о ,
ө ,
е фонемалаpының сӛз басында келу жағдайына тоқталуы;
б) дауыстыларды ерін мен жақ қатысына қарай жіктеп, сызбаға тҥсіруі;
в) дауыссыздарды дауыс қатысына, айтылу орны мен жолына қарай
жіктеуі;
г) буынның қос дауыссыздан басталмайтынын айтып, тҥрлері мен
қҧрамын кӛрсетуі;
ғ) тpанскpипциялауда қолданылатын шартты белгілерді кӛрсете отыра
талдауы.
І.Кеңесбаев H.А.Баскаковтың тӛмендегідей ой-тҧжырымдарын ӛз
тарапынан толықтырып, дамытқан:
а) H.А.Баскаков дауыссыздарды айтылу орнына қарай жетіге жіктесе,
І.Кеңесбаев кӛмей
һ фонемасын қосып, сегізге бӛледі;
ә) H.А.Баскаков буын табиғаты жайында жҧтаң мағлҧмат берсе,
І.Кеңесбаев Л.В.Щербаның (экспираторлық буын теориясын) идеясын
басшылыққа ала отырып, буын мәселесін барынша тҥбегейлі сипаттайды;
б) H.А.Баскаков қарақалпақ тіліндегі ерін ҥндестігінің қай буынға дейін
жететінін нақты кӛрсету қиын екенін пайымдаса, І.Кеңесбаев қазақ тілінде ерін
ҥндестігі ҥш буыннан аспайды деп батыл пікір айтады;
в) І.Кеңесбаевтың ритмикалық және логикалық екпіндер жайындағы
тҧжырымы да толық.
Аталған тармақты жинақтай келе, тҥркі тіл білімі зерттеушілері мен
І.Кеңесбаевтың фонетикалық пайымдауларында мынадай ҧқсастықтарды
байқауға болады:
дыбыстарды дауысты және дауыссыз деп жіктеп, олардың қҧрамын
анықтауы;
дауыстыларды ашық-жартылай ашық-қысаң, еріндік-езулік, жуан-
жіңішке деп жақ, ерін, тіл қатысы мен қалпына қарай саралауы;
е ,
о ,
ө дауысты фонемалары сӛз басында келгенде дифтонгоид
болатындығы;
фонетика-фонология саласының басты нысаны – фонема мәселесiнiң
зерттелуiнде Л.В.Щерба идеясын басшылыққа алуы;
дауыссыз фонемаларды дауыс қатысына, айтылу жолы мен орнына
қарай бӛлуі;