ялмастыо-малы магнитгі иілгіш табақша

щ
ласуы  мен дамуын көрсететін  материалдардан тұратын  кітап- 
хана  қорының  бір  бөлігі  (қолжазба  жэне  баспадан  шыққан 
карталар, атластар, жоспарлар, глобустар, рельеф карталар).
КАРТОГРАФИЯЛЫҚ  ШЫҒАРМА  (картографическое 
произведение;  cartographic  work) — басты  бөлігі  картография- 
лык  суретпен  белгіленген  карталар,  топографиялық  жоспар­
лар,  атластар,  глобустар,  рельеф  карталары  жэне  т.б.  баспа
шыгармалары.  I 
* 
-  .
КАРТОТЕКА (картотека; card file) -  дәстүрлі жэне элек-
трондық  библиографияда  -   белгілі  бір  ретпен  ұйымдасты- 
рылган  каталогтык  карточкалардьщ  немесе  олардьщ  улгі- 
лерінің  -   ақпарат  тасымалдагыштардың  жиьштығы.  Син.:
Библиографиялык картотека.
КАРТОЧКАЛЫ   БАСЫ ЛЫ М   (карточное издание; card
publication)  -   белгіленген  пішінді  карточкалардың  немесе
тесім карталар дың жиынтыгынан түратын басылым.
КАРТОЧКАЛЫ  КАТАЛОГ  (карточный  каталог;  card 
catalogue) — нұсқалы  карточкалар  мен  каталогтык бөлгіштер-
ден жинакталган кітапханалық каталог.
КАТАЛОГ  (каталог;  catalogue)  -   қызметгік,  логикалық
немесе  басқа  белгілері  бойынша  пайдаланушы  біріктірген 
және  бір  табақшага  орналастырьшған  файлдар  тобы;  зат- 
тардың  жүйелі  тізбегі  көрсетілген  өндірістік-мөлшерлеу, 
анықтамалық жэне/немесе жарнамалық басьшым.
КАТАЛОГ  Ж ӘШ ІГІ  (каталожный  ящик;  tray,  filing 
case)  -   каталогтык  карточкаларды  орналастыруга  арналган
Ш
агаштан, темірден, пластмассадан жасалган жэшік.
КАТАЛОГ 
КАРТОЧКАЛАРЫН 
ОРНАЛАСТЫРУ
(расстановка  каталожных  карточек;  card  filing,  arrangement  of 
cataloguing cards) -  кітапхана каталогында іздеу талабына сәй- 
кес  каталог  карточкапарын  қагида  жэне  ережелер  бойынша
реттеліп орналасуы.
КАТАЛОГ  ПАСПОРТЫ  (паспорт  каталога;  catalogue
passport) -  накты дәстүрлі жэне элекгрондық каталогты,  атау- 
ын,  ұйымдастырылу  күнін,  библиографиялык  жазбаларды 
топтастыру  тәсілдері,  оқырмандық  багыты,  қорды  ашуы, 
каталогты  ұйымдастыру  жөніндегі  эдістемелік  материалдары
100

жэне  т.б.  туралы  тіркелген  негізгі  мәліметгері  бар  бірыңғай
бланктегі 
қызметтік каталог.
КАТАЛОГ ТУРАЛЫ  ЕРЕЖЕ  (положение о каталогах;
terms  of  catalogue) -   каталогтың  бағыты  мен  қызметін  анык-
тайтын, оның каталогтар мен карготекалар жүйесіндегі орньі,
кітапхана  қорын  ашу  ерекшелігі,  кркаттардың  жеке  түрлері,
көмекші  қүралдардың  құрылымы,  ұйымдастырудын  негізгі
бағытгары,  каталогты  жүргізу  мен  түзету,  оны  оқырман- 
дардың пайдалану ережесін  белгілейтін нормативтік құжат. 
КАТАЛОГ  ШКАФЫ  (каталожный  шкаф;  card  catalogue
case) -  каталогтық карточкалар сақтауға арналған каталог жэ- 
шіктерін  орналастыратын  ұялардан  тұратын  арнайы  шкаф. 
Мөлшерлері мен модельдері эртүрлі.  Олар каштан, темірден,
пластмассадан дайындал ады. 
__
КАТАЛ ОГТАН  КАРТОЧКАНЫ  ІПЫҒ АРУ, АЛУ 
(изъятие  карточек  из  каталога;  catalogue  card  withdrawal)  -  
кітапхана  қоры  есебінен  шыгарылған  күжатгың  карточкасьш
каталогтак шығару, альш тастау.
КАТАЛОГТАР  ҚАТАРЫ (ряд каталога; catalogue range)
-   каталоггар  жүйесінің  элементі  ретінде  жэне  картотека- 
лардың  элемент  өзгергіштік  білгілерімен  -   жүйелік  (жіктеу 
жуйесінің  бөлгіштері),  хронологиялық  (мерзімдік  кезең) 
алфавитгік жеке каталогтың құраушы бөлімі.
КАТАЛОГТАР  МЕН  КАРТОТЕКАЛАР  ЖҮИЕСІ 
(система  каталогов  и  картотек;  system  of catalogues  and  card 
files) 
8 
жоспарлы  ұйымдаскан,  озара  байланысты,  бірін-бірі 
толыктыратын каталогтар мен картотекалар жиынтыгы больш
келегін кітапхананьщ аныктамалық-библиофафиялық аппара-
тының бөлігі.
КАТАЛОГТАРДЫ  НАСИХАТТАУ  (пропаганда  ката­
логов;  promotion  of catalogues) -  каталогтарды  көпшілікке та- 
ныту  жэне  каталог  жүйесі  туралы  оқырмандарды  хабардар 
ету.  Атқаратын  кызметін,  мақсатын,  құрылыс  принциптерін 
түсіндірумен  катар  пайдалану  дағдысын  қалыптастырудагы
кітапхана жүргізетін шаралардың жиынтығы.
КАТАЛОГТАУ  (каталогизация;  cataloguing)  -   библио-
графиялык  жазбаларды  қалыптастыру,  оларды  кздрылымдау, 
автоматтық-акпараттық 
жүйеге  енгізу,  каталогпен  жұмыс:
101

жүргізу,  редакдиялау,  жүиені  басқару  жұмыстарьш  қосатын 
кітапханалық  дәстүрлі  немесе  электрондык  каталогты  Құру 
жэне  іске  қосу  үдерістерінің жиынтығы,  орталыктанган  ката-
логтау түрі. 
• ; -
КАТАЛОГТАУ  ӘДІСТЕМЕСІ  (методика  каталогиза­
ции; methods of cataloguing) —
электрондык және дэстүрлі ката- 
логтау  үдерістерін  реггейтін  тэсілдердің  және  ережелердің,
қағидалардың жиынтыгы. 
>
КАТАЛОГТАУ  НЫСАНЫ  (объект  каталогизации; 
object of cataloguing) -  өңдеу үіпін каталогизаторға келіп түсе- 
тін  жеке  қүжат,  оның  қүрамды  бөлігі  немесе  қүжатгар
жиынтығы. 
_  I   -
КАТАЛОГТАУДЬЩ  ӘДІСТЕМЕЛІК  АППАРАТЫ
(методический  аппарат  каталогизации;  methodological  cata­
loguing  device) -   каталогтау  әдістерінің  біркелкілігін,  үдеріс- 
тердің  орындалу  сапасын  қамтамасыз  ететін  құралдардың, 
картотекалардың жэне нұсқаулардың жиынтыгы.
КАТАЛОГТАУШЫ  (каталогизатор;  cataloger)  -   кітап-
хана  каталогтарын  үйымдастыратын  (библиографиялык  си-
патгама жазу,  жіктеу,  пәндеу,  жүргізу  жэне  редакциялау  (са-
ралау)  жұмыстарын  жүзеге  асыратын)  кітапханалық-библио- 
графиялық мекеме қызметкері.
КАТАЛОГТЫ  БЕЗЕНДЕРУ (оформление  каталога;  de­
sign  of  catalogue)  -   кітапхана  каталогын  үйымдастыру  мен 
жүргізуге жататын (каталог жәшіктеріндегі  нөмірлік белгілер, 
тікелей  каталог  шкафтарындагы  орналасқан  ақпаратгардьщ 
безендірілуі,  кітапхана  каталогын  ұйымдастыруга  қатысты 
каталог  айырғьпптарының  ішкі  безендірілуі  жэне  т.б.)
үдерістер жиынтыгы.
КАТАЛОГТЫ  ЖҮРГІЗУ  (ведение  каталога;  catalogue
maintenance)  -   кітапхана  каталогының  қызмет  істеуін  қамта- 
масыз  ету  үдерістерінің  жиьштыгы.  Бұган  жататындар:  ката- 
логтық карточкаларды орналастыру, түзетулер  енгізу,  карточ- 
каларды алмастыру және қалпына келтіру және т.б.  оның ішкі
жэне сыртқы безендіру үдерістері.
КАТАЛОГТЫ  КОНВЕРСИЯЛАУ (конверсия каталога;
catalogue conversion) -  электрондык библиографияның кешен- 
ді үдерісі. Дәстүрлі карточкалық каталогты түрден басқа түрге
102

(микротасымалдағышқа,  ықшамтабақшаға  немесе  кітап басы- 
лымына) аудару. 
___
КАТАЛОГТЫҚ  БӨЛГІШ   (каталожный  разделитель; 
catalogue guide card) -  жэшіктегі каталог карточкаларынан сэл 
биіктеу  қатгы  материал дан  жасалған  карточка.  Бөлгіпггерде 
біркатар  библиографиялык  жазба  белгілерінің  мэліметгері
көрсетіпеді.
КАТАЛОГТЫК  КАРТОЧКА  (каталожная  карточка; 
catalogue  card)  -библиографиялык  ақпарат  тасымалдағыш- 
тарда -  дәстүрлі  карточкалы каталогтагы жэне картотекадағы
ақпарат тасымалдағыш. 
__
КАТАЛОГТЫҚ  НҮСҚАТАҢБА  (каталожный индекс;
catalogue  index)  -   карточка  орналасатын  каталогтың  бөлігін
көрсететін  жүйелі  каталогтың  карточкасьшдағы  жіктеу
нүсқатаңбасы.
КАТАЛОГТЬЩ  КОРСЕТКІШ І  (указатель к каталогу; 
auxiliary  index to  catalogue)  -   каталогтар  мен  карготекаларда 
ақпаратты  іздеуге  арналған  белгілі  бір  ереже  бойынша  кел-
тірілген мэлімеггердің жиынтығы, көмекші аппарат.
КАТЕГОРИЯ  (категория;  category)  -   аналитикалық-
жинақтық  жікгеуде  мазмүны  жағынан  бірікгіршген  ұйым- 
дардың  бағыньппты  катары.  Өзінін  жалпылама  ұғымы  жағы- 
нан  категория  бірнеше  дэрежелі:  барлық  ғьшымдарда  немесе 
барлығына  дерлік  пайдаланылатын  жалпы  түр,  көптеген 
ғьшымдар  тобына  ерекше  немесе  ішінара  түр  бір  ғана 
ғылымда немесе  бірнеше  ғылымда пайдаланылатын  жеке түр 
болып  келеді.  Білім  саласының  өз  ерекшелігіне  сай  катего-
рияның неше түрлі жүйесі жасалады.
КАТЕГОРИЯЛЫҚ  ТАЛДАУ  (категориальный анализ; 
categorial  analysis)  -   жіктеу  ұғымдарын  жеке  категорияларға 
бөлу  аркьшы  ғылыми  тұргыдан  зерггеу  эдісі  («нысандар», 
«материалдар»,  «үдерістер»  жэне  т.б.).  Барлык  категориялық 
талдау  үдерісінде  белгілі  бір  ғылым  талдап  жасайтын  және 
күжаттарда көрсететін терминдер жинағы  категориялық кесте 
түрінде беріледі. Жіктеудің бүпайша құрылуы -  баспа шыгар- 
маларынын  мазмұны  мен  баскд  да  жіктеу  белгшерінщ  тү-рлі 
аспектіден  көрсетілуіне  мүмкіндік  береді.  Категориялык тал­
дау  кітапханалык-библиографиялық  жіктеу  (КБЖ),  әмбебап
103

жүргізу,  редакциялау,  жүйені  басқару  жұмыстарын  қосатын 
кітапханалық  дәстүрлі  немесе  элекгрондық  каталогты  құру 
жэне  іске  қосу  үдерістерінің жиынтығы,  орталыктанған  ката-
логгаутүрі.
КАТАЛОГТАУ  ӘДІСТЕМЕСІ  (методика  каталогиза­
ции; methods of cataloguing) —электрондық жэне дәстүрлі ката- 
логтау  үдерістерін  ретгейтін  тәсілдердің  және  ережелердің, 
қағидалардың жиынтығы.
КАТАЛОГТАУ  НЫСАНЫ  (объект  каталогизации; 
object of cataloguing) -  өңдеу ү тін  каталогизаторға келіп түсе- 
тін  жеке  қүжат,  оның  қүрамды  бөлігі  немесе  қүжатгар
жиынтығы. 
___
КАТАЛОГТАУДЫҢ  ӘДІСТЕМЕЛПС  АППАРАТЫ
(методический  аппарат  каталогизации;  methodological  cata­
loguing  device)  -   каталогтау  эдістерінің  біркелкілігін,  үдеріс- 
тердің  орындалу  сапасын  қамтамасыз  ететін  құралдардың, 
картотекалардың және нүсқаулардың жиынтьпы.
КАТАЛОГТАУШЫ  (каталогизатор;  cataloger)  -   кітап-
хана  каталогтарын  үйымдастыратын  (библиографиялык  си-
паттама жазу,  жіктеу,  пэндеу,  жүргізу  жэне  редакциялау  (са-
ралау)  жүмыстарын  жүзеге  асыратын)  кітапханалық-библио-
графиялык мекеме қызметкері.
КАТАЛОГТЫ  БЕЗЕНДІРУ (оформление  каталога;  de­
sign  of  catalogue)  -   кітапхана  каталогын  үйымдастыру  мен 
жүргізуге жататын (каталог жәшіктеріндегі  нөмірлік белгілер, 
тікелей  каталог  шкафтарындагы  орналасқан  ақпараттардың 
безендірілуі,  кітапхана  каталогын  үйымдастыруга  қатысты 
каталог  айырғыштарының  ішкі  безендірілуі  жэне  т.б.) 
үдерістер жиынтыгы.
КАТАЛОГТЫ  ЖҮРГІЗУ  (ведение  каталога;  catalogue
maintenance)  -   кітапхана  каталогының  қызмет  істеуін  қамта- 
масыз  ету  үдерістерінің  жиьпггығы.  Бүган  жататындар:  ката- 
логтық карточкаларды орналастыру, түзетулер енгізу,  карточ- 
каларды алмастыру жэне қалпына келтіру және т.б.  оны ң ішкі
жэне сыртқы безендіру үдерістері.
КАТАЛОГТЫ  КОНВЕРСИЯЛАУ (конверсия каталога; 
catalogue conversion) -  электрондық библиографияның кешен- 
ді үдерісі. Дәстүрлі карточкалық каталогты түрден басқа түрге
102

(микротасымалдағышқа,  ықшамтабақшаға немесе  кітап басы- 
лымына) аудару.
КАТАЛОГТЫҚ  БӨ ЛП Ш   (каталожный  разделитель; 
catalogue guide card) -  жәшіктегі каталог карточкаларынан сэл 
биіктеу  қатгы  материал дан  жасалған  карточка.  Бөлгіпггерде 
бірқатар  библиографиялык  жазба  белгілерінің  мэлімепері
көрсетіледі.
КАТАЛОГТЫҚ  КАРТОЧКА  (каталожная  карточка;
catalogue  card)  -библиографиялык  ақпарат  тасымалдағыш- 
тарда -  дәстүрлі  карточкалы каталогтағы жэне картотекадағы
ақпарат тасымадцағыш.
КАТАЛОГТЫҚ  НҮСҚАТАҢБА  (каталожный индекс;
catalogue  index)  -   карточка  орналасатын  каталопың  бөлігін 
көрсететін  жүйелі  каталогтың  карточкасындағы  жіктеу
нұсқатаңбасы.
КАТАЛОГТЫҢ  КӨРСЕТКПШ  (указатель к каталогу
■
catalogue)  -  каталогтар  мен  картотекаларда 
ақпаратты  іздеуге  арналган  белгілі  бір  ереже  бойынша  кел- 
тірілген мэліметтердің жиынтыгы, көмекші аппарат.
КАТЕГОРИЯ  (категория;  category)  -   аналитикалық- 
жинақшк 
жікгеуде  мазмұны  жагынан  бірпспршген  ұйым-
дардьщ  бағынышты  қатары.  Өзінің  жалпылама  ұғымы  жагы­
нан  категория  бірнеше  дәрежелі:  барлық  гылымдарда немесе
барлыгына  дерлік  пайдаланылатын  жалпы  түр;  көптеген
гылымдар  тобына  ерекше  немесе  ішічара  түр  бір  гана 
гылымда немесе  бірнеше ғылымда пайдаланылатын  жеке тур 
болып  келеді.  Білім  саласьшың  өз  ерекшелігіне  сай  катего-
рияның неше түрлі жүйесі жасалады.
КАТЕГОРИЯЛЫҚ  ТАЛДАУ  (категориальный анализ; 
categorial  analysis)  -   жіктеу  үгымдарын  жеке  категорияларга 
белу  аркьшы  гылыми  тұрғыдан  зерттеу  әдісі  («нысандар», 
«материалдар»,  «үдерістер»  жэне  т.б.).  Барлык  категориялык 
талдау  үдерісіңде  белгілі  бір  ғылым  талдап  жасайтын  және 
күжаттарда көрсететін терминдер жинагы  категориялык кесте 
түрінде беріледі. Жіктеудің бүлайша қүрылуы -  баспа шығар- 
маларының  мазмүны  мен  баскд  да  жіктеу  белгілерінщ  түрлі 
аспсктіден  көрсетілуіне  мүмкіндік  береді.  Категориялык тал­
дау  кітапханалық-библиографиялык  жіктеу  (КБЖ),  әмбебап
103

ондық жүйелік кестесінің оңтаиландыру үдерісінде және  иән* 
дік каталогтарды  редакциялау үдерісін жетшдіру үшін  қолда
нылады. 
______
КӘСІБИ-ӨНДЕРІСТІК  БИБЛИОГРАФИЯ  (профес
с ионально-произ в одсхвенн ая  библиография
productional  bibliography) -  тәжірибелік қызметгің түрлі сала-
лары  мамандарының  кәсіби  ақпараттық  қажеттілисгерін  қам 
тамасыз ететін арнаулы библиография:  халық  шаруашылығы
мәдениет, басқару жэие т.б.
КӘСШ И-ӨНДІРІСТІК  БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  Қ ¥
РАЛ  (профессионально-производственное  библиографичес
кое пособие; professional and production bibliographical manual)
— тәжірибелік  қызметтің түрлі  салалары:  халық  шаруашылы- 
ғы,  мэдениет,  басқару  жэне  т.б.  мамандарына  арналған
арнайы библиографиялык құрал.
КӘСШОДАҚ  КГГАПХАНАСЫ (профсоюзная библио­
тека;  trade-union  library) — белгілі  аймакха кітапхана жүиесін 
дамыту  жоспарына  сәйкес  фабрика-зауыт  немесе  жергілікті 
кэсіподақ  комитеті  өз  бюджетінің  қаржысымен  ашатын  көп-
шілік әмбебап кітапхана.
КӘСПГГПС  АҚПАРАТ (коммерческая информация; com­
mercial  information)  — ақпарат  нарыгында  алып-сату  нысаны,
шарггарымен
тылатын акпарат.
КБЖ   (ББК;  Library
Қара
ңыз: Кітапханалық-библиографиялық жіктеу.
КБЖ   БЕЛГШ ЕРІ (знаки  в  ББК;  signs  in  Library  Biblio­
graphical  Classification) -  КБЖ индекстеу базасында пайдала- 
нылатын,  ӘОЖ тэжірибесіне толыгымен сэйкес келетін,  бірақ
кейбір  қосымша  теңеулер,  дөңгелек  жақшалар,  тырнақша.
г . к н л / к т е л і   VT1D. 
кисык  сызық
қоснүкге,  нүкте
пайдаланылатын
КЕЛІМ   САНЫ
кітапхана
пайдалану  қарқынын  сипаттайтын  көрсеткіш.  Келім  саны
санымен
КЕЛІСІМ ДІ  ТОЛЫҚТЫРУ (согласованное комплекто­
вание;  co-ordinated  acquisition)  — Қараныз:  Қорды  үйлестіріп
толықтыру.
104

КЕҢ  АШЫЛҒАН  БАСҚЫ  БЕТ  (распашной титуль­
ный  лист;  opened  title  page)  -   мәтіні  жэне/немесе  бейнелеу 
элемештері басқы бетінің сол жағында басталып, қайталанбай
I 
он жақ бетке көшетін парағы.
КЕҢ  ТҮРДЕП  ПӘНДПС  АЙДАРЛАР  КЕШЕНІ  (ши-
I 
рокий комплекс  предметных рубрик;  wide complex of subject 
headings) -  пәндік каталогтың турлі орындарында орналасқан 
1  көрсеткіш сөздігі жэне сілтемелік-анықгамалық аппарат көме- 
і 
гімен  біріктірілген  тақырыптық  жағьшан  өзара  байланысты
! 
пэндер туралы пэндік айдарлардьщ кешені. 
____
КЕҢЕЙТІЛГЕН  БИБЛИОГР АФИЯЛЫҚ  СИПАТ- 
ТАМА  (расширенное  библиографическое  описание;  enlarged 
bibliographical description) -  барлық міндетгі бір немесе бірне- 
ше  факультативті  элементгерді  (web-сайт)  қатар  қамтитын 
библиографиялык  сипатгама.  Иитернетге  теңестірілген/сәй- 
кестендірілген  ресурстардьщ  көрсеткіші  ретінде  қолжетім- 
ділік  пен  пайдалану  үшін  www-да  сақталатьш  белгіленгеи
орны.
КЕҢЕЙТІЛГЕН  ЖАДЫ  (расширенная  память;  expan­
ded memory) -  ДК арнайы бағдарламасы жоғарғы жадысьгаың 
бір  блогы  арқылы  қолжеткізетін  1  ден  32  КБайтқа  дейінгі
жады аумағы.
t  
КЕҢЕЙТІЛГЕН  ҚЫСҚАБАЯН  (расширенный  рефе­
рат;  extended  abstracts)  -   суретгі  (иллюстративті)  элементері, 
түсіндірме  мэліметтері,  екінші  кезектегі  деректері  алыньш
\ 
тасталған түпдерек мэпні көрсетілген қысқабаян.
I 
КЕҢЕСТІК  ҚЫЗМЕТ  КӨРСЕТУ  (консультационное
I 
обслуживание,  consulting  service) -  библиографиялык қызмет
түрі,  кітапханалық-библиографиялық  қызмет  көрсету;  элект-
рондык библиография  саласында оку-кеңес  қызметін  көрсету 
мақсатымен пайдаланушыларға кеңес беру. 
^
КЕТТЕР  БЕЛ П С І  (кеттеровский  знак;  cetter’s  sign)  —
Қараңыз: Авторлык  белгі.
ілгпіУНЛГі 
БИБЛИОГРАФИЯ  (комплексная  библио­
графия;  complex  bibliography)  -   дэстүрлі  және  электрондық 
библиографиянын  такырыптық  мәселелерінің  турі,  оньің 
нысаны  эр  түрлі  білім  салалары  мен  тәжірибелік  қызмепнің

мәселелері  бойынша  құжаттар  болып  табылады,  осыларды 
шешу үшін кешенді салааралық тәсіл қажет.
КЕШЕНДІ  БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   ҚҮРАЛ  (комп­
лексное  библиографическое  пособие;  complex  bibliographical 
manual) — кешенді  тақырыптарымен,  бірыңғай  пайдаланушы- 
лардың ақпараттық қажеттіліктеріне сай бірікпршген,  кешен- 
ді  (салааралық)  мәселе  бойынша  жэне/немесе  әр  түрлі  әде- 
биетгер  жинағы  туралы  ақпараты  бар  библиографиялык
құрал. 
___
КЕШ ЕИДІ  БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   СІЛТЕМ Е  (ком­
плексная  библиографическая  ссылка;  complex  bibliographical 
reference) -  гылыми  құжаттағы  екі  жэне  одан  да көп библио­
графиялык сілтемелер жиынтыгы.
КЕШ ЕНДІ-ЖҮЙЕЛІ  КАТАЛОГ  (комплексно-систем­
ный  каталог;  complex-system  catalogue)  — библиографиялык 
жазбалар  мазмұнына  сай  жүйелік  тәртіппен,  алфавиттік  рет- 
пен  орналасқан  кітапхана  каталогы.  Каталогтың ерекшелігі -  
оқырманның талабы  ескеріліп эрбір  құжат  мағынасына  карай 
бірнеше  жерде  көрсетіледі.  Негізінен  ауыл-шаруашылық
багыттагы кітапханаларда қолданылады.
КИИОҚҮЖАТ  (кинодокумент;  cine-document)  -   кине­
матография тэсілімен жасалган бейнелі немесе аудиовизуалды
құжат. 
■
 
■
  .  .
КИНОФОТОФОИОҚҮЖАТТАР  (кинофотофонодоку-
менты;  cine-photo-phono-document) — киноқұжат,  сурет  құжат, 
фоноқұжат  ұғымдары  үшін  жинақталган  термин  кітапхана 
тәжірибесінде  «Аудиовизуалды  материалдар»  үгымының
құрамды бөлігі.
КИПСЕК  (кшісек;  keepsake)  -   сәнмен  көркемделген
кітап, альбом.
КҚХФ  (ИФЛА;  IFLA) -  Қараңыз:  Кітапханалар  Қауым- 
дастыгының Хал ықаралық Федерациясы.
КЛАСТЕР  (кластер;  cluster)  -   мәліметгердің  дерексіз 
түрі;  кластерлеу  кезіндегі  сандық  немесе  сапалық  өзгеріс- 
тердің негізінде айқыіщалатын белгілер жиынтыгы бар нысан­
дар тобы.
КЛАСТЕРЛЕУ  (кластеризация;  clustering)  -   ортақ  бел- 
гілерімен  ақпараттық нысандар тобын  бөліп  шыгару,  біртекті
106

ақпаратгық  нысандарға  қол  жеткізу тиімділігін  арттыру  мақ- 
сатымен өзара байланысты мэліметтерді жақын орналастыру.
КЛАСТЕРJII  ТАЛДАУ  (кластерный анализ; cluster ana­
lysis) -   өзара ұксас,  элементгердің сандық  жэне/немесе  сапа- 
лык  өзгерістері  негізіндегі  көптеген  элементгерден  ақпарат- 
тық  нысандар  тобын  (кластерлер)  бөліп  шығарудің  стати-
калық әдісі. 
____
КЛАСТЫ  СИПАТТАУ  (описание  класса;  class  desc­
ription) -  табиғи тілде ӘОЖ класын белгілеу.
КОБОЛ  (Кобол;  COBOL  (COmmon  Business  Oriented
Language)  -   экономикалық  жэне  коммерциялық  міндеттерді 
шешуге бағытталған жогары деңгейлі бағдарламалау тілі.
КОД  (код;  code) -  шарггы белгілер жиынтығы мен олар- 
га мағына  беру ережелерінен тұратын  ақпаратгарды дерекгер 
түрінде  ұсыну  жуйесі.  Ақпараттарды  беру,  тарату,  өңдеу, 
сақтау  үшін  нысандар  жиынтығы  түрінде  ақпараттарды 
ұсыпуға  болатын  белгілер  (нысандар)  мен  белгілі  ережелер
жиынтығы.
КОДЕКС  (кодекс;  codex) -  түбірге бекітіліп жэне мука- 
бага  немесе  түптеме  салынған  қағаз,  пергамент  немесе  баска 
жазба  материалдың  қабатталған  парақгарының  тік  бұрышты 
болып келетін кітаптардың ең көп тараған түрі.
КОДЕКС-КГТАП  (книга-кодекс; book-codex) -  Қараңыз:
Кодекс.
КОДТАУ  (кодирование;  coding)  — библиографиялык  ақ- 
параттарды дерек түрінде беру немесе деректерді бір  ақпарат
жүйесінен екіншісіне өзгерту үдерісі.
КОЛОНСАН (колонцифра;  column number) -  кітап,  мер- 
зімді  басылымдардың  парақ  белнің  сыртқы  шетінде  немесе 
жогары және төменгі өңірінде көрсетілегін реттік сан.
КОЛОНТИТУЛ  (колонтитул;  running  title,  headline)  -  
жинақгағы  —  шыгарманың,  автордың,  монобасылымдағы 
тармақтың  немесе  шығарма  тармакшаларының  сөздіктегі  -
сөздермен  сөздін  бастапқы  әріптерімен  эрпінің  қай  бетге
орналасқанын  көрсететін  аныкгама.  Оқырмандарға  қай  мате­
риал  қай  бетте  басылғанын  көрсететін  парақ  бетгің  неіізгі
мәтіні үстіндегі анықтама.
107

КОЛОФОН  (колофон;  colophon)  -   мэтін  аягында  орна-
ласқан,  коне  қолжазба  немесе  басылымның  авторлык  атын, 
басылымды  көшіріп  жазушының жэне  басылымньщ уақытын
көрсететін мәліметтер.
КОМ  ЖҮЙЕСІ  (система  Ком;  com  system)  -   ақпарат- 
тың  ЭЕМ-нен  микроқалыпқа  көшуін  қамтамасыз  ететін
техника-лық құралдар жиынтығы.
КОММЕРЦИЯЛЫҚ  ЕМЕС  ҮЙЫМДАР  (некоммер­
ческие  организации;  non-commercial  organizations)  — қызметі- 
нің негізгі мақсатында пайда табуды көздемейтш ұйым.
КОМПЬЮ ТЕР  (компьютер;  computer)  -   электрондык
есептеу машинасы (ЭЕМ).
КОМПЬЮ ТЕР  Ж ЕЛІСІ  (компьютерная  сеть;  computer
network)  -   желінің  ортак  есептеу  қорларын  пайдалану  үшін
тұтынушылар  қатьшас  құра  алатын  электрондық  есептеуіш
машиналар мен абонентгік станииялар жиынтығы.
КОМПЬЮ ТЕРЛЕНДІРУ  (компьютеризация;  compute-
-   компьютерлік  қызмет  көрсеіу  өнеркэсібінің  даму 
сәне  оны  қоғамда  кеңінен  пайдалану;  кәсіпорындар-
rization)
ды,  мекемелерді жэне оку орындарын компьютерлік техника- 
мен  жабдықтау  және  оны  қолдану  саласыңда  тұрғындарға 
жалпы білім беру мен жұмыс сапасын арттыру мен жетілдіру.
КОМПЬЮ ТЕРЛПС ВИРУС (компьютерный вирус; com­
puter  virus)  -   орындалатын  файлдарда,  табақшалардың  жүй- 
елік аймақтарында,  драйверлерде,  қүжаттарда жэне т.б.  орна- 
ласқан,  өз  көшірмелерін  автоматты  түрде  басқа  бағдар- 
ламаларға  жазатын  шағын  көлемді  арнайы  жазылған  зиянкес 
бағдарлама.  Ол  желі  арналары  және  т.б.  арқылы  таратылып, 
көптеген  құжаттарға,  бағдарламаларға  зиян  келтіреді.  Олар- 
дың  эрекетінен  күтылу  үшін  вирусқа  қарсы  (антивирус)
бағдарламапар қолданылады.
КОМПЬЮ ТЕР ЛПС КГГАП (ЭЛЕКТРОНДЫҚ
ЛЫМ) (компьютерная книга (электронное издание);
book)  -   кітаптың  электрондык  нұсқасы,  сонымен  бірг 
лиография  саласында;  кітаптың қызметін  атқаратын (м 
файлдарды,  деректер  базасын,  супермәтіндік  қүрылым 
деректерді электрондык түрде үйымдастыру.
108

КОМПЬЮТЕР ЛТК  САУАТТЫЛЫҚ  (компьютерная
грамотность;  computer  literacy)  — ЭЕМ-ді  пайдалана  отырьт, 
мәліметгер  оку,  жазу,  есептеу,  сурет  салу  жэне  де  ақпарат
іздеу жолдарын игеру.
КОНВОЛЮТ  (конволют;  convolutus)  — тақырып  жагы-
нан  байланысты  бірнеше  дербес  басылымдардан  (кітаптар, 
журналдар, кітапшалар, макала көшірім басылымдары) немесе 
қолжазбалардан біріктірілген жасанды жинақ.
КОНТЕКСТ, МАҒЫНАЛЫ  МӘТШ (контекст; context)
-  кең мағыналы  мэтінге кіретін сөздер мен қанатгы сөздердің 
мағынасын,  мэнін дұрыс анықтауга  қатысты толық аякталған
мәтіннің үзіңдісі.
КОНТРТИТУЛ  (контртитул;  countertitle) -   бүтіндей  ал-
ғанда  көп  томдық  немесе  сериялы  басылымдарға  қатысты
мэлімеггері  немесе  аударма  басылымда  түпнұсқа  тілінде
титул  мәліметтері  бар  қайырмалы  жазык  парактың  сол  жақ
бөлігі.
КӨГЕРГЕН, ЗЕҢМЕН ЗАҚЫМДАЛҒАН (пораженный 
плесенью;  mildewy,  defeat of the mold) -  қорды  сақтау тэртібі 
бұзылған  (ауаньщ  ылғалдануы,  су  өту  жэне  т.б.)  жағдайлар
нэтижесінде зең, көгерудің пайда болуы.
КӨЗБЕ-КОЗ  ТОЛЬГҚТЫРУ  (очное  комплектование;
internal  acquisition)  -   кітапхана  корын  толықтырушы  маман- 
нын құжатгарды белгілі бір орындардан тікелей карап,  іріктеп
толықтыруы.
[ЬІҢ  ЖАЛПЫ 

жүктеу/скачать 17,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: