Ислам мәдениеті мен білімін қолдау қоры имани гүЛ Қайрат ж о л ды ба й ұ л ы

ИМАНИ ГҮЛ
Жердін домалактығы 
Құраннын: «Түнді 
күндіздің үстіне, күндізді түннін 
үстіне 
орайды»48  -   деген  аяты  жердің  шар  тәріздес 
екендігін меңзейді.
Араб  тілінде  «такуир»  сөзі  домалақ  нәрсенің  сыр- 
тына  бір  нәрсені  орау,  байлау  деген  мағынаны  біпдіреді. 
Демек, жер шар тэріздес болғандықтан күн мен тұн үшін 
«орайды»
  сөзі  қолданылып  отыр.  Күн  мен  түннің  тэулік 
бойы өзара алма-кезек ауысып отыруы Жер шары домалак 
пішінде болған жағдайда ғана жүзеге асады. Міне, Қүран 
осылайша  «такуир»  сөзі  арқылы  Жердің  шар  тәріздес 
екендігін  білдіруде.  «Назиғат»  сүресінің  отызыншы  аяты 
жер  пішінінің  аздап  сопактау  екендігін:  «Содан  кейін 
жерді түйе күсы ны ң ж үм ы ртқасы  пІшініне келтірді»49
-  деп айқын білдіреді.
Батыс  элемі  он  алтыншы  ғасырдың  өзінде  жердін 
домалақ екендігін дэлелдемек болған ғалымдарын инкви­
зиция сотында қаралап, отқа жағу жазасымен қорқытқаны 
тарихтан  белгілі.  Мүның  бэрі  шіркеудің  ғылымға  карсы 
болғандығынан  туындады.  Батыста  жердін  домалақ 
екендігін эрі өз осьін жзне күнді айналатындығын атақгы 
ғалым Коперник біле түра,  сол кездегі ғылым-білімге кас 
шіркеу поптарынан  қорыққандықтан  ашык  айта алмады. 
Тың  жаңалық  жайлы  Коперниктің  бүл  кітабы  өзі  дүние 
салғаннан  кейін  ғана  жарыққа  шықты.  Коперниктің  бүл 
еңбегі  он  сегізінші  ғасырға  дейін  батыс  елінде  тыйым 
салынған біркатар кітаптардың катарында болды.
Коперниктен кейін Италияның атақты ғалымы Гали- 
лео Галилей Жердің домалақгығын эрі оның өз-өзін жэне 
күнді айналуда екендігін өз кітабында жазған еді. Алайда
48  Зумар сүресі/5
49
  Бұл  аяттағы 
«дахаһа»  сөзініц:  төседі,  ж айды   деген 
магыналары да бар.
128

ИМ АНИГҮЛ
инкивизиция  соты  оны  да  отка  өртейміз  деп  қоркытып, 
сот  алдында  өз  пікірінен  бас  тартуға  мәжбүрледі.  Гали­
лей  сот  тарқағаннан  кейін 
«Жер  бзрібір  айналыста» 
деген  пікірін  күбірлеген  бойда  кете  барды.  Галилейден 
кейін  Италия  философы  Бруно  да  өзіне  дейінгі  Копер­
ник,  Галилей  сынды  галымдардын  жерге  байланысты 
пікірін  қолдағандықтан  инквизиция  соты  тарапынан 
аяусыз  өртеліп,  жарық  дүниемен  кош  айтысты.  Міне, 
батыс элемі жердіц домалақтығын эрі өз осін жэне күнді 
айналып  түрғандығын  он  алтыншы  ғасырдың  өзінде 
осылай  таласып-тартысып  жаткан  кезде,  ислам  элемі 
оны  ғылыми  түргыда  он  бірінші  ғасырларда-ақ  анық 
Дэлелдеген эрі мұсылмандар бүған кәміл сенген-ді.  Тіпті 
көптеген  мүсьшман галымдар он бірінші ғасырға дейінгі 
өз  ецбектерінде  де  жоғарыдагы аяттарға сүйене отырып, 
Жердің  домалактығын  жазып  кеткендігіне  сол  тари- 
хи  кітаптардьщ  өзі  куэ.  Жердін  домалақтьтғын  ғылыми 
тұрғыда  әл-Бируни  атгы  ғалым  он  бірінші  ғасырларда 
Дэлелдеп  берді.  Әл-Бируни Жердіц домалак екендігін  эрі 
өз-езін  жэне  Күнді  айналып  түрғандығымен  коса  тіпті 
жердің  «тартылыс»  күші  жайында  да  сөз  қозғаған.  Әл- 
Бируни  Жердің  «тартылыс»  күшін  кейіннен  дэлелдеген 
Ньютоннан  бірнеше  ғасыр  бүрын  жердегі  «тартылыс» 
күшін бьшай деп айтып кеткен:
«Ж ер  айналып  тұрса,  онда жер  бетіндегі тау-тас, 
агаіи,  жанды-жансьіздар  неге  гарыш  кеңістігіне  цулап 
кетпейді?»
  деп  сұралса,  былай  деп  жауап  беремін:  Бұл 
жағдай  жердін  айналуына  катысты  жаңалығымызға 
қайшы  емес.  Өйткені  барлық  нәрсе  жердің  орталығына 
түсуце.  Демек жердін  орталығында  тартылыс  бар.  Міне, 
жердегі  осы 
«тартылыс»
  куші  жер  бетіндегі  барлық 
нәрсенің басқа жакка қүлап кетуіне кедергі жасауда»50.
!0  Ш абан  Дөген,  М ұсылман  білім  онжиллери  ансаклапедиясы, 
51-бет.  Стамбул.
129

ИМАНИ ГҮЛ
Ж ердің ай н а л у  б а ғ ы т ы
«Тауларды  квріп,  оларды   тап ж ы лм ай   тур  деп 
ойлап  каласы п.  Ал  олар  болса,  бүлттарды н  көшуі 
тэріздес жылжуда»51.
Алла  Тағаланың  адамдардың  ақикат  аясында  өмір 
сүрулері үшін шырақ қьшып түсірген қасиетті  Күранньш 
бул аятында Жердің тек айналуы ғана емес, сонымен катар 
оның  айналу  бағыты  да  айтылып  кеткен.  Казіргх  заман 
ғылымыньщ қол жеткізген жаңалыктарының бірі -  3500- 
4000  м  биіктіктегі  негізгі  булт  жиындарының  қозғалыс 
бағыты эрқашан батыстан шығысқа қарай болатыны. Ауа- 
райын  болжау  үшін  көбінесе  батыстағы  жағдайға  назар 
аударылуының себебі де содан.
Ал,  булт  жиындарының  батыстан  шығысқа  карай 
козғалуының  негізгі  себебі  -   Жердің  айналу  бағыты. 
Өйткені жер батыстан шығысқа қарай айналатыны белгілі. 
Кейіннен белгілі болған бул ғылыми акикат бірнеше ғасыр 
бүрын қасиетті  Құранда  айтьшып  қойғаны  керемет емей 
немене?
Теңіздердің бір-біріне ар а л а с п а у ы
Зерггеушілердің  теңіздердің  ерекше  касистіне  бай- 
ланысты  соңғы  ғасырда  ашкан  жаңалықтарыньщ  бірі 
Құранның 
«Рахман»
  суресінде  былайша  баяндалады: 
«Алла  Т ағала  екі  теңізді  ағы зды ,  олар  бір-бірімен 
қабы сады , бірақ аралары н да  перде  болғанды қтан  бір 
бірімен араласпайды »52.
Иә,  бір-б ірім ен   қабы сы п  ж атса  да,  сулары 
араласпайты н  теңіздердің  жоғарғы  аятта  айтылған
51  Н әміл сүресі/88.
32  Рахман сүресі/19-20 аят.
130

ИМАНИ ГҮЛ
ерекшелігі  жақында  ғана  мұхит  зерттеушілері  тарапы- 
нан  Жерорта  теңізі  мен  Атлант  мүхитының  қабыскан 
жерінен  табылды.  Ғасырлар  бойы  бір-бірімен  түйісіп 
тұрған теңіз  суларыньщ тығыздықтарының  эр  түрлі  бо- 
луы -  екі теңіздің суларын бір-біріне араластырмай орта- 
да көрінбейтін бір қабырға бардай боп тзд>ады.
Шынымен-ақ,  физика  ғылымы,  су  асты  зерттеулері, 
тығыздық  өлшемі  сияқты  нэрселер  элі  адамның  үш 
ұйықтаса гүсіне кірмейтін дәуірде Қүранның бүл ғылыми 
ақиқатты  дөп  басып  баяндауы  ойланған  адамға  көп 
нәрсенің бетін ашары сөзсіз.
Тауларды ң қозғалуы  
Құраниыц бір аятьщда табиғаггың эсем де асқақ ажы- 
рамас  бөлігі  -  таулардың  эрдайым  козғалыста  болатыны 
турасында  былай  делінген:  «Тауларды  квріп,  оларды 
тапж ы лм ай  түр  деп  ойлап  каласыц.  Ал  олар  болса, 
бүлттарды ң көшуі тәріздес жылжуда»53.
Таулардың 
бұл 
қозғалысы 
жер 
қабығының 
қозғалысына  байланысты  болады.  Жер  қабығы  болса, 
мантияның  үстінде  үнемі  қалкып  жүреді.  Ең  алғаш  XX 
ғасырдыц  басында  неміс  ғалымы  Алфред  Вегенер  жер 
бетіндегі  кұрлыктардың  бастапкыда  біртүгас  болғаны, 
кейіннен түрлі бағыттарда жылжып, бір-бірінен бөлінгені 
туралы тркырымды ортаға салған болатын.
Алайда,  геологтар  Вегенердің  айтқаңдарының  тек 
тұжырым  ғана  емес,  ғылыми  ақикат  екендігіне  оның 
өлімінен  50  жылдан кейін ғана, ягни  1980 жылдары ғана 
көздері  жетеді.  Ал,  бұл  ақиқат  Вегенерден  де  пэленбай 
ғасыр бұрын бүкіл ғылымдардың кайнар бұлағы -  Қүранда 
айтылып кеткен еді.
53  Нэміл сүресі/88.
131

ИМАНИ ГҮЛ
Вегенердің  1915  ж.  жарияланған мақаласында мына 
деректер  келтірілген  еді:  «Жер  бетіндегі  кұрлықгар  ша- 
мамен 500  миллион жыл бүрын біртұтас болған, Пангаэя 
атты бүл үлкен күрлі.ік оңтүстік полюсте орналасқан. Ша- 
мамен  180  миллион  жыл  бүрыи  Пангаэя  екіге  бөлінеді. 
Екі  бағытқа  қарай  жьшжып  отырған  бұл  екі  қүрлыктың 
бірі -  Африка, Австралия, Антарктикада және Үндістанды 
қамтыған Гондвана, ал, екіншісі — Еуропа, Солтүстік Аме­
рика жэне Үндістансыз Азиядан түратын Лавразия бола- 
тын.
Осылайша,  Пангаэяның  бөлінуі  нәтижесінде  пай­
да  болған  бұл  кұрлықтар  үздіксіз  түрде  жылда  бірнеше 
сантиметрлік жылдамдықпен жылжып отырады».
Бүл  жерде  айта  кететін  тағы  бір  маңызды  нәрсе  -  
Қүран  аятында  таулардың  қозгалысына  байланысты 
«жылжу»  сөзінін,  қолданьшуы.  Қазіргі  ғалымдардың 
бүгінгі танда осы таулардың қозғалысы туралы пайдала- 
нып  жүрген термині  ағылшын тілінде 
«continental  drift», 
яғни 
«цурльщтың жылжу».
Адам баласыныц дүниеге келуі
Адам өміріне ақиқат нүрын щашқан қасиетгі Құранда 
пендені  иманға  жетелеу  үшін  алуан  түрлі  дәлелдер 
келтіріледі.  Адам  көзін  ақиқатқа  ашу  үшін  Жаратушы 
иеміз бірде көкті, бірде жерді, бірде өсімдіктерді, енді бірде 
жануарларды тілге тиек етіп,  олардың жаратылысындағы 
ғажайып сырларды ашып салады.
Сондай-ак,  Қүранның  көптеген  аятгарында  адам 
баласының дүниеге  калай келетіні,  Алланьщ қүдіретімен 
ана  күрсагында жатып  кандай  даму  кезеңдерінен  ететіні 
туралы  жиі-жиі  сыр  шертіледі.  Мысалы  «Мүминун» 
сүресінде:
132

ИМАНИ ГҮЛ
«Расы нда, біз адамды иағы з (сүзілген) б алш ы ктан  
ж ар атты қ . Сосын оны шәуеттін бір там ш ы сы  куйіқде 
м ы қ т ы  
ж ерге
  (жатырға)  орналастырдық.  Сосын  ол 
т а м ш ы н ы   ал акаға  (жабысқақ  уры ктанған  клеткаға) 
сосын,  оны   мудғаға  (бір  тістем  ет  көрінісіндегі 
ж ар аты л ы сқ а), 
сосын 
мудғаны 
сүйектерге 
ай налд ы рд ы қ, 
с о с ы і і  
сүйектерді  етпен  қаптады қ,  со­
сы н,  оны   баска  бір ж аратылыс жасадық.  А лла  ең  ке­
р ем ет  Ж аратуш ы »54 -  делінеді.  Осы  сияқгы  мүғжизаға 
толы  аяттар  Қүранда  кептеп  кездеседі.  Мүндай  аяттар- 
да  7-ші  ғасырда  адамдардьщ  білуі  мүмкін  емес  болған 
ғылыми  детальдар  жатканын  байқау  қиынға  сокпайды. 
Мысал бере кетсек:
1.  Адам  шэует  сұйыгыньщ  түгелінен  емес,  тек  бір 
кішкене  бөлігінен,  яғни  аталык  клеткадан  (спермадан) 
жаратьшатыны,
2.  Сэбқдің жынысын -  аталык 
үрьік
 айқындайтыны,
3. Эмбрионның ана күрсағына сүліктей боп жабысып 
тұратыны,
4.  Сэби  ана  қүрсағында  3  каранғы  кеністік  ішінде 
өсетіні, т.б.
Бүл детальдар 20 ғасырда ғылым мен технологияның 
шарықтау  шегінде  ғана  айкыңдалғандығы  -   адамды 
Қүранга  жэне  оны  түсіруші  Аллаға  жакындата  түспеуі 
мүмкін  емес,  сірэ.  Енді  осыларга  тереңірек  токтала 
кетелік.
Ш әуеттін бір там ш ы сы
Агапық  клеткалар  аналық  клеткаға  жеткенге  дейін 
бірталай  сапар  шегетіні  белгілі.  Бүл  сапардың  соңында, 
250  миллион  аталық  клетканың  тек  мың  шамасындайы
54  М уминун сүресі/12-14.
133

ИМАНИ ГҮЛ
ғана аналык  клеткаға жетіп,  оның  ішінде  тек  біреуі ғана 
тұз ұсағыньщ жартысындай ғана аналық клеткаға кіреді. 
Яғни, адамның негізі -  шәуетгің тұгелі емес, оның тек бір 
кішкентай  бөлшегі  ғана.  Кұраида  бүл  ақикат  былайша 
баян етіледі: «Адам бяласы  өзін (еш сүрақ алынбастан) 
басы  бос  қоя  берілемін  деп  ойлай  м а?  О л  (әу  баста) 
там ы зы лған  бір там ш ы  шәует емес пе еді?»
Ш әуеттегі к о с п а  с ұ й ы к х а р
Шэует  сүйығы  -   тек  аталық  клеткалардан  ғана 
түрмайтынын  ғылым  дәлелдеп  отыр.  Керісінше,  ол 
бір-бірінен  бөлек  эр  түрлі  сүйықтардын  қоспасынан 
түрады.  Бұл  суйыктар  аталық  клетканың  қажет  ететін 
энергияны  тасу,  аналық  клетканың  кіре  берісіндегі 
түрлі  қышқылдарды  нейтралдау,  аталық  клетканың 
козғалысына  кажет  тайғақ  ортаны  ъщғайлау  сиякты 
кызметгері бар.
Акикат  айнасы -   Қүранда  шэуетті  коспа  сұйық деп 
бейнелеп,  енді-енді  ашылып жатқан ғылыми детальдарға 
ишарат  жасап  гүрғаны  тандай  қақтырады.  «Біз  адамды 
эр түрлі аралас қоспа шэуеттен ж аратты қ...»55.
Сәбидін жынысы
Адамдар  көпке дейін  сэбидің жынысы  аналык клет- 
калар тарапынан айқындалады деп есептеп келген. Алай­
да,  VII  ғасырда  түскен  Қүран  Кэрімде  бүл  мэселе  тура- 
лы баскаша  мағлұмат  беріліп,  сэбидің жынысы қүрсақка 
күиылған  аталық  сперматозоидтан  жаратылганы  айты- 
лады:  «О л  (А лла  Т ағала)  еркек  пен  үрғаіны   жүбын 
ы тқы п  ш ы ққ ан  ер кісінің шэуетінен ж аратты »56.
35  Инсан сұресі/2.
к   Нәжім сүресі/45-46.
134

И М А Н И ГҮЛ
Қүрапда  баяндалған  бүл  деректің  растығы  генетика 
мен  микробиология  ғыльтмдарыньщ  дамуы  нәтижесінде 
дәлелденіп  отыр.  Жьшыс  еркектен  келетін  аталык  клет­
ка  тарапынан  айкындалады,  ал  эйел  ағзасы  бүл  жерде 
ешқандай рөл ойнамайды.
Жыныс  -   адам  ағзасындағы  хромосомаларға  бай- 
ланысты.  Ағзадағы  барлығы  46  хромосоманың  екеуі  -  
жыныс  хромосомалары  деп  аталады.  Бұл  екі  хромосома 
еркектерде ХУ, эйелдерде XX ретінде белгіленеді.  У хро- 
мосомасы  еркектік,  ал,  X хромосомасы  эйелдік гендерді 
тасиды.
Адам  баласының  тузілуі  -   жұптала  жүретін  осы 
хромосомалардың еркек пен эйелдің бір-бір жүптарының 
бірігуі  арқылы іске асады.  Әйелдегі бүл жүптың екеуі де 
X болса,  еркектерде  біреуі  X,  екіншісі У болады.  Демек, 
жаңа  жаратылған сәбидің үл  болуы -  ана ағзасындағы X 
хромосомасымен аталык клеткадагы У хромасомасыньщ, 
ал кыз болуы X хромосомасымен бірігуі нәтижесінде пай­
да болады.
Қ ұ р сақк а ілініп түраты н  ст
Қүран  дариясына  сүңги  түссек,  ана  қүрсағындағы 
сәбидің  даму  кезеңдері  туралы  элі  көптеген  дерекгерге 
қанығамыз.
Агалық клетка мен аналык клетканың бірігуі аркылы 
күралатын зигота атгы жалгыз 
клетка 
сол арада бөлініп, өсе 
бастайды  да,  бір түйір  етке  үқсайды.  Алайда,  зиготаның 
бүлайша өсуі бос аланда мүмкін болмағандыктан,  ол ана 
күрсагыиа жабысып, ілініп түрады. Осьшайша өзініц өсуі 
үшін  қажетті коректі  ана  агзасынан  емуіне  де мүмкіндік 
туады.  Талайды  таң  қалдырған  бүл  акикат  Құран  аятын- 
да  былайнга  баяндалады:  «Сені  жарятқан  Раббыцның
135

ИМАНИГУЛ
атымен оқы! Ол адамды жабысқақ нәрседен (жатырға 
жабысқан клеткадан57) жаратты»58.
«Әлақ»
 сөзі араб тілінде -  ұйыған қан жэне бір жерге 
жабысып, ілініп тұрған нэрсе деген мағынаны білдіреді.
Сүйектердің бұлшық етпен қапталуы
Кураннын тагы бір баға жетпес мұғжизаға толы аяты 
ана  қүрсағыпдагы  сэбидің  өсу  кезеңдеріне  тоқтала келе, 
алдымен сүйектер бітіп, кейін сол сүйектерді бүлшык ет- 
тер  қаптайтыны  туралы  былайша  сыр  шертеді: 
«Расын- 
да, біз адамды нағыз (сүзілген) балшықтан жараттык- 
Сосын  оны  шәуеттіН  бір  тамшысы  күйінде  мыкты 
жерге  орналастырдык.  Сосын  ол  тамшыны  алакаға 
(жабысқақ үрықтанған  клеткага)  сосын  оны  мудғаға 
(бір  тістем  ет  көрінісііідегі  жаратылысқа)  сосын 
мудғаны  сүйектерге  айналдырдық,  сосын  сүйектерді 
етпен  қаптадық,  сосын  оны  басқа  бір  жаратылыс 
жасадық. Алла -  ең керемет Жаратушы»59.
Ана  қ¥рсағындағы  сәбидің  өсіп-жетілуін  зерттейтін 
эмбриология ғылымы -  көпке дейін сүйектер мен бұлшык 
еттер  бірге  қүралады  деген  қате  түжырымда  болып  кел­
ген  еді.  Тек  технологияның  дамуы  нэтижесінде  акиқат 
айғактарына қол жеткізіліп отыр.
14 ғасыр бұрын, яғни гылымньщ дамымаған,  микро­
скоп,  УЗИ  сияқгы  құралдардыц  жок  кезінде  құрсактағы 
сэбидің  өсіп-жетілу,  даму  кезеңдерін  дөп  басып,  бүге- 
шігесіне  дейін  дэлмедэл  айтып  кеткен  Қүранның 
жаңалыктарын  соңгы  технологиялардын,  көмегімен  енді
і7  Негізінде жалпы тәпсіршілер «алак» сөзін  үйыган кан  пішініндс 
көрінетін  ұрыкгандырылған  клетканы  айтады,  БІрак  кейбір 
кейінгі  тәпсіршілер  алак  сөзін  жогарыда  айтылған  жабысқан 
клетка мағынасына да келетінін айтады.
58  А лақсүресі/1-3.
54  Муминун сүресі/12-І4.
136

ИМАНИ ГҮЛ
ғана тапкан қазіргі эмбриология ғылымы  Күраиға  еріксіз 
таң  қалса,  ар-ожданы  ояу  жандар: 
«Бұл  кітап  Алланың 
шынайы сәзі»
 деп иман келтіруде.
Б и ікке көтерілген сай ы н 
кеуденін қы сы луы
Адам баласының өмір сүруі үшін оттегінің мәні айт- 
паса  да  белгілі.  Біздің  дем  алуымыз  -  ауадағы  отгегінін 
өкпемізге  кіруін  камтамасыз  етеді.  Ал,  биіктеген  са­
йын  жер  шарының  атмосферасы  жұқара  түсетіндіктен, 
атмосфераның  кысымы  мен  кан  айналымына  түсетін 
оттегінің  мөлшері  азая  туседі.  Яғни,  дем  алу  киындай 
түседі  де,  өите  кысылады.  Белгілі  бір  биіісгіктен  кейін 
адам баласы дем ала алмайды. Тедіз деңгейінен 5000-7500 
метр биіктіктегі адам дем алудьщ киындығынан талып та 
қалады.  Осы  жоғарыға  көтеріпген  сайын  отгегінің  азая 
түсетінін  қазіргі  ғылым  сонғы  ғасырларда  тауып  отыр- 
са,  Қуран  1400  жыл  бурын  былай  деп  дөп  басып  айтып 
кеткен:  «Алла  кімді  тура  жолға  салғысы   келсе,  оныц 
көкірегін  И сламға  ашады.  Ал  кімді  адастырғысы  
келсе,  оны ң  кокірегін бейне  бір  кекке  көтеріліп  бара 
ж атқандай кы сады »60,
Пайғамбарымыздың  (с.а.у.)  ұшақ  жасап,  биікге 
көтеріліп 
ұшпағанын 
және 
өмір 
сүрген 
Мекке, 
Мәдинаның 
т о н ір е г ін д с  
төбесіне  шыккан  адамның 
кеудесі  кысылатындай  биік  таулардьщ  жоқгығын  ескер- 
сек, 
бүл
  ақикаттьг  жеткізген  Мұхаммедтің  (с.а.у.)  шына­
йы  пайғамбарлығы  мен  Құранның  хактьгғының  алдында 
қалайша бас имессің?!
Ә нғам сұресі/125.
137

ИМ АНИГУЛ
Жанбырдағы өлшем
Қүран  Кэрімде  жаңбырдың  белгілі  бір  мөлшерде 
жауатыны туралы былай делінген: «А лла Т ағал а көктен 
белгілі бір мөлш ермен су жіберуде.  Б із онымен өлі бір 
өлкеге ж ан беріп, к ү л п ы р тты қ . М іне, сендер де осылай 
қайта тірілесівдер»61.
Жаңбырға  байланысты  айтылған  бүл  мөлшер  де 
технология  мен  ғылымның  дамыған  біздің  заманымыз- 
да  табылып  отыр.  Зерттеулердің  нэтижесі  бойынша, 
жер  бетінен  секундына  16  миллион  тонна  су  буланып 
ауаға  көтеріледі.  Бул  мөлшер  жылына  505  триллионды 
кү.райды.  Дэл  осы  мөлшер  бір  жылда  жер  бетіне  жауа- 
тын  жаңбырдық  да  мөлшері  екендігі  таңдандырады. 
Яғни,  су  эрдайым  белгілі  бір  тепе-тендікте  айналып 
тирады. Егер бұл тепе-тендікте өзгеріс туа қалса, әлемде 
үлкен  экологиялық  ауытқулар  белең  алып,  тіршіліктің 
токтауына әкеліп согу да бек мүмкін.
Жаңбырдағы  мүндай  аса  бір  шебер  өлшем  тек 
оның  мөлшерінде  ғана  емес,  сонымен  катар  жерге  түсу 
жылдамдығында  да  байкалады.  Жаңбыр  б ұлп ары   ең  аз 
дегенде  1200 метр биіктікте болады. Егер де үлкендігі мен 
салмағы жаңбыр тамшысындай бір зат мүндай биікгіктен 
қүласа, жерге  558  км/сағ жылдамдықпен келіп түсер еді. 
Алайда,  жаңбыр тамшыларының  ерекше  формасы  буған 
мүрсат  бермейді.  Жаңбыр  бұлттары  қандай  биіктікге 
болса да, тамшылардың жер  бетіне түсетін  жылдамдығы 
орташа алғанда 8-10 км/сағ-дан аспайды62.
• 
Атақгы  батыс-шығыс  галымдарының  Кұранға 
тан  калып,  оның  Иләһи  кітап  екендігін  мойындап,  рас- 
тауы  ойланганға  ғибрат.  Мысапғаі  С.  Харт:  Күракяың
61  Зухруф сүресі/11.
“   Адсм Якуп, Куран мужизслері. Н есил М атбажылык, 2003 ж.
138

ИМАНИ ГҮЛ
Алла  тарапынан  Пайғамбарымызға  (с.а.у.)  уахи  арқылы 
жіберілгевдігін,  Жан  Поуль  Роул:  Пайгамбарымыздьщ 
(с.а.у.)  ең үлкен мұғжизасының періште аркылы жіберіл- 
ген  Құран  Кэрім  екендігін,  Виктор  Имбердес:  Құраниыц 
бүтін  заң  негіздеріне  қайнар  көзі  бола  алатындай  бай 
кітап  екендігін,  Доктор  М.  Букайле:  Құранның  көптеген 
ғьшыми  жетістіктердің  негізін  қамтығандығын  толық 
зертгеп  жэне  ондағы  басқа  да  ақикатгарға  тэнті  болып, 
мүсылман болғандығын, Родвел:  Қүранды оқыған сайын 
таң қалатындығын айтса, Гете: Бүл кітап (Құран) мэңгілік 
күш  -  қуатіың  қайнар  көзі  болып  кала  бермек,  Капитан 
Кусто:  «Қазіргі  ғылымды  он  төрт  ғасыр  артқа  тастаған 
Құранға  ант  етейін,  ол -  Алланың  хақ  сөзі» деген.  Абай 
атамыз:  «Алланын  өзі  де  рас,  сөзі  де  рас,  Рас  сөз  еш 
уақытта  жалған  болмас»,  -  деп  Кұранның  хақ  екендігін 
білдірген.
139

АҚЫРЕТКЕ ИМАН
«Біз сендерді бостан-босқа жараттық 
әрі өздерің де Бізге кері қайтарылмаймыз 
деп ойлап қалдыцдар ма?»
«Әл-Муминун» сүресі
«Адам баласы үіікыда, өлгенде ғана оянады»
Хазірет і Әпи

АҚЫРЕТКЕ ИМАН
Өлгеннен  кейін  қайта  тірілу,  мэңгілік  өмірдің 
барлығы -  Исламда, тіпті, жалпы барлык діндерде негізгі 
сенімдердің  бірі.  Иэ,  мәңгілік  өмірге  құштар  боп,  шексіз 
өмірді  аңсап-армандап  зыр  жүгірген  адам  баласының 
тулаған  жүрегі  мен  мазаланған  көкірегі  өлгеннен  кейін 
кайта  тірілу  сенімі  арқылы  ғана  жай  тауып,  санасын 
піырмаған күрделі  сауалдардьщ  жауабына сол  кезде ғана 
қол жеткізеді.
¥ л ы   Жаратушыньщ  адам  баласыныд  екі  дүігис 
бакыты  үшін  түсірген ақырғы кітабы -  Қүран  Кәрімнің 
өлгеннен кейін қайта тірілу тақырыбын жалпы кітаптың 
шамамен  үштен  бірінде  сез  қозғауы  бұл  сенімнің 
қаншалықты маңызды екенін көрсетсе керек. Акыреттін 
болатыны еш күмәнсіз хак. Бір акынның:
«Әлемдегі діндердің түп мақсұты 
Үш нэрседе бүлжымай кұшақтасар:
Құдай бар, үждан дұрыс, қиямет шын,
Еш  діннің  максүты  жоқ  мүнан  асар»,  -   деп 
жырлағанындай тарихка карасақ, жалпы адам баласының 
бір пікірде тоғысқан мәселесі -  осы акыретке деген сенім. 
Адам  Атадан  бастап  жер  бетіне  келіп-кеткен  барлык 
пайғамбарлар ¥л ы  Жаратушының барлығы мен ақыреттін 
еш  күмәнсіз  хақ  екендігін  жар  салса,  жүрегі  нұрланған 
күллі  ғалымдар  мен  үлы  ойшылдар  бүл  сенімге  бекем 
иланып,  мына  жалған  уакытша  өмірлерінің  ағысын  сол 
бір  мәңгі  өмірге  қарай  реггеп,  бағыт  түзеп  ғүмыр  кеш- 
кен.  Міне,  осы  үлан-асыр  тарих  пен  осыншама  зэңгір
141

ИМАНИ ГҮЛ
тұлғалардың  ақырет  турасында  бір  пікірге  келісуі  -  
акыреггің  хак  екендігін  білдіретін  баска  дэлелелдерге 
жүгінуді  қажет  етпейтіндей  куатты  дэлел.  Себебі,  бес 
етірікші  адам  бірінен  кейін  бірі  келіп,  орманды  өрт  ша- 
лыпты  десе, 
«бұлардың  айтцаны  р а с   боп  ңалар»
  деген 
ойда  қаламыз.  Бұл  сан  бес  емес,  онға  жетсе,  жеткізген 
хабарларына сене бастаймыз.  Ал,  енді  өтірік айту ауруы- 
нан пэк жер бетіне келіп-кеткен барлық пайғамбарлар мен 
жалған сөйлеуді ар санайтын сансыз эулие, ғұламалардыц 
барлығы  ақыреттің  бар  екенін  ескертіп,  өздері  де  айткан 
сөздерін  ораза,  намаз  сиякгы ғибадаттары мен жалпы іс- 
эрекеттері арқылы куаттап жатса, акыреттің бар екендігіне 
күмэн келтіру орынсыз болмак-
Бірак соңғы ғасырларда мына материалдық дүниенін 
қыспағы  мен  қараңғы  капасында  калыгг,  түншыккан  са- 
намызда  өлімнен  кейін  кайта  тірілу  сенімі  азды-көпті 
әлсіздікке ұшырағаны  рас. 
«О   дүниеге  біреу  барып  келіп 
пе?»  немесе  «ақыреттің  болатыныиа  кім  кепіл?»
  деген- 
дей сұрактарды мэдлынан күліп қойып жататындардың да 
ел ішінен табылуы осының айғағы.
Ондай  адамдардың  көбі  күнделікті  эдет  еткен 
нэпсісіне ұнайтын күнэ істерді тастагысы келмегендіктен 
жэне  ораза,  намаз  сияқгы  ғибадаттарды  орындауға 
ерінгендіктен  кайта  тірілудің  болатындығын  білдіретін 
сансыз  дэлелдерге  кез  жұмып  қарайды.  Өйткені  он­
дай  адам  адал-арам  демей  рахатгануды,  жақсы-жаман 
деп  талғамай  нәпсісін  канағаттандыруды  қалайды.  Ал 
кайта тіріліп,  істеген барлық ісіне есеп беру  сенімі  оның 
осы  рахатына  бөгет  болып,  кедергі  жасайтындықган, 
оны жокка шығару  мұндай  адам  үшін  элде  кайда  жеңіл. 
Сөйтіп,  соқырға  айналған  ақылы  тізгінін  нәпсісінің 
колына  үстатыгі,  ақыретті  жоқка  шығару  үшін  сан  қилы 
дәлел  іздеп,  адаскаи  сайын  адаса түседі.  Құранда:  «Есеп
142

ИМАНИ ГҮЛ
купін  тек  шектен  ш ы гуш ы   әрі күнәһар  адамдар  ғана 
ж алған ға ш ы ғары п, сенуден бас тартады »0  -  делінеді.
Ойын-сауық  куып  жүріп  уақытын  босқа  өткізіп, 
үстазы  берген  тапсырмаға  салғырт  қарап  емтиханға 
дайындалмаған 
оқушы 
психологиялық 
түрғыдан 
емтиханның  болғанын  каламайды.  Үстазының  аурып 
калуын  яки  басқа  бір  себеппен  келмей  қалуын  іштей 
к а п ы  қалайды.
Міне,  тура  осы  сияқты  мына  дүниедегі  көл-көсір 
уакытын  босқа  өткізіп,  Раббысы  міндетгеген  тапсырма- 
ларын  орындамай  күнэға  белшесінен  батқан  пенде  де 
акыреттің болуын іштей каламайды. Өйткені ол ақыретге 
болатын  есеп  күніне  дайындала  алмаған.  Ал  ақыреттің 
болуын  іштей қаламаған  мұндай  жан  қайта тірілуге  бай- 
ланысты көз алдындағы сансыз дәлелдерді көре апмайды. 
Тіпті  ол турасында ойлағысы да келмейді.
Акыретге болатын есеп күніне салихалы амал, сауап- 
ты іс істеп эзірлене алмаған адам тозақты былай койганда, 
жүмактын өзін іштей қаламайды. Тіпті баска ізгі іс істеген 
жандардың кіруіне де кызғаныш көзімен карағандықтан, 
жүмактыц, жалпы кайта тірілудің болуына карсы шығады. 
Мундай  психологиядағы  адам  жүйелі  түрде  тепе-тендік 
сақтап  салмақты  ойлауды  жоғалткандықтан,  әрдайым 
кайта тірілуді жокка шығаруға тараптар эрі бейім т.урады. 
Ал  бейім  болған  жан  кайта  тірілуді  жоқка  шығаруға 
байланысты  атеистердің  келтірген  элсіз,  күмэнді,  түкке 
турмайтын  дәлелдерін  қуатты,  айкын  дэлел  санап  өзін- 
өзі  алдай  береді.  Бейне  бір  басын  ғана  құмга  сүгып  өзін 
дүшпанынан жасырдым деп ойлаған  акымақ түйекүстыц 
кейпіне  енеді.  Мүидай  адамдар  мына  дүниеде  жасаған 
күнэларының  есебін  беруден  қашкандыктан,  кайта
63  әл-Мутаффифун с үресі/12.
143

ИМАНИ ГҮЛ
тірілуді  жокқа  шығару  үшін  сан-қилы  сылтау  айтып  өз- 
өзін жұбатады.
Күранда:  «О ларға  есеп  кунінс  бай ланы сты   аят- 
тар ы м ы з  оқы лгаи   у ақ ы тта:  «Бұлар  бүрынгыларді.ін 
аң ы зы   ғой»  деп  өте  ш ы ғад ы »64  -   деп,  кәпірлерге 
ақыреттің  болатындығын  білдіретін  дэлелдер  айтылған 
кезде ақырет есебін қаламағандыктан,  барынша елемеуге 
тырысатындьтғы баяндалады.

жүктеу/скачать 8,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: