Секция 4. Компетентностное моделирование профессионального образования

– 277 –
Секция 4. Бастауыш мектептің болашақ 
шет тілі мамандарының кәсіби білім беруінің құзыреттілік үлгісі
сказываются на понимании содержания читаемого [5]. Как вид речевой деятельно-
сти чтение может быть охарактеризовано как перцептивно-мыслительная мнемиче-
ская деятельность, процессуальная сторона которой носит аналитико-синтетический 
характер, предопределяемый конкретной целью читающего. Зрелым является такой 
чтец, который может свободно пользоваться приемами, которые адекватны конкрет-
ной задаче чтения и позволяют ее решать не только правильно, но и экономно, что 
возможно при полной автоматизированности технической стороны речи [6]. 
З.И.  Клычникова  рассматривает  психологические  основы  обучения  чтению  на 
основании  анализа  ряда  вопросов,  а  именно  психологических  и  лингвистических 
особенностей  восприятия  текста  как  основной  единицы  письменной  речи;  психо-
логических  особенностей  звеньев  речевой  коммуникации  при  чтении;  особенно-
стей, связанных со схемой смыслового восприятия; особенности действия основных 
механизмов речевой деятельности. На данном этапе нас интересует психологические 
и лингвистические особенности восприятия текста. Текст является одной из основных 
учебно-методических  единиц  обучения,  а  проблема  понимания  текста  как  средства 
приобщения к общечеловеческой культуре и присвоения ее, наделения личностными 
смыслами в процессе декодирования подтекста имманентно предполагает также его 
воспитательный и развивающий потенциал. Восприятием текста, вслед за Б. В. Беляе-
вым, З. И. Клычникова считает чувственное понимание, ограниченное деятельностью 
первой сигнальной системы, а пониманием – сознательное восприятие, обусловлен-
ное  деятельностью  второй  сигнальной  системы.  Восприятие  устной  и  письменной 
речи  связано  с  непосредственным  воздействием  ее  физических  свойств  на  органы 
чувств, протекающим в единстве с воздействием на чтеца или слушателя ее смысло-
вого  содержания.  Получивший  зрительные  сигналы  должен  преобразовывать  их  в 
мысли на основе знания системы значений соответствующего языка и своего жизнен-
ного опыта. Воспринимая письменный текст, мы не отдаем себе отчета в том, что этот 
процесс начинается под воздействием на наш орган зрения сигналов. З. И. Клычникова 
отмечает, что буквы являются как бы пусковым механизмом, под воздействием которо-
го начинается физиологический процесс возбуждения в органах зрения. Он заканчи-
вается  сложными  физиологическими  явлениями  в  коре  головного  мозга,  функцией 
которых является психическое явление – восприятие графических символов печатно-
го и письменного текста и мыслительная деятельность чтеца [4]. Восприятие печат-
ного  материала  осуществляется  на  уровне  слова.  Специальные  экспериментальные 
исследования показывают, что при зрительном восприятии текста единицей принятия 
решений является единица, не меньшая, чем слово. Восприятие слова носит целост-
ный характер, и только в случае встречи с неизвестным ранее словом оно может стать 
поэлементным [5]. Восприятие зрительного образа сопровождается актуализацией его 
слухомоторного образа, без чего невозможно его узнавание. Чтение сопровождается 
внутренним проговариванием. Чтение как средство изучения широко используется для 
лучшего овладения лексикой. Выполнение упражнений позволяет учащемуся много-
кратно встречать слово в различных сочетаниях, и таким образом, лучше усваивать его 
звуковую форму путём чтения вслух, графическую форму – путём зрительного воспри-
ятия графемного состава, грамматическую форму благодаря наблюдению за употре-
блением данного чтения различных типах предложений. Это позволяет лучше усвоить 
значение  слова,  так  как  оно  встречается  в  разнообразных  контекстах,  а  также  его 
употребление в различных жизненных ситуациях, отражённых в печатном материале. 
Чтение является важным средством овладения грамматическим аспектом языка, как в 

– 278 –
Секция 4. Компетентностное моделирование профессионального образования 
будущего учителя иностранного языка начальной школы
плане морфологии, так и в синтаксиса. Выполнение упражнений, связанных с чтением, 
будет способствовать более прочному овладению грамматикой, которую дети предва-
рительно усваивали в устной речи. При чтении важно следить за тем, чтобы понимание 
читаемого достигалась и благодаря узнаванию грамматических форм, грамматических 
сигналов, грамматической структуры предложения, а не только за счёт знания слов. 
Упражнения, формирующие такие навыки, называются структурно – информацион-
ными, поскольку учащийся идёт от сознания структуры, знания формальных показа-
телей. Чем больше читают дети, тем прочнее усваивается ими грамматика, тем легче 
осуществляется понимание читаемого. Подводя итог сказанному выше, можно сделать 
вывод, что чтение создаёт благоприятные условия для запоминания и, следователь-
но, для более прочного усвоения учебного материала языкового и речевого. Однако 
роль  чтения  как  средства  обучения  не  ограничивается  только  этим.  Чтение  текстов 
является важным средством, способствующим формированию умений в говорении, в 
его монологической и диалогической формах. Читая разнообразные тексты, учащиеся 
овладевают композиционными особенностями построения описания, повествования, 
рассуждения, видят, как начинается текст и чем он заканчивается. Иными словами, 
учащиеся овладевают логикой построения высказываний, то есть, как нужно сказать и 
могут перенести это на построение собственных устных высказываний.
Как известно, чтение является умением, в основе которого лежит восприятие и 
понимание текста. Это значит, что это умение отличается коммуникативной направ-
ленностью, то есть, обращено на «смысловое восприятие» и переработку текстовой 
информации, с другой стороны, чтение включает и более низкие по своему уровню 
программы: восприятие графических элементов, лексических значений, граммати-
ческих форм. Переработка этих компонентов письменной речи с целью выполнения 
смысловых ходов происходит на уровне функционирования лексических и грамма-
тических навыков, а также техники чтения. Лексические навыки чтения обеспечива-
ют функционирование двух его сторон – техники чтения и понимания. Соотнесён-
ность лексических навыков чтения, с одной стороны, с техникой чтения, а с другой с 
пониманием читаемого, можно объяснить психологическим строем чтения, характе-
ризующего двумя уровнями: сенсомоторным и семантическим. Специфика навыков 
чтения рецептивный вид речевой деятельности. Следует отметить, что все операции 
лексических навыков чтения на сенсомоторном и семантическом уровне связаны с 
зрительным восприятием и совершается в навыковых параметрах. Под лексически-
ми навыками чтения следует понимать способность совершать в навыкавых параме-
трах синтезированное действие по восприятию, узнаванию и пониманию логических 
единиц. Перцептивные навыки чтения характеризуются высокой степенью автомати-
зации. Внешним проявлением их автоматизмов является скорость и гибкость чтения. 
Понятие гибкость включает в себя способность чтеца читать с различной скоростью, 
поэтому  скорость  чтения  –  используется  как  один  из  показателей  зрелости  чтеца. 
Отсюда вытекает требование развивать скорость чтения при обучении иностранному 
языку. Развитие скорости чтения – не самоцель и всю проблему совершенствования 
навыков чтения нельзя сводить к её повышению. Эта работа предполагает два плана, 
и следует различать упражнения, которые концертируют внимание учащихся:
а)  на  технических  задачах,  решения  которых  приводит  к  решению  смысловых 
задач; на смысловых задачах, которые тренируют этом и определённые перцептивные 
навыки, обеспечивают не произвольное овладение техникой чтения. Сочетание этих 
направлений работы приведёт к необходимой для зрелого человека гибкости перцеп-

– 279 –
Секция 4. Бастауыш мектептің болашақ 
шет тілі мамандарының кәсіби білім беруінің құзыреттілік үлгісі
тивных  навыков.  Внутреннее  проговаривание  предполагает  наличие  у  читающего 
твердых  произносительных  навыков,  причём  высоко  автоматизированных,  иначе 
свёрнутая его форма, характерная для зрелого чтения про себя, вообще невозмож-
на. Важную роль в понимании читаемого играет синтагматическое членение текста, 
правильное интонационное оформление каждой синтагмы и расстановка фразовых 
ударений. Следовательно, правильные произносительные навыки не только совер-
шенствуют техническую сторону чтения, но и участвуют в процессах понимания. 
Для  того,  чтобы  лексические,  грамматические  и  перцептивные  навыки  чтения 
были  полноценными  и  смогли  обеспечить  функционирование  умений  читать,  они 
должны обладать определённой совокупностью качеств. По мнению И.А. Зимней, 
качественные характеристики, с одной стороны – служат « критериями обработан-
ности навыков, а с другой стороны определяют систему работы по их формирова-
нию». К качествам навыков чтения относятся: автоматизированность, устойчивость, 
гибкость,  «сознательность»,  относительная  сложность,  то  есть,  навыкам  чтения 
присуще е те же качества, что и навыкам говорения, аудирования и письма.
Организуя  чтение  надо  стремиться  к  тому,  чтобы  читающий  из  лица  просто 
воспринимающего, созерцающего превратился бы в лицо сопереживающее. Процесс 
обучения  посредствам  чтения  не  оканчивался  обучением  текста,  а  продолжался 
принятием со стороны читающего какого-то решения, ведущего к соревнованию его 
личности. Чтение служит толчком к формированию мыслей человека, чувств и черт 
характера.  Для  учителя  важно  научить  учащихся  активно,  творчески  осваивать  ту 
информацию, которая заложена в тексте. Обучение чтению на иностранном языке 
должно выполнять воспитательные, образовательные, развивающие и практические 
задачи. Без овладения этим видом речевой деятельности, оканчивающий школу не 
может  рассчитывать,  за  исключением  в  редких  случаях,  на  дальнейшее  широкое 
использование иностранного языка. В методике и практике обучения иностранно-
го языка все больше уделяется внимания чтению, как вида речевой деятельности, 
который определяет совершенное владение языком.
Подводя  итоги,  необходимо  сказать,  что  при  обучении  чтению  на  иностран-
ном языке особое внимание следует уделять психолингвистическим особенностям 
восприятия текста, так как изначальным моментом чтения является его зрительное 
восприятие. 
Список литературы
1. Берман И. М. Методика обучения английскому языку в неязыковых вузах. – М.: Высшая 
школа, 1970. – c. 229 . 
2. Гальскова Н. Д., Гез Н. И. Теория обучения иностранным языкам: лингводидактика и 
методика: учеб. пособие. Изд-е 6-е. – М.: Академия, 2009. – c. 336 . 
3. Зильберман Л. И. Лингвистика текста и обучение чтению английской научной литерату-
ры. – М.: Просвещение, 1983. – c. 207 .
4. Клычникова З. И. Психологические особенности обучения чтению на иностранном язы-
ке: пособие для учителя. Изд-е 2-е. – М.: Просвещение, 1983. – c. 207. 
5. Методика обучения иностранным языкам: традиции и современность / под ред. А. А. 
Миролюбова – Обнинск.: Титул, -2010. –c. 446 . 
6. Фоломкина С. К. Обучение чтению: текст лекций по курсу «Методика преподавания 
иностранных языков» – М.: 1980. –c. 75 .
 

– 280 –
Секция 4. Компетентностное моделирование профессионального образования 
будущего учителя иностранного языка начальной школы
Abstract: This article considers the problem of perception and understanding of foreign language 
text in the process of learning to read, analyzes the basic notions of text perception process, considers 
reading as psycholinguistic process, and touches upon the questions of text visual perception, and 
the psychological and linguistic features of text perception. Key words and phrases: psycholinguistic 
process of text perception; text visual perception; comprehension and understanding of text; written 
text. 
УДК 37.10
Мұратбекова Б.Қ. , 
п.ғ.м, Жалпы тіл білімі 
және лингвистика кафедрасы,
Абылай хан атындағы ҚазХҚ және ӘТУ, 
Алматы, Қазақстан
blossomlady26@mail.ru
АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДА 
АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ТҮРЛЕРІН ПАЙДАЛАНУ
Түйін:  Ақпараттық  білім  беру  технологияларын  оқытуда  тиімді  пайдалану,  өз 
кезегінде, ағылшын тілін оқытудың қарқынын арттыруға бейнелік және теориялық 
ойлауын дамытуға,студенттердің ақпараттық қоғамның жағдайларына бейімделуіне 
ықпал  етеді.  Жоғары  оқу  орындарында  ақпараттық  технологияларды  қолданудың 
негізгі  бағыттары  электронды  оқулықтар  мен  интернет  технологиясын  пайдалану 
болып табылады, сонымен қатар, дүниежүзілік интернет желісі студенттердің білім 
өрісін кеңейтуге ықпал етеді. 
Тірек сөздер: ақпараттық технология, ағылшын тілі, компьютер, телекоммуни-
кация, интерактивті бағдарлама, интернет, электрондық оқулық
  «Қазіргі  заманда  жастарға  ақпараттық  технологиямен  байланысты  әлемдік 
стандартқа»  сай  мүдделі  жаңа  білім  беру  өте  қажет»  деген  болатын  Елбасымыз 
2012  жылғы  27-қаңтардағы  «Әлеуметтік-экономикалық  жаңғырту  –  Қазақстан 
дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына жолдауында [1], және Қазақстан 
Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – 
ұлттық  және  азаматтық  құндылықтар  мен  практика  жетістіктері  негізінде  жеке 
адамды  қалыптастыруға  және  кәсіби  шыңдауға  бағытталған  білім  алу  үшін 
қажетті  жағдайлар  жасау,оқытудың  жаңа  технологияларын  енгізу,білім  беруді 
ақпараттандыру,  халықаралық  ғаламдық  коммуникациялық  желіге  шығу»  –  деп 
көрсетілген [2]. Елбасының жолдауы мен Білім заңына сүйене отырып,студенттердің 
«әлеуметтік-мәдени  құзіреттіліктерін  жоғары  деңгейде  меңгеру  мақсатында  шетел 
тілі сабақтары барысында тың педагогикалық әдістер мен ақпараттық-қатысымдық 
технологиялардың  білім  беру  жүйесінде  кеңінен  қолданылуын  қажет  етеді.  Олай 
болса инновациялық әдіс-тәсілдердің кеңінен қолдану шеттілдік білім берудің бірден-
бір  шарты».  ЖОО  саласын  ақпараттандыру  мәселесі  бүгінде  көптеген  отандық 
ғалымдар мен әдіскерлердің қызығушылығын арттыруда. Ақпараттық технологиялар 
оқу үрдісінің ажырамас бөлігі болып табылатынына байланысты түбегейлі зерттеу-
лер жүргізілуде: академик Құнанбаева С.С. мектебі шетел тілін оқытудың теория-

– 281 –
Секция 4. Бастауыш мектептің болашақ 
шет тілі мамандарының кәсіби білім беруінің құзыреттілік үлгісі
сы мен әдістемесін ақпараттандыру мәселелерін зерттейді [3, 67б.]. Чакликова А.Т. 
мәдениетаралық-коммуникативтік  құзіреттіліктерін  қалыптастыру,  студенттердің 
елтанымдық  құзіреттіліктерін  қалыптастыру  мәселелесімен  Түселбаева  Ж.А., 
студенттерді  АҚТ-ты  пайдалануға  әдістемелік  даярлау  Сағымбаева  Д.Е.,  шетел 
тілін ара қашықтықтан оқыту мысалы, Moodle технологиясын іске асуымен Асмат-
тулаева Н.С., ағылшын тілін электрондық оқулықтар арқылы оқыту әдістемесімен 
Нұрманалиева Ұ.Т. айналысып жүр. Ақпараттық технологиялардың коммуникациялық 
үрдістерді ұйымдастыру құралы ретіндегі рөлін Д.М.Джусубалиева, А.Ю.Уварова, 
Г.З.Адильгазинов т.б. қарастырған.
Ақпараттық технология – біріншіден, объектінің, процестің немесе құбылыстың 
күйі туралы жаңа ақпарат алу үшін мәліметтерді жинау,өңдеу, жеткізу тәсілдері мен 
құралдарының жиынтығын пайдаланатын үрдіс. Екіншіден, ақпаратты өңдеу үшін 
пайдаланылатын технологиялық элементтердің, құрылғылардың немесе әдістердің 
жиынтығы.  Осы  орайда  О.С.  Степанова  өзінің  зерттеу  жұмысында  «Ақпараттық 
технология»  ұғымы  ақпараттарды  өңдеу,  ұйымдастырушы-басқарушылық  концеп-
ция, түрлі ақпараттық техникалардың жиынтығы деп қарастырса, осы мәселеге байла-
нысты  ғылыми  әдебиеттерге  талдау  жасау  барысында  зерттеушілер  «ақпараттық 
технология»  ұғымын  әр  түрлі  мазмұнда  қарастыратынына  көз  жеткізуге  болады 
[4, 56 б.]. Ж.А.Қараевтың берген анықтамасында, «Оқытудың ақпараттық техноло-
гиялары» – оқушылардың жеке тұлғалақ қабілеттерін дамыту және оқу танымдық 
іс-әрекеттерді  белсенді  ету,  оқу  мерзімін  барынша  қысқарту,  сондай-ақ  оқу  пәнін 
терең түсінуде жетістіктерге жетуге бағытталған, оқыту үдерісінде компьютерлер мен 
аудиовизуалды  құралдарды,  дидактикалық  материалдарды  пайдалануды  көрсетеді 
[5, 17 б.]. Сонымен, оқытудың ақпараттық технологиялары дегенімізді тұтас кешенді 
компьютерлік және басқа да құралдарды қолданумен болатын дидактикалық үдеріс 
деп танығанымыз жөн.
Ақпараттық технология білім беру үдерісінде екі түрлі міндетті орындай алады. 
Бірінші  типтегі  міндеттерінің  негізгі  мақсаты  –  жалпы  когнитивті  қабілеттерін 
дамыту; бұл жағдайда қарым-қатынас дағдыларын меңгеру, өздігінен ойлау, қойылған 
міндеттерді шеше білу қалыптасады. Екінші типтегі міндеттердің негізгі мақсаты – 
жалпы білім саласы бойынша үлгерімді жоғарлату. Дербес компьютерлерді қолдана 
оқыту үдерісін жетілдіруге, жалпы педагогикалық үдерісінің тиімділігін көрсетуге 
бағытталған. Заманауи ақпараттық технологиялардың аталып өткен мүмкіндіктерін 
пайдалану  білім  берудің  төмендегідей  жаңа  түрлерін  кеңінен  пайдалануға 
мүмкіншіліктерін тудырады: 
–  Интерактивтік белсенді сұхбат диалог ол қолданушының компьютермен қарым-
қатынасы арқылы жүзеге асырылады. Бұл арада сұхбат мәтінді бұйрықтарға жау-
ап арқылы қарқынды түрде жүзеге асады.
–  Нақты объектілерді басқару;
–  Экранда көрініс тапқан түрлі объектілер мен құбылыстардың үлгілерін басқару;
–  Оқу  үдерісінің  нәтижелеріне  автоматтық  бақылау,өзіндік  бақылау  жасау  және 
бақылаудың нәтижелері бойынша тестілеу,түзетулер еңгізу.
Жоғарыда атап өтілген білім беру қызметінің түрлері, біріншіден, оқушылардың 
ой өрісін кеңейтуге бағытталған әдістемелерді жасауға мүмкіндік береді; екіншіден, 
қазіргі  таңда  адамдар  үшін  өте  қажетті  тиімді  шешім  қабылдай  алу  немесе  қиын 
жағдайлардан  шығудың  жолдарын  таба  білу  сияқты  қарым-қатынасты  дамытуға 
мүмкіндік  береді.  Көптеген  зерттеушілер  студенттің  компьютермен  жұмыс  істей 

– 282 –
Секция 4. Компетентностное моделирование профессионального образования 
будущего учителя иностранного языка начальной школы
отырып, сұрақтың мәніне тереңінен үңіліп, пәнге деген қызуғышылығының артуына, 
оқу және техникалық әдебиеттермен белсенді жұмыс істеуге дағдыландырады деп 
түйінделген. Компьютер оқушыны ұқыптылыққка, нақтылыққа, қойылған мәселеге 
назар аудара білуге үйретеді. Графикалық құралдар, музыкалық үзінділер оқушының 
шаршағанын басып, оның әуестігінің дамуын қамтамасыз етеді. 
Шетел тілін оқытуда мультимедиалық, гипермәтіндік, желілік және коммуника-
циялық ақпараттық технологиялардың пайда болуы үлкен мүмкіндіктерге жол аш-
ты.  Мультимедиалық  технологиялар  мәтіндік  құжаттарға,  графикалық  суреттер, 
дыбыс және бейне көріністерін пайдалануға мүмкіндік береді. Мұның барлығы өз 
кезегінде тілдік құралдарды меңгеру жылдамдығының жоғарылауына жол ашады. 
Тәжірибе  көрсеткендей,  мультимедианың  ағылшын  тілін  үйретуде  мүмкіндіктері 
зор.  Педагогикалық  зерттеулерге  сүйенер  болсақ,  ағылшын  тілін  оқытуда 
мультимедиалық  бағдарламаларды  және  ресурстарды  қолдану  арқылы  мынадай 
құндылықтарға қол жеткізуге болады [4, 78 б.]. 
Ағылшын  тілін  меңгеруде  ақпараттық  құралдар  пайдалану  оқытушы  мен 
оқушылардың  ізденушілік  және  шығармашылық  қабілеттерінің  дамуына, 
оқушылардың  тілдік  біліктілігінің,  тыңдау  дағдыларының,  сөйлеудің  қалыптасуы 
мен дамуына, жазу әрекетін жетілдіруге, тұлғаның шығарма тұрғыдан шыңдалуына 
зор әсерін тигізеді. Мультимедиадағы бейнелер мен графикада ағылшын тілін сазды 
кескіндемелік  анамациялық  иллюстациялар  арқылы  бере  отырып,  ағылшын  тілін 
оқытуда үлкен маңызға ие болатындығын аңғаруға болады. Бұл кездегі ұсынылған 
формалар,  көрсету  құралдары,  дизайн  көркемдік  және  бейнелік,  т.б.  шешімдердің 
үйлесім табуы ағылшын тілін үйрену үдерісіндегі оның мазмұнын толықтырады. Олар 
оқушылардың барлық сезім мүшелеріне әсер ете отырып, оның ойлау қабілеттерін 
арттырып, бейнелік қабылдауын, есте сақтауының барлық түрлеріне қозғау салып, 
оқу  ақпаратын  толыққанды  қабылдау  және  тануына  негіз  болатындығын  байқауға 
болады.  Мультимедиа  оқушылардың  берілген  ақпаратты  қабылдау  кезіндегі  көру 
және есту бейнелерін өзара үйлестіріп, салыстырмалы мәнерлігін құрайды .
Ақпараттық  технологияны  меңгерген  педагогта  интеллектуалдық,  рухани 
азаматтық және басқа да көптеген адами келбеті қалыптасады. Ақпараттық техно-
логия құралдарын қолдау адамзаттың әртүрлі сферасында, соның ішінде білім беру 
саласында көптеген өзекті маңыздылыққа қол жеткізіп отырғаны белгілі.
Ағылшын тілін оқытуда жаңа технологияларды, техникалық құралдарды сабақта 
жан-жақты  қолдану,  оқытушының  көптеген  қиындаған  қызметтерін  жеңілдетіп, 
осы іскерліктің ұстанымды жаңа тәсілдерінің пайда болуына мүмкіндік туғызады. 
Осындай  жаңа  жолдардың  біріне  ақпараттық  оқыту  жүйесіндегі  компьютерлік 
бағдарламалардың  түрлері  арқылы  тіл  үйретуді  жатқызуға  болады.  Ағылшын  тілі 
сабақтарының  лексика  бөлімін  меңгертуде  ақпараттық  технологиялардың  алатын 
орны  зор.  Интернет  арқылы  оқушы  грамматикалық,  лексикалық,  фонетикалық 
жаттығулар,  оқуға  және  грамматикаға  арналған  тесттерімен  жұмыс  істей  алады. 
Интернеттің  бізді  мәтіндік,  графикалық  және  дыбыстық  ақпаратпен  қамтамасыз 
ете алуы, оның басты және маңызды ерекшелігі аутенттілігінде. Жаңа ақпараттық 
технологияда  компьютер  негізгі  рөл  атқарады.  Білім  беру  жүйесіндегі  ақпараттық 
технологияның мүмкіндіктері:
–  Әр бір адамға білім алудың өзіне тиімді жолын таңдауға мүмкіндік беретін білім 
берудің ашық жүйесін орнықтыруға;
–  Білім алудың техникасын түбірімен өзгертуге;

– 283 –

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: