ж, з
дыбыстарына біткен сөздерге ғ не г дыбыста-
рынан басталатын варианты (-ға, -ге: бала-ға, үй-ге, жаз-
ға);
қатаң
және
б, в, г,
д дыбыстарына біткен сөздерге
қ
не
к
дыбыстарынан басталатын варианты (қа, -ке: от-қа, түс-ке)
жалганады. Тәуелдеулі сөздің септелуінде де барыс септік
жалғауының елеулі ерекшеліктері бар екені көрінеді: бірініш
және екінші жақ анайы жекеше тәуелдік түлғасынан кеиін Оа-
рыс септік жалғауы жуан буыннан соң
-а
(балам-а, балаң-а),
жіңішке буыннан соң
-е
(үйім-е,т үйің-е) болып жалғанса
3-жақ тәуелдік түлғасынан кейін жуан буыннан соң
Достарыңызбен бөлісу: