Жастардың саяси мәдениеті Қазақстандағы азаматтық қоғамды
жүктеу/скачать 484,48 Kb.
|
Диссертационная работа Рыстиной И.
| Тәртіптік тәсіл, дәл ғылымдар әдістеріне сүйенеді. Саяси талдаудың пәні мінез-құлықты өлшеудің эмпирикалық өлшемі болады. Әлеуметтік іріктеу, сұхбаттау, математикалық және статистикалық әдістер тұлғаның нормативтік және мәдени бағдарлардан тәуелсіз қалыптасатын, саяси мінез-құлықты ғылыми талдаудың қажетті құрылымдары болып табылады.
Субъективтік тәсіл, саяси мәдениетті зерттеу үшін қосымша көздер – мемуарлар және көркем әдебиет, тарихи және тарихи -әлеуметтік зерттеулер. Бұнда өткен мәдениет күндізгі мәдениетті қалыптастырудағы негізгі фактор ретінде бағаланады. Интерпретациялық тәсіл, нақты және идеалды мәдени үлгілердің жинағы ретінде олардықабылдауға және мінез -құлықты бейнелеу ретінде саяси жүйелерінің талдауымен мінез-құлықты бейнелеу ретінде саяси жүйелерді талдау мен саяси мәдениет тура лы ғылымды қайта бағдарлауға шақырылды. Символдар арқылы саяси құндылықтарды трансляциялар саяси байланыс ретінде анықталады, ал оның жүйесін зерттеу сарапшыға оның мәнін және контексінің терминдеріндегі қазіргі мәдениеттануда қабылданған саяси мәдениет құбылысын қарастыру мүмкіндігін береді[58]. Дәстүрлі түрде, саяси мәдениет және шетелдік саясаттануды зерттеудің жаңа кезеңі Г. Алмондтың «Саяси журналдағы» «Салыстырмалы саяси жүйелер» мақаласымен басталады. Алайда бұл көзқарас барлығымен бірдей емес. Мысалы, В. П. Пугачевқа«зіргі батыстық саясаттану санаты «саяси мәдениет» алғаш рет» американдық теорияшыл Х. Файердің «Ұлы еуропалық мемлекеттерді басқару жүйесін» жұмысында көрсетті (1956 ж. ), және Г. Алмондқа құбылыстың концептуалды түсінігіне әрекетті жүзеге асырған зерттеушінің рөлін берді [59]. Г. Алмонд және Г. Пауэлл, әлеуметтік объектілер үдерістерінің белгілі бір жиынтығына қатысты саяси мәдениет ретінде сипаттады. Олар оны объективті сала ретінде анықтады, ол оған мағына беретін саяси әрекеттердің негізінде жатыр. Тұлғалық бағдарлар, олардың пікірінше, өздеріне бірнеше элементтерді қосады, атап айтқанда: а) танымдық бағдар–саяси объектілер және идеялар туралы шынайы және жалған мағына; б) саяси объектілерге қатынасы бойынша тартымдылық, қарама-қарсы әрекет, байланысты сезінудің тиімді бағдары; в) бағалау бағдары–саяси объектілер туралы топшылаулар және пікір, ол ереже бойынша,саяси объектілерге және бағалау белгілерінің жағдайларына және саяси объектілеріне қатынасы бойынша қолдануды талап етеді [59, р.102-110] Г Алмондтың еңбектеріне жүгіну біздің зерттеу үшін барынша маңызды, оның міндеттерінің бірі саяси зерттеудің әдістемесін ашу болып табылады. Саяси жүйелердің бірігуіне оның компаративистік тәсіл мүмкіндік береді, біріншіден, саясатты зерттеудңі әдістемесін қалыптастыру механизмі және кезеңдерін қадағалау, екіншіден, саяси мәдениеттің түрлерін салыстырмалы талдаудың ерекшеліктерін анықтау. Г. Альмонд өзінің жұмыстарында Т. Парсонстың құрылымдық функционализмнің әдістемесіне сүйенді және басқа әлеуметтік жүйелермен өзара қарым-қатынас және динамикалық тепе-теңдікте орналасатын жүйе ретінде саяси саланы қарастырды. Оның әдісі саяси мінез - құлықтағы мәдени-саяси детерминациясын саяси зерттеуде бірінші жоспғаар шығады. Г. Алмонд, сондай-ақ С. Бир, Верба, Р. Макридис, Дж. А. Смит, А. Улам шетелдік саясаттанудағы саяси мәдениетті талдау дәстүрлі мінез -құлқы дәстүрлерінің қырлары болып табылады [59, р. 115-127]. Алайда, Г. Алмонд және С. Верба оның компоненттерінің құрылымдарына қатысты саяси мәдениет саласында жеткілікті жаралы. Сөйтіп, өте психологиялық факторларға назарды шоғырландыру, олар саяси жүйенің бағдарына қатысты, «саяси мәдениет» түсінігін саяси мінез -құлықтың үлгілері социумында қабылдау ретінде осындай құрылымдарды талдауды қоспауды қамтиды. Американдық саясаттанушылар жалпыөркениеттік эталон үшін беріп, саяси мәдениеттің ағылшындық саксондық түрін идеалдайды. Бұл жерден саяси қосалқы мәдениетті ескермейді. Г. Алмонд және С. Верба 1950 жж. АҚШ саяси мәдениетін ұсынады, гомогенді ретінде, олардңы негізінде бостандық құндылығында жатыр. АҚШ саяси мәдениетінің барынша соңғы зерттеулері, мысалы, Д. Элазарменөткізілген 1970 -жж. , осы ұтжырымдардың біржақты сипатын көрсетті[60]. П. Шаран, басты саясиәдмениетті анықтауда психологизмнің болашақ жақтаушылары бірінші орынға саяси жүйеге адамдардың субъективті бағдарларды бірінші орынға қояды, ол саяси мәдениетті атап өтіп негізгі қасиеттерді немесе саяси жүйенің психологиялық белгілерді немесе қасиеттерін алып жүреді» [61]. Осы ерекшелікті, атап өтелік, себебі бұнда саяси үдеріске саяси мәдениеттің ықпал ету үдерістері және механизмі туралы мәселе емес, жауап жатыр. Саяси жүйенің болашақ элементі, саяси мәдениет көп жағдайда оның қызмет етуін анықтайды, яғни саяси үдерістің даму және бағытталу факторы ретінде шығады. Е. Вятр бойынша, саясәидемниет «көзқарастар, құндылықтар және азаматтардың билеуін мінез-құлық үлгілері» бар. Польшалық ғалым өзінің еңбектерінде саяси мәдениеттің құрылымының сыйымды және барынша көлемді сипаттамасын береді. «Біз саяси мәдениетке жатқызамыз - деп жазады Е. Вятр, а) саясат туралы бғіалқітма,рмаейн танысу, оларға деген қызығушылық; б) саяси құбылыстардың бағасы, биліктің қалай өмір сүру керектігі туралы бғалау пікірлері; в) саяси көзқарастардың эмоционалды қыры, олар мысалы отанға деген махаббат, жауларға деген өшпенділік; г) аталған қоғамда танылған саяси тәртіптің үлгілері, олар саяси өмірде қалай әрекет етуге болады және қалай әрекет еткендігі жөн екендігін анықтайды». Саяси мәдениеттің аталған түсінігі диссертациялық зерттеудің авторын а барынша жақын, себебі оның құрамына саяси мінез-құлықтың үлгілері кіреді. М. Башир саяси мәдениетті қоғамда басым болатын, сену түрлерін осы сенімдердің қалыптасу үлгілері ретінде елестетуге болады. Сенімдер үлгілерінің «жинағын» қалыптастыру негізінде социумда танығлан және сақталатын құндылықтар және дәстүрлерде жатыр деп есептеді. Заңдылықтарын С. Лилсет саяси мәдениеттің ритуалдарының әлдебір жиынтығы ретінде анықтады, «әр түрлі демократиялық қызметтің заңдылықтарын сақтауға қызмет етеді» [62] Саяси мәдениетті пәндік зерттеу және саяси үдеріске олардың ықпалын шетел авторларының жұмысының қатынасынсыз бағамдау мүмкін емес, оларда ұлттың саяси мәдениеті ашылған, ол «аталған ұлттың өкілдердің ішінде саяси объектілердің қатынасындағы бағдарлардың үлгілерін ерекше тарату» деп түсініледі. Г. Алмонд және С. Верба осы бағдарлардың жеткілікті сипаттамасын берді. Олар: «Біздің саяси бағдарлар түрлерін анықтауымыз және жіктеуіміз Парсонс әжне Шилз тәсілін сақтайды. «Бағдарлар» әлеуметтік объектілер және қатынаст ардың интернацияланған аспектілеріне жатады» [59, р. 160]. Л. Дитмердің пікірі бойынша саяси мәдениетті зерттеу арқылы, «ұлттық сипатты сипаттау,ұлттық ерекшелікке ұжымдық тарихи тәжірибені әрекет еткізу» мүмкін. Шетел саясаттануында ңмыа зды орынды тұлға ның саяси мәдениеті мәселесі алады. Оны зерттеу, көптеген жағдайларда әлеуметтік тұлғаланудың, саяси секуляризация және саясаттану маңызын ашу арқылы жүргізіледі. Шетел авторларының тобы, соның ішінде П. Шаран азаматтың саяси мәдениетін «адамдардың саяси жүйеге субъективті реакциясы ретінде» айтылады. Бұған барынша терңеірек бізбен саяси үдеріс саяси жүйенің қызметі ретінде зерттелетін қызмет ретінде зерттелгенде тоқталатын боламыз. Саяси әлеуметтену деп оның көмегімен бір жағынан саяси көзқарастар және құндылықтармен орнатылады, ал екінші жағынан – индивидум саяси шындыққа өзінің өзіндік көзқарасын қалыптастырады. Бұл тұлғаға, оқиғаларға және қажеттіліктерге өзінің қатынасын қамтиды. Саяси тұлғаланудың негізгі қызметін бәрінен бұрын азаматтың саяси жүйеге енуін қамтамасыз етуге арналған ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан енуін қамтамасыз ету ретінде түсінуге болады. Әлеуметтанудың мәселелерін қарастыру ғылыми болсын, тәжірибелік тұрғыдан болса да барынша маңызды. Бұнда ешқандай саяси құрылым, егер тұлға оны әлеуметтік механизмінің бөлігі ретінде қабылдамаса, оған қызығушылық танытпаса, ұсынылған жүйеге енуге тырыспаса өмірге қабілетті емес. Әдістемелік тұрғыдан біз үшін П. Бергер және Т. Лукманның талқылаулары қызығушылық тудырады, оны шындықтың әлеуметтік құрылымдауы ретінде ұтлғалануын қарастырды. Бұл жерде олар екі негізгі нысандарды атап өкрсетті - бірінші және екінші. Олардың пікірі бойынша, индивидуум және қоғамның дамуы мен қалыптасуына арналған шешуші мән бастапқы тұлғалануға ие, басты ареалы отбасы болып табылады. «Дәл осы себепті бірінші әлеуметтену кезінде интернациянализацияланатын әлем, екінші әлеуметтену кезінде интернациянализацияланатын әлемге қарағанда санада берік орнаған» - деп атады П. Бергер әжне Т. Лукман. Осы зерттеушілерің анықтамасы бойынша «екінші әлеуметтену бұл рөлдер тікелей немесе жанама түрде еңбекті бөлумен байланысты болғанда, арнайы-рөлдік мағынаға ие болуы екінші әлеуметтену» [63]. Батыстық саясаттанудағы әлеуметтенуді саяси мәдениеттің индукциясы үдерісі ретінде қарастыру қабылданған, оның нәтижесі саяси жүйеге, оның рөлдеріне және факторларына қатынасына көзқарастардың, ақпараттық мәліметтердің, құндылықтардың және сезінулердің жиыны, саяси мәдениет индукцияларының үдерісі ретінде қарастыру қабылданған. Бұл жерде назар келесі жағдайға аударылады, онда саясаттану тек саяси білімдердің, құндылықтардың және әрекеттердің бейнелерінің мақсатты дағдыландыруды ғана емес, сонымен қатар жалпы саяси тәрбиені қамтиды.Саясаттандыру саяси жүйедегі, қоғамдағы тепе-теңдікті сақтауға кедергі келтіреді де, немесе әрекеттесе алады деп айтуға рұқсат етіледі («сапалы толықтыруға» байланысты). Ол саяси үжйенің тұрақтылығына ықпал ететін факторлардың бірі болып табылады, олөз кезегінде саяси мәдениетке мақсатты әсер етуде мүмкін. Бұл жерден «әсіресе қоғам өтетін өзіндік толығудың әр түрлі кезеңдері арқылы, өзінің құрылымдарына әсер ету және ықпал ету арқылы әр түрлі саяси жүйе үшін өзінің мәдениетін сақтаудың» қажеттілігі туындайды». Шетелдік саясаттанушыларңды саяси мәдениет мәселелеріне көзқарастарын зерттеу осы терминді «тқотлыруда» ғана емес, әр түрлі тәсілдерде олардың түрлерін анықтаудағы айырмашылықтардың бар екендігі туралы айтғуа мүмкіндік береді. Мысалы, Г. Алмонд және С. Верба «провинциальды» (аудармалар тобында «патриархалды» термині пайдаланылады), «азаматтық және «қатысудың саяси мәдениеті», сондай-ақ мәдениеттердің «аралас» үш типі ерекше атап көрсетілді, ол «азаматтық мәдениетті» ерекше атап көрсетті, ол «лояльді қатысу мәдениеті» ретінде анықталды[59, р. 145]. Атағлан типологияның нег ізіне саяси институттағра, оны тарихи дамуында ұсынылған оның саяси белсенділігіндегі динамика, саяси институттарға қатысты субъектілердің бағдарларын өзгерту қойылған. . Е. Вятр, қоғамдық -экономикалық формациялардан ауытқи отырып, саяси мәдениеттер және саяси жүйелерді негізге ала отырып, келесі гарадацияны береді: дәстүрлі, буржуазды -демократияшыл және әлеуметтік демократияның саяси мәдениеті. Жоғарыда келтірілген саяси мәдениеттің типологиясы үнемі әмбебап, орнатылған болып танылуға көмектеседі. Г. Алмонд, С. Верба және Е. Вятр (бақса да зерттеушілер сияқты) өзінің ерекшелігі бар белгілі бір мемлекеттердегі нақты -тарихи жағдай және саясат туралы ғылыми білімдерге жалпылау және талдау жүргізді. Олардың еңбектерінде біз үшін неғұрлым құндысы ғылыми зерттеудің әдісі болып табылады, оның көмегімен олар саяси мәдениеттің түрлеріне жіктеу өткізді. Американдық және польшалық саясаттанушылар әдістемесі барынша кез кезеңнің авторларының жұмыстарында белсенді қолданыс табады. Мысалы, Ю. П. Лисовский және В. П. Любин, Италиядағы саяси мәдениетті талдай отырып, осы мемлекеттің қоғамдық-саяси әнже саяси -идеологиялық құрылымының маңызды ерекшеліктері ретінде «католиктік сана» және «дуализмді» атап көрсетеді: екі фактордың әсерімен Италияда тарихи нақты көрінген негізді (дәстүрлі), зиялы- либералды, әлеуметтік және католиктік саяси мәдениет [64]. Үлкен қызығушылықты типологизацияның өзі ғана емес, саяси мәдениеттің түрлерін анықтаудың аналитикалық тәсілінің ғылыми әдістемесі тудырады. Саяси мәдениеттің түрлерін анықтауда бастысы аксиологиялық құрамдасы, яғни құндылықтар жүйесі болып табылады, ол тұлғаның немесе қоғамдық санасында басым түседі, саяси мәдениетте терминалды ретінде өзінің тұжырымын табады. Сөйтіп, саяси мәдениеттің типологиясының аксиологиялық детерминациясы туралы сөз болып отыр. Шетелдік саясаттанудғаы генезисті талдай отырып, саяси мәдениет тұжырымын қалыптастыруды атап өте отырып, ол саяси үдеріске саяси мәдениеттің ықпалын қадағалау, саяси жүйенің «тәртібі» және индивидиуумның мінез-құлқы арасындағы байланыстарды анықтау мүмкіндігін береді. Жалпы түрде, батыстық саясаттанушылардың түсінігінде саяси мәдениет тарихи әдстүрлер, идеологиялар және ділділіктердің көрінісі ретінде, саясаттанушылардың қызмет ету ерекшеліктерін, олардың әр түрлі мүдделерінің іске асырылу әмселелерін шешуді анықтау, сондай -ақ жанжалдарды реттеудегі саяси зиялңыларқдыызметін бағыттауды қалыптастыруға қабілетті фактор ретінде. Бұл жерде шетелдік зерттеушілер әдетте саяси мәдениетті талдаудың тәртіптік дәстүрлерін ұстанады, сондай-ақ белсенді түрде салыстырмалы әдісті қолданады. Шетелдік саясаттанушылардың көзқарастарының талдауына қосу ретінде, олардың жұмыстарында саяси мәдениет тұлғалық саяси көзқарастарға және мемлекеттік нормалармен арадағы әлдебір көпір ретінде тұрады. Л. В Пай былай деп атапөтеді: «Саяси мәдениет ұстанымдар, сенімдер және сезімдердің жинағы болып табылады, олар саяси үдеріске тәртіп және мағына енгізеді және саяси жүйедегі тәртіпті басқарушы болжамдар мен ережелерді енгізеді. Ол саяси идеалдарды да, сондай-ақ мемлекеттің қолданыстағы нормаларын да қамтиды» [65]. «Саяси үдеріске енгізу тәртібі және мағынасы» қызметі трансформацияланатын қоғамның саяси мәдениеті үшін, біздің пікірімізше ерекше мағынаға ие. Оның пікірлер күресі, саяси доктриналар, әр түрлі идео логиялардың тасымалдағыштарымен күрес шарттарындағы саяси жағдайға үнемі әсер етуісаяси жүйенің белгілі бір тұрақтылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Саяси мәдениет және саяси үдерістің өзара ықпалы және өзара байланыстылығы «тәртіп және мағынаны енгізу» арқылы барынша белсенді көрінеді». Автормен айтылған зерттеудің түсініктік аппаратын нақтылауға ұмтылу, мәселенің тағы бір теориялық-әдістемелік аспектісіне жүгінуді талап етеді. Саяси әмдениет пен саяси сана арасында бізбен ұқсастықтар және айырмашылықтар көрсетілгендей, саяси мәдениетті және саяси ділді «таратқан» жөн. Ділділік, үздіксіз даму феномені ретінде, саяси үдерістердің жағдайына әрекетті ықпалды көрсететін фактор ретінде, қазіргі авторлардың жұмыстарының тобында пәнді талданады. Біздің көзқарасымызша, аталған тақырып бойынша соңғы уақыттағы барынша үлкен жұмыстардың бірі Т. М. Полякованың монографиясы болды, онда полиэтникалық қоғамның ділі саясаттану призмасы ақрылы қарастырылады. Ғылыми көздердің маңызды санына контент-талдау өткізіп, ос ы феноменді шетелдік және отандық саяси ғылым мектептерде қарастырудың ерекшеліктерін зерттеп ол белгілердің бір тобы бойынша ділді анықтауды өткізеді. Біздің түсінігімізге келесілер үндес: «Діл–бұл мәдени, этникалық, психологиялық, саяси, ақыл-ой тұжырымдарының, индивидтің және әлеуметтік жалпылықтың қалыптасқан тарихи жүйесі, жүйке жүйесінің бірегей архитектоникасының нәтижесінде оған салыстырмалы тұрақтылық тән, ол дүнеиетанымның детерминациялы тәсілдерін, қоршаған шындықты және мінез- құлықтың әлеуметтік ортақтығын өкілдерінің бағалауы». Саяси діл бізбен тұлғаның, топтың, жалпы қоғамның саяси мінез-құлқына олардың жету жолдары және саяси мақсаттарын әзірлеуге ықпал ететін саяси қасиеттерді орнатудың жиынтығы ретінде түсініледі. Діл мәселесіне жүгіну әлеуметтік қыңқылдақтар және қоғамдық сананың құбылыстарын тұлғалық қабылдау арасындағы қоғамдық өзгерістерге әсер ететін оқиғалар және тереңдетілген себептер, дара ғайқтар арасындағы мәдениетте және қоғамда болатын әлеуметтік үдерістер арасындағы логикалық байланысты анықтауға мүмкіндік береді. Осыған байланысты А. Я. Гуревичтің «кез келген тарихи қозғалыстың факторлары, оның әрекетті белгілері, нақты себептері болады, ол адамдардың ділділігі ақрылы өткізілген және онымен трансформацияланған» деген ескертуін еске саламыз[66]. Саясиәдемниеттің саяси ділден түбегейлі айырмашылығы, біздің пікірімізше біріншісінің өзімен әлеуметтік-саяси феноменді құрайтынында, онда саяси ділді саясаттанудың әлеуметтік-психологиялық санаты ретінде бағалауға болады. Осы жерде тға ы бір үтсініктің – «ұжымдық түсініктердің» авторлық түсінігін анықтау да орынды сияқты. Өз кезінде Т. Парсон былай деп жазды: «Ұжымдық түсініктер–бұл Э. Дюркгейммен енгізілген пікір әлеуметтік ұйымның мәдени негізін белгілеу. Ол онымен әсіресе дінді талдау ерекшелігінде қолданады. Біз құндылықтарды осы сөздің веберлік мағынасында, үжымдық түсініктердің нысаны ретінде қарастырамыз» [67]. Сөйтіп, автор Парсон және Веберді қолдай отырып, ұжымдық түсініктер неғұрлым аксиологиялық, ал саясат саласына қатысты – саяси-құндылықты деп тұжырымдайды. Ұжымдық түсініктер автормен саяси мәдениеттің құрамдасы ретінде, оның типологизациясын (саяси мәдениетін) жүзеге асыруға мүмкіндік беретін факторлар ретінде қарастырылады. Бір қарағанда ұқсас тағы бір терминдер жұбын қара стырайық - «саяси мәдениет» және «азаматтық мәдениет». Автордың пікірі бойынша, оларды қатаңдатуға жол беру мүмкін емес және түсініктердіңмаңызының қарапайым ауысуына әкелуі мүмкін. Азаматтық мәдениет –бұл саяси мәдениеттің түрі, олардың нысандарының түрі, онда азаматтық қоғам мен мемлекеттің өзара байланысының механизмдері жатыр. О. В. Омеличкиннің пікірі бойынша, азаматтық мәдениет әлеуметтік негіздермен біруақытта саяси және коммуникативтік байланыстардың әлеуметтік билік және азаматтық белсенділік негізінің әлеуметтік мәдени ұйымдастырылуының ерекшеліктерін интеграциялаушы ерекше нысан түрінде шығады. Отандық және шетелдік ғылымдағы саяси мәдениетті зерттеудің негізгі дәстүрлерін, әдістемелік тәсілдерін ұсына отырып, автор соңғы жылдары әр түрлі мемлекеттердің ғалымдарының көзқарастарының жақындаудың тұрақты үрдісі байқалғанын тұжырымдауға кіріседі. Бұл көп жағдайда ғылымдағы идеологиялық анықтамалардан бас тартумен түсіндіріледі. Саяси мәдениеттің ресейлік, шетелдікғалымдары бүгінде басты назарды тек тәр тіптік аспектіге ғана жасамайды. Саяси мәдениеттің тарихи тәжірибе, әлеуметтік ортақтықтар және жекелеген адамдар, саясат саласындағы демократия жүйесі және азаматтардың саяси ақпараттануы аталған тарихи нақты қоғам және т. б. сияқты құрылымдары атап өтіледі[68]. Саяси мәдениет туралы түсініктердің дамуы, біздің пікірімізше оның соңғы тұжырымдамасына ие болуға мүмкіндік бермейді. Саяси мәдениетті әлдебір ұжымдық, құрылымдық, әр түрлі элементтерден құралған тұтас ретінде қарастыра отырып, автор қоғамдық өмірдің жаңа қырларының, саясаттың субъектілері арасындғаы жаңа байланыстардың көрінуі осы саясаттану санатының түсінігіндегі жаңа реңктердің туындауына сөзсіз әкеледі. Саяси мәдениеттің ықпалымен дамитын саяси үдеріс, өз кезегінде аталған саяси жүйенің қатысушыларының көзқарастары мен бағдарларының барлық жүйесіне ықпал етеді. Алайда, бұл саяси мәдениет құрылымында оның маңызын анықтайтын, кейбір константтардың жоқтығын білдірмейді. Тұлғаның саяси әлеуметтенуі және саясилануы арқылы оның саяси үдеріске тартылу деңгейін анықтау арқылы ықпал ететін саяси дағдылардың, білімдердің, шеберліктердің жиынтығы бола отырып, тұлғаның, әлеуметтік топтың, саяси мінез-құлықтағы үлгілерді өсіруге, әзірлеуге бір уақытта ықпал етеді. Саяси мәдениеттің маңызын түсінуге өзінің қатынасын анықтай отырып, автор Н. М. Кейзеровпен, Ю. А. Ожогевпен, Р. Г. Яновскимен, сондай-ақ Г. Алмондпен, С. Вербомен және Е. Вятрмен берілген түсінікке қосылуды қажет деп санайды, олар алшақтықтар болған жағдайда сипаттамаларды зерттеушілерге жатқызыла алады. жүктеу/скачать 484,48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|