Әдебиет теориясы мен эстетиканың байланысы туралы пайымдаңыз.
Тарихта эстетика мен өнердің өзара қарым-қатынасына байланысты екі көзқарас қалыптасты: 1) классицизм теоретигі Н.Буало (ХVII ғасыр): «Эстетика – суреткерге ережелерді нұсқайтын ғылым», – дейді. 2) ал француздыңтағы бір ғалымы И.Тэн (XIX ғасыр): «Эстетика – өнердің деректерін жазып отырукерек», – дейді. Заманауи эстетика үшін қалыптылықты (нормативтікті) абсолют-теу де, эмпиризм де тиімсіз.
Адам Архимедтің заңын бұзып, мойнына тас байлап жүзсе, суға батып кетеді. Суреткер тақырып, құрал, бейнелі ойлау формаларын таңдауда ерікті болғанымен, ол физикалық әлем заңдарымен парапар әсер ететін эстетиканың қағидаларын бұзатын болса, оның туындысы өнерден тыс қалады. Эстетика өнердің қағидаларын қорытатындықтан, ол нормативті саналады. Ол нормативті болыпкеледі. Оның тұжырымдарының объективті әрі заңдық күші бар. Алайда өнердің қағидалары – абсолют емес, олар тарихи тұрғыдан өзгермелі. Өнердің дербес ретінде балет театрының негізін қалаған Ж.Ж. Новерр: «Ережелер – белгілі біршекке дейін жақсы, алайда оны қолдана да білген жөн, дегенмен керек емес кезінде одан бас тартып, ал керек кезінде қайта пайдалануға да болады. Өз өнерінің шеңберінде ғана жүретін, белгілі бір ережелерге желімдей жабысып алатын немқұрайды суреткерлер – өнерге ғана сор» ( Новерр, 1965; 27-бет), – дейді.
Бетховен симфонияға хорды қосқанда, оны «ақылынан адасқан» деп санады.Ұлы суреткер шығармашылықтың таптаурын болған шеңберін кеңейтті. Алайдаол адамзаттың соған дейінгі барлық көркемдік тәжірибесі жинақталған заңдылықтарды өзгерте алмайды. Дегенмен жаңа шынайылық, жаңа тәжірибе алға тартқан түзетулерді енгізеді немесе жаңа заңдылықтарды қалыптастырады. Заманауитарихи эстетика өнер мен оның ерекшеліктерін қозғалыс үстінде зерделейді.
Нақты жауабын таба алмадым. Боревта примерно келеді деген осы
Классицизм эстетикасындағы шарттылық туралы пайымдаңыз.
Классицизм эстетикасы (оның канондық анықтамасын Буало берді) әсемдікті нәзіктікпен теңестірді: гүлденіп, буырқана көктеген бүкіл табиғат әсем емес, тек Версаль саябағының қырқылған, күтім көрген табиғаты ғана әсем. Буало жақсы талғамның қағидаттарын негіздеді. Ол тек шындықты ғана «көркем» деп есептеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
