Кд I n т ш р с с в у б ш а с и щ Үяттық п т ю м м с м к к т а п Х а н а теріииндерінін сөздігі (2000 термин) Алмгггы. 2010 Ъ

i
оның  құрамына  енбейтін  шаруашылык  сапаларының  жиын- 
тығы  (полиграфиялық  өнеркэсіп,  кітап  саудасы,  пошта  және 
тел 
ефо н-тел еграфты 
қ 
байланыс, теледидар жэне т.б.).
АҢПАРАТТЫҚ  ҚАЖ ЕТТІЛІК  (информационная  пот­
ребность;  informational  need)  -   қайсы  бір  ғылыми  немесе 
тәжірибелік  міндеттерді  шешу  үшін  қажетті  ақпаратгы  керек
еіу.
АҚПАРАТТЫҚ  ҚАУІПСТЗДІК (информационная безо- 
пастность;  information  security)  -   мемлекет,  ұжым  жэне  жеке
адам  мүдделері  үшін  оны  құру,  паидалану  мен  дамьпуды 
қамтамасыз  етегін  қоғамның  ақпараттық  ортасының  қорғалу 
жағдайы.
Ақпараттық қауіпсіздіктің 3 маңызды түрі болады:
1. Жасырындылық -  заңсыз қол жеткізуден немесе оқудан
қорғау
2. Тұтастық -  ақпаратгың бұзудан және заңсыз өзгертуден 
қорғанылуы.
3. Қол жетерлік (оңтайлық) -  саналы уақыт ішінде керекгі 
ақпаратшқ қызмет алуға болатын мүмкіндік.
АҚПАРАТТЪЩ  ҚЫЗМЕТ  (информационная  служба;
informational
ақпаратты өндіру  мен тарагуды  іс  жү
зіне  асыратын,  ақпараттық  қызмет  көрсететін  ұиым  (мекеме,
онын бөлімшесі, олардың жиынтығы).
АҚПАРАТТЫҚ  ҚЫЗМЕТ  ЕТУ  (информационная  ус­
луга;  informational  service)  -   пайдаланушыларға  ақпаратгық 
ресурстарды, ақпараттық жүйелерді беру жөніндегі қызмет.
КӨРСЕТУ  (информацион- 
service)  — пайдапанушының
АҚПАРАТТЫҚ  ҚЫЗМЕТ
обслуживание;  informational
ақпаратгық  қажеттіліктерін  қанағаттандыруға  бағытгалған
көрсету
АҚПАРАТТЫҚ  ҚЫСҚАБАЯН  (информативный  (ин
формационный) реферат; informative
құб
лыстардың  мэнін  немесе  барысын,  шешімін,  ұсынысын, 
автордын  дәлелдемесін,  пайдаланылған  дереккөздер  базасы- 
ның  эдістеме  ерекшелігін  баяндайтын  және  алынған  нәтиже- 
лерді  қолданатын  салалары  көрсетілген  қысқабаянның  бір
түрі.
15

А Қ П А Р А Т Т Ы Қ   М Ә Д Е Н И Е Т   (инф орм ационная  куль­
тура;  inform ational culture) -  қоғам дағы  ақпараттьщ  сапалы  өң - 
дірілуі 
және 
тараты лу  деңгейі:  а)  ақпарат  ресурстар  ж ән е  ақ-
паратты қ  ком м уникация  құрапдары н  ти ім ді  пайдалану;  э)  ак- 
параттанды ру  құралдары   мен  ақпаратты қ  технологияларды ң 
дам уы  саласы нда алды ңғы   қатарлы  ж етістіктерді пайдалану.
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ   Ө Ш М   (инф орм ационны й  продукт;
inform ational  product)  —  пайдалануш ы ларды ң  каж еттіліктерін
қанағаттанды ру үш ін дайы ндалаты н электронды қ құж ат нем е-
се құж атталган ақпарат.
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ  Р Е С У Р С Т А Р   (инф орм ационны е  ресур­
сы ;  inform ational  resources) — қоғам дағы   қорларды ң тү р і,  ақпа-
раттарды ң сан  алуанды ғы ,  электронды қ-библиограф иялы қ ор-
тад а  ж инақгалуы ,  талдануы ,  өңделуі,  кодталуы ,  сақгалуы , 
ізделуі,  тараты луы ,  пайдаланы луы .  А кпаратты қ  ж үиеде  (кі-
тапхана,  м ұрағат,  қорлар,  ақпаратты қ-библиограф иялы қ  орта-
лы қтар) ж еке нем есе біріктірш ген құж аттар ж иы нты ғы .____
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ  
Р Е С У Р С Т А Р Д Ы , 
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ  
Ж Ү Й Е Л Е Р Д І  Қ О Р Ғ А У   (защ и та  инф орм ационны х  ресурсов, 
инф орм ационны х  систем ;  protection  o f   inform ation  resources, 
inform ation system s) -  ақпаратты   алу,  көш ірм есін түсіру,  тара- 
ту,  бұрм алау,  ж ою   нем есе  оған   тосқауы п  қою   ж өніндегі  іс- 
әрекетті  қоса  алғанда,  ақпаратты қ  ресурстарға,  ақпаратты қ 
ж үйелерге  заңсы з  қол  ж еткізуді  болғы збауға  бағы тталған  кү- 
қы кты қ, эконом икалы қ ж әне ұйы м ды қ-техникалы қ іс-ш аралар 
кеш ені.
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ   С А Я С А Т   (инф орм ационная  политика; 
inform ational  policy) — белгілі  бір  норм ативті  құж аттарда бекі- 
тілген   ж эне  ақпаратты   ж инау,  іздеу,  өңдеу  ж эне  таратуда 
м ем лекеттің  қы зм еттік  стратегиясы н  айқы ндайтьш   үлтты қ
саясат.
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ   С Ү Р А Н Ы С   (инф орм ационны й  запрос;
inform ational  request,  inform ational  dem and) — ғы лы м и-техника- 
лы қ  ақпарат  ж үйесіне  қарайты н  ақпаратты к  талаптарды   біл-
діретін  қаж еттілік.
А Қ П А Р А Т Т Ы Қ   Т Е Х Н О Л О Г И Я   (А Т )  (инф орм ацион­
ная  технология  (ГГ);  inform ational  technology  (ГГ) — ақпаратты  
ж инауды ,  құруды ,  сактауды ,  ж инақтауды ,  өңдеуді,  іздеуді,
16

ыгаруды,  көшірмесін  түсіруді,  беру  мен  таратуды  қамта- 
асыз ететін технологиялық кешенге біріктірілген эдістердің 
эдірістік  үдерістер  мен  бағдарламалық-техникалық  құрал-
жиынтыгы
АҚПАР АТТЫҚ  ҮДЕРІСТЕР  (информационные  про 
цессы;  infonnational processes) — ақпараттық технологиялар 
пайдалана отырып, ақпаратты жасау, жинау, өндеу, жинақтау 
сақтау, іздеу, беру, пайдалану жэне тарату үдерістері.
АҚПАРАТТЫҚ ІЗДЕУ (информационный  поиск;  infor 
mational  retrieval)  -   пайдаланушылардың  ақпараттық  қажет
тшіктеріне саи қүжаттарды, мәліметтерді
4ҚПАРАТТЫҚ-БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ 
ҚЫЗМЕТ 
СЕТУ  (информационно-библиографическое  обслужива­
ние:  information
библиография
лық, электрондық-библиографиялық қүралдар, технологиялар 
көмегімен ақлараттық қызмет көрсету.
АҚЦАРАТТЫҚ-ВДЕУ  Ж ИЫ НЫ   (информационно­
поисковый  массив;  infonnational  retrieval  file)  -   ақпаратгық- 
іздеуге арналган қүжаттардың, мәтіндердің, деректердің, элек- 
трондық  библиографиялық іздеудіц  ақпарат нысандары  тура- 
лы мәліметгердің ретке келтірілген жиынтығы.
АҚПАРАТТЫҚ-ІЗДЕУ  Ж ҮЙЕСІ  (А Ш )  (информа­
ционно-поисковая  система  (ИПС);  informational  retrieval  sys­
tem) -  ақпараттық-іздеу жиынтығынын жэне ақпараттық-іздеу
тілінің,  окы  пайдалану ережелерінің сыр-сипаты, техникалық 
қүралдары  мен  ақпарат  бсру  белгілерінің  ақпаратгық  іздеуге 
арналган  жиынтыгы.  Түрлері:  автоматтандырылган,  библио­
графия 
льіқ
,  диалогтык  (online),  қүжатгық  және  деректі
ақпаратгық-іздеу жүйелері. 
G
o
i
 
Q
 
Ц
 
Q
o
L
АҚПАРАТТЫҚ-ІЗДЕУ  ТЕЗАУРУС!  (информационно­
поисковый тезаурус;  informational retrieval  thesaurus) -  құжат- 
тарды  жэне  ақпаратгық  сүраныстарды  үйлестіріп,  нұсқатаң-
балауга  арналған  тіркелген  парадигматикалық  қатынас- 
тардьщ, дескрипторлар мен түйін сөздердің мөлшерлік сөздігі.
АҚПАРАТТЫҚ-ІЗДЕУ  ТІШ   (АГГ)  (информационно­
поисковый  язык  (ИПЯ);  informational  retrieval  language)  — 
құжагтарды  іздеу  мен  сақтау  мақсатында  ақпараттық
17
С.Торайғыров 
агыидағы  ПМУ-дің 
зкадемик  С.Бейсөмбаг
I 
атындағы  ғылыми
» /  • Т   Д   Г І  \ /   д   у
  ft  Л  1 
I
U я  1 
11 1—^ —1
ІТАПХАНАСҺ
▲

қажетгілік  пен  деректерді  сипаттауға  және  нұсқатаңбалауга
арналған жасанды тіл.
А Қ П А РА Т Т Ы Л Ы Қ   (информативность;  inform ativeness)
—  кітапхана  қорындағы  құжаттардың  пайдаланушылар  үшін 
■ж-аңят.итыгь^  пайдалылығы,  шынаиылығы.  Ақпараттылық 
кітапхана  тәжірибесінде  пайдаланушылардың  талабьш  жэне 
ақпараттық қаж етплігін қанағатгандыруымен түсіндіріледі.
А Қ П А РА ТТЬЩ   А Й М А Қ ТЫ Қ   О Р Г А Н Ы   (региональ­
ный орган информации;  regional  authority inform ation) — ғылы- 
ми-техникалық  ақпараттың  мемлекеток  жүйесідегі  (ГСНТИ) 
ақпараттың  аймақгық  деңгейін,  ақпарат  қызмет  кешенін 
(желі)  құрайтын  эмбебап,  салааралық,  салалық  ақпарат  орта-
лықгары. 
___ 
____  
Ш І Р р
А Қ П А РА Т Т ЬЩ   Қ О Л Ж Е Т ІМ Д ІЛ ІП   (доступность  ин­
формации;  availability o f  information) — ақпарат anyдағы  мүм- 
кіндік.  Ақпарат  жэне  оны  пайдаланушылардың  арасындағы
қарым-қагынастық кедергілерді жою.
А Қ П А РА ТТЫ Ң   П А Й Д А Л Ы Л Ы ҒЫ   (полезность  ин­
формации;  usefulness  o f  information)  —  берілген  мэліметгщ  
тэжірибелік  құндылығын,  ақпараттьщ  сандық  сипатымен 
сапасын  анықтайтын бағдарламалар және т.б.  бш діретін акпа­
рат сапасының көрсеткіші.
А Қ П А РА ТТЫ Ң   С Ә Й К Е С С ІЗД ІГ І  (расхождение  ин­
формации:  information divergence) — жүйелеуш ілердің субъекті 
көзқарастарынша  жүйелеу  нэтижесінде  бір  тақырыпты  құ- 
жаттардың әртүрлі кластарға нұсқатаңбалануы.
«АҚШ   К О Н Г Р Е С І  ІСГГАПХАНАСЫ НДАҒЫ   Ж Ж - 
ТЕУ »  (Классификация  библиотеки  Конгресса  СШ А»:  Clas­
sification  o f  the  Library  o f  Congress)  —  АҚШ   орталықганған 
каталогтандыру  жэне  ұлгтық  каталог  ретінде  пайдаланатын 
1901-1941  жылдары  жасалынган  кітапхана-библиографиялық 
жіктеу жүйесі.
А Қ Ы Л Ы   Б А С Ы Л Ы М   (платное  издание;  pay  edition)  -  
бага  аны ктамалығы нда  көрсетілген  б атасы  бойынша  сату 
жолымен таралатыи басылым.
А Қ Ы Л Ы   М Ш Д Е Т Т І  ДАНА  (платный  обязательный
экземпляр; pay legal  deposit) — кітапханалармен  есеп  айырмай- 
ақ қолма-қол таратылатын  міндетті басылымдар данасы.
18

АЛАҢ  (поле;  field)  -   анықтамадан  кейін  жүретін  жэне
оның  бір  мақаласымен  байланысты  белгілі  бір  категорияга 
арналған үзілісті ұзындыгы бар жазба бөлігі.
АЛҒАПГҚЫ  БАСЫЛҒАН  КГГАП (первопечатная  кни­
га; incunabula) — Қараңыз: Көне басылым кітабы.
АЛҒАШҚЫ  БАСЫ ЛЫ М   (первое  издание;  original  edi­
tion)  -- алғашқы шығарылған басылым.
АЛҒЫ  БАСЫЛЫМ   (препринт;  preprint)  —  басылым
жарыққа шыққанга дейін жарияланатын ғылыми басылым.
АЛҒЫ СӨЗ (предисловие;  introduction, foreword) -  негіз- 
гі  мәтіннің  алдында  келетін  жэне  шығарманьщ  мақсаты  мен 
ерекшеліктеріне және т.б. түсінік беретін бөлігі.  Алғы сөз ав­
тор,  баспа  орны,  сарапшы,  (редактор)  аудармашы  атынан 
жазылады.
АЛЛИГАТ  (аллигат;  alligate)  -   пішін  бірлігінің  белгісі 
бойынша  басқа  дербес  басылымдар  немесе  қолжазбалар  бір 
томға біріктіріліп түптелген дербес басылым немесе қолжазба
кітап; конволютгің құрамдас бөлігі.
АЛФАВИТПК  БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚҮРАЛ  (ал­
фавитное  библиографическое  пособие;  alphabetical  biblio­
graphical grant) -  библиографияланған құжаітардың, авторлар- 
дың,  авторлар  ұжымының  аты-жөндері  жэне/немесе  құжат 
тақырьштарының  алфавит  тізбегіне  сәйкес  орналастырылган
библиографиялық жазбалар.
АЛФАВИТ! ПС  КАТАЛОГ  (АК)  (алфавитный  каталог 
(АК);  alphabetical  catalogue)  -   библиографиялық  жазбалар 
авторлардың  жэне/немесе  авторлар  үжымының  аты-жөндері 
жэне/немесе құжат тақырыптарының алфавит тізбегіне сәйкес 
орналастырылган кітапхана каталогы.
АЛФАВИТТІК  КАТАЛОГТЫҢ  НЕГІЗГІ  КАРТОЧ- 
КАСЫ (основная карточка алфавитного каталога; main card of 
alphabetical  catalogue)  -   негізгі  библиографиялық  жазбадан 
тұратын каталог карточкасы.
АЛФАВИТТГК-ЖҮЙЕЛІК  КАТАЛОГ  (алфавитно-сис­
тематический  каталог;  alphabetically-classed  catalogue)  -   биб- 
лиографиялық  жазбалар,  авторлардың,  авторлар  ұжымының 
аты-жөндері  жэне/немесе  құжат  такырыптарынъщ  алфавит 
тізбегіне жэне кітапханалық-библиографиялық жіктеудің бел-
19
v

гілі  бір  жүйесіне  сэйкес  біпім  салалары  бойынша орналасқан
кітапхана каталогы. 
-
у
,
  Щ
-
 
,
АЛФАВИТТІК-САНДЫ Қ  ДИСПЛЕЙ (алфавитно-циф­
ровой дисплей; alphanumeric display) -  алфавитгік-сандық бел-
гілерді экранға шығаруға арналған.
АЛЬБОМ ДЫ Қ  КАТАЛОГ  (альбомный  каталог;  album
catalogue)  -   құжатқа  жазылған  библиографиялық  сипаттама 
карточкалары альбом бетгеріне орналастырылатын каталог.
АНТИВИРУС (антивирус; antivirus) — виру старды тауып, 
олардьщ кері әсерін, зақымдарын жоятын бағдарлама.
АНТИКВАР  KIT АН  (КӨНЕ  БА СЫ ЛЫ М )  (антиквар­
ная книга; antiquarian book) -  кітап саудасының тәжірибесінде
— алғаш  кітап басу  1850 жылдан бастап басылған кітап.
АНТОЛОГИЯ (антология; anthology) -  белгілі бір халык-
тың,  дәуірдің,  жанрдың  және  т.б.  әдебиеті  болып  келетін 
көбіне  өлеңдерден  тұратын  таңдамалы  эдеби-көркем  шыгар-
малар жинағы. 
___  
.
АНТОНИМ  СӨЗдаГІ (словарь  антонимов;  dictionary  oi
antonyms)  -   қолданылатын  мысалдармен  мағынасы  жағынан 
қарама-қарсы  қойылатын  сөз  тіркестері  бар  лингвистикалық
сөздік.
АНЫ ҚТАҒЬНПТАР  (определители;  determinants)  -
ӘОЖ-дегі  көмекші  жіктеу  кестелерін  бөлу.  Әмбебап  ондык
жікгеудегі  анықтағыштар  жүйесі  эмбебап  ондық  жікгеуінің 
барлық тармақтарында қолданылатын (уақытының,  орныньщ, 
халыктардың,  көзқарастардың,  түрлердің,  тшдің  жэне  т.б.)
жалпы аныктагыштар.
АНЫ КТАЙТЬШ   БИ БЛ И О ГРА Ф И Я Л Ы Қ   АНЬЩ ТА- 
МА  (уточняющая  библиографическая  справка;  precise  bib­
liographical  reference)  -   ақпаратты  пайдаланушының  кажет- 
тілігіне  сэйкес  құжаттың  библиографиялық  сипаггамасынын 
жоқ  немесе  бұрмагіанган  элементтерін  аныктайтьш  библио-
графиялық анықт ама.
АНЬЩ ТАЙТЬШ  
БИ БЛ И О ГРА Ф И Я Л Ы Қ  
ІЗДЕУ
(уточняющий  библиографический  поиск;  precise  bibliogra­
phical  search)  -   құлсатгьщ  библиографиялық  сипаятамасынын 
жок немесе бұрмаланган элементтерін тауып нақгылау.
20

АНЫҚТАJIMAFАН  ӘДЕБИЕТТЕР  (серая  литература; 
grey  literature) — мазмұны  және  пішіні  жағынан  нақты  анық- 
талмаған  жэне  өзгермелі  құжаттар  түрі.  Кітап  баспасының 
дэстүрден  тыс  эдісімен  шығарылатын  ғылыми  баяндамалар,
шолулар, жылдық есептер, сарапшыпар қорытыңдылары жэне 
т.б. жаггады.
АНЫҚТАМАЛЫҚ  (справочник;  handbook)  -   жүйелік
құрылымы 
бар  және  қолданбалы  тәжірибелік  сипатгы  анық- 
тамалық басылым.
АНЫҚТАМАЛЫҚ  АҚПАРАТ  (справочная  информа­
ция;  reference  information) -   дәстүрлі  жэне  электрондық  биб­
лиография  құралдары  көмегімен  белгілі  бір  анықтаманы
беретін мэлімет.
АНЬЩТАМАЛЫҚ  АҚПАРАТТЫҚ  ҚОР (ААҚ) (спра­
вочно-информационный  фонд  (СИФ);  reference  collection)  — 
ақпаратты  пайдаланушылардың  қажетгіліктерін  қанағаттан- 
дыруға  арналған  құжаттардың  тәртіпке  келтірілген  ауқымы
мен аныктамалык-іздеу аппараты ның жиынтығы.
АНЬЩТАМАЛЫҚ  АҚПАРАТТЫҚ  ҚЫЗМ ЕТ  КОР­
СЕТУ  (справочно-информационное  обслуживание;  informa­
tional  service) -   ақпаратты  пайдэдіанушылардың  қажеттілікге- 
рін қанағаттандыратын үдерістер жиынтығы.
АНЫҚТАМАЛЫҚ  БАСЫ ЛЫ М   (справочное  издание; 
reference book) -  жүйелік құрылымы бар жэне қолданбалы тэ- 
жірибелік  сипатта  баяндалған,  безендіршген  ғылыми,  ғы- 
лыми-көпшілік,  үгіт-насихаттық  жэне  т.б.  қысқаша  мәлімет-
тері бар басылым.
АНЫКТАМАЛЫҚ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  АППА­
РАТ  (АБА)  (справочно-библиографический  аппарат  (СБА);
reference  and  bibliographical  aid)  — ақпараттарды  іздеуге,  әде- 
биетті  насихаттауға  жэне  окуға  басшылық  етуге  арналған 
кітапхана  каталогтары  мен  картотекаларының  анықтамалык 
жэне библ иографияльгқ басыл ымдар жиынтығы.
АНЬЩТАМАЛЬЩ  БИ БЛ ИОГРАФИЯЛЫҚ  ҚОР
(АБҚ)  (справочно-библиофафический  фонд  (СБФ);  reference
and  bibliographical  collection)  — библиографияльіқ  қызметтің 
барлық  удерістерін  жүзеге  асыру  үшін  қажетп  анықтама 
басылымдары  жэне  библиографиялық  құралдар  (карточкалы
21

каталогтар  мен  картотекалардан  басқа)  директивтік  негіздегі 
материалдарды  қамтитьш   кітапхана  қор  мен  анықтамалық-
библиографиялық аппарат бөлігі. 
__
А Н Ы Қ Т  А М А Л Ы Қ  
Б И Б Л И О Г Р А Ф И Я Л Ы Қ  
Қ Ы З -
М Е Т   К Ө Р С Е Т У   (А Б Қ К )  (справочно-библиографическое 
обслуживание  (СБО );  reference  and  bibliographical  service)  -  
ақ-паратты 
пайдалануш ылардың 
қажеттіл истер іне 
сәйкес 
«сұрақ-жауап» тәртібінде библиограф иялы қ қызмет көрсету.
А Н Ы Қ Т А М А Л Ы Қ  
(А Н Ь ІҚ Т A M А Л Ы Қ - А Қ П А Р А Т-
Т Ы Қ )  Ж Ү М Ы С   (справочная  (справочно-информационная)
работа;  reference  w ork  (reference  inform ation)  — деректік  жэне
библиографиялық  аныктамаларды  ж үргізу  мен  пайдалану-
шыл арға ақпаратгы беру бойынш а ж ұмы с.
А Н Ы К Г А М А Л Ы Қ   КГГА П  (справочная книга; reference
book)  мазмұны  ғылыми,  библиографиялық,  қолданбалы  мәлі-
меттерден түраты н, оқырман сүраны сы на ж едел жауап іздеуді
қамтамасыз ететін анықтамалық кітал.
А Н Ы Қ Т А М А Л Ы Қ   КГГА П Х А Н А   (справочная  библио­
тека;  reference  library)  -   ақпаратгық  іздеу  аппаратгар  коры
ж эне  анықтамалық  басылымдар  негізінде  ақпараттық-анық-
тамалық  жұмыс пен кеңес беретін арнайы кітапхана.
А Н Ы Қ Т А  М А Л Ы Қ   Қ Ы С Қ А М А ЗМ Ү Н  (справочная ан­
нотация;  reference  annotation)  —  анықгамалық  мақсатта  биб- 
лиографиялық  сипаттамада  ж оқ  құжаттың  анық  емес  бас 
такырыбын  нақгылайтын  жэне/немесе  қосымш а  мэліметгерді
нақгьшы хабарлайтын қысқамазмұн.___
А Н Ы Қ Т А М А Л Ы Қ   ІЗД Е У   А П П А РА Т Ы   (А ІА ) (спра­
вочно-поисковый  аппарат  (СПА);  reference  aids,  reference 
tools)  —  ақпараттарды  іздеуге  арналған  екінш і  құжаттардың 
тәртіпке  келтірілген  жиынтығы.  Кітапхана  тәжірибесінде
«анықтамапык-библиографияльщ   аппарат»  термині  қолда-
нылады. 
m
А Н Ы Қ Т AM А Л Ы Қ -Б И Б Л И О Г Р А Ф И Я Л Ы Қ   О Р Д Ы Ң  
А Қ П А Р А Т Т Ы Ғ Ы   (информативность  справочно-библиогра­
фического  фонда;  inform ativeness  o f  the  reference  and  biblio­
graphical  stock)  -   пайдаланушылар  үшін  қордың  құрамында 
біріктірілген  екінш і  құжаттар  арқылы  олардың  релевантты
22

жэне  пертинентті  ақпарат  көзі  болып  табылатын  анықтама-
лық-библиографиялық ерекшелік.
АНЫ ҚТАМАНЫ  ОРЫНДАУ  (выполнение  справки; 
reference  transaction)  -  библиографиялық  ақпаратган  тұратын 
бір ретгік сұранысқа жауап дайындау.
АПК (АПУ; alphabetical subject index to the classified cata­
logue) -  Қараңыз:  Жүйелік каталогтьщ алфавиттік-пэндік көр-
сеткіші.
АПТА  САЙЫНҒЫ   БАСЫЛЫМ   (еженедельное  изда­
ние; weekly edition) -  Қараңыз: Апталық.
АПТАЛЫҚ  (еженедельник;  weekly  journal)  -   аптасына 
бір per шығарылатын мерзімді библиографиялық басылым.
АРАЛАС  НҮСҚАТАҢБА  (комбинированный  индекс; 
combined index) -  бірнеше элементтерден тұратын жіктеу нұс- 
қатаңбаларының жалпы түсінігі.
АРАЛАС  НҮСҢАТ АДЬАЛАУ (сметанная индексация; 
mixed  notation)  — жіктеу  нұсқатаңбалары  әр  түрлі  байланыс- 
тагы  (математикалық,  пунктуациялық жэне т.б.) таңбалармен 
белгіленетін нұсқатаңбалау.
АРАЛАС ПӘНДПС АЙДАР (комбинированная  предмет­
ная  рубрика;  combined  subject  heading)  — бip  элементі  пэндік
АРНАИЫ  КІТАПХАНА  (специализированная  библио­
тека;  specialized  library)  —  пайдаланушылардың  белгілі  бір 
дәрежелеріне  қарай  қызмет  көрсетуге  арналған  арнайы  қоры
бар (патент, стандарт жэне т.б.) кітапхана.
АРНАЙЫ  МӘЛІМЕТТЕР  САЛАСЫ  (область  специ­
фических  сведений;  type  of publication  specific  details  area)  -  
құжаттардың  белгілі  бір  туріне  ғана  тэн  мәліметтері  бар 
библиографиялық сипаттама саласы.
АРНАУЛЫ  БИБЛИОГРАФИЯ  (специальная  библио­
графия;  special  bibliography) -   қогамдық  іс-ізжірибенің  түрлі 
салаларында  ақпараітық  қажеттілікті  саралап  қамтамасыз 
етелн,  библиографиялық  ақпарат  дереккөздерін  пайдалану- 
шыларга жеткізетін библиография.
АРНАУЛЫ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚҰРАЛ  (специ­
альное  библиографическое  пособие;  special  bibliographical 
manual)  -   нақгы  мақсатты  және  оқырман  багыты  бар  (ұсы-

ныстық,  ғылыми-көмекші,  кэсіптік-өндірістік  жэне  т.б.)  биб-
лиографиялық құрал. 
_ 
1
АРНАУЛЫ  КІТАПХАНА  (специальная  библиотека;
special  library) -  халық шаруашылығыньщ түрлі с ал ал ары  ма- 
мандарының  қоғамдық  ақпарат  қажетпліктерін  канагат-
тандыратын,  кәсіби  дәрежесін  арттыруға  сеггпгш  тигізетін
кітапхана. 
.  L
А P H АУЛЫ   ҚОР  (специализированный  фонд;  speciali­
zed  collections)  -   оқырман  бағыты,  құжатгар  түрі  жэне  т.б. 
белгілері  бойынша  іріктеліп  алынған  қүжатгарды  қамтитын
қор.
«АРЫ  ҚАРАЙ  НЕ  ОҚУ  КЕРЕК»  («что  читать  даль­
ше»;  «what  to  read  further»)  -   Қараңыз.  Библиографиялық 
бетбелгі (кітаптың бетін белгілейтін қағаз немесе бау).
АТАЛЫП  Ө ТІЛ ЕТІН   Ж ЭН Е  ECKE  АЛЫ НАТЬШ
КҮНДЕРДЩ   КҮ Н ТІЗБЕСІ  (календарь  знаменательных  и 
памятных  дат;  calendar  o f significant  and  memorable  dates)  — 
алдағы  кезеңге  (ай,  жыл,  бесжылга арналган)  аймакхағы  еске 
алынатын  оқиғаларға,  мерейтойларға  байланысты  өлкелік 
білімді  насихатгауға  бағытгалған  аныкгамалық-библиогра-
фиялық құрал. 
___
АТАУЛЫ  КӨМ ЕКШ І  КӨРСЕТЮ Ш   (именной  вспо­
могательный  указатель;  name  index)  — дэсгүрлі  жэне  элект- 
рондық технология  негізінде  дайындалған,  библиографиялық 
құралдың кегізгі бөлігіндегі жазбаларда ескерілген алфавитгік 
жүйедегі  көмекші  көрсеткіш.  Басылымның  тиісті  беттеріне
сілтеу жасалған санама тізімі.
АТЛАС  (атлас;  atlas)  -  жүйелі  түрде  жиналған  карталар
басылымы;  білімнің  белгілі  саласын  (анатомия,  биология 
жэне  т.б.)  мазмұндайтын  жүйелі  жинақталған  бейнелер
басылымы.
АТЫ ,  АТАУЫ  (название;  title)  -   қор  есебініц,  баспа 
өнімі  есебінің  бірлігі  —  түгас  бірлікті  құрайтын  жэне  бір 
немесе  бірнеше  томнан  тұратын  баспа  шыгармаларының
шартты аталуы. 
.  ,  %
 
. 
*
  .vvsn
А ТЫ -Ж Ө Н Ш Щ   БАС  Ә РШ   (иниииап;  initial)  -   кітап- 
тың,  тараудың  немесе  басылымның  басқа  да тармактарының 
бас жағында орналасатын ірі бас әріптер.

i
I
АУДАНДЫҚ  КІТАПХАНА  (районная  библиотека;  re­
gional  library)  -   аудан  кітапханалары  үшін  аймақтық  үйлес- 
тіру,  әдістемелік  орталық,  кігапханааралық  абонемент  орта- 
лығы  қызметін  атқаратын  әмбебап  көпшілік  кітапхана,  орта- 
лыкгганған кітапханалар жүйесінде -  орталық кітапхана.
а у
;  (АРМА  БАСЫ ЛЫ М  (переводное издание; translated 
books -  мэтіні бір тілден екінші тілге аударылған басылым.
АУДАРМА  СӨЗДЕК  (переводной  словарь;  translation 
vocabulary) -  бір жэне одан да көп тілдердің белгілі бір айыр- 
машылығы бойынша ірікгеліп алынған (жалпы қолданылатын 
сөздер, фразеологиялық бірліктер, терминдер жэне т.б.) тілдік 
бірлікгің салыстырма сөздігі.
АУДАРМАЛАР  КАРТОТЕКАСЫ  (картотека  перево­
дов;  card  file  of  translations)  -   басқа  тілдерден  накты  тілге 
аударылған құжаттардың библиографиялық картотекасы.
АУДАРМАЛАР  ҚОРЫ   (фонд  переводов;  collection  of
translations)  -   ғылыми  жэне  ғылыми-техникалық  эдебиеттер- 
дің жарияланбаған  аудармаларьшан  тұратын  кітапхана қоры-
ның бір бөлігі.
АУДИОВИЗУАЛДЫ  КІТАПХАНАЛЫҚ  -  БИБЛИО- 
ГР АФИЯЛЫҚ ҚЫЗМ ЕТ КОРСЕТУ (аудиовизуальное биб­
лиотечно-библиографическое  обслуживание;  audio-visual  lib­
rary-bibliographical  service)  -   жаңа  ақпараттық  технология- 
ларды  негізінде  аудиовизуалды  кұралдар  мен  құжаттарды 
пайдалану.
АУДИОВИЗУАЛДЫ  МАТЕРИАЛДАР  (аудиовизуаль­
ные  материалы;  audio-visual  materials)  -   дыбыстау,  бейнелеу 
немесе  бейнелеп  дыбыстау  ақпараты  бар  құжаттар.  Оган 
кинофотофоноқұжаттар  (кинофильмр,  молдір  тусірме,  диа­
позитив,  магшптік  фонофамма,  күйтабақ,  магнитгік  фильм, 
бейнежазба, толықжазба жэне т.б.) енеді.
АУДИОВИЗУАЛДЫ  МАТЕРИАЛДАР  ҚОРЫ   (фонд
аудиовизуальных  материалов;  collection  o f  audiovisual  mate­
rials)  -   арнаулы  техникалық  қүралдардың  көмегімен  тыңда- 
латын,  дыбыс  арқылы  сөйлетіп,  бейнелеу  түрінде  көрсеті- 
летін,  акпарат  материалдарынан  түратын  кітапхана  қорының 
бөлігі.
25

АУЫЗШ А 
БИ БЛ И О ГР А Ф И Я Л Ы Қ  
А Н Ы ҚТ АМА
(устная  библиографическая  справка;  oral  bibliographic  refe­
rence)  -   пайдаланушыға  ауызша  түрде  жеткізілген  библио- 
графиялық анықтама.
АУЫ ЗШ А  Ж УРНАЛ  (устный  журнал;  oral  journal,
spoken j oumal) -  мазмұны мен кұрылымы жаты нан баспа жур- 
налына ұксас эдебиетті ауызша насихаттау түрі.
АУЫ Л  Ш АРУАШ ЫЛ Ы Ғ Ы   Ю ТАПХАНАСЫ  (сельс­
кохозяйственная библиотека; agricultural  library) — ауыл шару- 
ашылык  ғалымдары  мен  мамандарына,  гылыми-зерттеу 
институтының 
қызметкерлеріне 
қызмет 
көрсететін 
мамандандырылған кітапхана.
АУЫЛДЬГҚ  КГГАНХАНА  (сельская  библиотека;  rural 
library)  —  ауылдық  жерде  орналасқан,  бір  ауылдың  немесе 
кітап  қоры  орталықтанған  кітапханалар  жүйесіне  кіретін 
бірнеше ауылдың тұрғын халқьгаа қызмет көрсететін әмбебап 
көпшілік кітапхана.
А Ш Ы Қ  ҚАРАУ  (открытый  просмотр;  open  viewing)  — 
ғылымның  бір  немесе  бірнеше  салаларын  қамтитын  құжат- 
тарды ашық қарап көру.
АІА (СПА;  reference aids) — Қараңыз:  Аныктамалык-іздеу
аппараты.
А ІЖ   (ИПС;  Information  retrieval  system)  —  Қараңыз: 
Ақпаратгық-іздеу жүйесі.
АГГ  (ИПЯ;  Information  retrieval  language)  —  Қараңыз: 
Ақпараттық-іздеу тілі.
АГГ  (ИРИ;  Selective  Dissemination  o f Information  (SDI)  -  
Қараңыз: Ақпаратты іріктеп тарату.
АГГ  ҢЫЗМЕТТ  (служба  ИРИ;  SDI-service)  — ақпаратты 
іріктеп таратуды жүргізетін қызмет.
Ә
Ә ДЕБИ   Ж И Ы Н Т Ы Қ
1 iterary
complex)  —  құрылымы  жағынан  саналуан,  оқырман  сұраны 
сына сай келетін кітагггардың жүйеленген жиынтыгы.
26

ӘДЕБИ  КЕШ  (литературный  вечер;  literary  soiree)  -  
эдеби  тақырыпқа  баян дам а,  эдсби  белім,  құжагтарды  көр- 
сетуді қамтитын көпшілік шара.
ӘДЕБИ  ОЙЫН  (литературная игра; literary game) -  пай- 
даланушылардын  ақпаратгық  мәдениетін  қалыптасгыратын, 
кітапканалық-библиографиялық,  эдеби  білімнің  артуына эсер 
ететія кітапханалық-библиографиялық кьпмет түрі.
ӘДЕБИ  СОТ  (литературный суд;  literary court) -кврігем 
эдебиетгіц үздік шыгармаларын театрланган койылым түрінлс 
талқылауды ұйымдастырған эдеби ойын түрі.
ӘДЕБИЕТ  (литература;  literature)  -  ғасырлық  немесе 
барлық  адамзаттык,  халықгар  эдебиетінін  баспа  жэне  жазба
жиынтығы;  өнер  түрі  сияқгы  көркем-әдебиет:  онер  шығарма-
лары; беріпген пэн.
ӘДЕБИЕТ  ЖОЛ  К0РСЕТКІПП  (путеводитель по ли­
тературе; literature guide) -  саналуан әдістемелік кеңестері  мен 
үсыныстары бар, жол корсеткіш тақырыбы  бойынша алгашқы 
кұжатгар  мен  библ иографиялық  акпарат  көздері  іурапы  мэ- 
ліметгерді біріктіретін библиографиял ы к кұрал.
ӘДЕБИЕТ  ЭКСПОЗИЦИЯСЫ  (экспозиция  литерату­
ры; exposition of literature) — кітапханалық эдебиеттер кормесі.
ЭДЕБИ Е Г Г ЕР  КОРМ ЕС I  (выставка  литературы;  exhi­
bition  o f literature)  -   эдебиеттерді  кернекі  насихатгаудын  не- 
гізгі  түрі;  баспа  шығармаларьтың  арнайы  іріктеліп  алынган 
және  жүйелснген,  оқырмандардьщ  көріп,  танысуы  ушін 
ұсы нылатын эдебиеттер жиынтығы.
ӘДЕБИЕТТЕРГЕ  АЛДЫН-АЛА  ТАПСЫРЫС  БЕРУ 
(предварительный  заказ  литературы;  preliminary  order  of  lite­
rature) -  басуга  дайыңдалып  жатқан басылымдарға  алдын-ала 
тапсырыс  беру  -   кітап  корын  толықгырудьщ  бір  түрі.  Әде- 
биеттерге  алдын-ала  тапсырыс  беру,  басылымдарды  шығару- 
дың  қысқаша  мазмұндалган  такырыптык  жоспары  мен  кітап 
саудасы  бюлетені  негізінде  жүргізіледі;  кітап саудасы торабы 
арқылы орталыктанған түрде жүзеге асырылады.
ӘДЕБИЕТТЕРДІ  АКТІЛЕУ  (активирование  литерату­
ры; literature activation) -  кітапхана қорына акпаратгык ресурс- 
тарды  қабылдау  немесе  кор  есебінен  шыгаруга  байланысты

жүзеге  асырылатын  кіталханалық дәстүрлі  және  электрондық 
библиограф иялық бағыттағы акт
Ә Д ЕБИ ЕТТЕРД І  К Ө Р Н Е К І  НАСИХАТТАУ
ная пропаганда литературы; evident popularization o f  literature)
— оқырмандардың эсерлене түсінуі үшін сан тұрлі құралдарды 
пайдалана  отырып,  әдебиетгерді  насихатгау  түрі.  Көрнекі 
насихаттау екі бағытга жүргізіледі:  баспа шыгармаларын тіке- 
лей  көрсету;  бейнелеу  өнері  құралдары  арқылы  кітаптардың 
мұқабаларьга,  көркем  бейнелерді,  кітапхана  плакатын,  жарық 
газеттерін көрсеіу.
1 ЕБИ ЕТТЕР Д Щ   Е С Ю РУ І (устаревание литературы
literature  obsolescence)  -   уақыт  өте  ақпаратты  пайдалану 
қажеттігінің кемуі, болмауы.
Ә ДЕБИ ЕТТІ  АУЫ ЗШ А  НАСИХАТТАУ (устная  про­
паганда  литературы;  oral  literature  propagation)  — жанды  сөз 
көмегімен  әдебиеттерді  насихаттау.  Негізгі  түрлері  — шығар- 
маның сипаты мен мазмүны туралы (әдебиет шолуы) ақпарат, 
оқьфмандарды  мэтінмен  таныстыру  (дауыстап  оқу);  кітагпы 
талқылаудың  алуан  түрлері:  оқырман  конференциясы,  тақы- 
рыптық кеш, ауызша журнал, диспут.
Ә ДЕБИ ЕТТІ  БАСПА  ТҮ РШ ДЕ  НАСИХАТТАУ
чатная пропаганда литературы;  prmtmg promotion or literature)
—  мерзімді  баспасөз  және  баспасөз  хабарларыньщ  басқа  да
құралдары (кітап салмасы, жол  көрсеткіш, плакатгар)  арқьшы 
эдебиеттерді насихаттайтын кітапхананың 
көішіілік
 жұмысы.
Ә ДЕБИ ЕТТІ  ҚАБЫ ЛДАУ (восприятие литературы; pe­
rception o f the  literature) — оқырманның оқу үдерісінде  қабыл- 
дауга бағытталғак аса күрделі психикалық қызметі.
Е БИ Е Т Т І  НАСИХАТТАУ  (пропаганда литературы; 
literature propagation) -  оқырмандарды тэрбиелеу, олардың мә- 
дени жэне кэсіби деңгейін арттыру, санасы мен мінез-қүлқына 
эсер  ету,  окуға  басшылық  жасау  мақсатында  баспа  шығар- 
маларының багасын арттыру.
ӘДЕП  (этика;  ethics)  -   пайдаланушыга  құжаттар,  дерек- 
тер  мен  багдарламалар  қүралдарьш  рүқсатсыз  пайдалануға, 
көшіруге,  таратуга тиым  сапуды  қамтамасыз  ететін  информа- 
тикадагы өлшемдер, тэртіп.
28

ӘДІСКЕР  (методист,  specialist  in  methodology)  -   эдісте- 
мелік  басшылық  пен  комек  кврсегггін,  гылыми-эдкггемелік 
жумысты атқаратын кітапхана қьгшеткері.
ӘДІСТЕМ ЕЛЖ   БАСШЫЛ ЫҚ  (методическое  руко­
водство;  methodological  management) -   кіталхаиалмк енбапгін 
ең  гиімді  әдістерін,  тәсілдері  мсн  түрлерін  еқдіру  арқыяы 
кітап-ханалар  жұмысыиа  баспіылық  ыкиалын  артгыру  макса- 
тындагы ғылыми-әдістемел ік ортал ыктармен баскарг  оргпнда- 
рынын  кьпметі.  Әдістемелік  басшштмқ  жасау  эдісіемелік 
ұсыныстарды  енгізумен  катар  шешімдердщ орындалу  міндет- 
тілІгін бақылауды көздейді.
ӘДІСТЕІУТЕЛІК  КЕҢЕ С  (методическая  консультация;
methodological  consultation)  -  кітапчана  ісінін  қайсыбір  мхе- 
лесі  бойынша  кітапханашыға  эдістемелік  көмек  керсету  түрі. 
Көмек  корсету жеке-даря  немесе топтық  ауызша  нсмссе  жеке 
немесе  косіби  басылымдарда  жариялаиган  жаэбаша  гүрде 
болады.
ӘДІСТЕМЕЛПС  КӨМЕК  (методическая  помощь;  met­
hodological  help)  -   кітапханапық  еңбектің  ен  тиімді  әдістері 
мен  тэсілдерін  және  турлерін  енгһіп  пайдалануга  кгтяпхяна- 
шыларға  көмек  керсететін  гылыми-әдістемелік  орталықтың 
қызметі.  Әдістемелік  нусқаулау,  эдістемелік  кеңес,  іс  жүзін- 
дегі әрекет және т.б. эдістемелік кеңестің түрлері.
ӘДІС ТҒМ ЕЛІК  ҚҮРАЛ  (методическое  пособие;  met­
hodological  manual) -   кітапхаиа  ісінін  жалпы  мәселелері  бой­
ынша кэсіби біпімді кеңейтуге арналған әдістемелік басылмм.
ӘДІСТЕМЕЛІК  ҚҮРАЛДАРДЫ  ДАЙЫНДАУ  (мето­
дическая разработка:  methodological manual) -  көпшілік шара- 
ларды  жүргізуге кемек беретін,  эдістемелік  кенсс  пен ұсыныс 
әдебиеттерін  ұштастыратын  нактылы  материагщары  бар 
эдістемелік басылым.
ӘДІСТЕМЕЛПС  НҮСҚАУ  (методический  инструктаж: 
methodological  instructing)  -   әр  кітапхананын  ерекшеліктерін 
ескере  отырып,  айқындайтмн  эдістемелік  көмек  түрі:  кітап- 
ханашылардын  сұрауы  бойынша  акыл-кеңес  беру;  жоспар- 
іарға.  ссептерге  және  т.б.  ескертпелер  мен  пікірлер;  түрлі 
мақсаттармен  әдістемелік  орталыкка  кітапхана  кызмсткерле-

рін  шақырып 
отару 
жолымен  жүзеге  асырьшады  (жұмыс
---------- ьш қар ау, ж ұм ы с есептерш  ты ңдау ж эне т.б.).
[ІСТЕМ ЕЛІК  СЕМ ИНАР  (методическии  семинар,
methodological  seminar)  -   кэсіби  мэселелерді  т^кьш ау  және 
тэжірибе алмасү мақсатында өткізшетш тоітгық сабақтар.
ӘШСТЕМЕЛПС  ¥ СЫ НЫ СТАР  (методические  реко­
мендации;  methodological  recommendation)  -   кпапхана  шшщ
өзекті  мәселелерін шешу  үшін жұмыстың тиімді  әдістеріме 
түрлерін өндіруге жол ашатын ұсыныстар мен нұсқаулары бар
басылым
ІСТЕМЕЛПС  Ш ЕШ ІМ ДЕР  КАРТОТЕКАСЫ  (кар- 
„«^гппірргиү  решений:  card  file  o f  methodolodical
тотека  методических 
solutions) -  қызмет  бабында  пайдаланылатын  көмекші  карто­
тека  (күрделі  жағдайлар  бойынша  қабылданған  тешімдер 
жинақгалады).  Әдістемелік  шешімдердщ  эртүрлі  картоте- 
касын  жүргізуде  библиографиялық  сипаттама  құрасш ру
жүйелеу, пәндеу жұмыстарының 
ү д ер істер іж ^ п зіл ед і.
ӘДІСТЕМ ЕЛІК-БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ 
М АТЕРИ
АЛДАР  (методико-библиографические  материалы 
logical-bibliographical materials) -  кітапханалық-библиография-
лық  қызметгің  нормалары,  әдістемелік  және  библиогра- 
фиялык  сипаттағы  материалдар  жиынтыгы  мен  оны  жетшді-
рүге арналған кеңестер кешені, ұсыныстар.__
ӘЛЕУМ ЕТТІК  БИБЛИОМ АРКЕТИНГ  (социальный
библиомаркетинг;  social bibliomarketing) -  әр түрлі элеуметгік 
топтарды қорғау мен қолдауға бағытгалған әлеуметпк жауап- 
ты  ұйымдардың  (кітапхана,  мұражай,  мэдени  орталыктар
жэне т.б.) библиографиялық қызметтерімен алмасуы.
ӘМ БЕБАП  БИБЛИОГРАФ ИЯ (универсальная библио­
графия
библиографиялаудың
қалыптасқан (типологиялық.
библиография
және т.б.)  белгілеріне негпделетік
ӘМ БЕБАП  БИБЛИОГРАФ ИЯЛ Ы Қ   Қ ¥РА Л  (универ­
сальное  библиографическое  пособие;  universal  bibliographic 
tool) — білімнің барлық сапалары  бойынша  құжаттар  (типоло-
аимакті
рафияланатын құрал
30

ӘМБЕБАП  KITАПХАНА  (универсальная  библиотека;
universal  library)  -   қоры  білімнің  барлық  салалары  бойынша 
қалыіггасқан,  пайдаланушылардьгң  жалпы  білім  деңгейі  мен 
кәсіби  дәрежелерін  көтеруге  ықпал  ететін  және  ақпаратгық 
қажеттіліктерін қанағаттандыратъш кітапхана.
ӘМБЕБАП  ҚОР  (универсальный  фонд;  universal  sto­
rage, universal collection) -  білімнің барлық салалары бойынша 
құжаттардың  саналуан  түрлерінен  қалыптасқан  кітапхана 
қоры.
ЭМБЕБАП  ОНДЫҚ  Ж ІКТЕУ  (ӘОЖ)  (универсальная 
десятичная  классификация  (УДК);  Universal  classification, 
general  classification)  -   Брюссельдегі  халықаралық  библио­
графия  институтында Бельгия  галымдары П.Отле (1863-1944) 
мен  А.Лафонтен  (1854-1943)  басшылыгымен  1895-1905  жыл-
дары  жасалган  «Ондық  жіктеу»  негізіндегі  кітапханалық 
библиог рафиялық жіктеудің багынышты қиыстыру жүйесі.
ӘОЖ  (УДК; Universal classification,  general classification)
— Қараңыз: Әмбебап ондық жіктеу.
ӘОЖ  Б Е Л П Л Е РІ (знаки  в УДК;  signs in Universal clas­
sification)  -   қосымша  синтаксикалық,  танымдық,  бөлгіштік 
жэне басқа да белгілер мен нышандар: теңеу белгісі, дөңгелек 
жақшалар,  дөңгелек,  тырнақшалар,  нүкте  жэне  т.б.  қосатын 
ӘОЖ белгілеу жүйесі.
ӘОЖ  КЛАСЫН  ҚОЛДАНУ  САЛАСЫ  (область при­
менения  класса УДК;  scope  of Universal  classification) -  ӘОЖ
класын  колдану  және  оның  көршілес  салалармен  шектесуі. 
мазмұны туралы эдістемелік нұсқаулар.
ӘОЖ  ҚЫ СҚАРТЫ ЛҒAH  КЕСТЕСІ  (сокращенные 
таблицы  УДК;  abridged  UDC) -  ӘОЖ  кестесінің толық басы-
лымының  10-12 пайызын құрайтын қысқартылган нұсқасы.
ӘОЖ  Н ¥  СҚАТАҢБ А Л АРБШ  ҚИСЫНДАСТЫРУ
(комбинация  индексов  УДК;  combination  of indexes of Univer­
sal  classification)  —  қркаттың  мазмүнын  құрайтын  анықта- 
ғыштар  мсн синтаксистік белгілер қолдану арқылы жекелеген 
түсініктердін  нұсқатаңбадан  қисындастырылған  нұсқатаңба
құру іс-эрекеті.
ӘОЖ  СИНТАКСИСТІК  ТАҢБАЛАР  (синтаксические 
знаки  УДК;  syntax  signs  of Universal  classification)  -   түсінік-
31

темелердін  арасындагы  байланысгарды  көрсету  максатывда 
ӘОЖ нұсқатанбаларын кдеасгыру үшін колданатын танбалар
тобы.

жүктеу/скачать 17,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: