Институты

дөстүріміздің бірі "Бесікке бөлеу". Төрбиешінің басшылығымен 
"Бесік жырьш" ойната отырып айту. Бесік, бала жайлы тиым 
сөздердің мағьшасьш түсіндіру. Отбасы мүпзелерін сыйлауға, 
отбасында өзін қалай атайтынын, отбасында яғни үйінде 
кімдер түратьгаын айтқызу, меңгерту. (өкем, анам, мен, інім, 
өжем).
А уы з ө д еб и еті ү л г іл е р ін е н . "Б есік ж ы ры " (үзінді), 
"Бөпешім", "Менің бөпем қайда екен?” (ойната отырып, айтуга 
үйрету).
Т и ы м с ө зд ер : "Бос б есікті тер б етп е”, " Б е й у а қ ы тта
жылама".
Ертегі, әңгімелерді кейіптендіру. "Шалқан”, Ә. Табылдиев 
"А лға қ ар ай ады м да”, К. Елш ібаева "Әжесі мен А й гүл”, 
ертеңгілік - "Айналайын, бөпешім”.
Ойын-ермек ж атты ғу л ар. "Менің бөпем", "Шолпанның 
өжесі”, "Біздің үйде”, Ә. Табылдиев "Айналайьш бөпемнен", 
Н.Ж анаев "Көп жүрдің", Ж . Смақов "Бөпем”.
Әдептілік — өдемілік. Әке-шешені, ата-ананы сыйлауга өрі 
қарай төрбиелеуді кеңейте жүргізу. Өзінің үстін таза үстау, 
кіші жастагыларга қамқорлық жасау.
Естиярлар тобы
Б а л а л а р д ы х ал қы м ы зд ы ң "Бесікке салу ” дәстүрімен 
тан ы сты ру . Осы салт-дәстүрге байланысты ауы з өдебиеті 
үлгілерін үйрету. Отбасы мүшелерін бір-бірінен ажырата білу. 
Отбасы мүшелеріне, балаға арналган тиым сөздердің мағьшасьш 
түсіндіру. М азмүны отбасы м үш елеріне арн алған ертегі, 
өңгімелерді сахналату арқылы алған білімдерін бекіту.
Ойын-ермек жаттығуларды өз өмірлерімен байланыстырьш 
ойнату. Отбасындагы кари яларға көмектесу, өке-шешесіне 
жөрдемдесу сияқты қамқорлык дагдыларьша үйрету.
А уы з өдебиеті ү л гіл ер ін ен . "Бесік ж ы ры ", "Бесікті 
аластау”, "Бесікке бөлеу", "Саусақ санау”, "Өс, өс бөбек", халык 
жүмбақтары, мақал-мөтелдер.
Тиы м сөздер: "К ісіге қ ар ап ж өтелм е", "Б ей у ақы тта 
үйықтама”, "Тізеңді қүшақтама", "Табаньщды тартпа”.
Е р т егі, 
ә ң г ім е л е р д і 
к е й іп т е н д ір у , 
с а х н а л а у . 
Ь І.А л ты н сар и н "М ақта қ ы з бен м ы с ы қ ”, Б. Берденов 
"Алдардьщ айласы", Алдар көсе мен бай баласы", ертеңгілік - 
"Айналайьш анашым".
О й ы н -е р м е к
ж а т т ы ғ у л а р ы . 
"Б ізд ің ү й -іш ім із", 
"Шілдехана”, "Түсау кесу", "Кезекші" ойьшы, Ө. Түрманжанов
215

"Мен төртіпті баламын", А. Шамкенов "Кезекші", Ө. Өтетілеуов 
'Ъөпем бүгін қаз басты”, Ә. Асылбеков "Аттан сөтті сапарға",
Н. Ж анаев ”Ең ж ақсы сөз”, М. Дүйсенов "Кішкентай Алмаш ”.
Әдеіггілік - әдем ілік. Үлкендерге көмектесу, орын беру, 
киініп-ш еш інулеріне жөрдемдесу, киімдерін ілу, орындық 
үсыну, ата-өжелеріне көрпеше төсеу, жасты к салу, шөй үсыну, 
таяқ өперу сияқты өдептілік, қамқорлық дағдыларына үйрету.
Ересектпер тобы
Б а л а л а р д ы х а л ы қ т ы қ н ү с қ а д а ғы "Б есік ж ы ры м ен ", 
өтірік өлеңмен таны сты ру. Түсау кесу рөсімін көрсетіп, оны 
өмірмен байланыстыру. М оральдық, этикалы қ нормаларды 
меңгерту. Балабақш ада, аулада, көшеде, мөдени ортада өзін 
мөдениетті үстай білуге үйрету.
Туыстық қарым-қатынаста үлкенді сыйлау, көмек көрсету, 
кіттгіге қамқорльщқа төрбиелеу. Отбасьшда анасьша көмектесу. 
Отбасы мүшелерінің кім екенін аж ы рата білу. Өзінің үйінде 
қанш а адам екенін аж ы раты п айтуды меңгерту. Көршілерішң 
аттарьш, достарыньщ ата-анасын білдіру.
А у ы з ө д е б и е ті ү л г іл е р ін е н . "Б есік ж ы р ы ", "Б есікті 
аластау", "Бесікке бөлеу”, "Бесіктен шешіп аларда", "Түсау кесу 
жыры", өтірік өлең (хальщтық нүсқада), жүмбақ, мақал-мөтел, 
ж аңы лтпаш тар.
Тиым сөздер: "Кісіге карап күлме", "Адамды айналып 
жүтірме", "Ж атқан адамньщ үстінен аттама", "Адамға қарап 
керілме", "Адамға қарап есінеме".
Е р т е гі, 
ө ң г ім е л е р д і 
к е й іп т е н д ір у , 
с а х н а л а у . 
Ы.Алтынсарин "Бір уыс мақта", ”Өке мен бала", Б. Уахатов 
"Мүханның мінезі”, ертеңгЪгік - "Ана өмірдің гүлі".
Ойын-ермек ж атты ғу л ар ы . "Отбасы (мазмүнды - рөлді 
ойын), Б. Соқпақбаев "Ағасы мен қарындасы", Т. Дөуренбеков 
"Өдет", Р. Наурызбаева "Сендей тентек балаға", Ә. Асылбеков 
"Әдепті бала".
Ә дептілік - өдемілік. Е. Өтетілеуов "Әдептілік - өдемі", 
қ а р и я л а р ғ а ж ө р д ем д есу , ү л кен д ер д і сы й л ау, к іш іл е р ге
қамқорш ы болу, аулада, көшеде, көлікте, мөдени орындарда 
өзін төртіпті үстай білуге үй рету, ж ағы м ды м інез-қүлы қ 
дағдыларын қалыптастыру.
М ект епалды даярлыц тобы
Балаларға сөбидің дүниеге келуі мен байланысты м ак ал - 
мөтел, ж үмбақ, ж аңылтпанггарды үйрету. Отбасы мүшелері
216

туралы балаларды ң білімін ертегі, өңгімелерді сахналату 
арқы л ы бекіту. М інезі ж ағы м ды сыпайы, инабатты бала 
ж айлы топтағы балалармен яғни, өмірмен байланыстыру. 
Өнегелі, үлгілі отбасымен кездесу үйымдастыру. Отбасындағы 
сыпайы қарым-қатынас, татулык, ынтымақтастық т. б. ойын- 
ермек жаттығулар арқылы түсіндіру. Қарияға, үлкендерге, қыз 
балаға ж ол беруді м еңгерту. Сыпайылық қары м -каты нас 
мөдениеті, ізеттілікке, ж и н ақы лы ққа, өдептілікке баулу. 
О тбасы ндағы мөдени - ги ги ен ал ы қ ереж ел ер д і м еңгеру 
дағдыларын қалыптастыру.
Ауыз өдебиеіі үлгілерінен. "Бесік жыры", "Бесікке бөлеу", 
"Бесік аластау”, "Бесіктен шешіп аларда", "Түсау кесу", өтірік 
өлең (х а л ы қ т ы қ н ү с қ а д а ), м ақ ал -м ө тел д ер , ж ү м б ак, 
жаңылтпаш тар.
Тиым сөздер: "Бесікті ашық қалдырма”, ”Бас киімді теріс 
киме", "Таңдайыңды қақпа”, "Түнде тырнақ алма", "Ж уған 
қолыңцы сілкіме", "Қолыңды төбеңе қойма”, "Мойньща белбеу 
салма".
Е р т егі, 
ө ң г ім е л е р д і 
к е й іп т е н д ір у , 
с а х н а л а у . 
Ы.Алтынсарин "Аурудан аяған күштірек”, С. Көбеев "Атасы 
мен немересі", Қ. Мырзалиев "Досымды өкпелеттім", "Алдар 
көсе мен досы", "Алдар көсе мен ш ық бермес Шығайбай", 
Б.Досымов ”Екі дос”, Т. Төрежанов "Өнегелі қыз", С. Мөуленов 
"Өмір көркі сыйластық".
Ойын-ермек ж атгы ғулары . Ә. Табылдиев "Немере сөзі", 
А .Ш ам кенов "А қы лды б ал а”, Н. Ж ан аев "Білмес бала", 
К.Сауғабаев "Салақ", Қ. Баянбаев "Өкпешіге”, "А яр болар 
ағасы", А. Түгелбаев "Атаның айтар батасы", Т. Молдағалиев 
"Тербетіп отыр бесікті", "Бесік жыры", С. Оспанов "Менің 
өжем", А. Меңжанова "Болайьщшы осындай", Е. Ерботин "Бүл 
баланы кім дейді?".
Әдептілік — өдемілік. Т. Айдаров "Әдептілік - өдемілік 
өлішіесі", отбасындағы өдепті, сыпайы сөйлесе білу, алғыс айту, 
орын үсыну, көппгілік орьшдарда өдептілік сақтай білу, қарсы 
келген кісіге, қыз балаға жол беру сияқты өдет-ғүрыптарды 
меңгерту.
АДА М Д Ы Қ -АС Ы Л М ҮРАТ 
Собилердің біріниіі то бы
Қ а р а п а й ы м м әдени д ағд ы л ар д ы оры ндауға үйрету.
Ү лкендермен, қ ү р б ы л ары м ен сөлемдесу ж өне қош тасу. 
Өтінішті, алғысты білдіретін "рахмет", "рүқсат па?" деген 
сөздерді пайдалана білу.

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: