секіру, допты ж оғары лақты ру (8-10

секіру, допты ж оғары лақты ру (8-10 рет) жерге түсірмей, 
қағып алу, жіңіш ке гимнастикалық орындық үстімен тепе- 
теңдік сақтап жүру, гимнастикалық қабырғаларға жылдам 
өрмелеу, көзделген нысананы екі қолмен тигізу,
тіземен, қолды белге, қолды төбеге койып жүру, жарты 
шеңбер астымен өрмелеу, оң (сол) аяқпен алдыға жылж ып 
секіру,
қүм толты ры лған дорбаларды төбеге, ар қаға қойып, 
гимнастикальщ үзьш орындык үстімен жүру, еңбектеу; күм 
толтырылған дорбаны бір қолдан екінші қолга лақтьфу, қағып 
алу, ж ары са ж үгіру, үлкендердің көмегімен екі дөңгелекті 
велосипедті тебу. Велосипедпен оңға (солға) бүрылу жөне 
шеңберді айнала айдау.
Ойындар: ”Өз жүбыңды қуып жет", "Вес тас”, "Қазан мен 
доп", "Маймылға қақпан”, "Доп үру" (қазақ хальщ ойыны), 
"Шүңқырға дәлде” (өзбек халық ойьшы), "Атам, менің атам" 
(армян халық ойыны).
Қ ү р а с т ы р у . Қ үр ы л ы с м атер и ал ы н п ай далан ы п , бір 
нысанның түрліше қүрастыруын жасау (мысалы: ж аяу адам 
өтетін көпір, машина өтетін көпір, жолаушы таситын кеме, 
өскери кеме, ж үк таситьш кеме).
Затгарды ң пішіні мен арасындағы байланысты анықтау. 
Қүрылыс салуды жоспарлау; қүрылысқа қаж етті заттарды 
ж өне оларды тиім ді етіп қү расты ру ж олдары н ан ы қтау, 
мысалы: екі подъезді, үш қабатты түрғын үй, ені белгілі өзен 
арқылы ж аяу адам жөне мөшине өтетін көпірлер, көше, алаң, 
порт, м ал қора, аэродром т. б. салу. Балаларды күрылыс- 
тардың жобасьга ойша ж асауға жөне ол жобаны бір-біріне 
кедергі келтірмей, үжьшды түрде жүзеге асыруға үйрету.
Ойын. "Отбасы”, "Туыстарда қонақта”, "Ауылға саяхат”, 
"Әжемнің аулында”, "Қонақ күту”, "Кімнің дүкенінде не бар?” 
ойьгадарын ойнау. Не қайда түр, үлкен-кіші, кім зейінді?
Еңбек. Үл балаларды үлтты қ еңбек дөстүріне баулуда 
қамшы өру, ер-түрман өбзелдерін өшекейлеу жүмыстарына 
қатыстыру. Қыз балаларды анасының іс-өрекетіне еліктеуге, 
бақылау жасауға, көмектесе білуге баулу. Оларды қарапайым 
қүрақ үлгілерін қүрау, қиылған маталарды өрнектеп, ретімен 
орналастыру, қуьф ш аққа көйлек, бешпет, алжапқьпп т. б. тігу, 
тоқыма тоқу, кесте тігу (бет орамал, сүлгі), пш, алаша тоқу, 
ж үн тү т у , ө р н е к те у ге ү й р етіп , б үларды ң аса сөнді 
жасалатынына, көркемделу әдемілігіне көңіл бөліп, өсемдікті 
тани білуге назар аударту. Бүл жүмыстарды үйымдастыру 
ойын тү р ін д е, ж е ң іл т а п с ы р м а л а р оры н дату а р қ ы л ы
183

ж ү ргізіл ед і. Қол еңбегімен айналы су барысында балалар 
х ал ы қты қ қолөнер ш еберлері еңбектеріне назар аударады. 
Үлкендердің көмегімен ағаш тан ж асалған ойынш ы қтарды 
өрнектеп, безендіруді үйренеді. Қағазбен ж үм ы с ж асауда 
үлтты қ салт-дөстүрге байланысты түтынатын бүйымдар, киіз 
үй ж а б д ы қ т а р ы , з е р г е р л ік б үй ы м дар ж а с а у д а "Б есік 
ж а б д ы қ та р ы ”, бүктеу төсілдері арқы лы сандық, қорж ы н , 
б е л д ік т. б. ү с ы н ы л а д ы . Б а с к а х а л ы к т а р д ы ң ою -өрнек 
б е д е р л е р ін беру ү ш ін : Д ы м к ов, Ф и л и м он ов, хохл о м а 
өшекейлерін өрнектейді.
Б а л а б а қ ш а . Б а л а б а қ ш а д а , м ектепте кімдер істейтіні 
(төрбиеш і, м еңгеруш і, даяш ы , дөрігер, аспазш ы, м үғалім, 
директор), топ, сынып бөлмесі, сабақ өтілетін орындар жайында 
өңгімелесу. Біз мектепке барамыз. Өздері баратын мектеп үйін, 
оньщ қайда орналасқаннын білу. Сынып, асхана, кітапхана, 
д ө р іге р д ің бөлм есі, ш е б ер х а н а , бейнелеу өнері, м у зы к а
бөлмелері, спорт залдарын балаларға көрсетіп бақылату, айтып 
түсіндіру. Сынып парталары, ойын, еңбек бүрыштары, үлттьпс 
ж и һ а зд а р бөлімі, к іта п бүры ш ы , о қу қүралд ары : дөптер, 
суретті кітап тар, суретті өліппе, м атем атика, үлестірм елі 
суреттер, қалам, қарындаш, өпгіргіш, сызғьпл т. б. туралы өр 
сабақта, сабақ мазмүнына карай түсіндіру. Кітаптарды таза 
үстауға, жыртылғандарын түптей білуге үйрету, ойын, еңбек 
о р ы н д а р ы н ж и н а с т ы р у , қ а ж е т т і қ ү р а л д а р д ы а р н а у л ы
оры нд арға қою . Д аяш ы ға көм ектесу, кезекш ілік (ас іш у, 
сабақтар кезінде) міндетін дүрыс атқара білуге, төртіп, тазалык 
сақтау ережелерін орындауға үйрету.
Ү ж ы м д ы қ ж ү м ы с т а р д а қү р б ы л астар ы н ы ң п ікірім ен
сан асу , к ел ісе біл у , өзі ор ы н д аған ж ү м ы сты ң ж е тіс тік , 
кемш ілігін байқау, басқаларға өділ баға бере білу өдеттерін 
меңгерту. Кімде, неде, қайда, кімнің, ненің, қашан, неліктен, не 
себепті деген сүрақтарды түсініп, ж ауап бере білуге үйрету. 
М үғалім оқы тады дегенді дүры с ай та білу. Ү лестірм елі 
суреттер беріп, тірек сөзбен (мүғалім, төрбиеші, даяшы) сөйлем 
күрату, ойьш-жаттығулар ойнату. "Төрбиепгі", "Кітапханашы", 
"Кітап дүкені", "Дөрігер", "Аспаз".
Әдеби ш ы ғарм алар. Мақал-мөтел, жүмбақ оқьш, окылған 
шығармаларды мүкият тыңдап, түсініп ж ауап беру.
Әңгімелеу. Д. Қасенов "Әзілхан мектепке барады", Н.Оразов 
"К ү н неге ү я л д ы ? ", Т. М оденов "Е р кін ", Н. Қ ады рбаев 
"Көмекші", Ж . Әлмапзев "Аппақ бала", "Аққала", Б. Досымов 
"Екі дос".
184

О қ ы п т ү с ін д ір у . Ж . К өрбозин "Не деу кер ек ?", 
Б.Соқпақбаев "Ағаштар неге ашуланды?", А. Рүстемов "Терек 
пен алма ағашы", Қ. Сөттібайүлы, "Бағдаршам, ток куат жөне 
басқалар”, Ж . Смақов "Әліппе”, М. Жаманбалинов ”А” мен "Б".
Ж аггату. Ө. Табылдиев ”Біз мектепке барамыз", С. Сейітов 
"Бірінш іге барамьш”, С. Әубөкіров "Танысу", Ж . Өбдірашев 
"Күзгі қуаныш ", Е. Елубаев "Балабакш а ж аксы ма, мектеп 
жаксы ма?", С. Ңалиев "Қош бол, балабақша".
Әуенді қим ы л-қозғалы с. "Мен бақпзаға барамын" - өні 
Т.Тайбековтікі, сөзі Ф. Оңғарсынованыкі, "Бакшаға келемін” - 
ән і Ә. Б а й д іл д а е в т ік і, сөзі Қ. С ү л ей м ен о втікі, "Б ізд ің
балабақшамыз” - өні Б. Қыдырбекованыкі, сөзі М-Маралдиндікі, 
"Төрбиеші" - өні И. Әбдіқадыровтікі, сөзі Ф. Оңғарсынованыкі, 
"Біріншіге барамьш” - өні Т. Тайбековтікі, сөзі С. Сейітовтікі, 
"Қ ош бол, б а л а б а к ш а " - өні Е. Х а с а н ға л и е в тік і, сөзі 
С.Қалиевтікі, "Қопз бол, балабакша" - өні И. Нүсіпбаевтікі, сөзі 
Д. Нүрмүханбетовтікі, ”Біз мектепке барамыз" - өні мен сөзі 
А. М ең ж а н о в а н ы к і, 
"Қ ош бол, б а л а б а қ ш а " 
- өні 
А.Филипенконьпсі, сөзі Т. Волгинаныкі.
Негізгі қимыл жаттығулары:
30 см қаш ы қты қта түрлі бағытта, "ж ы лан ирек", қол 
үстаса бүлтарып та, алмастыра жүру, жүгіру; Гимнастикалық 
орындық, бөрене үстінен тепе-теңдік сактап түзу, қырынан 
ж ү р у ; 3 0 -4 0 см б и ік тік тен қы ры н ан секіру; қүрсаудан - 
күрсауға түрлі өдістермен секіру; қүрсауды бір-біріне домалату, 
үстап алу; 6-8 м қашыктьщтан тік нысанаға лактыру, тигізу; 
биіктігі 20 см тактайш а кедергілер үстінен, арасьшан жүтіру;
айнальш түрған үзын арқаннан жалғыз, жүптасьш ары- 
бері жүгіріп өту, секіру; допты қабырғаға түрлі төсілдермен 
соғу, ыршыту, қағып алу;
допты ж оғары лактыру, жерге түсірмей қағып алу; (20 
рет) велосипед, самокат тебу;
Ойын: "Ш еңберді ж ал ау ш аға дейін тез ж еткіз", "Доп 
м ектебі", "Ш ар ш ы ”, "И теріспек”, "К етті, кетті о р а м а л ”, 
"Т ақияға қолыңды тигіз", "Өзенге карай ж ү гір ” (дағыстан 
халық ойыны).
Ы р ғ а к т ы қ и м ы л -қ о з ғ а л ы с : 
"Д оппен ойын" - өні 
С.Майкопардыкі.
Балаларды бейнелеу өнерінің түрлерімен (живопись, мүсін 
өнері, гр а ф и к а , сөндік колданбалы өнер, сөулет, өнері) 
таныстыру. Балабакша, мектеп үйі, театр, цирк, т. б. сөулеттік 
е р ек ш ел ік тер ін б ақы л ату барысында арн ай ы са я х ат та р

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: