ЖАЛПЫҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАР БОЛАШАҚ МҰҒАЛІМНІҢ

191 
ценностей будущего учителя; представлен передовой опыт в контексте 
формирования общенациональных ценностей как основы формирования 
личности будущего педагога. 
Біздің таңдаған тақырыбымызға қысқаша тоқталып кететін болсам, әр 
сөздің мағынасы зор, мәселең «МЕН» - бұл тұлға. Тұлға туралы түсінік беру 
үшін оны негізгі көрсеткіштеріне тоқталып кеткен дұрыс. Тұлғаның негізгі 
көрсеткіштері: белсенділік, саналылық, дербестік, жеке даралық. Тұлға - 
әлеуметтік индивид. Тұлға – қоғамдық жүріс-тұрыстың, өмірлік жолдың 
субъектісі. Тұлға психикалық құбылыстардң интеграторы. Осыған байланысты 
өзімді тұлға деп санағаннан кейін, мен дұрыс білім алып, сол білімді 
оқушыларға сапалы білім беру менің міндетіміз. Сапалы білімнің ішіне тек 
пәндік сапа ғана емес, сонымен қоса тәрбие де кіреді. Осыдан кейін, енді 
тақырыбымыздың екінші сөзіне тоқталуға тура келеді. Яғни, Құндылық. 
Құндылық деген не? Оны қалай бала бойына сіңіреміз – деген сұрақтар 
алаңдатады.
«Қытайлықтар ұлы қытай қорғанымен, итальяндықтар сазды әуенімен 
таңқалдырса, қазақ халқы ұлттық құндылықтар мен бай тілін мақтан етеді» - 
деген ұлы кемеңгер жазушы М.О.Әуезов. Қазіргі ғаламдану кезеңінде ұлы 
жазушымыз атап айтқан ұлттық құндылықтармыз бен бай тілімізді келер 
ұрпаққа жеткізуде мектептің ролі мен ұстаздар қауымының алар орны ерекше. 
Бүгінгі жаһандану үрдісінде әр ұлт, әр мелекет өзіндік менталитетін, өзіндік бет 
бейнесін сақтап қалуға тырысуда [1, 20- б.].
Қазіргі күні балалардың көңілін аулайтын компьютер, ұялы телефондар 
көбеюіне байланысты оқушыларды мектеп қабырғасында ұстап, олардың 
білімге деген көз-қарасын арттыру ұстаздардың біраз еңбектенуін талап етеді.
Бұл тақырыпта өзімізге педагог ретінде қажеттілігі – оқушылардың 
бойынан болашақ адам тұлғасын қалыптастыратын орта дамыту. Оның негізгі 
өзегі өнегелілік қасиет болуы – өмір талабы. Мектеп оқулықтарының мазмұны 
көбіне жергілікті жердің мәдениетін, тұрмыс-тұрпатын, ұлттық қабылдауларды 
ескермей, дерексіз сипатта болады.
Әлем мен адам арасындағы қарым-қатынасты анықтайтын ең маңызды 
әлеуметтік - мәдени, моральдық - этикалық, психологиялық-педагогикалық 
проблема-адамның рухани өмірі, онда оның өмір сүруінің негізін құрайтын 
негізгі рухани құндылықтар басты рөл атқарады. Өмірлік және мағыналық 
құндылықтар 
ретінде 
олар 
адамдардың 
рухани 
қажеттіліктерін 
қанағаттандырады, дүниетанымдық ұстанымдар мен негізгі өмірлік мұраттар 
мен мүдделерді қалыптастырады, адамның іс-әрекетін оның барлық 
көріністерінде теседі. 
Рухани-адамгершілік құндылықтардың маңызды мазмұнын ақиқат, 
жақсылық, Сұлулық, парыз сезімі, ар-ождан сияқты негізгі құндылықтар деп 
санауға болады. Бұл жерде ерекше философ И.Канттың сөздері ерекше назар 
аударады, ол былай деп жазды: екі нәрсе жанды әрдайым жаңа және барған

192 
сайын 
күшті 
таң 
қалдырады...бұл менің үстімдегі жұлдызды аспан және 
мендегі моральдық заң. 
Рухани-адамгершілік дамудың, тәрбие мен әлеуметтенудің негізгі 
мазмұны-бұл Қазақстанның көпұлтты халқының әлеуметтік-тарихи, мәдени, 
отбасылық дәстүрлерінде сақталатын, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, қазіргі 
жағдайда елдің сәтті дамуын қамтамасыз ететін негізгі ұлттық құндылықтар. 
Негізгі ұлттық құндылықтар оқушылардың рухани-адамгершілік дамуы мен 
тәрбиесінің, яғни оқушылардың сабақтан тыс, сабақтан тыс және мектептен тыс 
іс-әрекетін анықтайтын мектеп өмірінің тұтас кеңістігінің негізінде жатыр. 
Мұндай кеңістікті ұйымдастыру және оның толыққанды жұмыс істеуі үшін 
тәрбиеге қатысушы барлық әлеуметтік субъектілердің: отбасылардың, 
қоғамдық ұйымдардың, соның ішінде балалар мен жасөспірімдер қозғалысы 
мен ұйымдарының, қосымша білім беру, мәдениет және спорт мекемелерінің, 
келісілген күш-жігері қажет [2, 45-б.]. 
Адами және әлеуметтік капитал қалыптасатын негізгі сала білім беру 
саласы болып табылады, сондықтан қоғам мен мемлекеттің күш-жігері осы 
жерде шоғырлануы керек. Рухани-адамгершілік құндылықтар адам өмірінің 
барлық салаларына бағалау негізі ретінде қолданылады. 
Осы мақсатта мектебімізде құндылыққа негізделген білім беру жүйесінде 
2021-2022 оқу жылынан бастап осы бағытта жұмыс жасай бастады.
2021-2022 оқу жылының Наурыз айындағы педагогикалық кеңестің 
отырысында құңдылыққа негізделген білім беру жүйесін енгізу қаралып, 
мұғалімдер арасында талқыланып, барлық мұғалімнің бір ауыздан қолдап, 
енгізу туралы шешім қабылданды. 2021-2022 оқу жылының сәуір мен мамыр 
айынан басталған жұмыс бүгінгі күнге дейін жалғасын табуда. Былтырғы 
жылдың жұмыстарына тоқталып кететін болсақ, педагогикалық кеңестің 
шешімі негізінде сәуірді «ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ» айы ретінде, ал мамырды 
«ПАТРИОТТЫҚ» айы болып жарияланды. Бекітілген жоспарға сәйкес әр 
буындарға құндылықтарға байланысты ісшаралар жоспары құрылып, 
жауаптылар бекітілді. Біз осы жоспардың негізінде мектебімізді құндылықты 
насихаттау мақсатында «Зерде» ақпараттық үгіт – насихат тобы құрдық. 
Топтың негізгі жұмысы әр айда құндылықтарды оқушыларға тарату, түсіндіру 
жұмыстарын жүргізу. Насихат жұмыстары екі тілде өтілді.

193 
«Ынтымақ, бірлік, келісім – ең басты байлық ел үшін» атты саптық жиын 
сәуір айында ұйымдастырылды. Саптық жиынымыздың 
тақырыбы - «Ынтымақ, бірлік, келісім – ең басты 
байлық ел үшін».
«Зерде» ақпараттық үгіт – насихат тобы мамыр 
айындағы «ПАТРИОТТЫҚ» құндылықты насихаттау 
жұмысы жүргізілді.
Мектебімізде 
жүргізілген 
жұмыстан 
кейін, 
жүргізілген 
жұмыстарымызды, 
білген 
білімізді 
тереңдету 
жолында, 
мектеп 
әкімшілігінің 
үйымдастыруымен 
Астана 
қаласындағы 
бірнеше 
мектепке экскурсияға барып қайттық. Экскурсияның 
құрамында мектеп әкімшілігімен қоса жиырма мұғалім 
барды. Бұл экскурсияға барлық пән мұғалімдер қамтуға 
тырысты. Бұл мектептерде құндылыққа негізделген 
білім беру жүйесінде тұрақты жұмыс атқарып келеді. 
Бұл мектептерден тәжірбие алмасу мақсатында істелінген жұмыстармен 
таныстық. 
Алған тәжірибелеріміздің негізінде 2022-2023 оқу 
жылына жаңа жоспар құрылып, іске асуда.
Қыркүйек «Жауапкершілік» айы болып бекітілді. 
Жауапкершілік - адам бойындағы белгілі бір істі , өзіне 
тапсырылған міндетті орындап, жүзеге асыруынан 
байқалатын адамгершілік қасиет; тұлғаның қоғамда 
немесе ұжымда қабылданған әлеуметтік, өнегелі және 
кұқықтық нормалар мен ережелеріне, борыш сезіміне 
сәйкес өз қызметін бақылау қабілеттілігі. Өсіп келе 
жатқан адамда жауапкершілікті тәрбиелеу - қазіргі 
заман өзекті мақсаты. Мұғалімнің өзінде де 
жауапкершілік болғаны жөн. Жауапсыз мұғалім - 
білім саласындағы енбейтін кұбылыс; ата-аналардың 
өз 
балалары 
тәрбиесі 
үшін 
жауапкершілігін 
белгілейтін заңды және өнегелі нормалар. Осын 
түсінікті оқушылардың бойына сіңіру мақсатында 
«Зерде» ақпараттық үгіт – насихат тобы Отбасы күні 
қарсаңында Отбасылық жауапкершілікті насихаттады.
Бұл оның мақсаты-прогрессивті рухани идеялар 
мен 
жоғары 
моральды 
таратуда. 
Мұғалімнің 
адамгершілік келбеті оның негізгі және қоғамдық 
жұмысына, оқушыларға, олардың ата-аналарына және 
басқа адамдарға, өзіне деген қарым-қатынасы 
жүйесінде ашылады. Бұл қарым-қатынас білім беру 
процесінде бекітілген моральдық идеяларға сенімді түсініктеме үшін 
тәрбиеленеді [3, 75- б.]. 

194 
Триадаға 
негізделген 
болашақ 
мұғалімнің 
рухани-адамгершілік 
құндылықтарын қалыптастырудың деңгейлік, сатылы жүйесі құрылуы керек 
сияқты: адамгершілік сананы қалыптастыру; адамгершілік сезімдерін 
қалыптастыру; адамгершілік әрекеттерді қалыптастыру. 
Мектеп жасында рухани құндылықтардың жеке тұлғаның моральдық 
дамуына жағымды әсерінің сәттілігі әрқашан жеке қалауыңызға байланысты 
бола бермейді. Адамгершілік тәрбиесінің категориясы ретінде құндылықтың 
маңыздылығын өзі үшін ғана емес, басқа адамдар үшін де дәлелдей алады, сол 
сендіру әдістерін қолдана отырып, қажетті практикалық-бағдарланған дәлелдер 
келтіріп, моральдық принциптерге сүйене отырып, оларды саралауға 
көмектеседі. 
Педагогикалық іс-әрекетімізде біз мораль адамды адам етеді дегеннен 
шығамыз. Рухани-адамгершілік тәрбие әрқашан кез-келген Тәрбиенің негізі 
болып саналды. Мораль ережелер жиынтығын сақтауға дағдыланбайды, 
өйткені ол идеалды нормаларды басшылыққа алу қабілетін тәрбиелейді. 
Моральдық таңдаудағы өзін-өзі анықтау адамға өзін-өзі жетілдіруге мүмкіндік 
береді. Адамгершілік тұрғыдан тәрбиеленген адамның қадір-қасиеті оның жеке 
басын сақтай отырып, құндылық идеяларына сүйене отырып, оның әрекет ету 
қабілетінен туындайды [4, 28- б.]. 
Қорытынды. Ғылымды білу және жақсылықты білмеу, өткір ақыл мен 
саңырау жүрек кез-келген адамға, әсіресе мұғалімге қауіп төндіреді, оның жеке 
дамуын шектейді және деформациялайды. 
Рухани тұлға ретінде қалыптасқан болашақ мұғалім педагогикалық іс - 
әрекетке табыс ретінде емес, ерекше миссия ретінде-өзіне, отбасына, 
туыстарына, балаларға, айналасындағы адамдарға, Отанға қызмет ете алады. 
Қызмет идеясы орыстардың көптеген ұрпақтарын өмір беретін күштермен 
қамтамасыз етті және күшті шығармашылық мотив болды [4, 57- б.]. 
Демек, еліміздің болашағы көбінесе болашақ педагогтардың сапалы 
дайындығына байланысты екені даусыз. Сондықтан жоғары педагогикалық 
білім тек Құзыретті кәсіпқойды ғана емес, сонымен бірге рухани дамыған 
тұлғаны, жоғары мәдениетті адамды, жаратушы мен азаматты «бейбітшілік пен 
әлемдегі өзін» рухани және моральдық жауапкершілікті сезінуге бағытталған 
болуы керек [5, 120-б. ]. 

жүктеу/скачать 6,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: