Искакова Ж. М., Симбаева С. О
жүктеу/скачать 0,89 Mb. Pdf көрінісі
|
| Негізгі ұғымдар: поэзия, тәуелсіздік идеясы, әлеуметтік
шындық, ұлттық сана, өлең, жинақ. Жоспары: 1. Поэзиядағы тәуелсіздік идеясы. Ұлттық сананың жаңғыруы. 2. Тәуелсіздіктің қазақ ақындары поэзиясында бейнеленуі. 3. Қоғамды-саяси, әлеуметтік шындықтың жырлануы. 4. Қазақтың жаңа поэзиясы, өкілдері. Тәуелсіздік арқылы жаңғырған ұлттық сананың, тарихи сананың оянуы өткен жолымызға қайта үңілтіп, қанша уақыт бойы айтылмай келген ақиқаттарды ашуға, бағалауға мүмкіндік берді. “Адасып қараңғыда, сорлы қазақ!” деген Міржақыптың, “қаз едік қатар ұшып қаңқылдаған” деген Ахметтің, “Бар сүйеніш, үміті бар құдайда” деп тебіренген Шәкәрімнің, “Түркістан ер түріктің бесігі ғой” деп армандап кеткен Мағжанның үндері қайта жаңғырды. Поэзия қоғамдық ой- сананың дамуынан алшақ кете алмайды. Керісінше, қоғамда болған өзгерістер алдымен поэзияда көрініс береді. Еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі онжылдықта көптеген өлең кітаптары, жинақтар мен топтамалар жарық көрді. Еліміз Тәуелсіздік алған тарихи күнде туған ең алғашқы өлеңдердің бірінде Иран-Ғайып “Тауың да, бақша-бауың да, Досың да қатал жауың да сенікі” деп шалқып, тасиды. Ал, Темірхан Медетбек: Тәуелсізбін! Танып тұрмын өзімді. 53 Ұшырамын қанат байлап сезімді. Ешкім енді көкірегімнен итеріп, Ешкім енді шұқымайды көзімді, - деп жігерленеді. Осы тұстағы өлеңдерде ұлттық ерекшелік айқындала түсті. Мәселен, Т.Медетбек “Тудық біздер көрінбейтін бұғаумен, жүрдік біздер көрінбейтін кісенмен” десе, Қ.Шаңғытбаев “Келем, міне, алшаң басып елімде, Ағытып ап мойнымдағы көгенді”, дейді. Яғни, кешегі дәуірлерде халқымыз кешкен азапты ақындар “бұғау”, “қамыт”, “кісен”, “көген”, “шідер” сөздерімен тұспалдап жеткізіп отыр. Кешегі кеңестік дәуірде өмір сүрген, идеология майданының алдыңғы шебінде жүрген аға буын ақындар өткеннің кінәсін анықтуға ұмтылды. Абыз ақын Ә.Тәжібаев: Біз! Біз! Дедік, Біз! - деп шықтық мінбеге. Ұлтты құртар Өрт шығардық іргеден. Ұлтшылдарды Қас дұшпан деп тілдедік, Одан өзге түкті де біз білмедік,- деп ағынан жарылады. Ұлт жанашырлары болған Ахмет, Әлихан, Міржақып, Мұстафа сияқты арыстардың рухы алдында бүкіл жұртының атынан кешірім сұрайды, келешек ұрпаққа ой салады. Ақын Сағынғали Сейітов Қазан төңкерісімен құрдас, Кеңестік дәуірдің төл перзенті болса да, жаңа тәуелсіз Қазақстанды аға буын атынан қуана құттықтайды: Нағыз атың енді ғана табылды, Нағыз атың енді ғана танылды. Қазақ елі, көкке жетті көк туың, Сен тәуелсіз мемлекетсің кәдімгі, - дейді. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін бірден нық басып кеткен жоқ. Елге егемендікпен қоса, нарықтық экономика келді. Сауда келіп, таршылық пен тапшылықтан шығар жолды іздеген көпшілік базар жағалады. Ақын Исраил Сапарбай “Көк базар” деген өлеңінде: |