Әдебиеттер:
1. Кузьмина Н.В. Профессионализм личности преподавателя и мастера
производственного обучения. – М., 1990.
2. Ковалева Н.Б. Подростки на пересечении миров: СДИ или поиски
выхода из лабиринта. // Сборник научных статей «На пороге взросления». –
М, МГППУ, 2012 .
3.Семенов И.Н. Проблемы рефлексивной психологии решения
творческих задач. –М., НИИ ОПП АПН СССР, 1990.
Қысқаша тҥйіндеме
Мұғалімнің инновациялық іс-әрекетін дамыту, педагогикалық
шеберлігін қалыптастыру – бұл білім берудің стратегиялық бағыттарының
бірі.
Краткое резюме
Развитие инновационной деятельности преподавателя, формирование
педагогического мастерства – это одно из стратегических направлений в
образовании.
Executive summary
Development of innovative activity of teacher, forming ofpedagogical maste
ry - this one of strategic directions in education.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
180
УДК 378.1
Мекебаева Ж.А.,
«Нархоз» университеті,
аға оқытушы
СТУДЕНТТЕРДІҢ ЖОБА ДАЙЫНДАУДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ҚАБІЛЕТТІЛІГІ
Кілттік сӛздер:
Инновация, оқытушылар, студенттер, презентация, жоба жазу,
академиялық хат.
Ключевые слова:
Инновация, преподаватели, студенты, презентация, написать проект,
академическое письмо,
Key words:
Innovation, teacher,students, presentation, write project, academic writing.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру
жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар,
ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға
және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау,
оқытудың жаңа технологиясы мен инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу, білім
беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге
шығу», – деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттері атап кӛрсетіледі
[1].
Нағыз байлық инновациядан алынады. Қанша мол табиғи байлық болса
да, қаншалықты инновациялық ізденіс пен даму болмаса, ондай ел кедей
күйден шыға алмайды. Бүгінгі мақсат-әрбір студенттерге түбегейлі білім мен
мәдениеттің негіздерін беру және олардың жан-жақты дамуына қолайлы
жағдай жасап, жеке тұлға қалыптастыру. Ол үшін қазіргі білім беру
саласындағы оқытудың озық технологияларын терең меңгеру керек. Білім
беру жүйесінде инновациялы технологияның түрі болып табылатын әрекетті
технологиялары қолданылуда.
Сондай-ақ инновациялық әдістерді пайдалана отырып студенттердің
жан-жақты ойлануына мүмкіндік береді, яғни, ақыл-ойын дамытады;
шығармашылық белсенділігін арттырады; тіл байлықтарын терең меңгереді,
жетілдіреді; жан-жақты ізденушілігін арттырады. Сонымен қатар
оқытушылар үшін де пайдалы: әр түрлі әдістерді пайдаланып сабақтың нақты
мәнін терең ашуға кӛмектеседі; студенттердің барлығын сабаққа деген
қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді; әр студенттің білім деңгейін
анықтауға болады; студенттерді ӛз бетінше жұмыс істеуге үйретеді;
студенттердің барлығын сабақта толығымен бағалауға болады.
Кез-келген жаңа идеяны жеткізуде презентацияның атқаратын ролі зор.
Презентация - айрықша текті электрондық құжатты айтады. Ол ӛзінің
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
181
мультимедиалық мазмұны мен құжатты экранға шығаруды басқарудың
айрықша мүмкіншіліктерімен ерекшеленеді. Осы тектес құжаттарды арнаулы
программалық
құралдардың
кӛмегімен
дайындайды.
Презентация даярлаудың автоматтандырылған құралдарының бірі
Microsoft Office дестесімен бірге қойылатын Microsoft Power Point
колданбалы программасы. Бұл презентацияны даярлау мен безендіруге
арналған
әмбебап
құрал
болып
табылады.
Білім беруді жаңарту студент білімін ғана емес оларды қолдану
дағдыларын, атап айтқанда, академиялық сауаттылығын қалыптастырады.
Студенттердің бойында ӛзіндік білім алу, талдау, құрастыру қоғамдық ӛмірде
ӛзін-ӛзі жан-жақты таныту үшін білімін пайдалана білу дағдыларын
қалыптастырады. Бұл жоспар білім сапасын жетілдірудің негізгі бағдары.
Соған орай негізгі міндет «Эконометрика» пәнін оқытуда ғылыми жобаны
жазу кезінде міндетті түрде презентация дайындау жүктеледі. Осы бағытта
студенттердің белсендiлiгiн арттыруға мүмкiндiк беретiн әдiстемелiк
тәсiлдердің бірі - жоба қорғау. Қазіргі біздің негізгі мәселенің бірі
«Эконометрика» пәні бойынша жоба қорғауда презентацияны сауатты
дайындай білу қабілеттілігін арттыру.
Презентация дайындау үшін студент жобаға қойылатын талаптарға
сәйкес оны орындау кезеңдерін алдын ала құру керек. Пән бойынша студент
алдын ала мақсат қойып, мәліметтерді нақты объектіге сәйкес жинақтайды.
Алынған мәліметтердің ішінен керекті факторлар іріктеледі. Есептің
шығарылу талаптары бойынша кезеңдері орындалады. Экономикалық
талдау, болжам жасалынып, қорытынды шешім қабылданады. Осы жоба
кезеңдері бойынша презентация жасалыну керек. Студенттердің жұмысы
кафедраның ғылыми кеңесі алдында қорғалады, талқыланады. Әр жұмыс
бағаланады. Ең үздік жұмыстар халықаралық конференцияларға қатысуға
жолдама алады. Мақала болып басылымға жіберіледі. [2]
Осы семестрде кафедра барлық студенттердің жоба қорғауы туралы
шешім қабылдап отыр. Студенттердің сауаттылығы, олардың қабілеттілігі, ӛз
ойын жеткізуі үшін академиялық хат дағдылары ӛте қажет. Ол үшін жоғарғы
оқу орындарында студенттерді жобаны рәсімдеу сауаттылығына оқыту
керек. Олардың қателіктерін кӛрсетіп, оны жӛндеуге үйрету қажет. Ол біздің
білім сапасын арттыруда ролі зор.
Қорыта айтқанда, жоғарғы оқу орындарында студенттердің
презентация жасау негізінде - студенттің жаңаша ойлау қабілетін
қалыптастырып, оларды жүйелік байланыс заңдылықтарын табуға жол ашып,
нәтижесінде ӛздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына негіз болады.
Білім берудің қазіргі жаңа құрылымы және оқу әдістемесінің мазмұнының
ӛзгеруі оқытушының кәсіби шеберлігін жаңартуын, шығармашылық
ізденуінде қажет етеді. Сондықтан жобаны қорғау кезінде презентацияны
жасауға кӛп кӛңіл бӛліп, жалпы үйлестіруді қамтамасыз ету қажет. Жобаны
екінші курс студенттері жазатын болғандықтан осы пәннің маңызды орын
алатыны анық.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
182
Әдебиеттер:
1.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. – Астана, 2007, шілде -
27.
2.
Рахметова Р.У. Эконометрика. 2016г. -205с.
Қысқаша тҥйіндеме
Студенттердің жоба дайындаудағы кәсіби шеберлігін арттыру және
инновациялық іс-әрекетін дамыту.
Краткое резюме
Развить инновационную деятельность и повысить профессиональное
мастерство студентов при подготовке проектов.
Executive summary
Develop innovation and enhance the professional skills of students in the
preparation of projects.
УДК 665.62 Молдағазыева Ж.Ы., Әлібекова А.
«Нархоз» Университеті
«Табиғатты пайдалану экономикасы»
кафедрасының доцент м.а.
МҦНАЙ ӚҢДЕУ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУ БАҒЫТЫ
Тҥйін сӛздер: мұнай ӛңдеу, кӛмірсутек, экологиялық мәселелер,
химиялық ӛнімдер, жақсарту жолдары, инновациялық технологиялар.
Ключевые слова: переработка нефти , углеводородного сырья ,
экологические проблемы , химические продукты , инновационные пути для
улучшения технологии.
Keywords: oil treatment, hydrocarbon, ecological questions, chemical
products, to improve lines, innovative technologies.
Қазақстан Республикасында мұнай ӛңдеудің саласы 3 жылда негізгі
міндеттері– мұнай химия ӛндірісін дамыту қолға алуда. Бұл үкіметтік
бағдарламалар базалық мұнай химиясы ӛнімдерін –термопластикалық
этилен полимер, термопластикалық полимер пропилен, стирол(фенилэтилен,
винилбензол, этенилбензол), полистиролды, этиленгликоль, бензол, метанол
және басқа ӛнімдерді,ӛндіріске қажетті бар аймақтарда мұнай химиясы
ӛндірісін құру қарастырылды, Батыс Қазақстанда Теңіз, Қашаған және
Каспий кен орындарының газдары негізінде интегрленген мүнай химиясы
кешені және Атырау МӚЗ мұнай химиясы шикізат ретінде бензол ӛндіру
кешенін салу жоспары жүзеге асты.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
183
Бүгінгі таңда кӛмірсутек қоспасын және химия ӛнеркәсібі
индустриясының маңызды компоненті. ҚР энергетика және минералды
ресурстар министрлігі ««ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ мен Атырау облысы
әкімшілігімен бірлесе отырып әзірлеген Қазақстан Республикасында мұнай
химиясын дамыту Бас жоспарына сәйкес, игеріліп отырған.
ҚР ХХІ ғасырдағы үлкен кӛмірсутегі қоры ірі мұнай-газ
экспорттаушылардың бірі болып табылады. Қазақстан Үкіметі орталық
орынды мұнай-химия кластерін құру және дамыту, оның ішінде ӛңдеу
ӛнеркәсібі, Атырау облысында біріктірілген мұнай-химия кешеніні
орналасқан, экономиканың барлық секторлары мен салаларының жедел даму
үстінде , алдағы жылдарға арналған бағдарламалар әзіленуде.
Мұнай-химия
кластерін
құру
арқылы
экономиканың
нақты
инновациялық әзірлемелерді енгізу арқылы, ресурс және энергия үнемдейтін
технологияларды дамыту және отандық ӛндірістің энергия сыйымдылығын
азайту, мұнай-газ секторы үшін ілеспе және іргелес ӛндірістерді дамыту
жоспарланып отыр. Осы бағыттарды іске асыру шикізатқа тәуелділіктен
экономиканы құтқара алады және еліміздің ішінде мультипликативті күш
береді
Мұнай-химия кешенін салу біздің отанымызда экономиканы
диверсификациялау бағытындамыз. Кен орында ӛндірілетін базалық мұнай-
химиялы ӛнімдерінің бір бӛлігі басқа кӛмірсутек қоспа химиясы
ӛндірістерінің шикізаттық негізін құрайды, олардың дамуына жағдай
жасайды. Кешен Теңіз кен орны газын, содан Қашаған мен Қарашығанақ
шикізат ресурстарын ӛңдейтін болады
АҚ «Атырау мұнай ӛңдеу зауыты» және жаңа мұнай-газ ӛңдеу зауыты
Қарабатан құрылыс ұсынылған мұнай-химия кластері, қамтамасыз етілген
Қазақстанда шикізат және ішкі нарықты, сондай-ақ сыртқы нарыққа (Иран,
Қытай, Ресей) ғана емес, болашақта кластерлік дамудың шынайы субъектісі
болуға барлық негіз бар. Қазақстан Республикасының аумағында мұнай-
химия кластерін енгізілуіне байланысты, ӛз кезегінде химиялық ӛнімдерді
ӛндіріс динамикасын ӛзгереді ӛндірісті тереңдететеді , мұнай ӛңдеу ӛсуін
қамтамасыз етеді .
Кластерлер инновациялық таптау жетекші, жеке секторларында
жылдамдатады және әлемдік нарықта бәсекелестікке қабілетті күшейтеді.
Сонымен қатар, тік интеграция негізінде кластерлеу әр түрлі технологиялық
ӛнертабыстар ӛздігінен концентрациясын, және жаңа білім мен
технологияларды белгілі бір жүйе тарату генерациялау емес. Сонымен қатар
бәсекелестік артықшылықтарын инновациялар ӛнертапқыштық және
инновациялық салаға ӛнертабыстардың тиімді түрлендіру үшін ең маңызды
шарты барлық оқу-қатысушылары кластерін арасындағы қатынастардың
тұрақты желісін қалыптастыру болып табылады. Қазақстан мұнай-химия
ӛндірісін дамытудың бас жоспарын іске асыру туралы сарапшыларының
айтуынша шамамен $ 7 млрд қажет етеді.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
184
Кӛмірсутек қосалқы химия кешені Қарабатан станцияасы аймағында,
Құлсары және Атырау қалаларында қолданатын шикізаттарды жеткізуге
байланысты кезеңдер бойынша салынады:
1-ші кезең: 2007-2012 жылдары. - Құлсары қаласының маңында тазартылған
газ Теңіз кен орнынан этан бірінші зауыт. Жылына Сыйымдылығы: этилен -
жоғары қысымды полиэтилен 800 мың тонна: -.. 380 тонна; Тӛмен қысымды
полиэтилен - 380 мың тонна.; Стирол -120 тонна.; пропилен - 380 тонна.
Полипропилен - 400 мың тонна Атырау қаласында мұнай ӛнеркәсібіне
арналған химикаттарды ӛндiру жӛнiндегi этилен зауыт ӛндіру үшін этан бу
крекинг орнатуды салынады.
2-кезең: 2013-2018 жылдар - Қарабатан станциясына жақын, Қашаған кен
орны тазартылған газдан этан бойынша 2-ші зауыт. Жылдық қуаты: этилен -
650 мың тн.; тӛменгі қысымды полиэтилен - 350 мың тн.;
метилэтиленгликоль – 400 мың.тн.
2-кезең: 2013-2018 ж.ж. - Станциясының Қарабатан маңында тазартылған газ
Қашаған мұнай кен этан үшін 2-ші зауыт. Жыл Этилен сыйымдылығы - 650
тонна;. Тӛмен қысымды полиэтилен - 350 мың тонна.; метилэтиленгликоль -
400 тонна.
3-кезең: 2020-2025 ж.ж. - Қарашығанақ кен орнынан этан газ үшін 3-ші
зауыт. Жыл Этилен бір қуаты - 700 мың тонна
Қазақстан Республикасының ұлттық экономиканы дамыту стратегиясы
шикізат кӛзі ретінде үлкен мұнай-химия ӛндірістерін құру жӛніндегі жүзеге
асыру, оның кейбір ӛзгерістер, қосу қажет, қазіргі уақытта ӛрістерін жұмыс
істейтін және перспективалы бағыт бойынша алынған мұнай, табиғи және
ілеспе газ, болуы тиіс.
Ӛздеріңіз білесіздер, соңғы 15 жылда, Қазақстан Республикасы
айтарлықтай ілгерілеушілікке және қазіргі әлемнің бәсекеге барынша
қабілетті 50 елдіңқатарына кіру бағытталған. Біздің еліміздің экономикалық
қалпына келтіру есебінен табиғи ресурстарды экспорттау, сонымен қатар
қайта ӛңдеу салаларын дамыту жүзеге асырылатын болады, бұл мақсатқа қол
жеткізу Мұнай-химия ӛнеркәсібі рӛлі басымырақ .
2012 жылы химиялық ӛнімдердің жалпы ӛндірісі Қазақстанның мұнай-
химия ӛнеркәсібінің үлесі 3,9% -ға, 2008 жылмен салыстырғанда ӛсті.
Секторында жалпы қосылған құн 2012 жылы T14,6 млрд 2008 жылы T3,5
млрд дейін ӛсті. Енді ел кластерлік тәсілді тиімді іске асыру жүзеге
асырылуда, ол үшін базалық мұнай-химия ӛнімдерін ӛндіруді ұйымдастыру
іс-шаралар, бірқатар жүзеге асырылады.
Қазіргі уақытта Қазақстан кӛмірсутегі қоры бойынша ТМД елдерінің
арасында Ресейден кейін екінші орында тұр. Қазақстан Республикасында
кӛмірсутегі қорлары мұнайды құрайды - 4,8 млрд тонна, ал газ - 3,4 трлн. м.
Алдағы жылдары Қазақстан Каспий теңізінің қазақстандық секторын дамыту
бағдарламасын жүзеге асыруға байланысты дәлелденген кӛмірсутек қорының
кӛлемін арттыру кӛзделіп отыр.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
185
Әдебиеттер:
1. http://www.mangystau.oil-gas.kz/ru/2008/news_items/oil-chemie_plants
2. Бакишева С. Current conditions and perspectives of oil-chemical processing in
Kazakhstan.//Тезисы докладов научно-практической конференции «Проблемы
инновационного развития нефтегазовой индустрии», КБТУ, Алматы, 2007.
Қысқаша тҥйіндеме
Мақалада Қазақстан мұнай ӛңдеу (кӛмірсутек) саласындағы мәселелерді
шешу жолдары мен кезеңдері кӛрсетілген.
Краткое резюме
В статье описываются проблемы этапы и пути решения проблем в области
нефтепереработки.
Executive summary
Questions in industry oil making (hydrocarbon) of Kazakhstan in the article to
decide shown pores of lines.
УДК 358.07
Нусипова Г. К.,
Преподаватель кафедры
«Экономика природопользования»
Әлжанов Д.А.
Студент 2-го курса
Факультета«Экономики и Управления»
«Университет Нархоз»
ГЛОБАЛЬНАЯ ЭКОЛОГО – ЭКОНОМИЧЕСКАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ
УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ
Тҥйін сӛздер: жаһандық экология, қоршаған ортаның қатері, тұрақты
даму.
Ключевые слова: глобальная экология, экологические угрозы,
устойчивое развитие.
Keywords:environmental threats,global ecology,sustainable development.
Наличие благоприятных условий для устойчивого «зеленого» ростасвязано с
обеспечением эколого-экономической безопасности на территории по
принципу слабого звена и является необходимым условием развития
современной экономики и общества на любых уровнях эколого-
экономическойсистемы. Достижение эколого-экономической безопасности
является обязательной характеристикой для всех объектов мировой
экономики,
ориентированной
на
эколого-экономическом
хозяйстве
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
186
ноосферного типа и жизнеспособности экономической деятельности,
развивающейся на условиях коэволюции экономики с экологией.
Понятие глобальной эколого-экономической безопасностивыделяют
три главные угрозы безопасности:
-
военные угрозы, такие как глобальная ядерная война,
распространение оружия массового уничтожения, международные перевозки
вооружений, крупные войны и локальные конфликты;
-экономические угрозы – массоваянищета, экономические коллапсы,
международная миграция, пандемии;
-экологические угрозы – изменения состава атмосферы, и их
последствия; загрязнения природных пресных вод, океанов и прибрежных
акваторий; опустынивание, эрозия почв и потеря плодородия земель; риск
связанный с биотехнологией; опасные выбросы загрязнений; производство,
перевозка и применение токсичных химических веществ и материалов;
передача опасных технологий и экспорт опасных отходов в развивающиеся
страны (экологическая агрессия).
Ключевым этапом на пути решения глобальных экологических проблем
и укрепления экологической безопасности являются конференции ООН по
проблемам окружающей среды и развития.
Конференция ООН по окружающей среде в Стокгольме (1972)
сосредоточила внимание государств-участников на самых важных
проблемах, стоящих перед мировым сообществом, и определила на будущее
новый путь – путь устойчивого развития.
2-ая конференция ООН по окружающей среде и развитию (КОСР-2)
состоялась в июне 1992 г. в Рио-де-Жанейро. Наибольшим достижением
КОСР-2 было признание того факта, что проблемы окружающей среды и
развития не могут рассматриваться изолированно. Была продемонстрирована
органическая связь проблем нищеты и слабого уровня развития с
экологическими проблемами, привлечено внимание к глобальным и
региональным экологическим проблемам на высоком уровне.
Сейчас
понятие устойчивого развития включает взаимосвязь
экономических, социальных и экологических компонентов устойчивого
развития, а также потребности обеспечения сотрудничества на различных
уровнях.
В рамках проекта по управлению глобальной безопасностью и риском
сформированы следующие приоритеты:
1. изучение наиболее важных проявлений риска, которые могут
воздействовать на выживание мирового сообщества, включая экологические,
демографические, экономические, политические, военные, гуманитарные и
социальные аспекты. Установление допустимых порогов риска, нарушение
которых ведет к глобальной угрозе жизни человека и цивилизации.
2. Разработка подходов для раннего распознавания и оценки
опасности каждого из компонентов риска, а также взаимодействия между
ними.
На
рх
оз
У
ни
ве
рс
ит
ет
і
187
Энергосберегающие технологии, очистка воды, воздуха, почвы и охрана
природы недостаточны для преодоления неизбежного экологического
кризиса. Необходимы меры, способные качественно пересмотреть эколого-
экологическую обстановку. Людям придется пересмотреть шкалу ценностей
и сам процесс развития человечества, что потребует согласованных действий
всех народов. Надо ускорить экономический рост в развивающихся странах,
– считают многие специалисты. Однако если делать это по схеме
промышленно развитых стран, то природе будет нанесен невосполнимый
ущерб.
Концепция устойчивого развития, ориентированная на сохранение
«природного капитала», сводится к необходимости сбалансировать
деятельность человека со способностью природы восстанавливаться.
Концепция признает, что экономический рост необходим для избавления от
бедности, которая приводит к разгроблению ресурсов.
Таким образом, наиболее остро стоит вопрос о взаимоотношениях стран
с разным уровнем жизни. На сегодняшний день Стратегии принятые в
конференции ООН представляет собой ориентир, выражающий основной
экологический стереотип мышления конца ХХ века.
Однако на сегодняшний день нет общего понимания, что невозможно
будущее
развитие
человечества
без
кардинальных
изменений
экономических и политических законов, направленных на баланс интересов
природной среды и человека, экологических и экономических процессов. Это
понимание должны обеспечивать:
–
национальные усилия, направленные на формирование
долгосрочной государственной эколого-экономической политики, связанной
с определением перспектив эколого-экономического развития и создание
условий для их реализации;
–
инновационная
и
инвестиционная
активность территорий,
направленная на развитие и привлечение экологических инноваций,
международного капитала для гармоничного использования природно-
ресурсного (эколого-экономического) и человеческого потенциалов регионов
и отраслей экономики разных стран.
Достарыңызбен бөлісу: |