Жалпы редакциясын басқарған: А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының директоры, ҚР ҰҒА корр мүшесі, филол.ғ. д., проф. Е. Қажыбек
жүктеу/скачать 6,86 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тіл-ғұмыр
II, V Бүкілодақтық түркология конференцияларының (Алматы, 1976; Фрунзе, 1985), «Тілдердің диалектіден жоғары формалары» деген бүкілодақтық симпозиумның (Мəскеу, 1978), Типологиялық зертте- улер жөнінде өткен бүкілодақтық конференцияның (Мəскеу-Ленин- град, 1983); 1989 жылы Элазиг (Түркия), 1990 жылы Алматыда өткен II, III Халықаралық совет-түрік коллоквиумының; Анкарада (Түркия) болған «Түркі тілдерінің тұрақты құрылтайының» (1993) т.б. ғылыми- практикалық, теориялық конференциялардың жұмыстарына қатысып, əдеби тіл, тіл тарихы, əліпби мен жазудың аса өзекті теориялық, типологиялық мəселелеріне арналған баяндамалар жасады. Р.Сыздық ғылыми конференцияларда жасаған баяндамаларын- да, сөйлеген сөздерінде əрдайым ғылыми жұртшылыққа ой тастап, келелі мəселелер қозғап отырды. Бұл жөнінде кезінде академик жазу- шылар М.О. Əуезов, Ғ.Мүсірепов өздерінің жылы лебіздерін білдір - ген болатын. «Рəбиға Сыздықованың сөзіне, – деп жазады акад. М.Əуезов, – конференцияға қатысушылар айрықша ырза болды деп санаймыз. Оның сөзіндегі бір ерекшелік: тіл мамандары мен əде- биетшілерге қатар айтар орынды, кенеулі ойы бар жəне сол ойды таратып айта аларлық тіл құдіреті мейлінше жеткілікті екендігін аңғартты» [1, 351]. Р.Сыздық ұзақ жылдар бойы ғылыми мамандарды даярлау ісіне үлкен үлес қосты. Оның ғылыми басшылығымен тоғыз докторлық, жиырма бір кандидаттық диссертация қорғалды. Р.Сыздық Қазақ КСР Ғылым академиясының филология ғылымдары бойынша бірік- кен кеңесінің ғалым-хатшысы (1969–1975), 1975 жылдан бері ҚР Ұлттық ҒА А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты жанын- дағы докторлық, кандидаттық диссертация корғау жөніндегі маман- дандырылған кеңестің, 1990–1994 жылдары Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетінің филология ғылымының докторы дəре- жесін беру жөніндегі мамандандырылған кеңесінің мүшесі ретінде осы аталған кеңестердің жұмыстарына белсенді атсалысты. Ол университеттер (Алматы, Қарағанды) мен пединституттар - дың (Алматы, Семей, Ақтөбе) филология факультеттерінде абайтану, қазақ əдеби тілінің тарихы, сөз мəдениеті бойынша арнаулы курс- тардан дəрістер оқып, студенттердің ғылыми жұмыстарына басшы - лық жасап келеді. Р.Сыздық Қазақ КСР-інің «Тіл туралы» Заңының жобасын жа- сау жөніндегі комиссия төрағасының орынбасары, А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов мұралары жөніндегі республика үкіметі тарапынан құрылған комиссияның мүшесі ретінде республиканың саяси-мəдени өміріндегі елеулі мəні бар істерге белсене қатысты. 232 Рəбиға Сыздық Р.Сыздықтың іргелі ғылыми-зерттеу еңбектері тек республи- ка көлемінде ғана емес, одан тыс елдердегі жұртшылыққа кеңінен мəлім. Ғалымның Түркияның халықаралық «Dil kurumu» лингвис- тикалық қоғамының корреспондент мүшелігіне ұсынылуы – осының бір айғағы. Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының акаде- мигі, профессор Р.Сыздықтың ғылыми-педагогтік қызметі, ғылымды дамытудағы, ғылым кадрларын даярлаудағы еңбектері Үкімет та- рапынан жоғары бағаланып, бірнеше мəрте (1961, 1973, 1982) Қазақ ССР Жоғарғы Советінің Құрмет грамоталарымен марапатталды. 1971 жылы «Құрмет белгісі» орденінің иегері атанды. 1984 жылы Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері құрметті атағы берілді, есімі Қазақ КСР-інің құрметті «Алтын кітабына» жазылды (1981), Шоқан Уəлиханов атындағы сыйлықтың (1995), ҚР Мемлекет- тік сыйлықтың (1996) лауреаты атағына ие болды. 1945 жылы «1941–1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезіндегі еңбектегі ерлігі үшін» меделімен марапатталды. Əдебиет: Əуезов М. Əдеби мұра жəне оны зерттеу. – Алматы: Ғылым, 1961. – 351-б. Түркітану мен қазақ филологиясының дамуы: ғылыми мұра жəне ғалым феномені. – Алматы, 2014. жүктеу/скачать 6,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|