алып жатқан жеткінш ектерді халықтық педагогика

ТҮ С ІН П С Т ЕМ Е
Бүгінгі қоғам мүддесіне лайықты ж ан -ж ақты жетілген, 
бойында ұ л тт ы қ сана, ұ л т т ы қ психология қ а л ы п т ас қ а н
п а р а с а т т ы а з а м а т тө р б и е л е п ө сір у — о тб а с ы н ы ң , 
балабақшаның, барша халықтың міндеті. Замана алға қойған 
бұл міндеттерді өз мөнінде ш еш у үш ін м ектепке дейінгі 
тө р б и е м ен б іл ім бер у м а зм ү н ы н т ү б е г е й л і ж а ң а р т у
к ө зд е л у д е . Қ а з ір г і ө м ір д ің ө зін ен ту ы н д а п о т ы р ғ а н
тал ап тард ы орындау, ж а ң а л ы қ қ а ж ар ш ы болу ү зіліссіз 
тәрбие негізінің бастау бүлағы-мектепке дейінгі үйымдардан 
басталғаны орынды.
Осы орайда, еркін елдің ертеңін баянды ету бағытында 
ж үзеге асырылып ж атқ ан саяси, өлеуметтік ж ағдайларды
ескере отырып дайындалған білім, ғылым саласындағы ресми 
қүж аттар төжірибеде қолданылуда.
Қазақстан Республикасы Ата Заңының қағидалары, «Білім 
турал ы » З аң ы ( 1 1 .0 6 .1 9 9 9 .), «М ем лекеттің білім беру 
саласындағы саясаттың түжырымдамасы», «Қазақ балабақ- 
ш алары нда төрбиелеу мен білім беру мазмүнын ж аң ар ту
тү ж ы р ы м д ам асы » , 
(1 9 9 1
ж .), 
«Ү зіліссіз 
тө рб и ен ің
түжырымдамасы», (1995 ж). т.б. қүж аттар негізінде мектепке 
д е й ін гі төрбие мен білім б ер у ге а р н а л ғ а н төл туы н д ы
«Балбөбек» бағдарламасы дайындалып, 1991—1995 ж ы лдар 
аралығында байқаудан өткізіліп, 1996 жылғы 22 қараш адағы 
Білім министрлігінің № 1 1 .1 /1 алқа пзешімі бойышпа бекітілш, 
жаппай төжірибеге енгізу үсынылды.
Бүл бағдарламаны ж асауда авторлар қазақ зиялы лары
А .Б ай түрсы новты ң, М. Ж ү м абаевты ң б о л аш ақ ү р п а қ ты
төрбиелеу, оқыту жүмыстарын бір-бірімен сабақтас жүргізуді 
қуаттайтын мүраттарына сүйенді.
Төлім-төрбиенің сабактастығы туралы М. Ж үмабаев өзінің 
♦Педагогика* атты еңбегінде «Бала бір нөрсеге үмтылса, сол 
нөрсеге баланың денесі, жаны, ақылы, сезімі, қайраты — бөрі 
бірге жүмсалады», — дей отырып, «ақыл, ішкі сезім, қайрат 
қатынасатьш болғандьщтан... үшеуін бірдей тең төрбие қылу
— төрбиешінід міндеті», — деген ойды анық айтты.
Авторлар балалардың ақыл-ой, адамгерпшгік, эстетикалық, 
еңбек төрбиелері туралы психологиялық (Л. С. Выготский, Р. 
Б. Эльконин, А. .А Леонтьев, А. В. Запорожец, Н. X. Швачкин,
Н. Н. П одьяков), ф и зи о л о ги я л ы қ (И. П. П авлов, И. И. 
К расн огорский, И ванов-С м оленский), өдістем елік (О. И. 
Соловьева, Е. И. Тихеева, М. И. Попова, Р. И. Ж уковская,
3

Т. В. Т арунтаева, М. А. Л еуш ина, Л. И. Б ер ези н а, Т. С. 
К ом арова, Н. Н. С аку л и н а, Т. П. К а за к о в а ж ө н е неміс 
ғалымдары В. Ф. Хосдорф пен К. Мингтің) нүсқауларына, сол 
сияқты бүрынғы КСРО ПҒА-ның мектепке дейінгі төрбие 
ғы лы м и-зерттеу институты ны ң көрнекті ғалы м дары мен 
оларды ң зерттеу еңбектеріне, профессор А. П. Усованың 
мектепке дейінгі төрбие тұжырымдамасын ж асау, төрбиені 
кешенді ұйымдастыру туралы идеяларына негізделді.
Сондай-ақ, бастауыш сыныптарды оқыту мөселесін жан- 
ж а қ т ы зер ттей тін ө й гіл і психологтарды ң дам ы та оқы ту, 
оқытудағы ж алпылау түрлері (В. В. Давыдов), білім берудегі 
сатыльщ үлгі жүйесі (П. Я. Гальперин), оқыту мен төрбиелеуді 
кешенді жоспарлау (Ю. Бабанский, В. С. Ильин, М. Н. Скаткин 
т. б.) туралы ғылыми түжырымдарды баланың ж ас шамасына, 
төрбие м ақ саты н а қ а р а й үйлесім ді қолдан уға болаты ны
арнайы жүргізілген төжірибе нәтижесінде анықталды.
Мектеп жасына дейінгі балалар білуге тиісті қарапайым 
ғылыми білім негіздерін неғүрлым тереңірек меңгерте отырып, 
олардың ой-өрісін, білім дағдысы деңгейін кеңейту, сана-сезім, 
таным, қабылдау өрекетін дамыту, білімге қы зығуш ылыққа 
б ау л ы п , б ал ан ы ң ө зд ігін ен еңбектен у б елсен д іл ігін
қалыптастыру қажеттігіне көз жеткізілді.
Дегенмен, қ а з ір г і балаларды ң даму деңгейі бүрынғы 
көрсеткіштерден озықтьіғын, олардың білуге, білімге ынталы 
екендігін соңғы кездері педагогика мен психология саласындағы 
зерттеулер дәлелдеп отыр. Сол себепті балалардың теориялық 
ойлауьш дамыту, оларды белгілі бір нысанның іш кі сырын 
үғынып, оның себеп-салдарын, заңды байланы стары н таба 
білуге, қарапайым логикалық ой-қорытындыларын жасауға 
үйрету, баланың психо-физиологиялық мүмкіндіктерін барлъгқ 
ж ағынан дамыту, сезім, таньш , ерік өрекеттерін жетілдіру, 
мектептегі оқу ісіне, ой еңбегіне дайындау, қарапайым білім 
негіздерін меңгерту, осындай ғылыми жүйелерге бағдарлама 
ж асау барысында мүкият көңіл бөлінді.
Білім беру ісін қай та өзгерту барысында оның барлық 
саты лары нда, соның ішінде мектепке дейінгі төрбиеде, өр 
бөбекке бөсірелік білім беруді талап ету негізінде теменгі 
үстанымдар белгіленді:
1. М ект епке дейінгі тәрбиелеу және білім беру м а зщ н ы н  
жаңартуда баланың даму ерекшелігін, жас шамасын ескеру.
2. Тәрбиенің узіліссіздігі, бір тпоп пен екінші тпоп арасындагы 
сабацтпаапыц.
4

3. Тэрбиелей отырып, білімберу.
4. Балага меңгертілетін қарапайым гылыми білім негіздерін 
бір топтан екінші топца царай сатылай, кеңейтіп отыру (2 
жастан 7-ге дейін).
5. Материалдың балапың жас шамасына оәйкестігі
6. Дамыта оцытудың негіздерін басшылыққа алу.
7. Баланың тгикальіцойшуъіндамыту.
БАҒДАРЛАМА МАҚСАТЫ
Б а л а б а қ ш а д а ғы тәр б и ел еу , білім беру ж ү м ы стар ы н
тұжырымдамаға сөйкес түбегейлі қайта қарап өзгерту.
Т өрбиелеу, білім беру м азм ұн ы н х а л ы қ п ед аго ги к а 
н егізін д е ж а ң а р т у . А та-б аб а м ұрасы — өнер мен өнеге 
үлгілерінің лайьгқтыларын баланың қүлағына естірте, көзіне 
көрсете оты ры п, ойын а р қ ы л ы бойына сіңіріп, санасы на 
орнықтыру.
Сөбилік ш а қ т а н бастап ө д еп тілікке, м ей ір ім д іл ікке, 
ізеттілікке, туысқандьщ пен бауырмалдьщқа, үлкенге қүрмет, 
к іш іг е қ а м қ о р л ы қ қ а б ау лы п , а д а м д ы к қ а с и е т т е р д і 
қалыптастьфу.
Мектеп жасына дейінгі балалардың білім-білік дағдыларын 
нақтылай отьфьш, төрбиепгілер жүмысьшьщ сапасьш арттьфу.
БАҒДАРЛАМА МШДЕТТЕРІ
Түлғаның ж еке басының іс-өрекеті мен дамыта оқы ту 
теориясы негізінде, белсенді өдіс-төсілдерді қолдана отырып, 
төрбиелеу, білім беру жүмысын жетілдіру.
Т ө рб и ел еу , білім беру ж ү м ы с т а р ы н д а х а л ы қ т ы к
педагогикаға байланысты материалдарды кешенді түрғыда, 
тақырыптык жүйеде қолдану.
П өндік б а ғы тт а
ж ү р г із іл іп
к е л ге н білім
беру 
такы ры птары н бір-бірімен кіріктіре (интегралды) біртүтас, 
жүйелі іске асыру.
Ж аңа қоғамға лайықты түлғаны қалыптастыруда баланың 
жас, даму ерекшелігін, айры қш а кабілетін ескере отырып, 
ақыл-ой, еңбек, дене, эстетикальщ төрбие сапасьш жақсарту.
Төрбиешілер, ата-аналар мен төрбиеленушілер арасындағы 
педагогикалық ьштымақтастьщты нығайту.
5

«БАЛБӨБЕК» БАҒДАРЛАМАСЫНДАҒЫ БАСТЫ 
Ж А ҢА ЛЫ ҚТА Р
Мектепке дейінгі кезеңде төрбиелеу, білім беру мазмұнын 
а н ы қ т а у м а қ с а т ы н д а ж ү р г із іл г е н т е о р и я л ы қ ж өн е 
тө ж ір и б е л ік зе р тт е у нөтиж есін де м ы н адай ж а ң а л ы қ т а р
енгізілді:
1. Б алабақиіада өтілетін төлім-тәрбие м а зщ н ы ха лы қ  
педагогикасы негізінде жаңартылды.
2. «Балалардың жас иіамасына сай даму ерекшеліктері» деп 
аталатын бөлім М . Жумабаевтың «Педагогика» атты еңбегі 
негізінде толықтырылды.
3. Б а л а н ы ц м інез-цулцы н цазацт ы ң әдет-гурып, салт- 
дөстурлеріне уйлесімді цалыптастыру көзделіп, багдарламага 
«Имандылық- инабаттылыц тәрбиеш деген бөлім берілді.
4. Әр топтагы щ>н тәртібіне өзгерістер енгізілді.
5. Балалардың білім мен тәрбиесіне жыл аягында қойылатын 
талаптар нақты көрсетілді
6. Экологшиіыц, экономикальіқтәрбиенің алгашқы қарапайым 
неаздерін қальіптастъфу жайында маглуматтар берілді
7. Багдарламалар мазщпын іске асыру уішін брлар «Отбасы», 
«Балабациш

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: