Институты

туы ы ды лары н тиім ді п ай д ал ан у . Т ұрм ы ста қ о л д ан аты н
б ұй ы м дарды ң ж а с а л у ж о л д а р ы ж ай ы н д а т ү с ін ік беру. 
Ж үннен, теріден, м атадан дайындалаты н заттар: сырмақ, 
текемет, кілем, қүрақ көрпе, алашалар, торсық, ат өбзелдері, 
зергерлік бүйымдар, шыныдан, фарфордан, кыпгган жасалған 
өр т ү р л і ы ды старм ен тан ы сты р ы п , о ларды өш екей л еу , 
безен діру өд іс-төсілд ерін сөндік сурет салу бары сы нда 
қарастыру. Ж оғарыда аталған үлттык түтыну бүйымдарын 
мүсіндей білуге жаттықтыру. Әшекейлеу төсілдерін түсіндіру.
Мцсіндеу. Қазақ халқыньщ үлттық нақышта өрнектелген 
ыдыс-аяқтары, тостаған, қүман, астау, үлттьщ тағамдар, нан 
тағам дары , қазан-ош ақ т. б. Рельеф ті бейнелер бедерлеу: 
ж ү каяқ, алтыбақан, сандық, дөңгелек үстел т. б. жапсыру. 
Оригама: кы зғалдақ, қоян, балы қ, зымыран, себет, ж ы лан 
(қағазды бүктеу төсілімен).
Ж азгы ойын. Ж азғы табиғат аясында таза ауада ойнау 
б ал ан ы ң к ө ң іл -к ү й ін к ө тер іп , ден саулы ғы н н ы ға й т у ға
көмектеседі. Ж азда суға шомылу, күнге кыздырыну, қүммен, 
сумен, табиғи материалдармен ойнау үсынылады. Балалардың 
еркін, өз бетімен дербес өрекет етуіне көңіл бөлу. Асьщпен, 
доппен ойнау, көбелек қуы п, ш ы бы қты ат қы лы п міну, 
ш апқылау т. б. Аулада үстел үсті ойындарын: лото, домино, 
мозайка, күрылыс материалдарымен ойнау, ерікті тақырыпта 
сурет салу, бормен тас ж олға бейнелер түсіру, балалардың 
ынта-ықыласын тудыру. Қ уы рш ақ театрларын (саусақпен, 
кө л ең кем ен , қ о зға л м а л ы к у ы р ш а қ т а р м е н ) т а м а ш а л а у
жайдары жаздың шуақты күндерінде назардан тыс қалмауы 
керек.
Жазгы еңбек. Бақшадағы гүлзардың топырағын копсыту, 
арамшөбін отау, өсімдіктің түбін көму, оларды суару. Қыста 
ж ан у арл ар ға, қүстарға беретін шөп, өсімдік түқы м дары н 
жинауға қатысу. Егістік жерді, гүлзарлар мен бау-бақшаны 
күтіп-баптауға, піскен көкөніс, жемістерді жинауға (бакшада) 
қатыстьфу, піскен дақылдарды теру, жинау кезінде бакылау 
жасату. Үлкендер шөп шабады, дестелейді, маялайды, басады. 
Қысқы мал азығын дайындайды. Адамдар жидек, бүлдірген 
тереді, жинайды, тосап қайнатады , сусындар дайындайды, 
қақтайды.
Табигат бурыіиындагы еңбек. Табиғат заттарын жинау, 
қол еңбегіне пайдалану. Ш ы рш а бүрлері мен ж аң ғақтан , 
бүтақтардан, ошағаннан түрлі қүстар, аңдар бейнесін жасауға 
үйрету (аққу, торғай, үйрек, қаз, қораз, балапан, аю, бүғы, 
мысық т. б.). Сабан мен ағаш қабықтарынан — ғарышкер,
159

қуы рш ақ, ат, мысык т. б., жүгеріден — ертегі кейіпкерлерін, 
қуы рш ақ т. б., ж апы рақтардан — жемістер, балық, жапалак, 
инелік, тіқүш ақ т. б. жасату, үлу қауаш ақтарынан — гүлдер, 
тасбақа, көбелек, бота жасату.
Қ азақ стан - республикам менің. Республиканың қалай 
аталаты ны , бас қал асы - Астана, оның бүрынғы астанасы 
А л м аты екені ту р а л ы өңгім елету. Қ азақстан ж ай ы н дағы
суреттерді кеңінен пайдалану. Республика Туы, Елтаңбасы, 
Әнүраны туралы түсіндіру, суреттерін көрсету. Алматыдағы 
кең, үзын көшелер қазақ халқының Абылайхан, Бөгенбай, 
Н ауры збай си яқ ты баты рлары ны ң есімдерімен аталаты ны
туралы түсіндіру.
Сурет көрсет іп әңгім елесу. "А лм аты лы қтар - балалар 
үш ін" деген та қ ы р ы п т а әңгім е қ ү рату . ("Б ал ал ар өлем і”, 
"Балдырған”, "Сөн үйі", "Цирктегі балалар қалаш ығы" т. б. 
туралы).
Республиканың Туы, Елтаңбасы ерекше сөнді, салтанатты 
жасалғаны, ондағы ш аңырақ, уьщ т. б. көрітстерінің мәнісін 
түсіндіру. "К азақстан" өнін ж а т қ а айтқы зу. "Менің елім - 
Қазақстан" тақырыбы бойынша өңгіме қүрату.
Өз а у ы л ы , оны ң қ а л а й а т а л а т ы н ы , а у д ан ы т у р а л ы
өңгімелесу, ауыл, аудан, қала туралы үғымдарын кеңейту. Өз 
ауы лы ндағы м өдени-ағарту орындары (мектеп, балабақш а, 
мөдениет үйі, театры ) жөнінде түсіндіру. А уы лды ң басты 
көшелері қалай аталатыны, ауылға ж ақы н жердегі өзен, көл, 
олардың аты, бүлақ, өзен, көлдің бір-бірінен айырмашылығы 
туралы білімдерін жетілдіру, дүрыс айта білуге үйрету. Ауыл, 
ауданны ң басты ш аруаш ы лы ғы - егінш ілік, балы қш ы лы қ, 
малшылық, қызылш а, мақта, мүнайшылық туралы суреттер 
көрсету. Қайда? Қандай? Неліктен? Не себепті? сүрақтарьгаа 
ж ау ап беруге үйрету. А уы л жөне қала үйлерін салыстыра 
өңгім елету. "Б ізд щ ауы лд а, қ а л а д а ” тақы ры б ы н а өңгіме 
құрату.
«Мен, сен, біз» сөздерін ж екеш е, көпше түрде орынды 
қолдана білу. Сөз ішінде дыбыстарды дүрыс айта білуге көңіл 
бөлу. Дыбыс, буьш, сөз, сөйлем үғьшдарьш меңгерту. Монолог, 
диалог түрінде сөйлесу, сөйлеу дағдыларьш дамыту. "Ауылдың 
ардақты адамдары” туралы өңгімелету. Отан соғысы, еңбек 
ардагерлерім ен кездесулер өткізу. "Ауыл көркі - табиғат”, 
".Ауылға барғанда көргендерім" тақырыбында өңгіме қүрату. 
"Біздің ауылда” т. б. суреттер қолдану. Өз ауылы, фермадағы 
еңбек жайында өңгімелету.
Қ азақстан Республикасы тақырыбын меңгерте отырып, 
балаларға ауы л өміріне қатысты заттьщ үғымдарды беруде
160

олардың піш іні, көлемі, саны туралы түсіндіру, кеңістікті 
бағдарлау дағдыларын дамыту. Күн, ай, апта, төулік сондай- 
ақ, м аусы м ды қ уақы т, м езгіл атаулары н аж ы р ата білуге 
үйрету.
Т а қ ы р ы п қ а сөйкес с а н а м а қ т а р , м ақ ал -м ө тел д ер , 
ж ү м б а қ т а р
а й ты п , 
м өнісін 
тү сін д ір у . 
Қ а за қ с та н
Р ес п у б л и к ас ы н д а
т ү р а т ы н
х а л ы қ т а р
ж өн е 
өлем 
халықтарыньщ ерекшеліктері жайьшда қарапайым түсініктер 
беру.
Сурет салу. Қазақстан жалауы. Байқоңыр ғарыш аймағы, 
менің өлкем (қаласы, ауылы), кеш кі қала. Кітап арасына 
салатын белгі (үлттық ою-өрнектермен безендіру). Хохлома, 
гежельдік, городецкілік өрнек элементтерімен таныстыру.
М үсін д еу . Сөндік панно (р ел ьеф ті бедерлеу) А лаш а 
(ж о л ақ ты ою -өрнекті ш ираты п есу төсілім ен өрнектеу), 
«Қуыршақ Айсүлу*, қонақтарға ыдыс сыйлау.
Ж апсыру. Үй жанында өсіл түрған ағаш (қатпарлап бүктеу 
төсілімен), сиқырлы кілем. Текемет өрнектеу.
Ойын. Үстел үстінде ойналатьш көркем-сюжетті ойьшдар 
("Ертегілер театры”, "Лото”, "Электрлі викториналар”, "Лего 
конструкторы", т. б.) ойнайды. Сонымен бірге арнайы театрға 
а р н а л ғ а н о й ы н ш ы қ та р д ы п а й д ал а н а оты ры п, ш ағы н 
көріністер, спектакльдер, театрлық ойындар даярлау.
Еңбек. Қол еңбегіне қызығушылығьш қалыптастыру, өз 
бетімен өр түрлі сөндік бүйымдар ж асауға баулу, қағаздан, 
картоннан, табиғи материалдардан сюжетті-рөлдік ойындарға 
арн ап , о й ы н ш ы қ тар (дүрбі, ж а л а у ш а , телп ек, к ітап ш а, 
ойыншық мүліктер: жиһаз, орамалша, салфетка), ата-аналарға, 
б а л а б а қ ш а қ ы зм е т к е р л е р ін е , н ө рестел ер мен бөбектер 
тобындағы балаларға сы йлы қтар ж асауға үйрету, сабаққа 
жөне дербес жүмыстарьша керекті .қүралдар (қораптар, ине 
тү й рей тін ж а с ты қ ш а л а р , санау м атер и ал д ар ы ) ж асау ға 
үйрету.
Ж а н у а р л а р дүниесі. Атадан балаға мүра болып келе 
ж а тқ ан халқы м ы зды ң төрт түлік малды дөріптеген өлең- 
ж ы р л а р ы , ө ң гім е л е р і б ал ал ар д ы ң тан ы м ы н кең ей тіп , 
сүйіспеншілік сезімін оятады, жан-жануарлар туралы алғашқы 
түсініктерін қалыптастырады. Бүл туралы естиярлар тобында 
өтілген м атер и ал д ы қ а й т а л а у , кең ей те ж ү р гізу . Бүры н 
ү й р ен ген д ер ін қ а й т а л а п , т и я н а қ т а у кезін де ауы лд ағы
балабақшаға ж ақын орналасқан мал фермаларьша, егінжайға, 
қүрылысқа, өзен-көлдерге экскурссиялар үйымдастырылады.

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: