Ислам және өнеге
жүктеу/скачать 1,62 Mb. Pdf көрінісі
|
| Адами мінез – арға сын
білген. Ұстазы өмірден озған жағдайда, ата-анасына дұға еткеніндей, оны да қайырлы, игі дұғасына қосқан. Төмендегі мысалдар соның айғағы: Шағби (р.а.) айтуда: «Бір жаназа намазын оқығаннан кейін Зәйд ибн Сабитке (р.а.) қашырын жақындаттым. Осы кезде Абдуллаһ ибн Аббас (р.а.) келіп, үзеңгіні ұстап бергісі келді. Бұны көргенде, Зәйд: «Әй, Пайғамбарымыздың көкесінің баласы, әуре болма, үзеңгіні жібер», – деді. Ибн Аббас: «Жоқ, бізге ғалымдарды құрметтеу бұйырылған», – деді. Бұны естігенде, Зәйд (р.а.) дереу Ибн Аббастың (р.а.) қолын сүйіп: «Олай болса, бізге де Пайғамбарымыздың ең жақын туыстарына (әһл-бәйт) осылай құрмет көрсету бұйырылған», – деді» 96 . Хазірет Али (р.а.) «Кім маған бір әріп үйретсе, соның құлы болуға бармын» деп, бір әріп үйреткен адамның өзі үлкен құрметке лайық екендігін білдірген. Имам Ағзам Әбу Ханифа: «Арамызды жеті көше болғанына қарамастан, ұстазым Хаммадтың үй жағына әдепсіздік болмасын деп ешқашан аяғымды созып жа- тып көрген емеспін. Қанша жылдан бері әр намазымнан кейін ата-анаммен қоса ұстазымды да қайырлы дұғама қосып келемін» деп, өзін ілімге баулыған, әдеп пен тәрбие үйреткен ұстазына өмір бойы қалтқысыз құрмет жасап, үнемі жақсылық тілеп өткендігін айтқан. Имам Шафиғи бір малшыны көргенде, ізетпен орнынан түрегеледі. Қасындағылар «Малшыға сонша құрмет көрсеткеніңіз қалай?» − деп сұрағанда, «Бұл кісі кезінде қанша кітапты қарап таба алмаған бір мәселенің жауабын маған үйретіп еді, сондықтан бір рет те болса 96 Ғазали, Ихия, 1/1. 70 Ислам және өнеге ұстаздық жасаған кісіге құрмет көрсетуді өзіме міндет деп білемін», − деген жауап айтқан. Бұқара ғалымдарының бірі медреседе сабақ беріп отырып қайта-қайта орнынан тұрады. Себебін сұрағанда, «Ашық тұрған есіктен ұстазымның ойнап жүрген баласы әлсін-әлсін бой көрсетіп қала берді. Ұстазыма құрмет ретінде әр көрінген сайын мен ор- нымнан тұрдым» деп, ұстаздың жақындары мен бала- шағасын да құрметтейтіндігін көрсеткен 97 . Бұл мысалдар мұсылмандардың ілім үйретушіні қаншалықты бағалап, ұстазға қаншалықты зор құр- метпен қарағанын көрсетеді. Ұстаздық – жауаптылығы зор, қадірлі мамандық болғандықтан, Ислам дінінде осы қадірлі мамандықтың иесіне бірқатар талаптар да қойылған. Мақсат – ұстаздың абыройын кір шалдырмай, беделін биіктету. Ең бірінші талап етілетін нәрсе, ұстаздың сөзі мен ісінің бір жерден шығуы. Яғни шәкіртін адамгершілікке баулитын ұстаздың өзі де тәрбиелі, әдепті болуы тиіс. Имам Ғазали бұл туралы: «Қисық ағаштың көлеңкесі де қисық», – деп мысал берген 98 . Құранда бұл жайлы «Сендер халықты жақсылыққа шақырып, өздеріңді ұмытасыңдар ма?» 99 , – делінген. Араб шайырларының бірінің «Әй, елге сабақ үйретуші! Осы айтқан тәліміңді алдымен өзің істесең қайтеді?! Өйткені сен басқаларға емделудің жолын айтқанмен өзі науқас адам сияқтысың. Әуелі өзіңді емде. Сонда барып айтқан тағылымың 97 Имам Шағрани, Тәнбихул мұғтариин. 98 Ғазали, Ихия, 1/1. 99 «Бақара» сүресі, 44-аят. 71 Адами мінез – арға сын елдің көкейіне қонады» 100 дегені де тегін емес. Расын- да, жүріс-тұрысы, тәрбиесі нашар адам «ұстаз» деген қадірлі атқа лайық емес. Ондай адам шәкірттеріне сөз тыңдата алмай, қор болады, келекеге ұшырайды. Ал ұстаздың сөзі қашанда тыңдалуы қажет. Ол үшін айтқан сөз бен жасап жүрген істің қабысып тұруына, әдептіліктен мін жібермеуге қатты көңіл бөлу керек. Екінші талап етілетін нәрсе, шәкіртін өзіне жақын туыс, бауыр деп қабылдауы. Аллаһ тағаланың жүктеу/скачать 1,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|