Лингвоелтанулыќ тїсініктеме

Ќазаќ  тілі
111
Кґкґніс, жеміс-жидек бґлімінде 
В овощном, фруктовом отделе
1.- Бізге бір кочан капуста, бір
кило помидор, бір кило ќияр, екі
килодан картоп пен сəбіз
ґлшеѕіз.
Свешайте, пожалуйста, 1 качан
капусты, 1 килограмм помидора, 1
килограмм огурцов, два килограм-
ма картофеля и морковь.
2.- Сіздерден 1 210  теѕге.
С вас 1210 тенге.
1.- Міне, 1210 теѕге. Алыѕыз.
Вот, 1210 тенге. Возьмите.
1.- Алма ќанша тўрады?
Апельсин ше?
Сколько  стоят  ваши  яблоки?  А
апельсин?
2.-  Алма  -  140  теѕге,  апельсин  -
260 теѕге.
Яблоки - 140 тенге, апельсин - 260
тенге.
1.-  Бізге  екі  кило  алма,  бір  кило
апельсин ґлшеѕіз.
Взвесьте  нам  2  кг  яблок,    1  кг
апельсин.
3.-  Жїзім, банан алмаймыз ба?
Мы  не возьмем виноград, бананы?
1.- Оєан  аќшамыз  жетпейді. Əлі
тəттілер  алуымыз  керек. Міне
алыѕыз 400 теѕге.
На  это  не  хватить  денег.  Еще  мы
должны  купить  сладости. Вот,
возьмите 400 тенге.
3.- Жарайды.
Ладно.
1.-  Менде 500 теѕге.
У меня 500 тенге
2.- 100 теѕге ќалєанын алыѕыз.
Таєы келіѕіздер.
Возьмите 100 тенге сдачи.
Приходите еще.
3.- Рахмет. Сау болыѕыз.
Спасибо. До свиданья
344-тапсырма. Тілдік ќўрылымдарды мўќият оќып, есте саќтаѕыздар
Тілдік ќўрылымдар
Речевые обороты
Ґлшеѕізші
Свешайте, взвесьте
Алыѕыз
Возьмите
  Рахмет                                                 Спасибо
Таєы келіѕіздер                                  Приходите еще
345-тапсырма. Сґздерді мўќият тыѕдап, есте саќтаѕыздар
1. Кесек ет
4. Жету- жетпейді
2. Їйрек
5.  Тəтті
3.  Ќияр
6.  Сəбіз
4.  Бəліш
7. Əмбебап дїкенде
5. Ірімшік
8. Ќызылша

Жаќсылыќова К.
112
346- тапсырма.  Алексей мен Александр  нені ќаншаєа сатып
алды? Сўраќтарєа жауап беріѕіздер.
капуста ќияр ет апель-
син
алма помидор сəбіз кар-
топ
їй-
рек
Алексей
мен
Александар
50теѕге
347- тапсырма.  Мəтін-сўхбаттан табыс септіктегі сґздерді
кґшіріп жазыѕыздар.
Їлгі:  етті- ет + ті .
348-тапсырма.   Келесі таќырыптар бойынша сўхбат
ќўрастырыѕздар.
1. Дїкенде.
 2.Асханада.
 3. Мейрамханада.
 4. Дəмханада.
349-тапсырма. Бір-біріѕізге базардан не алєыѕыз келетінін айтыѕыздар.
Їлгі:  Мен  дїкеннен  нан, шай  алєым  келеді. Ал  мен  дїкеннен
бəліш, ірімшік, ќаймаќ алєым келеді.
350-тапсырма.  Суретке ќарап  Алексей мен Аня дїкеннен не
алєанын айтыѕыздар.
Їлгі: Аня мен Алексей дїкеннен  сїт, май алды.

Ќазаќ  тілі
113
Назар аударыѕыз:
Ќашан? Ќай  уаќытта? Когда? Во  сколько? В  какое  время? -  саєат
сегізде (в 8 ч.) саєат сегізден жиырмаєа дейін (с 8
00
 до 20
00
).
351- тапсырма.   Досыѕыздан  тґмендегі  мекемелер  ќалай  жўмыс
істейтінін сўраѕыз.
        1. Азыќ-тїлік дїкені. 2. Кґкґніс дїкені. 3. Мейрамхана. 4. Асхана
        Їлгі: - Айтыѕызшы, кулинарлыќ  дїкен ќалай жўмыс істейді?
                 
-  Кулинарлыќ  дїкен  саєат  9  (тоєызда)  ашылады,  ал  21
00
(жиырма бір) саєатта жабылады.
                 - Тїскі їзілісі ќашан?
                 - Саєат 13
00
-14
00
-ге (он їштен-он тґртке) дейін тїскі їзіліс.
352-тапсырма. Сатушыдан ґзіѕізге керек затты, оныѕ баєасын сўраѕыз.
Їлгі:    - Кешіріѕіз, ќызыл балыќ бар ма?
            -  Ґкінішке орай, жоќ. (Иə, бар. Ќанша ґлшейін?)
            -  Екі кило. Ќанша тўрады?
            -  Бір килосы 150 (жїз елу) теѕге. Сізден їш жїз теѕге.
Тірек сґздер: 1. Алма. 2.Нан. 3. Тоќаш. 4.Айран. 5. Ќаймаќ. 6.Ќой еті.
7. Кілегей. 8. Ќарбыз.  9. Ќауын. 10.Ќызылша. 11. Сəбіз. 12.Шырын.
13.Ўн. 14. Ќарамыќ. 15.Кїріш.
353 -тапсырма. Нені  ќайдан  сатып  алуєа  болатынын  кім  жаќсы
біледі?  Сґз жарыс ойыны.
   Їлгі: - Ўнды ќайдан сатып аламыз?
            -  Ўнды жарма бґлімінен сатып аламыз.
Сїт  Нан  Балыќ  Шырын  Кəмпит  Алма  Жїзім  Ќарбыз  Тоќаш  Айран  Ќант  Ет
354-тапсырма. Суретке ќарап  Александр мен Лариса кулинарлыќ
дїкеннен не алєысы келетінін айтыѕыздар.
Їлгі: Александр мен Лариса кулинарлыќ  дїкеннен кəмпит, торт,
тəтті нан алєысы келеді.

Жаќсылыќова К.
114
355-тапсырма. Егер əріптесіѕіз дўрыс айтып тўрса, келісіѕіз. Кері
жаєдайда ґзіѕіз дўрыс аќпарат беріѕіз.
Їлгі:  - Кґкґніс  дїкенінде  ет  сатып  алуєа  болады.  -  Жоќ,
ќателесесіз. Кґкґніс  дїкенінде  капуста, картоп, ќияр, помидор  таєы
басќа кґкґністер сатып алуєа болады.
             -  Ет ет бґлімінде немесе ет базарында сатылады.
             - Иə, ет ет бґлімінде немесе ет базарында сатылады.
1.  “Азыќ-тїлік“  дїкенінде  ет,  балыќ,  сїт  сатып  алуєа  болады.  2.  Нан
дїкенінде  шырын  сатып  алуєа  болады. 3. Асханада  палау, ет, салат
алып  жеуге  болады. 4. Ет  базарда  нан, тоќаш  сатып  алуєа  болады.
5. Киоскіде  капуста, алма, жїзім  сатып  алуєа  болады. 6. Кґкґніс
дїкенінде  газет,  журнал  сатып  алуєа  болады.  7.  Əмбебап  дїкенінде
ќаймаќ,  ірімшік,  ќант,  кефир  сатып  алуєа  болады.    8.  Буфетте  борщ,
салат, манты жеуге болады.
356-тапсырма. Сіздіѕ алєыѕыз келген  заттыѕ ќайда сатылатынын
досыѕыз біледі. Не сатып алєыѕыз келетінін досыѕызєа айтыѕыз.
Ол сізге кґмектеседі.
  Їлгі: - Алексей, мен  бір  ќорап  кəмпит  пен  бір  шґлмек  ґрік
шырынын алєым келеді.
     - Кəмпит пен ґрік  шырынын аспаздыќ дїкеннен алуєа болады.

Ќазаќ  тілі
115
1.  Мен  бір  бас  капуста  мен  2  кило  картоп  алєым  келеді.  2.  Мен  бір
ќалта ќант, бір кило кїріш, бір пачка сары май алєым келеді. 3. Мен екі
шґлмек минерал суын, бір шґлмек шырын алєым келеді.  4. Мен бір
бґлке  ќара  нан,  екі  тоќаш  алєым  келеді.  5.  Мен  бір  арбуз,  екі  кило
алма, їш кило жїзім  алєым келеді.
357-тапсырма.  Сўраќќа  алдымен  болымды, сосын  болымсыз
тїрде жауап беріѕіз.
Їлгі:  - Сен дїкеннен келдіѕ бе?
            - Иə, мен дїкеннен келдім. (Жоќ, мен базардан келдім)
1. Сен базардан келдіѕ бе? 2. Сен асханадан келдіѕ бе? 3. Лариса нан
дїкенінен  келді  ме? 4. Александр  институттан  келді  ме? 5. Анар
дəмханадан. келді  ме? 6. Алексей  сабаќќа  кетті  ме? 7. Надя  базарєа
кетті  ме? 8. Надежда  Яковлевна  азыќ-тїлік  дїкеніне  кетті  ме?
9. Владимир  Иванович  жолсапардан  келді  ме? 10. Владимир
мейрамханаєа  кетті ме? 11. Эльмира кґкґніс дїкенінен  келеді ме? 12.
Ол Ќостанайдан келді ме? 13. Айжан Сїндетќызы Рудныйєа кетті ме?
358-тапсырма. Сіз  ґзіѕізге  керекті  обьекті  ќайда  орналасќанын
білмейсіз. Кґшеде кетіп бара жатќан адамнан жґн сўраѕыз.
Їлгі: - Айтып жіберіѕізші, нан дїкені ќай жерде?
    - Нан дїкені кґшеніѕ арєы бетінде.
Азыќ-тїлік 
дїкені; базар;
сусындар  дїкені; кґкґніс  дїкені;
институт; асхана; дəмхана;
мейрамхана; техникалыќ  заттар
дїкені;
Абай - Əуезов  кґшелерініѕ
ќиылысында; Абай  кґшесініѕ
бойында; келесі  бўрылыста; екі
аялдамадан 
кейін;
ќарсы
алдыѕызда; оѕ 
жаєыѕызда;
мекеменіѕ  бірінші  ќабатында;
театрдыѕ  ќарсысында; аялдама-
ныѕ артында.
359-тапсырма.  Кімніѕ  ќайда  екенін  жəне  не  алєысы  келетінін
сўрап біліѕіз.
Їлгі: - Петр ќайда?
         - Ол базарда. Ол  сїт, ірімшік алєысы келеді.
1. Надя  ќайда? 2. Апаѕ  ќайда?. 3. Атаѕ  ќайда? 4. Əкем  ќайда?
5. Ініѕ Əсет  ќайда?

Жаќсылыќова К.
116
360-тапсырма. Досыѕыздан  ќайдан  не  алєысы  келетінін  сўрап,
кестені толтырыѕыз.
        Їлгі: - Максим,  дəмханадан не алєыѕ келеді?
                  -Дəмханадан шырын, печенье алєым келеді.
    
Ќайдан? 
Не?
Алєысы келеді?
Максим
1.
2.
...
361 - тапсырма. Біз азыќ-тїлік алєанда ќалай сўраймыз.  Оќыѕыз.
1. 100 гр        ірімшік
2. 300 гр        май
3. 400 гр        ќаймаќ
4. 200 гр        печенье
5. 500 гр       жарты кило алма (май, ірімшік)
беріѕізші,
6.  1 (бір)       бір кило ќант, кїріш,
ґлшеѕізші.
7. 10 (он)      он кило картоп, ет, ўн т.б.
1 ќалта     ќант, сїт, тўз  1 шґлмек      сїт, айран
2 ќалта     ќаймаќ, айран 2 шґлмек      шырын, сыра. т.б.
1 ќорап  шырпы (конфет, темекі).
1 банка  кофе (консерві).
362 - тапсырма. Сїт  бґлімініѕ  сатушысынан  келесі  сїт  таєамдарын
беруін сўраѕыз.
Їлгі:   -  Маєан екі шґлмек сїт беріѕізші.
- Таєы не ќалайсыз?
- Жарты кило ірімшік.
- Таєы не аласыз?
- Ештеѕе. Есептеѕіз осыны.
- 520 теѕге.
- Рахмет. Мінекейіѕіз.
1.Айран. 2. Май. 3. Ќаймаќ. 4.Ќымыз. 5. Ірімшік. 6. Кілегей. 7. Иогурт.
8. Ќымыран. 9. Балќытылєан ірімшік. 10. Шўбат.
363 - тапсырма. Сіз  нан  дїкеніне  келдіѕіз. Кассирге  ќандай  нан
алєаныѕызды айтыѕыз.
Їлгі: -  Бір тоќаш, жарты ќара нан.
         -  65 теѕге.
         -  Мінекейіѕіз.

Ќазаќ  тілі
117
 364 - тапсырма. Мəтінді мўќият оќып, мазмўнын тїсінуге
тырысыѕыздар.
Алексей мен  Александр Ларисаны жексенбі кїнге ќонаќќа
шаќырды.  Бїгін  сенбі. Екеуі базарєа барып, азыќ-тїлік сатып алады.
Олар  базардан 750 теѕгеге  бір  кило  їлкен  кесек  ет, 330 теѕгеге
бір їйрек алды. Таєы  бір кочан капуста, бір жарым кило помидор, бір
кило  ќияр,  екі  килодан  картоп  пен  сəбіз,  екі  кило  алма  мен  бір  кило
апельсин алды. Шайєа торт, таєы басќа тəттілер алды.
Алексей  мен  Александр  ќажетті  азыќ-тїліктіѕ  бəрін  алды. Тек
жїзім, банан алуєа аќшалары жетпеді.
365 - тапсырма. Алексей мен Александр ќанша азыќ- тїлік алды?
Кестені толтырыѕыздар.
ет 
їйрек капуста помидор ќияркартоп сəбізалмаапельсин торт кəмпит
1
кило
366 - тапсырма. Бір-біріѕізге дїкеннен нені ќанша алєаныѕызды
айтып, сўхбат ќўрастырыѕыздар.
Лингвоелтанулыќ тїсініктеме
Єўмырыѕды  ўзартќыѕ келсе,  тамаќты тарта іш.
                                                                                          Б. Франклин.
367 - тапсырма. Мəтінді мўќият оќып, мазмўнын тїсінуге
тырысыѕыздар.  Мəтін ішіндегі маќалдарды есте
саќтаѕыздар.
Ќанаєат ќарын тойдырар
Тəжірибеге сїйінген халыќ емшілері: “Ас - адамныѕ арќауы” деп,
тамаќтыѕ  адам  тіршілігіне, їрім-бўтаќ  ґсіріп, кемеліне  жеткізуге
жаєдай  жасайтын  маѕызы  барын  ертеде-аќ  байќаєан. Олардыѕ  аста
адамды ауру-сырќаттан ќорєайтын кїшті ќасиет барын байќап айтќан
“Ас  бар  жерде  ауру  болмайды”  деген  ќанатты  сґзінде  де  єылыммен
їндестік бар. Бўл азыќ-тїлік тїрлерінде, олардыѕ ќўрамында болатын
белок, углевод, май, микроэлементтер мен витаминдердіѕ организмніѕ
ауруєа ќарсы тўрєан ќорєаныс кїшін шыѕдайтынын байќаєандыќ.
Сондай-аќ, халыќ  емшілері “Ауру-астан” деген. Ас  табиєи
мґлшерден  асып  кетсе, артыќ  тойыну  да, аштыќ  сияќты  денсаулыќќа
зиян. Сондыќтан, М.Сервантес айтќандай, “Тїскі асты аз же, ал кешкі

Жаќсылыќова К.
118
тамаќты  одан  да  аз  же. Ґйткені, бїкіл  дененіѕ  денсаулыєы  біздіѕ
асќазанымыздыѕ ўстаханасында шындалады”.
Ќанаєат пен еѕбек-адамныѕ ќос дəрігері. Еѕбек адамныѕ тəбетін
ашады. Ал  ќанаєат  ќылу  оны  артыќ  пайдалануєа  кедергі  жасайды.
"Ќанаєат-ќарын тойєызар,"- деп халыќ текке айтпаєан.
                  /Е.Оразаќов. Ќазаќ халыќ медицинасы. А., 1989ж.- 50б/
30-31- сабаќ           Досыѕменен  ішкен  ас  балдан тəтті
368 - тапсырма.  Мəтін-сўхбатты мўќият тыѕдап,
рґлге бґліп оќыѕыздар.
1.- Лариса, сəлем. Тґрлет. Сені
кїтіп отырмыз.
Привет, Лариса. Проходи. Мы
ждем тебя.
2.- Рахмет. О-о, жігіттер, жарай-
сыѕдар. Ќандай мол дастархан
жасапсыѕдар.
О- о, ребята, молодцы.
Накрыли такой богатый стол.
3.- Лариса, не ќалайсыѕ?
Лариса, что ты желаешь?
2.- Маєан шамалы помидор салаты,
сосын ќуырдаќ.
Мне немного салата из
помидоров и еще куырдак.
1.- Мен капуста салатын ўнатамын.  Я люблю салат из капусты.
2.- Ќуырдаќ дəмді екен, кім
дайындады?
Куырдак вкусный, кто готовил?
3.- Бəрін дайындаєан Александр.
Мен оєан тек кґмектестім.
Все готовил Александр. Я
только помогал ему.
2.- Александр, аспаздыќ
тəжірибеѕмен бґліс-сейші.
Александр,  поделись
кулинарным опытом.
1.- Бўл ґте оѕай. Алдымен етті
аласыѕ. Оны тґрт бўрыштап
ўсаќтап турайсыѕ. Сосын жуасыз
жəне майы ќызып тўрєан ќазанєа
сала-сыз. Їстіне аздап тўз себесіз
жəне бір стакан су ќўясыз. Жарты
саєаттан кейін отты басасыз жəне
суы таусылєанша таєы ўстайсыз.
Сосын бўрыш, əртїрлі кґкті дəміне
ќарай саласыз. Еѕ бастысы,  майы
мол болєаны дўрыс.
Это очень легко. Сначала
берете мясо. Режете мелкими
кубиками. Затем моете и
ложите в казан с накаленным
маслом. Сверху добавьте
немного соли и налейте стакан
воды. Через полчаса убавите
огонь и продержите таким
образом  до тех пор, пока вода
не испарится. Затем по вкусу
добавите перец, разную зелень.
Главное, чтобы было много
жира.

Ќазаќ  тілі
119
2.- Александр, меніѕше, бўл оѕай
емес.
Александр, по- моему все это
не так просто.
3.- Меніѕше еѕ оѕайы- ќазаќша ет
дайындау. Алдымен бірнеше кесек
етті алып жуасыз, сосын суы бар
ќазанєа салып, отќа ќоясыз.
Ќайнаєан соѕ отты басасыз. Əлсін-
əлсін кґбігін алып тўрасыз. Сосын
ет піскенше, ќамыр илеп, жаясыз.
По- моему, самое легкое
готовить мясо по-казахски.
Сначала берете несколько
кусков мяса, моете, затем
положите в казан с водой и
ставите на огонь. После того,
как закипит, убавляете огонь.
Время от времени снимаете
пенки. Затем пока мясо будет
вариться, вы должны месить
тесто, и раскатать его.
2.- Ќамырды ќалай дайындайды?
Как готовят тесто?
3.- Ол їшін шамалы ўн, 1
жўмыртќа, тўзды су аласыз да,
бəрін араластырып ќамыр илейсіз.
Сосын ќамыр жўмсаќ болу їшін
жауып ќоясыз. 5 минуттан кейін
оны жая беруге болады. Ет пісіп
жатќанда, ќазанєа аршылєан
картоп пен сəбізді ќоса пісіріп
алуєа болады. Олар піскен соѕ
басќа ыдысќа тїсіріп, ќамырды
саласыз. Бəрі дайын болєан соѕ,
табаќќа тїсіріп, дастарханєа
ќоясыз.
Для этого берете немного муки,
1 яйцо, соленую воду все
перемешаете и месите тесто.
Затем, чтобы тесто было
мягким, его надо укрыть. Через
5 минут тесто можно раскатать.
Пока варится  мясо , в казан
можно ложить очищенные
картошки и морковь, чтобы они
сварились вместе. Когда
сварятся, их можно переложить
на другую посуду и положите в
бульон раскатанное тесто.
После того, как все будут
готово, надо заправить зеленью
и подать на стол.
2.- Жігіттер, біраз уаќыт отырдыќ,
əѕгімелес-тік.  Ертеѕгі сабаќќа
дайындалу керек. Мен ќайтайын.
Ќонаќжайлылыќтарыѕ їшін
рахмет.
Ребята, мы уже засиделись,
поговорили. Надо готовиться к
завтрешнему занятию.  Я
пойду.
Спасибо за гостеприимство.
1. – Саєан да рахмет уаќыт
бґлгеніѕ їшін.
Сау болып тўр.
3. – Кґріскенше.
Тебе тоже спасибо, что уделила
время.
До свидание.
До встречи.

Жаќсылыќова К.
120
369-тапсырма. Тілдік ќўрылымдарды мўќият оќып, есте
саќтаѕыздар
Тілдік ќўрылымдар
           Речевые обороты
Уаќыт бґлгеніѕ їшін рахмет.                  Спасибо, что уделил (-а) время.
Кґріскенше.                                               До встречи.
Ќонаќжайлылыќтарыѕ їшін рахмет.       Спасибо за гостеприимство.
370-тапсырма. Сґздерді мўќият тыѕдап, есте саќтаѕыздар
1. Дастархан- дастархан  жасау
7.  Кґбік- кґбігін алу
2. Дайындау
8.  Ќамыр- ќамыр илеу- ќамыр жаю
3.  Аспаз- аспаздыќ- аспаздыќ
тəжірибе
9.  Араластыру
4. Турау- ет турау
10. Аршу- пияз аршу
5.  Май ќыздыру
11.  Пісіру- ќоса пісіру
6. От- отты басу- отќа ќою
12. Табаќ- табаќќа тїсіру
371 - тапсырма. Мəтін-сўхбатты таєы бір рет мўќият оќып,
ас дайындау технологиясын  айтып беріѕіздер.
1. Ќазаќша ет пісіру. 2. Ќуырдаќ ќуыру.
372-тапсырма. Ґздеріѕіз ќандай таєам дайындауды
ўнатасыздар?  Рецептін жазыѕыздар.
373 - тапсырма. Досыѕыздан  оныѕ  ґзі (анасы, əжесі, ќарындасы,
жўбайы  т.б) палауды (тїшпараны, салатты, т.б) ќалай
дайындайтынын сўраѕыз.
Їлгі: -  Лариса, капуста салатын ќалай дайындайсыѕ?
-Капустаны  алып, сыртќы  ќабыєынан  тазартасыѕ. Оны
ўзыншалап, ўсаќтап  турайсыѕ. Сосын  кеѕ  ыдысќа  салып, їстіне  тўз,
бўрыш, кґк себесіѕ де араластырасыѕ. Дəміне ќарай майонез ќосасыѕ
да, дастарханєа ќоясыѕ.
374 - тапсырма. Жаќшаныѕ ішіндегі сґздерді кґсемше формасына
ќойып, сґйлемдерді кґшіріѕіздер.
1.  Ішіне картоп, сəбіз (салу), їйректі бўќтырады. 2. Ол їшін ќамыр
(илеу), оны жаю керек.  3. Етті (жуу), ќазанєа саласыз. 4. Ќайнаєан кезде
отты (басу), кґбігін (алу) тўрасыз.
1. Картоп    пен  сəбізді  (аршу),  бірге  саласыз.  6.  Ол  піскен  соѕ,
їстіне ет, картоп, сəбіз, жуаны (салу),  дастарханєа ќоясыз.
!
!

Ќазаќ  тілі
121
375 - тапсырма. Сўраќтарєа алдымен  болымды, сосын  болымсыз
тїрде жауап беріѕіздер.
Їлгі: -  Сен  бəлішті сїйсініп жейсіѕ бе?
                    -  Иə, бəлішті сїйсініп жеймін.
                      (Жоќ, бəлішті сїйсініп жемеймін
                       Жоќ, бəлішті емес,  самсаны сїйсініп жеймін).
1. Сен  ќўс  етін  жаќсы  кґресіѕ  бе? 2. Сен  бўќтырєан  їйректі
жейсіѕ бе? 3. Мына салат дəмді ме? 4. Александр майлы тамаќты жей
ме?  5.  Жігіттер  ќыздарды  ќонаќќа  шаќырды  ма?  6.  Мына  шырынды
ішуге  бола  ма?  7.  Жас  салаттар  денсаулыќќа  пайдалы  ма?  8.  Сен
жылќы етін жейсіѕ бе?
376 - тапсырма.  Досыѕыздыѕ сўраєына жауап беріѕіз.
Їлгі: - Бїгін манты жасайсыѕ ба, əлде борщ  пісіресіѕ бе?
         - Иə, бїгін манты жасаймын. (Жоќ, бїгін манты емес, борщ
пісіремін. Бїгін  манты  жасаймын. Бїгін  манты  жасаймын, борщ
пісіремін).
1. Їйрек  бўќтырасыѕ  ба, əлде  палау  жасайсыѕ  ба? 2. Палау
жасайсыѕ  ба, əлде  балыќ  ќуырасыѕ  ба? 3. Балыќ  ќуырасыѕ  ба, əлде
тауыќ  сорпасын  жасайсыѕ  ба? 4. Тауыќ  сорпасын  жасайсыѕ  ба, əлде
ќуырдаќ  дайындайсыѕ  ба?  5. Тїшпара  пісіресіѕ  бе, əлде  кеспе
пісіресіѕ бе?
377 - тапсырма. Кестедегі сґздерден сґйлем ќўрастырыѕыздар.
Лариса,
Алексей,
Александр,
ет, манты, нан, салат,
балыќ, шырын, май, сїт,
лимон, ќарбыз, варенье,
ќўс сорпасы, палау
пісіру, жеу, кесу,
жаєу, салу,
араластыру, ішу,
тазарту, ќўю, ќуыру
керек
келеді
378 - тапсырма. Мəтінді мўќият оќып, мазмўнын тїсінуге
тырысыѕыздар.
Саєат  бес  кезінде  Лариса  ќонаќќа  келді. Жігіттер мол  дастархан
жасапты. Бəрі дастарханєа отырды. Лариса помидор салатын ўнатады
екен. Александр  дайындаєан  ќуырдаќ  дəмді. Лариса  маќтап  жатыр.
“Александр, аспаздыќ  тəжірибеѕмен  бґліссейші”–дейді  Лариса.
Ларисаныѕ ойынша, бўл оѕай емес.
Алексей їшін  еѕ оѕайы- ќазаќша ет дайындау.  Бїгін олар  бір-
бірінен аспаздыќ ґнерден сабаќ алды. Бір-бірінен кґп нəрсеге їйренді.
"Ґнерді  їйрен, їйрен  де  жирен  деген". Болашаќ  инженерге  де,
заѕгерге де аспаздыќ ґнерді білу артыќ емес.

Жаќсылыќова К.
122
379 - тапсырма. Сўраќќа  алдымен  болымды, сосын  болымсыз
тїрде жауап беріѕіздер.
Їлгі: -   Сен жеміс-жидек аласыѕ ба?
                 -   Иə, жеміс-жидек аламын.
                      (Жоќ, жеміс-жидек алмаймын.
                       Жоќ,  жеміс-жидек емес, сусын аламын).
1. Сен  нанєа  барасыѕ  ба? 2. Сен  институтќа  барасыѕ  ба?
3. Лариса базарєа бара ма? 4. Алексей кґкґніс дїкеніне бара ма? 5. Сен
шырын  аласыѕ  ба? 6. Максим  тамаќ  ішуге  бара  ма? 7. Балыќты
ќуыруєа  бола  ма?    8.  Петр  ќонаќќа  келе  ме?  9.  Сен  ќўс  етін  жаќсы
кґресіѕ  бе?      10.    Сен  бўќтырєан  їйректі  жейсіѕ  бе?  11.  Мына  салат
дəмді  ме? 12. Александр  майлы  тамаќты  жей  ме? 13. Жас  салаттар
денсаулыќќа пайдалы ма?
380 - тапсырма. Есімшеніѕ ќажетті жўрнаєын жалєап, сґйлемдерді
кґшіріѕіздер (Гт.  179 б,  №36  кесте).
1. Бўл пісір
 ет. 2. Мынау бўќтыр
  тауыќ. 3. Бўл иле
ќамыр.  4.Ыдыстаєы  еле
  ўн.  5. Табадаєы  ќуыр
    балыќ.
6. Тарелкадаєы майонез ќос
 салат. 7. Кеседегі кілегей ќўй
 шай.
8. Кастрюльдегі  ќара  жəне  ќызыл  ќараќатты  араластыр
  тоспа.
9.Мынау  мен  же
  торт. 10. Бўл  Александр  жаса
  салат.
11. Табаќтаєы тўра
 ет. 12. Бўл кес
 орама ет.

жүктеу/скачать 3,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: