Жумагулова айша алгабековна
жүктеу/скачать 1,47 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жарық бейнең түсті қызыл
Көздің жауын алады Су айнадан көрдім сені Маған ұнайды сенің red lips Маған ұнайды сенің Қып-қызыл шиедей еріндерің Анда-санда жүрегің тез суиды Қарашы маған, үстімде red suit Stop! Иә, бұл қайтадан мен, Енді қарашы маған red suit. «Crystalz» тобының «Did» әнінен үзінді: I don’t care, сендерге ұнай ма, теуіп жүру? Жарайды, ал мен ояндым! Bye! You can tell me no, no, no, no Бәрібір бітпейтін мін мен шексіз жол Көлеңке жанымда, сен қалма, Ойымды сынға алма, деміңді ал, терең ал, Менімен былай, былай, былай Imma fine, ok! It’s just funny, ok! I’ve found a key of my freedom, ok! «DemAir» тобының «Күнде-түнде» әнінен үзінді: Every day, every night Жүрегім сені қалайд(ы). Every day, every night Сағындым сені ойлай [140]. Қазіргі ән мәтіндерінің жасөспірімдердің сөйлеу мәдениетінің, құндылықтық және мәдени бағдарларының қалыптасуына әсер ететін ескерсек, оларды лингвоэкологиялық тұрғыдан арнайы зерттеу қажет деп ойлаймыз. Себебі ағылшын, орыс, кәріс, араб сөздерімен аралас жазылған ән мәтіндерінің саны өте көп. Оның үстіне мұндай ән мәтіндеріндегі логикалық, лексикалық, стилистикалық, синтаксистік, т.б. қателердің көптігі оларды жеке зерттеу нысанына алудың өзектілігін айқындап тұр. Мәселен, «Қазіргі ән мәтіндерінің мәселесі: лингвоэкологиялық аспект» тақырыбында қорғалған диссертацияда орыс зерттеушісі А.Н. Полежаева орыс тіліндегі әндердің мәтіндерін жеке зерттеу нысанына алып, лингвоэкологиялық кешенді талдау жасаған [141]. 83 Ағылшын тілі ықпалының қаупі еліміздегі нысан атауларынан да байқалады. Мұның бәрі күнделікті қолданып жүрген ұялы телефондарымызға жүктелетін түрлі қосымшалардан көрінеді. Соның бір мысалы ретінде Нұр- Сұлтан қаласындағы балаларға арналған дүкен атауларына жасалған талдауымызды ұсынамыз (10-кесте). Кесте 10 – Нұр-Сұлтан қаласындағы балаларға арналған дүкен атаулары LC Waikiki Hellobaby Tchibo 1 2 3 Koton Idexe Teddy bear DeFacto Infant Terranova Kari kids Jacadi The Entertainer Меломан/Marwin Kausar Tiflani Кенгуру Kids love Tots KinderStore Kids Moda Tutubi Играйка Kidsstore.kz United colours of Benetton 4mums Kinder House Usababystore AisBaby shop Kinder Ville Uti-Puti Alisa Kitikate Vilermo Aru Kids Kolyaski.kz Wanex Arzan market Leopard kids Wclub A.Style Lets Go Young Reporter Autokids Lil princess Zeyland Babylux Little Sun Ақбота Baby Panda M’AB Арзан Baby Room Mamina Kids Балдырған Baby Shik Mandarino Винни-пух Baby Steps Mark Formelle Гномик Babytown Mary Poppins Детки-конфетки Balaland Merey kids Детский мир «Арай» Bazarlyk Mimioriki Джунгли Bereke Shop MSQ Kids Дочки Сыночки B+G Multikids Еркемай Black Bunny My Brand Жан Бала Boom by Orby Nabi Золотой ключик Bopeland.kz Name it Кармашки Bota Okaidi Кит Button Blue Ok erke Котофей Carter’s Orby Лель Casa per Bambini Orchestra Любимчик Choupette Original Mariness Милана Colabear Ortopedia Мир детства Conte Outlet City Мир колясок Crockid Panda Модняшка De Salitto Pelican Нахаленок di TREVI PetitJan Непоседа 84 Кестенің жалғасы 10 1 2 3 Dolphin Premium Baby Обувенок Du Pareil au meme Redpark Одевайка Family Shop Reserved Оранжевый мир Fashion tse Run Пингвин FinDetki.kz Sema Симба Geek Market Sevi bebe Tim Team Giraffe Shop Couture Текстиль Gloria jeans Shop kids Топ-томпақ Golden kids Silver sun Топ-топ Happy Baby Smail bebe Трикотажный рай Happy Shoes Snowimage Формула комфорта Hauck-shop Stilnyashka Шик Мұндағы барлық атау – 150 (100%), оның өзге тілдегісі – 132 (88%), қазақ тіліндегісі – 11 (7,3%), жартылай қазақшасы – 7 (4,7%). Қазақ тілінің үлесі – 7,3% ғана. Бұл талдау бір ғана саланы қамтығанымен, өзге салалардағы көрсеткіштің де шамалас боларын мәлімет жинау барысында көрдік. Біздің ойымызша, жат сөзге деген қызығушылық тілдік сәнге еруден басталады. Жастар тілінде тек ағылшын сөздері емес, араб, кәріс сөздерінің де қатары көбейіп келеді. Оны тілдік қолданыстағы харам, халал, минбар, ифтар, никях, сихр, т.б., кәріс тілінен енген айдол, биас, суаг, омо, дорама, т.б. сөздерден көруге болады. Тарихшы З. Жандарбек: «Орысқа, арабқа, ағылшынға бас ұрғандар «Қазақ тілі дымға жарамайды» деп жиі айтады. Өзің ойлап қара, соңғы 25 жылда діни экспанцияның тілге деген ықпалының күшейгенін мынадан біл. Харам, халал, хиджап, ақи, ухти деген сияқты арабы сөздер айналымға еніп жатыр. Есіңде болсын, ұлтты сату – бір әріпті сатудан басталады! Ауызашар деген әдемі қазақы сөзді «Ифтар» деген араб сөзі ығыстырды. Аға, інішек, бауырым деген қаратпа сөздер адыра қалып, «Ақи» деген араб сөзі еніп үлгерді. Осының бәрі адамның өз нәсілін қорсынудан шыққан бейшаралық», – деп, бұл үрдісті қолдамайтынын білдіреді [142]. Расында, құтты болсынды мүбәрак, бәрекелдіні машаллах, некені никях деп қолданудың жөні жоқ секілді. Осылайша түрлі мәдениеттердің араласуына мүмкіндік туғызып отырған бүгінгі медиакеңістік өзге тілдердің ұлттық тілімізге ықпалын арттырып отыр. Ш. Құрманбайұлы: «Қазіргі ақпарат пен технология ғасырында адамдар өзіне қажетті білім мен ақпаратты жедел алып, әлемнің түкпір-түкпірінде болып жатқан жаңалықтардан хабардар болып отыруға мүдделі. Сондықтан да жаһандану үдерісі адамзаттың алдына жалпыға бірдей ортақ тілді іздеу міндетін қойып отыр. Кең тараған, дамыған ұлт тілдерінің қай-қайсысы да сол мәртебені иеленуден сырт қалғысы келмейді. Бұл бір жағынан тілдер арасындағы бәсекелестікті күшейтіп, тілдік қақтығыстарға да бастауы мүмкін. Ешбір халық ғасырлар бойы дамып, қалыптасқан ұлттық тілдерінен оңайлықпен бас тарта қоймайды», – дейді [143]. Сондықтан бүкіләлемдік тілдік 85 кеңістікті жаулап келе жатқан жаһандық тілдер мен ұлттық тіліміздің арасындағы текетірес қазақтілді медиакеңістік пен медиа тұтынушыларға үлкен лингвоэкологиялық жауапкершілік жүктейді. Бұл ретте тілдік тұлғалардың лингвоэкологиялық білімді игеру қажеттілігі туындайды. жүктеу/скачать 1,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|