(Ы. А. - ҚҚҚТ, 58) тұлға және «сөздердің жалғауларды қабылдау
өзгерту жүйесін сөздердің септелуі деп немесе септеу деп атай-
ды» (Ы. А. - ҚҚТ, 58) немесе «септелу деп сөздердің сөйлем
ішінде өзге сөздермен
дәнекерлесу үщін
септік жалғауын
қабылдап, грамматикалық түрғыдан
өзгеріске түсуін айта-
ды»
(ҚТГ, 56) деп те анықтайды. Бүл анықтамаларға байсал-
ды түрде зер салсақ, септік жалгауының өзіне гана тән үлкен
бір ерекшелігі оның (септік жалғауының) сөйлемде «сөздерді
біайланыстыруында»
немесе
«сөздерді
грамматикалық
тұрғыдан өзгеріске түсіріп түруында» екен. Ал жалғаудың басқа
түрлері, мысалы, тәуелдік, жіктік жалғаулары сөздерді байла-
ныстыруда, «грамматикалық түрғыдан түрлендіріп, өзгеріске
түсіре» алмай ма екей? Бүл бүл ма? Мынадай анықтаманы
түсіну одан да қиынырақ секілді: «Сонымен: септік дегеніміз
жалғау мен грамматикалық мағыналардың бірлігінен түратын
және оір есім сөздщ екінші есімге немесе етістікке қатысьга
білдіретін грамматикалық категория» (А. - ТБН, 435). Дәл
осьгадай анықтаманы тәуелдік, жіктік жалғауларға да әбден
беруге болатын еді. Сондықтан да септік жалғауларына (кате-
гориясына) зат пен оның іс-әрекеті (қимылы), я зат пен заттың
(сынның) арасындағы субъектілік, объектілік, меншіктілік -
қатыстық, мекендік - мезгілдік, көлемдік, амалдық қүралдық,
себеп — мақсаттық сияқты қатынастарды білдіріп, заттық мән
үстеп түратын түрлену тұлғасы деген анықтама беруге бола-
ды. Септік жалғау жүйесінің басқа жалғаулардан күрделілігі де
осында.
Сұрақ.
Септік жалғаулардың түлғалық түрлерінде біріз-
ділік бар ма?
Жауап.
Қазақ тіліндегі (түркі тілдеріндегі) жалғаулар
жүйесінің түлғалық түрлерінде белгілі дәрежеде бірізділік,
сәйкестік болғанмен, оның өрісі, шеңбері көбіне шартты бо-
лып келеді. Мысалы, тәуелдік жалғауынын жекеше түлғалары
1-жақта
Достарыңызбен бөлісу: 
