Жастар және қОҒАМ: Әлеуметтік және экономикалық
жүктеу/скачать 329,04 Kb. Pdf көрінісі
|
Ж Ә РД ЕМ АҚЫ Л АР М ЕН Кө М ЕК ТЕ РІ Т УР А Л Ы Ә РЕ К ЕТ ТІ М О Д ЕЛ ь Д ЕР ІН А Қ п АР АТ ТА Н Д Ы РУ » әлеуметтік жәрдем ақыларды пайдалану мақсатында әлеуметтік жетімшілік пен осы балалардың интернаттық мекемелерге түсуінің алдын алу шараларын қарастыру; негізгі мемлекеттік ведомствалармен және әлеуметтік ҮЕҰ арасында ақпараттарды
➣
осы жоба бойынша жүргізілген талдаудың көрсеткені, тұрғындардың әлеуметтік осал
➣ топтары арасындағы заң мәдениетінің болмауы және мемлекетпен кепілдендірілген және берілетін әлеуметтік жәрдем ақылар мен қызметтері туралы осы санаттағы тұрғындардың өте төмен деңгейде хабардар болулары оларды одан ары қорғансыз жасайды. Мұндай жағдайларда заң қызметінінің ауқымын әлеуметтік ҮЕҰ ұлғайту қажет, мұндай
➣
мақсатында, тұрғындардың осал топтары арасында заң қызметін жүргізуді енгізу жоба- лары іске асырылуда; әлеуметтік жәрдемақылар мен кызметтерді уақытылы пайдалануға құжаттарды
➣ рәсімдеуге кеңес беру және қолдау көрсету, ҚР әлеуметтік жәрдемақылар мен қызмет көрсету әлеуметтік жетімдікдің өсу қарқынын тежейді. Бұларды жүзеге асыруға базадағы әлеуметтік жобалардың телефон желісіне немесе
➣ жобаның ақпараттық-кеңестік бөліміне қосылу; ҮЕҰ әлеуметтік шығындардың өсуіне байланысты, оның баламалы қызметін жабу бюджет
➣
өмірдің ауыр жағдайындағы от басыларға, мемлекет тарапынан берілетін әлеуметтік
➣ жәрдемақылар мен қызметті қосарламас үшін, жобалар шеңберінде көрсетілетін материалдық және басқалай демеушіліктер бойынша есепті жүйелі жүргізуді үйлестіру. Ары қарай зерттеудің тақырыбы Болашақта отбасын нығайтатын жобаның мақсатты тобымен Қазақстанның үш қаласында: Алматы, Астана және Теміртауда әлеуметтік осал отбасы балаларының жағдайлары на байла- нысты (барлық көрсеткіштер бойынша) толықтай мониторинг жүргізу жоспарлануда. Толық мо- ниторинг өткізудің қажеттілігі демеушілікті қажет ететін отбасыларына тиісінше көмек көрсетуге бағытталған жобалар бойынша, сонымен қатар мемлекеттік құрылымдардың көмектері арқылы жүргізіліп оларды тиімді пайдалану мен күштерді үйлестіруге жұмылдырылады.
10 Ж АС ТА Р Ж Ә Н Е Қ О ҒА М : « Ә Л ЕУ М ЕТ ТІ К Ж Ә Н Е Э КО Н О М И К А Л Ы Қ Ә Д ІЛ Д ІК » «Тараз қаласы және Жамбыл облысындағы қант диабетімен ауыратын сырқаттарға өмірге қажетті ММКК және диабетке қарсы дәрі-дәрмектердің оңтайлылығын қарастыру» пІРМАҒАМбЕТОВ Ескендір Зерделеу пәні Зерттеудің негізі: теория және тәжірибе бойынша Тараз қаласы және Жамбыл облысындағы қант
➣
ке қарсы дәрі-дәрмектердің оңтайлылығын қарастыру және дәрігер таңдау еркіндігі болмақ. Зерттеу пәні: Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңдары,
➣
ауыратын науқастарға өмірге қажетті заңмен кепілдендірілген СММКК және диабетке қарсы дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілуін реттеу және тәжірибеге сәйкес медициналық көмек көрсетілуі мен дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілуі, дәрігер таңдау еркіндігі болмақ. Зерттеу объектісі – мемлекеттің әлеуметтік саясатын денсаулық сақтау саласында
➣
Жамбыл облысындағы қант диабетімен ауыратын науқастардың диабетке қарсы дәрі- дәрмектермен қамтамасыз етілуін жергілікті деңгейде шешу. Зерделеудің өзектілігі Жамбыл облысының орталығы Тараз қаласында 4500 – ден астам қант диабетімен ауыратын сырқаттар арнайы тіркелген, қаланың 8 поликлиникасында 11 дәрігер-эндокринолог жұмыс жасайды (қант диабетін және кең таралған басқа да эндокриндық ауруларды емдейтін дәрігер-мамандар саны 7 ). Күнделікті үш сағаттық жұмыс уақытында дәрігер орта есеппен қант диабетімен ауыратын 20 адам- ды қабылдауға мәжбүр, жалпы аурулардың 50 пайызын эндокриндық сырқаттар құрайды.Осындай жағдайларға қарамастан дәрігер қант диабетімен ауыратын бір сырқатқа 3 тен 6 минутқа дейін уақытын бөлуге мәжбүр. Дәрігер осы уақыт аралығында созылмалы ауруларды жеке-жеке қарап және әрқайсысының жағдайын анықтап, олардың әрқайсысының ем тізбесіне қандай мөлшерде, емнің қандай түрі қажет екеніне түзетулер жасайды, диабетке қарсы қолданылатын ақысыз дәрілерге рецепт жазады, тамақтанудың жеке жоспарын жасауға көмектеседі, сонымен қатар табиғи жүктің мөлшерін таңдайды, сырқат адамның қандағы қант мөлшері тербелісінің кенеттен өзгеруіне байла- нысты ол үйде болған жағдайларда жедел көмекті қалай жасауға болатынын және диабеттің өмірге қауіпті асқынғанын анықтауды үйретеді, сонымен қатар кешірек кездесетін диабеттің асқынуын бол- дырмау жұмыстарын жүргізеді. Дәрігердің қабылдауындағы 3-6 минут уақыт аралығында сырқат шын мәнінде білікті медициналық көмек ала алмайды, себебі дәрігер-эндокринологтердің жетіспеушілігі салдарынан сырқаттардың медициналық көмек алу құқықтары бұзылған. Тараз қаласының поликлиникаларында талондық жүйе енгізілген, ол бойынша дәрігерге қаралуға және кеңес алуға кіріптар сырқат, біріншіден таңертеңгі сағат 8 бен 10 аралығында
11 «Т АР АЗ Қ А Л АС Ы Ж Ә Н Е Ж АМ б Ы Л О б Л Ы С Ы Н Д АҒ Ы Қ АН Т Д И Аб ЕТ ІМ ЕН А УЫ РА ТЫ Н С Ы РҚ АТ ТА Р ҒА ө М ІР ГЕ Қ А Ж ЕТ ТІ М М К К Ж Ә Н Е Д И Аб ЕТ К Е Қ АР С Ы Д Ә РІ -Д Ә РМ ЕК ТЕ РД Ің О ң ТА й Л Ы Л Ы ҒЫ Н Қ АР АС ТЫ РУ » поликлиниканың тіркеу орнынан дәрігерге баратын талон алуы керек. Талондардың саны шектеулі, сырқаттар талон алуға таңғы сағат 6-дан кезекке тұрады. Жамбыл облысын құрап тұрған, сонымен қатар 4000-нан астам арнайы тіркелген қант диабетімен ауыратын сырқаттары бар 10 ауданның, 5 аудандық поликлиникасында эндокринолог-дәрігер мамандары жоқ. Қант диабетімен ауыратын медициналық көмекке өте зәру, өз беттерімен жүре алмайтын (аяқтары ампутацияланған, көздері көрмейтін, қарт адамдар) сырқаттардың жағдайлары өте ауыр, медициналық көмекке қол жеткізулері неғайбыл, эндокринолог-дәрігер шақырту бойынша үйге бармайды. Бұл сырқаттарға эндокринолог-дәрігердің медициналық көмегі және лабора- тория қызметтері, аурудың асқынған түрлеріне диогностика жасаудың мүмкіндігі жоқ. Бірақ, тәжірибе көрсеткендей, сырқат еріксіз дәрігерге қаралу үшін поликлиникаға баруға мәжбүр, медициналық көмек алуға ғана емес, ақысыз берілетін, өмірге қажетті диабетке қарсы дәрілерге, соның ішінде инсулинге рецепт алу үшін барады. Инсулиннің бір орамының орташа бағасы 18000 теңге. Инсулинге тәуелді қант диабетімен ауыратын сырқаттарға бір ай емделуге инсулиннің 4 орамы қажет, яғни оның құны 72000 теңгені құрайды, ал инсулиндер еркін саудада Алматы қаласының бірлі-жарым аптекаларында ғана сатылады. Қант диабетімен ауыратын сырқаттардың 85 % кедейлер, олардың жалғыз қаржылық табыс көздері 13000 теңге көлеміндегі зейнетақы. Осы дәрі-дәрмектерді тек қана эндокринолог- дәрігер жазып берген рецепт бойынша ғана алуға болады, ал дәрігердің қабылдауында болу мүмкіншілігі өте қиын. Осындай жағдайлар шын мәнісінде сырқаттардың тегін медициналық көмек алу құқықтарын, сонымен қатар тегін дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілулерін және оған қол жеткізулерін өрескел бұзады. Қолданыстағы дәрі-дәрмектерді босату нормасы мөлшері де диабетпен ауыратын сырқаттардың дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілу құқықтарын өрескел бұзады. Мысалы, қажеттілік есебінің ережесіне сәйкес, дәрігер ай сайын 12–ден 20 инеге дейін инсулин салуға босата алады. Сонымен қатар инелер бір рет қана қолданылатындықтан инсулинге тәуелді күніне 5 инъекция алатын сырқаттарға айына 150 дана ине қажет, бұл дегеніңіз сырқаттардың нақты қажеттілігінен 7,5 есе көп. Бұл дегеніңіз, мемлекеттің заңымен кепілдендірілген, мемлекет тарапынан бөлінген өмірге қажетті тегін дәрі-дәрмектермен қамтылу жүйесін ұйымдастыру шараларының бұзылғандығын көрсетеді. Жағдайдың шиеленіскені соншалық, Жамбыл облыстық денсаулық сақтау департаментінің Бұйрығына сәйкес, сырқаттар тұрғылықты аймақтардағы поликлиникаларға тіркелген. дәрігер- эндокринологтердің аудандарда және облыс орталығында жетіспеушілігі салдарынан жағдай өте ауыр. Бұйрық заңмен кепілдендірілген дәрігерді еркін таңдап алуға, тіпті тұрғылықты жері бойынша ғана емес, сонымен қатар оқу орнымен және сырқаттың жай ғана дәрігерді таңдау құқығын өрескел бұзған. Сонымен қатар, үкіметтің есептерінде қазақстан экономикасының және әлеуметтік салаға бюджеттің әсерінің өскені туралы үнемі айтылады. Жамбыл облысы бойынша денсаулық сақтау саласына облыстық бюджеттан 30 %-дай бөлінеді. Соңғы үш жылда тек қана диабетке қарсы дәрі-дәрмектердің таблетка түрлерімен қамтамасыз етілулеріне облыстық бюджеттен 150 млн. теңге бөлінген. Республикалық бюджеттен инсулинмен қамтамасыз етуге 270 млн. астам теңге 12 Ж АС ТА Р Ж Ә Н Е Қ О ҒА М : « Ә Л ЕУ М ЕТ ТІ К Ж Ә Н Е Э КО Н О М И К А Л Ы Қ Ә Д ІЛ Д ІК » бөлінген. Сонымен, СММКК-ге бөлінген бюджет қаражаты шығындарының шын мәнінде зерттеу тәжірибесі көрсеткендей диабетпен ауыратын сырқаттардың медициналық көмек алуы және дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілулері әкімшілдік тосқауылдарға тап болғандығын және кері әсері еткенін көрсетеді.
Осы жобаның жиынтығында екі мақсатты топ белгіленді: Қант диабетімен ауыратын сырқаттарға ММКК бенефициарлары
➣ Атқарушы органдар және өкілетті билік, сонымен қатар қоғамдық диабеттік стейкхолдер
➣ ұйымдары (шешім қабылдауға қабілетті және шешім қабылдауға өкілетті). Қорытындылар Ем хаттамаларына және стандарттарына/ сай емес
➣
➣ жоғалту: ➣ денсаулықтың сапасын төмендету; • қант диабеті сырқаттары ішінен еңбекке жарамды тұрғындардың санының кемуі; • қант диабеті сырқаттарының өмір сүру ұзақтығының кемуі; • Бюджет шығындарының төмендегі жағдайларда өсуі:
➣
• әлеуметтік төлемдер. • денсаулық сақтау саласында бюджет қаражатының тиімді пайдаланылмауы және ➣ бағдарламалардың нәтижесіздігі. Даму үрдісі Жағдай тұрақты нашарлауда: Облыстық емхананың базасында қызмет атқаратын эндокринологиялық орталық және
➣ «Инсулин» ЖШС базасында арнайы мамандандырылған медициналық-кеңес беру «Диабет» орталығы жабылған. Жамбыл облыстық әкімшілігіне қарасты Денсаулық сақтау департаментінің есебінен
➣ шығындарды өтейтін «Инсулин» ЖШС базасында қант диабетімен ауыратын сырқаттарға қазақ және орыс тілдерінде тегін жұмыс жасайтын жалғыз диабет мектебі жабылған.
13 «Т АР АЗ Қ А Л АС Ы Ж Ә Н Е Ж АМ б Ы Л О б Л Ы С Ы Н Д АҒ Ы Қ АН Т Д И Аб ЕТ ІМ ЕН А УЫ РА ТЫ Н С Ы РҚ АТ ТА Р ҒА ө М ІР ГЕ Қ А Ж ЕТ ТІ М М К К Ж Ә Н Е Д И Аб ЕТ К Е Қ АР С Ы Д Ә РІ -Д Ә РМ ЕК ТЕ РД Ің О ң ТА й Л Ы Л Ы ҒЫ Н Қ АР АС ТЫ РУ » Қант диабетімен ауыратын сырқаттарды күштеп баламалы тұрғыда тұргылықты жері бой-
➣
қабылдаудың сапасына қанағаттанбағандықтан жоғарыда көрсетілген Орталықтарға кеткен. Дәрігер-эндокринологтардың әсіресе Жамбыл облысының аудандарында жетіспеушілігі,
➣
Диабетке қарсы дәрі-дәрмектерді жыл бойы тарату жұмыстары реттелмеген, бұрынғыдай
➣ сатылап берілуде. Денсаулық сақтау департаментімен медициналық қызметті алатын диабетпен ауыратын
➣
немесе соған барабар шаралары туралы ақпараттардың, яғни «кері байланыстың бол- мауы», мемлекеттің әлеуметтік саясатының тиімділігіне айтарлықтай нұқсан келтіреді және әлеуметтік жағдайдың қоғамды ширығуына әкеледі, жергілікті билік органдарына деген сенімсіздікке және түсінбеушілікке соқтырады. Жоғарыдағыдай жағдайларға алып келген себептер Шектеулі бюджет қаражатының бар болуы: Көрсетілетін қызметке стандарттың болмауы
➣ «соңғы қорытындыға байланысты бағыт-бағдардың» болмауы
➣ Медициналық қызмет алушылармен «кері байланыс» жүйесінің болмауы
➣ Объективті түрде дәрігер-эндокринологтардың жетіспеушілігі және дәрігерлердің
➣ жетіспеушілігі проблемасын шешуге бағытталған, ойластырылған ынталандыру, соны- мен қатар әкімшілдік шаралардың болмауы; Диабет ауруы саласындағы проблемаларды жоспарлы түрде (стратегиялық және
➣ тактикалық бағалануы және болжанылуы) шешудің жоқтығы. Жоғарыдағыдай жағдайларға әрекетсіздік неге алып келеді? Осы жағдайлардың алып келеді: Сырқаттар арасында диабет асқынуына, дамуына жол беруге
➣ жоғалтуға: • денсаулық сапасының төмендеуіне, • қант диабеті сырқаттары ішінен еңбекке жарамды • тұрғындардың санының кемуіне; • қант диабеті сырқаттарының өмір сүру ұзақтығының кемуіне; •
14 Ж АС ТА Р Ж Ә Н Е Қ О ҒА М : « Ә Л ЕУ М ЕТ ТІ К Ж Ә Н Е Э КО Н О М И К А Л Ы Қ Ә Д ІЛ Д ІК » Бюджет шығындарының төмендегі жағдайларда өсуіне:
➣
• етілуне), әлеуметтік төлемдерге. • Тұрғындар тарапынан жергілікті билік органдарына деген сенімсіздік және түсінбеушілік, • мемлекеттің әлеуметтік саясатының тиімділігіне айтарлықтай нұқсан келтіреді, соны- мен қатар, әлеуметтік жағдайдың одан әрі ширығып кету мүмкіншілігі қоғамды кернеп кетуге әкеледі. Кеңес беру Шектеу қойылған бюджеттік қаржы жағдайының төмендегідей стратегиялық маңызы бар бо- лып табылады: Бағдарламаларды іске асыруда баламалы механиздер түрлерін, олардың ұзақ мерзімдік
➣
Бағдарламалардың тиімділігін бағалау және жедел басқаруға шешім қабылдау үшін
➣ уақытылы мониторинг өткізу; Бюджеттік қаржыларды тиімді пайдалану Бағдарламасы
➣
➣
Республикасының Үкіметіне: Қазақстан Республикасы Парламент Мәжілісінің қоғамдық сарапшылар Палатасының аналогы бой- ынша басқару органдары билігінің шешімдерінің тиімділігін алдын-ала бағалау мақсатында аймақтық деңгейде Қоғамдық кеңестердің құрылуын және жұмыс жасауларын қолдау және мадақтау. Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау Министрлігіне: Стандарттарды/қажеттілік нормасы есебі әдістемесіне инсулинді жеткізу және диабетке нақтылы қажеттіліктің есебін ескере және бақылау жүргізе отырып өзгертулер енгізуді қарастыру. Дәрігер-эндокринологтың арнайы көмек жасау есебін ескере отырып, мақсат бағытын және дәрігер қызметінің диабетке қарсы жетістікке жақындауына кететін қаржылық шығындардың есебін айқын жасау. Диабетке шалдыққан балалар мен ересек адамдардың арнайы медициналық қызмет көрсетуді 4-тен 1 күнге дейін азайту мақсатында медициналық көмекке және лабораториялық диагностикаға, сонымен қатар қантты төмендететін дәрі-дәрмектерге жеңілдетілген рецепттерді жаздырып алуға қол жеткізулері мақсатында ұйымдастыру шараларын өзгерістер енгізу. |