«интеграция казахстанской науки в международное научно образовательное пространство»



Pdf көрінісі
бет34/42
Дата15.03.2017
өлшемі8,62 Mb.
#9639
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   42

Выводы:Коллайдеры  работают  с  Rigidbody  для  реализации  физики. 

Rigidbodies  позволяют  объектам  контролироваться  физикой,  а  коллайдеры 

позволяют  объектам  сталкиваться  с  другими  объектами.  Коллайдеры  могут 

быть  добавлены  объектам  независимо  от  Rigidbodies.  Колдайдеры  не 

нуждаются  в  Rigidbodies,  но  Rigidbodies  для  своей  корректной  работы  как 

правило требуют коллайдеров. 

 

Литература: 

1.  Стерледева  Т.Д.  Мир  человека  в  виртуальной  реальности.-  Пермь: 

Изд-во Перм. гос. ун-та, 2003.- 343 с.  

2.  Баксанский  О.Е.  Виртуальная  реальность  и  виртуализация 

реальности  //  Концепция  виртуальных  миров  и  научное  познание.-  СПб.: 

РХГИ, 2000.- С. 292-305. 

3.  Берн  Э.  Игры,  в  которые  играют  люди.  Психология  человеческих 

взаимоотношений: Пер. с англ.- СПб.: Лениздат, 2002.- 400 с. 

 

Краткое резюме 

В  данной  статье  обоснована  перспективность  непосредственного 

взаимодействия  человека  с  окружающими  его  предметами  в  созданном 

виртуальном пространстве. На объекты в сцене накладываются коллайдеры, 

что  дает  предмету  физику  твердого  тела.  Чтобы  подчинить  объект  законам 

физики,  необходимо  присвоить  ему  компонент  Rigidbody,  тогда  на  объект 

будет действовать гравитация и он будет сталкиваться с другими объектами. 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


315 

 

Қысқаша тҥйіндеме 

Бұл мақаладавиртуалды кеңестікте адамның ӛзара қоршаған заттармен 

тікелей  әрекетті  кӛрсетудің  болашағын  негіздейді.  Сахнада  нысанға 

коллайдер  жүктегеннен  кейін,  нысанға  ӛз  физикасы  беріледі.  Нысанды 

физика  заңдарына  бағындыру  үшін  Rigidbody  компонентін  тағайындау 

қажет,    онда  нысанға    ауырлық  күші  әрекет  етіп,  ол  ӛзге  де  нысандармен 

әрекеттесе бастайды. 



Executivesummary 

Thisarticlesubstantiatestheprospectofdirecthumaninteractionwiththe 

surrounding  objects  in  the  generated  virtual  space.  In  the  scene  there  are 

superimposed  colliders  on  the  objects,  which  gives  the  subject  of  solid  state 

physics.  To  subdue  the  subject  to  the  laws  of  physics,  you  have  to  assign  it 

Rigidbody  component,  then  the  subject  will  act  gravity  and  it  will  collide  with 

other objects. 

 

 



 

УДК 338.488 (574)                                                                        Қҧдайберген А. 

Спец. «Туризм», 2 курс гр. Т – 243  

университет «НАРХОЗ» 

Научный руководитель:  Намазбаева З.Е. 

 

ВЛИЯНИЕ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКОГО НОВОВВЕДЕНИЙ НА 



РАЗВИТИЕ ТУРИЗМА 

 

Ключевые  слова: туризм,  наука,  транспорт,  интернет,  компьютерные 

системы бронирования, туристский бизнес, услуга 

Кілт  сӛздер:  туризм,  ғылым,  кӛлік,  ғаламтор,  брондаудың 

компьютерлік желілері, туристік бизнес, қызмет 



Keywords:tourism,  science,  transport,  internet,  computer  systems  of 

reserving, tourist business, service 



 

Удобство – неотъемлемая потребность современного человека. Умение 

выполнятьпоставленныезадачи,  не  прилагая  особого  труда,  сил  и 

усилийвсегда  вызывал  огромный  спрос.  На  протяжении  многих  веков  и 

десятилетий  наука  развивалась  в  двух  направлениях.  Первое  направление 

помогало  нам  решать  глобальные  проблемы  и  ставить  вселенские  задачи,  а 

второе направление более приземлѐнное, которое каждый день облегчает нам 

нашу с вами жизнь. Удобство продается и будет продаваться всегда. Ученые 

всегда  умели  придумывать  новое.  Возможно  большое,  а  может  маленькое 

каким бы дорогим или вредным для нас оно не было человек, это покупал и 

использовал  в  своей  жизни.  Также  параллельно  удобству  неотъемлемой 

частью  жизни  человека  является  отдых  и  познание  нового,  которое 

объединяется  в  обширное  понятие  как  туризм.  А  умение  сделать  отдых 

удобней достигла своего апогея в XXI веке. Ведь XXI век это век инноваций 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

316 

 

и мы живем в ней. Мобильный телефон,электронная торговля, интернет- все 



это  еще  лет  десять,  двадцать  тому  назад  были  незнакомы  основной  массе 

человечества.  По прогнозам  ученых,  в  XXI  веке  главной отраслью  мировой 

экономики должен стать туризм. Туристская индустрия на сегодняшний день 

является  одной  из  наиболее  динамично  развивающихся.  И  у  него  есть  еще 

много времени для большего развития. 

Туристская  деятельность  –  это  не  только  предоставление  услуг  по 

организации  путешествий,  но  и  источник  доходов  государства,  многих 

секторов  его  экономики.  Туризм  оказывает  огромное  влияние  на  такие 

ключевые секторы экономики, как транспорт, услуги гостиниц и ресторанов, 

торговля,  строительство,  производство  товаров  народного  потребления 

имногие  другие,  выступая  катализатором  социально-экономического 

развития. 

Первым нововведением,  которое удовлетворило главную потребность 

человека  перемещаться  в  пространстве,  стало  изобретение  колеса.  Колесо, 

наверное, стало первой значимой и существенной инновацией в предыстории 

туризма.Дальнейших  существенных  изобретений,  которое  помогло  бы  нам 

познать туризм в сегодняшнем виде, человечество ждало вплоть до XXI века  

-  века  промышленной  и  научной  революции.  Именно  в  этот  век,  Роберт 

Фултон  изобретает  первый  пароход,который  с  мгновенной  скоростью 

вытесняет  парусные  суда.Начинается  зарождение  современного  морского 

транспорта[1]. 

Почти  в  одно  время  с  Р.Фултоном  Георг  Стефонсон  изобрел  первый 

промышленный вариант паровоза, именно с этого момента начинает резкий 

скачок  развития  железных  дорог,  что  приводит  появлению  нового  более 

удобного  вида  транспорта  –  железнодорожного.  Также  в  это  время 

появляются  автобусы,автомобили  с  паровыми  двигателями  которые  вносят 

огромный  вклад  в  развитие  туризма  на  тот  момент.  Все  эти  изобретения  и 

нововведения  привели  к  изменению  представления  людей  о  расстоянии  и 

времени. Так и началась «транспортная революция», города стали ближе. 

Но  ведь  датой  зарождения  организованного    туризма,какую  мы  ее 

знаем  на  сегодняшний  момент  является  5  июля  1841  года.  Именно  тогда 

Томас  Кук  своими  усилиями  организовал  первую  туристскую  поездку 

организованной  группы  людей.  Вкладом  Томаса  Кука  в  туристскую 

индустрию  является  создание  туристкой  компании,  которая  и  по  сей  день 

остается одним из лидеров мировой туристской индустрии[2].  

20  век  был  веком  гражданской  авиации,  потому  что  первые 

многоместные пассажирские самолеты были изобретены еще в начале века.А 

после окончания второй мировой войны самолет становится основным видом 

транспорта туристов. 

Туризм всегда идет в ногу со временем и это неудивительно, что одной 

из  первых  сфер  который  начал  пользоваться  компьютерами.  А  в  70-х годах 

20века 


начали 

появляться 

компьютерные 

системы 


бронирования 

(computerreservationssystem,  CRS),  которые  еще  с  самого  начала  начали 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

317 

 

использоваться авиакомпаниями. Через CRS, через специальные терминалы, 



можно   получить информацию о наличии мест, бронировать и распечатывать 

авиабилеты. 

А  в  80-х  годах  уже  появляются  глобальные  системы  бронирования 

(globaldistributionsystem, GDS),такие как Amadeus, Galileo, Sabre и WorldSpan. 

С  их  помощью  можно  было  забронировать  не  авиабилет,  но  и  весь 

туристский  набор,  который  вам  было  бы  по  душе  [3].  Например,  номер  в 

гостинице,  прокат  автомобиля  и  т.д.  В  конце  20  века  новые  горизонты  для 

развития  в  будущем  открыл  Интернет.  На  сегодняшний  день  Интернет  уже 

охватил  весь  мир,  этому  свидетельствует  то,  что  в  2006  году  Интернет-

Сообщество  отпраздновал  появление  миллиардного  зрителя  в  сети.  Как  и 

многие другие изобретения, Интернет был создан в военных целях еще в 60-х 

годах  прошлого  столетия.  На  сегодняшний  день  Интернет  используется  не 

только в науке, медицине и образовании и т.д., но и в туризме. Потому что 

именно  Интернет  и  компьютерные  технологии  изменили  традиционные 

характеристики  туризма  ее  невещественность,  неспособность  храниться  и 

накапливаться. 

Действительно,  ведь  благодаря  интернету  клиент  через  веб-камеру 

может  посмотреть  и  оценить  местность,  отель,  забронировать  горящий  тур,  

авиабилет и любой турпакет который он может себе позволить. 

На  протяжении  всего  существования  туристкой  индустрии  Интернет 

был  во  всех  ее  сферах  реализации.  Потому  что  туризм  является  самой 

интернет-зависимой отраслью. В самом деле, туристским компаниям всегда 

нужны  средства  продвижения  своих  продуктов,  а  для  этого  нужны 

маркетинговые  стратегии  проекты.  Ведь  именно  когда  клиент  увидит  и 

оценит турпакет, лишь тогда он захочет его купить. Ведь всем известно, что в 

сфере  обслуживания  основным  моментом  всегда  служил  человеческий 

фактор. 

Авиакомпании  были  первопроходцами  в  сфере  введения  новых 

инноваций. Потому что многие годы авиакомпании зависели от турагентств, 

и  были  вынуждены  платить  комиссию  в  10-15%,  которой  являлось 

существенной  затратой  для  них.  А  Интернет  предоставил  авиакомпаниям 

большой  шанс  и  привилегию  продавать  авиабилеты  напрямую.  На 

сегодняшний  день  Интернет  является  несомненным  козырем  в  руках 

авиакомпаний  

По  данным  SITA,  в  2016  году  примерно  два  из  пяти  пассажиров 

приезжают  в  аэропорт,  предварительно  зарегистрировавшись.  Для  тех  же, 

кто  не  успел  или  не  смог  это  сделать  заранее,  отличными  помощниками 

становятся  киоски  самостоятельной  регистрации.  Сегодня  такие  киоски 

доступны  практически  повсеместно  –  они  размещены  в  девяти  из  десяти 

аэропортов.  В  2014  году  этим  оборудованием  располагали  только  75% 

аэропортов мира [4]. 

Интернет  оказал  огромное  влияние  на  сферу  индустрии  туризма.  С 

внедрением  интернета  многие  клиенты  предпочли  нужным  и  более 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


318 

 

рациональным  связываться  по  интернету  с  поставщиками  турпакетов.  Ведь 



именно  на  этих    сайтах  можно  своими  глазами оценить,  что  ты покупаешь, 

наткнуться  на  акции  и  различные  тарифы.  Многие  маленькие  туристские 

компании  не  выдержали  конкуренции  и  покинули  рынок.  Однако  было  бы 

неверным  сказать,  что  Интернет  привел  к  краху  все  туристские  компании, 

ведь  многие  сильные  компании  до  сих  успешно  реализуют  себя  на  рынке. 

Наоборот умелых тур агентов интернет подвиг на смелые и творческие идеи, 

тем  самым  разнообразив  туристские  маршруты  .Интернет  породил 

турагентов  нового  поколения  которые  работают  и  занимает  продажей  и 

созданием турпакетов в глобальной сети. 

Сфера  туризма  сегодня  одна  из  наиболее  перспективных  и 

прибыльных. В мире на его долю приходится около 10% мирового валового 

дохода,  8%  общего  объема  мирового  экспорта  и  30-35%  мировой  торговли 

услугами.  Туризм  постоянно  развивается,  несмотря  на  различные 

препятствия  политического,    экономического  и  социального  характера. 

Туристский  бизнес  во  многих  случаях  является  инициатором  и 

экспериментатором  в  освоении  и  внедрении  современных  передовых 

технологий,    непрерывно  изменяет  формы  и  способы  предложения  и 

предоставления услуг, открывает и осваивает новые возможности[5].  

Для  предприятий  Итернет  это  своеобразный  вызов  который 

обуславлиет  компанию  идти  в  ногу  со  временя,  адаптироваться  к  новым 

крикам  технологий  и  науки  ,постояно  работать  в  сфере  самореализаций  и 

развития. Интернет может в руках предприятий как козырем, который может 

помочь  возвысится  и  резвится,  получить  новых  клиентов  и  узнать  свежие 

тренды в маркетинге так и может породить новый риск и проблемы. В любом 

случае интернет стал неотьемлемой частью нашей жизни, без которого мы не 

видим своей жизни.  

Работники  сферы  туризма  имеют  дело  с  многообразием  форм  и 

методов  организации  отдыха,  путешествий,  культурного  досуга.  Развитие 

туристского  бизнеса  возможно  только  на  основе  внедрения  новых  идей, 

совершенствования процессов производства товаров и услуг,  расширения их 

ассортимента.  В  туризме  ежедневно  внедряются  инновации  самого 

разнообразного характера под влиянием, как научно-технического прогресса, 

так  и  интеллектуального  развития  человечества.  В  туризме  ежедневно 

внедряются  инновации  самого  разнообразного  характера  под  влиянием,  как 

научно-технического  прогресса,  так  и  интеллектуального  развития 

человечества. 

Инновации в сфере туризма иногда возникают совершенно неожиданно 

и даже непредсказуемо под влиянием событий в обществе. Поэтому изучение 

инновационных процессов,  причин появления новшеств, разработка методов 

их  внедрения  представляет  значительный  и практический  научный интерес. 

Также. 

 

 



На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

319 

 

Литература: 

1.

 

Биржаков М.Б. Введение в туризм. СПб.: Издательский дом «Герда», 



2000.  – 192 с. 

2.

 



Соколова М.В. История туризма: учебное пособие. - М.: Мастерство, 

2002. - 352 с. 

3.

 

Брашнов, Д. Г. Гостиничный сервис и туризм: учебное пособие /Д. Г. 



Брашнов. - М. : ИНФРА-М, 2011. - 224 с. 

4.

 



«Инвестиции аэропортов в ИТ-решения достигнут $8,7 млрд в 2015 

году»http://news.ivest.kz (дата обращения 28.03.16) 

5.

 

Кусков  А.С.,  Джаладян  Ю.А.  Основы  туризма.  Учебник.  -  М.: 



КНОРУС, 2008. - 400 с. 

 

Краткое резюме 

В  статье  рассматриваются  вопросы  влияния  научных  и  технических 

нововведений   на развитие туризма с момента его возникновения и до наших 

дней. 

В 

этой 



связи 

раскрывается 

воздействиенововведений 

на 


железнодорожный,  автомобильный  и  авиационный  виды  транспорта, 

туристов,  работу  туристских  предприятий  и  на  всю  индустрию  в  целом.  В 

работе  автор  подчеркивает,  что  развитие  туристского  бизнеса  возможно 

только 


на 

основе 


внедрения 

инновационных 

 

технологий 



и 

совершенствования  процессов  производства,  а  также  продвижения  

туристских  продуктов.  Особое  внимание  уделено    решающей  роли 

государства  в  развитии  инноваций  в  сфере  туризма,  и  актуальности  

разработки  и  реализации  механизмов  государственной  поддержки  данного 

направления. 



Қысқаша тҥйіндеме 

Мақалада  туризмнің  пайда  болуынан  және  осы  күнге  дейінгі  оның 

дамуына  ғылыми  және  техникалық жаңа  енгізілімдердің  әсерінің сұрақтары 

қарастырылды.  Осыған  байланысты  кӛліктің  темір  жол,  автомобиль  және 

авиациялық  түрлеріне,  туристерге,  туристік  кәсіпорындар  қызметіне  және 

жалпы  индустрияға  жаңа  енгізілімдердің  ықпалы  ашылды.  Жұмыста  негізгі 

назарды  автор  туристік  бизнестің  дамуы  инновациялық  технологияларды 

енгізу және ӛндіріс үдерістерін жетілдіру, сонымен бірге туристік ӛнімдерді 

жылжыту негізіндеғана мүмкін екендігін айқын атап ӛтеді. Туризм саласында 

инновацияларды дамытуда мемлекеттің шешуші рӛлінежәне аталған бағытта 

мемлекеттік  қолдаудың  механизмдерін  әзірлеу  және  іске  асыру  ӛзектілігіне 

ерекше мән берілді. 



Executivesummary 

This  article  discusses  the  impact  of  scientific  and  technological  innovation 

for  the  development  of  tourism  since  its  inception  to  the  present  day  .  In  this 

context,  it  reveals  the  impact  of  innovations  in  the  rail,  road  and  air  modes  of 

transport  ,  tourist  operation  of  tourism  enterprises  and  the  whole  industry  in 

general.  The  focus  of  the  paper,  the  author  focuses  on  the  fact  that  tourism 

development  is  only  possible  through  the  introduction  of  innovative  technologies 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


320 

and improved production processes and promotion  of  tourist products  . Particular 

attention is given to the decisive role of the state in the development of innovations 

in the field of tourism , and the relevance of the development and implementation 

of state support mechanisms for this area. 

УДК 338.488 (574)

       Кумашева Дана Саятовна 

    Университет Нархоз им.Т.Рыскулова 

       Туризм 241 группа 

Руководитель: Сайдуллаев С.З 



ОҢТҤСТІК ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МӘДЕНИ-ТАНЫМДЫҚ 

ТУРИЗМДІ ДАМЫТУ КОНЦЕПЦИЯСЫН ҚАРАСТЫРУ 

Кілттік сӛздер: туризм, аймақ, табиғи ресурстар, қызмет кӛрсету саласы 

Ключевые  слова:  туризм,  регион,  природные  ресурсы,  сфера  услуг 

Keywords: tourism, region, natural resources, service business 

Кіріспе:  Кез  келген  территориялық  аймақ  сұранысқа  ие,  сұранысқа 

жартылай  ие  немесе  мүлдем  сұранысқа  ие  емес  деп  бӛлінеді.  Бұл  жағдай 

табиғи  орналасқан  жеріне  не  мәдени  ортасына  байланысты.  Кӛбінде 

ландшафт,  табиғат,  климат,  тарих,  мәдениет  секілді  факторлар  аймақтың 

туризмдегі даму мүмкіндігін анықтап береді. 

  Аймақтық 

туризмнің  саясатындағы  проблемалар  бұрын-соңды 

болмағандықтан,  еліміздің  кӛптеген  аймақтарына  теорияда    немесе  іс 

жӛнінде  де  жаңа  болып  кӛрінгенін  айта  кеткеніміз  жӛн.  Бұнің  басты  себебі 

Кеңес  одағы  болатын.  Унитарлы,  қатаң  орталықтандырылған  системамен 

жұмыс  істейтін  Кеңес  Одағы  туристік  саясаттың  негізін  жоғарыда  жасап 

жергілікті аймақтарға оның орындалуын бұйыратын. 



Тақырып ӛзектілігі. «Қазақстан 2030» стратегиялық бағдарламасының 

басты  концепциясы  еліміздің  экономикасын  күшейту  екені  белгілі.  Ал 

аталмыш бағдарламаның приоритетті бағыттарының бірі туризм және қызмет 

кӛрсету саласы екені тағы мәлім. 



Зерттеу  мақсаты:  Рекреациялық  ресурстарды  жан-жақты  зерттеп  баға 

беру  арқылы  Оңтүстік  Қазақстан  облысы  туризмінің    даму  перспективасы 

мен ахуалын анықтау, оның экономика саласының бірі ретінде алатын орны 

мен  маңыздылығын  кӛрсету  және  аймақтағы  туризмнің  дамуына  ғылыми 

тұжырымдар жасау. 

Әдістемелік  нҧсқау:  Қазақстандағы  рекреациялық  туризмінің  қазіргі 

жағдайын, дамуының алғышарттары мен факторларын талдау 

  Тарихи-мәдени  құндылығы  бар  және  табиғаты  бай    кез  келген 

территория саяхатты ұнататын туристерді, археолог ғалымдарды немесе жай 

демалушыларды қызықтырады. 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


321 

 

  Туризмді  басқару  системасының  децентрализациялануымен    түрлі 



меншік иелері,  меншіктеудің  түрлі құқықтық  формалары пайда болды.  Осы 

секілді қиындықтар аймақтық туризмнің артта қалуын бетке шығарды. 

  Аймақтық  туризмнің  дамуы  үшін  бүгін  және  осы  жерде  стратегия 

жасалуы  қажет.  Стратегияның  концепциясы  осы  аймақтың  туристтік 

рекреациялық  ахуалын  ескере  отырып,    әлеуметті-экономикалық,  мәдени- 

әлеуметтік жағынан да дамуын кӛздеген абзал. 

  Тәуелсіз  мемлекет  атанып    басқару  салалары  децентрализацияланған 

кезде  туризмде    жеке  дара  туристік  қызмет  кӛрсететін  меншік  иелері 

кӛбейген.  Олармен  қоса  аймақтық  туризмнің  проблемалары  да  шыға  келді. 

Осы  орайда  аймақтардағы  туристік  саясаттың  проблемаларын  шешудің 

бірден-бір  жолы  –  стратегия  жасау.  Стратегиядағы  бағыт-бағдарлар 

аймақтардағы  туристтік  мәселелермен қоса  экономиканың  ӛркендеуіне үлес 

қосып, еліміздің саясаты мен мәдениетінің бүгінгі жағдайын ескеруі тиіс. Бір 

сӛзбен айтқанда жан-жақты саланы қамтуы тиіс.  

  Оңтүстік  Қазақстан  Облысы  туристік  географиялық  орналасу  жӛнінен 

ерекше  комплекс  болып  саналады.  Мұндағы  табиғи  ресурстар,  тарихи-

мәдени ресурстар республиканың рекреациялық  ахуалы  бойынша  жартылай 

сұранысқа 

ие 

аймақтарға 



жатады. 

Аймақтағы 

туризмнің 

даму 


перспективасын  анықтау  үшін  ең  алдымен  терең  және  жан-жақты  зерттеу 

жасау  керек.  Зерттеудің  ӛзегі  рекреациялық  жағдай  және  демалу,  шетелдік 

туристерді  қабылдау,  табиғи  рекреациялық,  тарихи-мәдени,  әлеуметті-

экономикалық  ресурстарға  баға  беру  және  аймақтағы  туризмнің  даму 

концепциясы болуы тиіс. 

1 cуреттен кӛріп отырғанымыздай, барлық зат пен құбылыстар бір-біріне 

тәуелді  және  олар  бір-бірімен  тығыз  қарым-қатынаста  болады.  Бұл 

географиялық ландшафт ғылымын оқып білуге негізделген.  

Тәжірибе  кӛрсеткендей,  соңғы  жылдары  адам  іс-әрекеті  нәтижесінде, 

табиғи  ландшафттар  бұзылуда.  Бұл  адамның  ӛмір  сүретін  және  іс-әркетпен 

шұғылданатын  экологиялық  орта  жағдайларының  күрт  ӛзгеуіне,  табиғат 

ресурстарының ӛнімділігінің артуына да әсер етеді. 

Теориялық-методологиялық  зерттеу  негізінде  әлеуметті-экономикалық 

география  мен  географиялық  туризм  бойынша  нұсқаунама  тӛмендегідей 

тұжырымдар жасауға болады: 

1.Туризм  географиясы  ерекше  ғылыми  пән  ӛзінің  мақсаты  бойынша 

теориялы-методологиялық негізге негізделеді. Туристтік бағыт экологиялық, 

экономикалық және әлеуметтік аспектілерді  есепке ала отырып басқарады. 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

322 

 

 



 

Сурет 1. Табиғат ортасын оптимизациялау жолдары[5] 

 

Ол әр түрлі территорияның туризм дамуына қатысты жарамдылығы мен 



мүмкіндігін  зерттейді.  Территорияның  сипатына  мезгіліне;  туризмнің 

әсерімен  ӛзгеріске  ұшырауына,  шаруашылық  комплекстің  қалыптасуын; 

рекреацияның,  туризмнің  дамуымен  территорияда  болып  жатқан  ӛзгерістер 

мен 


үдерістер; 

әлеуметтанудағы 

экологиядағы, 

экономикадағы, 

медицинадағы,  саяжайтанудағы,  географиядағы  «бос»  уақытта  жинақталған 

ақпараттың  систематизациялану  қажеттілігінің  келуімен;  әлеуметтік 

қатынастардағы еңбек ету және демалу маңызды аспектілерін кӛрсету; 

2.  Қазіргі  таңдағы  рекреациялық  ресурстар  жайлы  пікірлер  келе-келе 

ӛзгеріске  ұшырауда.  Туризмнің  іс  жүзіндегі  нюанстарына  байланысты  және 

салалы экономикаға қатысты мағыналық мәні ӛзгеріп жатыр. 

Рекреациялық  ресурстар  жайлы  сӛз  болғанда  терминалогиялық 

қателерге  ұшырамас  үшін,  туризмдегі  заң  актілерінде  қате  жібермес  үшін 

және жалпы сӛздің мағыналық қолданысын шатыстырып алмас үшін жіктеп 

Табиғат ортасын оптимализациялау 

Табиғат 

ресурстарын 

рационалды пайдалану 

Табиғатты қорғау 

Табиғатты жаңарту 

Табиғи-антропогенді жүйелерді ландшафты зерттеу 

Табиғи-ресурстық 

потенциалының 

анализі 

Экономикалық 

потенциалының 

анализі 


Табиғаттың 

шаруашылыққа әсері 

Шаруашылықтың 

табиғатқа әсері 

Табиғаттың антропогенді іс-әрекетке тӛзімділігін бағалау 

Табиғатты пайдаланудың стратегиясын таңдау 

Табиғатты пайдаланудың аймақтық-ландашфты аспектілері 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


323 

 

бӛлеміз. 



-  табиғи-рекреациялық  ресурстарды  (адам  қолынан  жасалмаған  табиғи 

жаратылысына сәйкес) 

-  экономикалық  ресурстарды  (адам  қолымен  жасалынған  немесе  бар 

ресурсты  түрлендірген  объектілер  жатады.  Нақты  бір  ұлттың,  этникалық 

топтардың,  азаматтық  қауымдастықтың,  конфессиялардың,  адамзаттың 

ӛркениеті тарихи-мәдени ресурстарға жатады. Сондай-ақ комплексті туристік 

қызмет кӛрсететін объектілер де кіреді. ) 

- Туризмнің дамуына алдын ала жасалған жалпылама мінездеме мынаны 

кӛрсетті:  бұл  облыста  әлеуметті-экономикалық  және  табиғи  нышандардың 

бар екендігін кӛрсетті. Қолайлы созылмалы климат,  минералды суға да бай, 

жануарлар әлемі мен ӛсімдіктерге де екен екендігі айқындалды. 

Сондықтан да Оңтүстік Қазақстан облысы туризмнің дамып, туристерді 

елге тартуға әбден мүмкіндігін бар облыс. 

3.Оңтүстік  Қазақстан  облысындағы  аудандардың  хал-жағдайын,  табиғи 

ландшафтарын  зерттегенде  үш  табиғи-рекреациялық  ресурсты  анықтаған 

болатынбыз: 

- Бетпақ дала-Шу-Мойынқұм шӛлі және жартылай шӛлді даласы кӛктем-

күз мезгілдерінде туристердің демалуына ӛте ыңғайлы. Бұл мезгілде аң аулау, 

балық  аулаумен  қатар  экстремалды  спорт  түрлері  мен  экзотиканы  ұнататын 

туристердің кӛптеп келуін қамтамасыз етеді. 

Сырдарияның жағалауы, Қызылқұмның аумағындағы жазықты далалары 

рекреацияға  қолайсыз  болғанымен,  экстремалды  спорт  түрлерін,  балық 

аулауды,  аң  аулауды,  туризмнің  ғылыми  зерттеу  саласын  дамытуға  ықпал 

етеді.  Сырдарияның  жағалау  мен  Шардара  су  қоймасы  туристерге  жазғы 

мезгілдерде су туризмінің әр түрін ұсына алады. 

-  Тянь-Шань  тауларының  оңтүстік-батыстағы  биік  ландшафтты 

зоналары  мен  Арыс  ӛзені,  Сырдарияның  оң  жағалауындағы  жазықты 

ландшафттар туризмнің барлық түрінің дамуына қолайлы мекен. 

4.  Облыстың  этнографиялық  мәдени  қорына  Жібек  жолы  кіреді.  Жібек 

жолы  осы ӛңірдің тұрғындарына бай мұра қалдырды. Бұл ӛңірдің адамдары 

қонақжай,  толерантты.  Тамақтану,  жол  тасымалы,  ойын-сауықтың  түрлері 

туристерге  кеңінен  ұсынылады.  Сол  себептен  де  бұл  облысқа  әлемнің  кез-

келген елінен туристердің ағылып келуіне кепіл бере аламыз. 

5.  Облыста  туристерді  тартуға  әсерін  тигізетін  807  танымдық  тарихи 

мәдени  құнды  ескерткіштер  бар.  Осы  ескерткіштердің  кӛбі  дерлік  Жібек 

жолынан  қалған  кұнды  мұра.  Кейбірінің  әлемдік  маңызы  болса,  екіншісі 

кешенді  археологиялық  мұра.Аспан  асты  музейлер  де  жеткілікті.  Сондай 

музейлерден  тарихи-мәденижайында  мағлұмат  ала  қоймай,  қажылық 

міндеттерді  атқаруға  болады.  Осының  бәрі  де  экскурсиялық-танымдық 

немесе  ғылыми-кӛркемсӛздіктанымдық  туризмді  дамытудың  бірден-бір 

себебі. 

6.  Облыстағы  ӛндірістік-территориялық,  аграрлы  кешендер,  шикізат 

ӛнімдері,  кӛптеген шаруашылық объектілер іскер адамдарды қызықтырады. 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


324 

 

Сонымен 



қатар 

экскурсиялық-танымдық 

аймақтар 

туризм 


ұйымдастырушыларына  да  қолайлы.  Бұндай  іс-шаралар  шетелден 

серіктестерді тартуға ықпал етеді. 

7.  Облыстың  аудандарын  әлеуметтік-экономикалық  рекреациялық 

ресурстар  бойынша  қарастырғанымызда  үш  туристік  рекреациялық 

объектілерді анықтадық: 

-  Созақ  ауданы  (батыс  әкімшілік-территория)  (Шолаққорған  аудан 

орталығы)  және  Түркістан  қаласының  мәслихаты  территориясында 

орналасқан  орта  ғасырдан,  қола  дәуірінен  қалған  тарихи  экскурсиялық-

танымдық объектілер әлемдік деңгейдегі нышандар. 

-  Сарыағаштың  (оңтүстік-батысы),  Мақтарал,  Шардара,  сырдарияның 

сол жағалауында орналасқан Отырардың әкімшілік-территориясы минералды 

суға бай. 

-  Орталық,  Шымкентті  қосқанда  8  аудан  кіреді.  Мұнда  инфраструктура 

және туризм индустриясы дамыған. 

8.  Ретроспективті  анализдың  нәтижесі  бойынша  облыстағы  туризмнің 

динамикасы  мен  хал-ахуалы  бар  ресурстарға  сәйкес  еместігін  анықтадық. 

Облыстағы  материалдық  база  туризм  тарапынан  сұранысқа  сәйкес  болмай 

тұр.  Осыған  байланысты  облыстағы  ресурстарды  шетелдік  туристтік 

аудиторияға  ұсына  алмаймыз;  облыстың  туристтік-рекреациялық  қоры 

қаржыландырылмағандықтан  сұранысқа  ие  болмай  тұр;  мемлекеттік  және 

жеке-меншік  туристік  фирмалар  мүддесі  тең  дәрежеде  болмағандықтан, 

туризмнің  индустриясын  тұрақты  ету  мүмкіндігін  болмай  тұр;  мемлекеттік 

қадағалау  органдарының  тиімсіз  ескірген  тексеру  әдіс-тәсілдері  туризм 

экономикасын артқа тартып отыр; 

9. Олбыстағы бай ресурстарға қарамастан, оларды пайдалану деңгейі ӛте 

тӛмен. Оның ішінде сауықтыру, емдеу, спортты, танымдық салалары кеңінен 

пайдаланып отырған жоқ. Бұл да негативті әсерін тигізуде; 

10.Туристік 

заманауи 

кӛрқараспен 

тексергенде 

облыстың 

ресурстарының  мүмкіндігінің  жақсы  екенін  анықтадық.  Бірақ,  оның 

пайдаланылып,  қолданылынып  отырған  пайызын  салыстырғанда  ӛте  нашар 

екенін 

білдік. 


Туризм 

бойынша 


облыстағы 

шешуге 


қажеттілігініңмәселелердің  алдынғы  қатарында  –  ресурстарды  толыққанды 

және жан-жақты пайдалану мәселелесі болып отыр. 

11. Теориялық-методологиялық концепцияда аудандардың экономикалық 

географиялық  орналасуын  туризмді  зерттеу  әдістерінің  бір  түрі  деп  алып, 

облыстағы  туризмді  дамытудың  мынадай  принциптерін  жасалды:  ғылыми 

және системалы түрде, экономика тұрғысынан, дұрыс бағытта басқару және 

жаңашылдық  кӛзқараспен  қарастыру  керек.  Осы  принциптер    әлеуметтік, 

экономикалық,  экологиялық,  саяси  мәселелерді  алып  келді.  Бұл  мәселелерді 

шешу  жолында  облыстың  ӛзіне  тән  ерекшеліктерін  және  ұлттық 

ерекшеліктерін  ескере  отырып  қарастырудың  қажеттігін  айқындатты.  Осы 

теориялық  қордың  нәтижесінде  туризмнің  даму  жобаларын  жоспарлауға,  

ұзақ уақытты программалауға және салалы түрде жоспарлауға болады. 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

325 

 

12. облыстағы туризмді дамыту концепциясы мынаған негізделуі тиіс   - 



принциптері, мақсаты, тапсырмасы, «туризм» системасының хал-күйі туралы 

ақпараты, туристтік-рекреациялық ресурстар қызметіне баға беру. 

13. 

Облыстың 



тұрғылықты 

мекендерінің 

рекреациялық 

түрлерінің(форма)  анализіне  үңілсек,  қалалық  туризм,  демалу,  қаладан  тыс 

аймақтардағы  ресурстарды  ӛте  аз  пайдаланатыны  анықталды.  Қалалық, 

қаладан 


тыс 

аймақтар 

туризмі 

туризмді 

дамытуға 

приоритетті 

мәселелерiболуы тиіс. Бұндай бір күндік туризм ӛте тиімді болып саналады. 

Қысқамерзімді  туризмді  дамыту  жалпы  туризмді  дамытуда  ауадай  қажетті 

сала екенін ескеру керек. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   42




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет