Катон-Верстка-01. indd
жүктеу/скачать 2,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Күреңбел
| КҮМІСБҰЛАҚ – жайлау, Жамбыл а.о. Таза бұлақ ағып жататын
жер мағынасында қолданылған атау. М.1: Бұлақ – басы қайнардан басталып сай-жыралармен ағатын кішігірім су [45,679б.]. КҮҢГЕС – ж.а., Өрел а.о. Күн мол түсетін жер болғандықтан қойылған атау. Күнгес/күнгей дыбыстық өзгерістерге ұшыраған сөз болса керек. М.1. Күңгес / күнгей – күннің шуағы мол түсетін жер [50, 511б.]. М.: Ақтастан кейін тұр. Күңгей тұста тұрғандықтан, Күңгес аталуы керек [100]. КҮРЕҢӨГІЗ – асу, Өрел а.о. Қазақы ұғымда күрең өгіз тіркесі көп қолданылмайды десе де болады. 1-н: Жергілікті тұрғындардың айтуы бойынша бұл атау өгіз малына қатысты атау. Көшіп-қонып жүрген ел үшін, өгіз де күш көлігі ретінде басты қызмет атқарады. 2-н: Бұл жердегі өгіз сөзі су мағынасында, ал асуға негізгі нысан су аты берілген болуы мүмкін. Түсіне келетін болсақ, беде, күреңкей шөптері өссе немесе топырақ құрамындағы қоңыр түсті заттың қатысына қатысты атау қойылуы мүмкін. М.1: Кейде күрең өзен деп те атайды. Қашқындар осы асудан асып, Қытайға қашқан[109]. М.2:. Биік асу. Көкідабаның оң жағында. Қытайға өткенде сол асудан асқан [117]. М:3. Асудан өту өте қиын, кейбір кездерде жерге киіз төсеп өткізген де уақыттар болғанын тілге тиек етеді. КҮРЕҢБЕЛ – жота, Катонқарағай а.о. Белге шығатын өсімдіктердің түсіне болмаса топырақ құрамындағы қызыл қоңыр түс беретін затқа қатысты қойылуы мүмкін. М.1: Папах киген, бөрік киген бір тобы наурыз туа осы Мұқырға да сау ете түсті. Бұлақтың арғы бетінде ауылдың малы жайылатын Күреңбел деген құйқалы ұзын жота бар [8,159б.]. 140 КҮРЕҢӨГІЗ – өзен, Өрел а.о. Қазақы ұғымда күрең өгіз тіркесі көп қолданылмайды. Бұл жердегі өгіз сөзі көне түркілік қабаттағы су мағынасын беруі мүмкін. Ал, «өгүз» сөзі көне түркі тілінде өзен мағынасында қолданылғаны белгілі. Мәселен, Білге қаған ескерткішінің шығыс жағы 15 жолы мен Күлтегін ескерткішінің шығыс жағы 17 жолда Қытайдың Хуан Гоу өзенін Y(a)ş(ı)l ögüz – Жасыл өгүз – Жасыл өзен деп береді. Сондай-ақ, Білге қаған ескерткішінің шығыс жағы 27 жолы мен Күлтегін ескерткішінің шығыс жағы 37 жолда қазіргі Ертіс өзенін (E) rt(i)ş ögüz – Ертіс өгүз – Ертіс өзені деп атайды. Көріп отырғанымыздай, өзен сөзінің көне түркі заманында географиялық термин ретінде өгүз деп аталуы кездеседі. Бұнымен бірге Атақты кумандар сөздігі Кодекс куманикуста да, өгүз – өзен деген аударма беріледі[61,85 б.]. Күрең болуы өсімдіктердің түсіне болмаса топырақ құрамындағы қызыл қоңыр түс беретін затқа қатысты қойылуы мүмкін. М.:Қазанша да орналасқан [100]. жүктеу/скачать 2,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|