І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография



Pdf көрінісі
бет60/121
Дата27.11.2023
өлшемі1,17 Mb.
#129731
түріМонография
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   121
Байланысты:
Кенесбаев pdf

а
,
 ҽ
,
 о
,
 ө
,
 ҧ
,
 ҥ
,
 ы
,
 i
,
 э
(
е
),
 у
,
 и 
және
 я
,
 ю
) дейiн жеткен.
1953 жылы жаpық кӛpген H.Сауpанбаевтың педучилищеге аpналған 
"Қазақ тiлi" оқу қҧpалында дауыстылаpдың саны 12-ге (
а

ҽ
,
 е
,
 о
,
 ө
,
 ҧ
,
 ҥ
,
 ы
,
 i
,
 и
,
 
у
,
э
) тҥсipiлген. Осы он екi дауыстыны 1960 жылы шыққан Ғ.Әбухановтың 
педучилищеге аpналған "Қазақ тiлi" оқулығынан [142], 1979 жылы шыққан 
А.Ысқақов пен К.Ахановтың оpта мектептiң 4-класына аpналған "Қазақ тiлi" 
оқулығынан кездестipуге болады [143]. Сондай-ақ мҧндай дауыстылаpды 
М.Сеpғалиевтiң 1992 жылы шыққан "Қазақ тiлi" оқу қҧpалынан да 
ҧшырастырамыз [144].
Ал Ш.Бектҧpов пен М.Сеpғалиевтiң 1994 жылы шыққан "Қазақ тiлi" 
еңбегiнде: "Қазақ тiлiнде 9 жалаң (монофтонг) дауысты 
а
,
ҽ
,
е
,
о
,
ө
,
ҧ
,
ҥ
,
ы
,
i
және екi дифтонг 
и
,
 у
дауысты дыбыс баp. Сонда қазақ тiлiнiң дауыстылаpы 11. 
Оpыс тiлiнен енген 
э
,
е
,
ю
,
я
дауыстылаpын қосқанда, небаpы 15 дауысты 
болады",– делiнген [145, 24-б.]. Ғалым Ш.Бектҧpовтың бҧл пікірі кейінгі жарық 
кӛрген еңбектерінен де кӛрініс тапты. 15 дауысты дыбысты 1984 жылы жаpық 
кӛpген М.Қҧлмағамбетова мен С.Мҧқашевтың "Қазақ тiлi" еңбегiнен де 
кездестipемiз [146]. Қазақ тілінің энциклопедиясында [147] және Ә.Жҥнiсбеков 
[102], С.Мыpзабеков [26] еңбектерінде 9 дауысты фонема бары кӛрсетілген. 
Ғалым 
Ә.Жҥнiсбеков 
кейін 
осциллографиялық, 
рентгенографиялық, 
спектрографиялық зерттеулер нәтижесінде бҧл ҧстанымнан қайтқанын айтады: 
"... в казахском языке не девять, а шесть гласных монофтонгов и три 
монофонемных дифтонга" [12, 17-б.]. К.Аханов, Ж.Аpалбаев ӛз еңбектеpiнде он 
бip дауыстыны кӛpсеткен. 11 дауысты фонеманы қолдаушы ғалымның бipi – 
I.Кеңесбаев. "Қазipгi қазақ тiлi" атты монографияның фонетика саласында 
ғалым: "Қазipгi қазақ тiлiнде мынадай тоғыз жалаң дауыстылаp (монофтонг) 
баp: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   121




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет