Тақырып бойынша сұрақтар:
1. Аудандық әкімшіліктердің құзыретіндегіжерге мәселелеріне байланысты мәселелер.
2.Жерге орналастыру ауданы қандай мәтіндік және графикалық материалдарды қамтуы тиіс.
3 Жер пайдалануды жоспарлау схемасында ауданның нақтылаушекаралары мәліметтеріне жататын іс-шаралар.
Ұсынылған әдебиеттер :
1.Қырықбаев Ж.Қ., Озеранская Н.Л., Жаманқұлова Б.Г. Жерге орналастырудың теориялық негіздері. – Астана: С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университет басылымы, 2014.
2.Варламов, А.А. Земельный кадастр. Том 5. Оценка земли и иной недвижимости. Учебник/А.А.Варламов.-М.:КолосС,2019.-349c.
3.Востокова, Л.Б. Бонитировка почв в системе земельного кадастра / Л.Б. Востокова. -М.:МАКСПресс,2019.-566c.
4.Землякова, Г. Л. Ведение государственного кадастра недвижимости как функция государственного управления в сфере использования и охраны земель / Г.Л. Землякова. - М.:Инфра-М,РИОР,2015.-376c.
Дәріс № 27. Қалаға шоғырланған жерді пайдалануды жоспарлау аумақтары
Жоспар
1.Қалаға шоғырланған (урбанизация) жерге орналастыру процедурасының
ерекшеліктері
2.Қалалық жоспарлау жұмысы және елді мекендер
1.Экономикалық және жер реформаларының барысында туындаған Қазақстандағы қалалық жер пайдалану мәселелерінің өзектілігі, көпфункционалды, жер төлемдерінің есебінен (барлық алымдардың 80%), қалалық елді мекендер мен ауылдық елді мекендердің нақты жерлері бар. Ең алдымен, қала бюджетін қалыптастыру үшін олардың экономикалық маңызына байланысты, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктерін күшейтуге байланысты, қалалық жерлерді
басқарудыңерекшеліктері, қолдану қарқындылығы жоғары деңгейде дамып келеді.
Қалалықжерпайдаланужәнеаумағындатұратыназаматтардыңқажеттіліктерін анықтау үшін, Ресей Федерациясы жобалау ұйымдарыныңқолданыстағы
заңнамасынасәйкесмуниципалдықдеңгейдеқоғамдықтыңдаулар өткізіледі.Онда қалалық, аудан бойынша бас жоспарын әзірлеумәселесі қаралады. Қоғамдық тыңдауларға мүдделі заңды және жекетұлғалар, муниципалды және мемлекеттік құрылымдардың өкілдері қатысаалады. Қала бас жоспары МО деңгейінде міндетті түрде бекітілуі тиіс.
Қалалық жерлердің шекаралары тиісті муниципалдық құрылымдау шегіндебекітілген немесе өзгертілген қала жоспарына сәйкес дамиды. ҚазақстанРеспубликасында қалаларды қала шегiнен тыс дамыту үшін оның басжоспары негізінде бекітіледі немесе өзгертіледі.
Қаланың жер пайдалануын дамыту бас жоспарына сәйкес, мемлекеттікоргандардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының шешімдерімен,жергілікті өзін-өзі басқару нормативтік құқықтық актілерімен бекітілгенқұжаттар негізінде Қазақстан Республикасы субъектілерінің мемлекеттікбилігімен жүзеге асырылады:
- аумақтық аймақтар;
- қалалық жоспарлау ережелері;
- құжатты қолдану тәртібі;
- оған өзгерістер енгізу тәртібі.
Тек осы құжатқа сәйкес қаланың жер учаскесін мақсатты пайдалануғаболады. Атап айтқанда, тұрғын және әкімшілік ғимараттар, мектеп, мектепкедейінгі және медициналық мекемелер, коммерциялық және өндірістікғимараттар салу және т.б.
Қазақстанның қалалық жер пайдалануын дамыту үшін Қолданыстағызаңнамасына, нормативтік базаға сонымен қатар, басқа да мәселердіқарастыра келіп, қала дамуының бағыттарын анықтайды.Қазақстандағықалалық жерлерді пайдалану әрдайым түрлі келіспеушіліктерге белгілі бірәлеуетке ие. Кез-келген қаланың қалыпты дамуы тұрақты түрде пайда болғанжергілікті жанжалдар тізбегі және оларды шешуден тұрады. Алайда, қалалықжер пайдалану саласындағы бүгінгі пайда болған келіспеушіліктер жүйеліксипатқа ие. Мәселен, жеке тұлғалар, қоғамдық және мемлекеттік мүдделердіңсәйкес келмейтін тұстары болады. Іс жүзінде олар қала құрылысының барлықсубъектілеріне: дизайнерлер мен әзірлеушілерден қалалық билікке жәнеқаланың әрбір жеке тұрғынына қатысты.Бұл қақтығыстарды әртүрлі партиялар қатысатын үш топқа бөлугеболады, бірақ олардың барлығына құрылыс салушы қатысады.Құрылыс салушылар мен қала тұрғындары арасында болатын алғашқықақтығыстар тобы қала құрылысы нормалары мен ережелерін шын мәнінде
Елемеуінебайланысты.Бұлнегізінен,тарихижәнетабиғиортаныңбелгіленген қауіпсіздік режимдерін, денсаулық және қауіпсіздіктің негізгінормаларын сақтамағанынен көрінеді. Адамдардың белгілі бір топтардыңмүдделерін бұзуына байланысты қақтығыстардың екінші тобы бар. Ол,терезесінен әдемі көрініс: іргелес парк немесе әлеуметтік топтардыңбіркелкілігі болғанымен жаңа даму нәтижелерінің арқасында қолданыстағыескі де болса, өндірістерді, тұрғын үйлерді жоғалтуға әкеледі.
2.Урбанизация - ел өміріндегі (ауылдық дамуына зиян) ауылдыққалалардың рөлін арттыру процесі, қалалық орталықтарында экономикалықжәне мәдени өмірінің шоғырлануы байқалады. Соның нәтижесінде мега-қалалар пайда болады да қалалық өмір салты қалыптасады.
Урбандалған аумақтар - ауыл шаруашылығы салаларын қамтуымүмкін әкімшілік шекараларында қалалардың осы ауданы, және ормандардытүрлі: мемлекеттік орман, агро-ормандар, жетілдіру төмен деңгейлерімуниципалдық және жеке сектор жерлер кіреді. Кеңістік антропогендіктрансформация дәрежесі, немесе бүкіл аумағында адам дамуының сәйкесқалалық телімін бөлуді қамтиды. Қалалар мен елді мекендердің, жерпайдалану жарғылары, оның ішінде елді мекендердің барлық қызметсалаларында, статистикалық деректер түзеді. Жақсы жағдайды талдау,әдістемелік және субъективті жаңа қиындықтар туғызатын болғандықтан,мұндайтәсілде
ресмиқұжаттарғасүйенеді.
Көптеген жағдайларда, қолданыстағы көлік және географиялықорналасуы реттеліп, қала сыртында көлік жол айырықтары мен дисплей жолжәне темір жол көлігін қабылдау мәселесі қайта қаралуы керек.
Ауданыныңэкономика құрылымындағы тікелей халыққа қызмет көрсету (және т.б.
туризм және демалыс, әртүрлі түрлері) түрлеріне байланысты көп салмақтуризм, демалыс секторларын алады.Қалалық жерлерде шоғырлану проблемасын ескере отырып, біздіңүкімет халықтың тууын көбейту арқылы жергілікті халықтың үлес салмағыартады. Олардан ірі өзгерістер талап етіледі, сол қалаларға экономикалық
басымдық беріледі. Сонымен қатар, қалалар мен елді мекендерді кеңейту
жобалары әзірленіп, бекітілуде. Осылайша жиі инженерлік және көлікинфрақұрылымын жүргізу жоспарланып отыр. Ол арқылы ауылдық жерлерде
өзгерістерге көп ұшырайды. Ауданда тұратын қала халқының өмір сүру үшін
экологиялық ортаны құру қажеттілігі байқалады. Сондықтан, қалалар менелді мекендердің бас жоспарларына сәйкес жерге орналастыру рәсімдері жерресурстарын басқару объектілерінің қолданыстағы шекараларына өзгерістер,
жерді ұтымды пайдалану мен қорғау жоспарлау және ұйымдастыру,аумақтарды ұйымдастыруды жақсарту және урбандалған аудандарда өзге десалаларын анықтау үшін сан -саланы қамтиды.
Қалалық жерлерде жерді басқару қалалық жоспарлау іс-шараларын іске
асырумен бір мезгілде жүзеге асырылады. Бұл жағдайда тиісті деңгейдегі
жерді басқару және қала құрылысы құжаттамасы бірін-бірі толықтыруы тиіс.
Қазақстан Республикасы субъектісінің жер пайдалануды жоспарлауауданының схемасына жердi пайдалану мен қорғауды жоспарлау кезінде елдімекендерді, жеке тұрғын үй және саяжай құрылысы, көгалдандыру, демалысорындарын ұйымдастыру мен дамыту үшін қажетті жер қорының мөлшеріанықталады. Қала нысандарынан тыс ұсынылған орналастыру үшін қажеттіжер көлемін орнату өнеркәсіп және басқа да арнайы мақсаттарға, сондай-ақдаму инжиниринг, көлік және әлеуметтік инфрақұрылымдар, қаланың ортақәлеуметтік-экономикалық және экологиялық агломерациясын құрайтын жәнеқаланың ерекшеліктеріне ие қала маңындағы қала маңындағы аймақтарғабөлінеді. Қала маңындағы аудандарда шаруашылық қызметтегі ландшафт,топырақ жамылғысы, гидросфера, литосфера, флора мен фаунаға ең үлкенантропогендік қысым байқалады.
Аумақтың урбанизациясы тұрғысында жерді пайдалануды жоспарлау
ерекшеліктері келесі факторларға байланысты:
- қалалардағы елді мекендердің даму ерекшеліктерінің жоқтығы жәнеқалалық инфрақұрылымды салу үшін қайта құрудың жоғары қарқындылығы;
- қала тұрғындарының бір бөлігін ауыл шаруашылығы алқаптары менбасқа санаттағы аумақтарға, олар кеңейтілсе, елді мекендер шекарасынан тысжерлерге ауыстыру қажеттілігі;
- қалалық елді мекендердің шегінен тысқары жерлердегі шектеуліқорықтар, әсіресе радиалды көліктік маршруттар бойында қолданыстағыурбандалған құрылыстар аумағында антропогендік қысымның жоғарыболуы;
- қалалық елді мекендер шекарасынан тыс жерлерде салалық, басқа да арнайы мақсаттағы, инженерлік, көліктік, коммуналдық және басқа даинфрақұрылымдық және аймақтық маңызы бар объектілерді орналастыруқажеттілігі;
- жер және жылжымайтын мүлікке меншік құқығының пайда болуыконтекстінде қалалық даму үдерістерін реттеудің экономикалық механизмімен заңнамалық базасының дамымауы, муниципалдық деңгейге олардыңаумақтарын дамытудың басқарушылық және қаржылық функцияларын беру.
Жоғары урбандалған аумақтар үшін жерді пайдалану схемаларындақалалық елді мекендерді дамыту үшін жер қорларын анықтау бойыншаұсыныстар әзірлеу үшін мынадай негізгі талаптар болуы керек:
- жер учаскелерін дамыту және елді мекендерді қайта қалпына келтіруесебінен қолданыстағы желілерде қалалық елді мекендердің аумағынпайдалануды күшейту;
- қоныстанған және елді мекендерді кешенді дамытуды жүзеге асыружәне халықтың тұрғылықты жері үшін аз қабатты құрылыс алаңдарынпайдалану;
- санаттарды, меншік нысандарын, функционалдық аймақтарды жәнет.б түрлі мақсатта жерді ғылыми негізделген қайта бөлу негізінде есепайырысу жүйесін жетілдіру;
- жылжымайтын мүлікке салық салу жүйесін жетілдіру, сондай-ақзаңнамалық қолдау және жер учаскелерімен мәмілелерді бақылау;- қала маңындағы ауданға өз тұрғылықты жерін өзгерте алатын немесеөзгеретін уақытша қала тұрғындарының әлеуетті санын белгілеу;
- қалалық және ауылдық елді мекендерді оңтайландыру.
Магистраларалықаймақтарбағыттарынегізгірадиалдықмагистральдар және қалалық елді мекендердің базалық жүйесі қалыптасқан.Оның бойымен Қазақстан Республикасының әкімшілік орталығы, басқа датұрмысқа қолайлы аумақты білдіреді. Бұл бағыттарда ауыл тұрғындары, ауылшаруашылығы мен орман орналастыру үшін пайдаланылады. Су сақтау,қорғау, рекреациялық, тарихи-мәдени және экологиялық құндылығы бараумақтар белгіленеді.Табиғиаумақтартұрақтыөндірістік,экономикалық,еңбек,əлеуметтікжəнеинфрақұрылымдықсілтемелеріменкөрсетіледі.
ҚазақстансубъектініңорталығынемесебасқақалалардыңРеспубликасының
əкімшілікшекарасынаіргелесаудандарболыптабылады. Қалалар мен халықтың демалыс үшін арналған жасылауданы аумақтық дамыту үшін резервтік көз болып табылады.
Қалалардың жер-шаруашылық ұйымдарын жоспарлау және қалалықжерді заңдастыру аймақтарды қаланың бас жоспарларымен бір уақыттажасалуы тиіс. Жерге орналастыру жобалары аумақтық жоспарлау жобаларышеңберінде әзірленді. Жер учаскелерінің шекараларын белгілеу және жеручаскелері мен қала құрылысы объектілерінің карталары (жоспарларын) қалақұрылысы жоспарларын шығару үшін негіз болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |