Кд I n т ш р с с в у б ш а с и щ Үяттық п т ю м м с м к к т а п Х а н а теріииндерінін сөздігі (2000 термин) Алмгггы. 2010 Ъ

рында  тіркелген  мэтінге  (құжатқа)  қажеттілікті  қанағат-
тандырудағы  танымдық-коммуникациялық,  құнды-бағыттык
жэне әлеуметтік, мэдени қызмет.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚЫ ЗМ ЕТ  БАҒАСЬШ ЫҢ 
БЕ Л П С І  (критерии  оценки  библиографической  деятель­
ности;  criteria  of  estimation  of  bibliographical  activity)  -   көр- 
сеткіштер  негізінде  жүргізілетін  библиографиялық  қызметгің 
нәтижелері мен үдерістер бағасы.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚЫ ЗМ ЕТ  ЕТУ  (библио­
графическая  услуга;  bibliographical  service)  -   дәстүрлі  жэне 
электрондық  библиографияда  библиографиялық  онімдер  ар- 
қылы  пайдаланушылардьщ  ақпараттык  қажеттіліктерін  қана- 
ғаттандьфу  жэне  библиографиялық  қызмет  көрсету  жиын-
тығы." 
Ч
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚЫ ЗМ ЕТ  КӨРСЕТУ  (биб­
лиографическое обслуживание;  bibliographical  service) -  биб- 
лиографиялық ақпаратгы тапап етушіге жеткізу үдерісі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ 
ҚЫ ЗМ ЕТ 
КӨРСЕТУДЩ
ТШМДІЛПС  Б Е Л П С І  (критерии  эффективности  библио­
графического  обслуживания;  criteria  of  efficiency  of  biblio­
graphical service) -  библиографиялық қызмет көрсетудің (элек-
трондық-библиографиялык  аныктамалар,  орындалмаган  тап-
сырыстар және т.б) багасы жүргізілетін белгі, көрсеткіш.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚЫ ЗМ ЕТ  НЫСАНЫ  (объ­
ект  библиографического  обслуживания;  object  of  bibliogra­
phical servicing) -  библиографиялық қызметгі тікелей пайдала- 
натын  (пайдаланушылар,  библиографиялық ақпаратты  пайда- 
ланушылар,  абонентгер,  оқырмандар,  кітапханалық-библио- 
графиялық мекемелер және т.б.) жеке және занды тұлғалар
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ 
ҚЫ ЗМ ЕТТІ 
ПАЙДАЛА-
НУШЫ  (пользователь библиографических услуг;  user of bib­
liographical  servicers)  — библиографиялық,  элекгрондық-биб- 
лиографиялық қызмет жүйесінде библиографиялык ақпаратты 
алатын жэне/немесе пайдаланатын түтынушы.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ҚЫ ЗМ ЕТТЩ   ҚҮРАМДАС 
Қ¥РЫ ЛЫ М Ы   (компонентная  структура библиографической 
деятельности;  component  structure  of bibliographical  activity)  —
 
күрамын,  кызметінін  процессуальдығын,  оны  жүзеге  асыру
49

(тэртібін,  құралдарын,  қызметінің  нэтижесін)  көрсете
байланысқан құрамдастар жүиесі
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЬЩ   ҚЫ ЗМ ЕТТЩ   ТШМДІЛПС
БАҒАСЫ   (оценка  эффективности  библиографической  дея­
тельности;  estimation  o f efficiency  o f bibliographical  activity) -  
библиографиялық  қызметгің  әсерін  белгілеу,  библиогра­
фиялык жүйенің толық идеалды немесе тиімділігін салыстыру
ЕС (элеуметтік,  қызметгік,  экономикалық  әлеуметп-
мэдени, аспектілер) жетістігі мен мағынасын анықтау.
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ  М Ә Л Ш ЕТТЕР  (библиогра­
фические сведения; bibliographical  data) -  дәстүрлі жэне элек- 
трондық  библиографияда  тіркелген  мэтін  (құжат)  жаиында 
библиографиялык  сипатгама  жэне  библиографиялық  жазба 
құрастыру  барысында  пайдаланылатын  құжат  жайлы  нақты
деректер. 
___ __
БИБЛИО ГРА Ф И ЯЛЫ Қ 
М Ә Л Ш ЕТТЕР  КӨ ЗІ  (ис­
точник библиографических сведений;  source  o f bibliographical 
data)  -   басылымньщ  шығу  мәліметтері  бар  элементтерден
тұратын құжат. 
___   __
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ  М ӘЛІМ ЕТТЕРДЩ   Н ЕГІЗГІ 
К Ө ЗІ (основной источник библиографических сведений; main 
source  o f  bibliographical  items)  -   библиографиялык  сипат- 
таманы  қүрастырганда  ен  алдымен  пайдалануға  тиіс  дерек 
көзі, сипатгаманың әрбір саласы үшін белгілі бір негізгі дерек
көзі болады. 
___
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ К  СИПАТТАМА  (библиогра­
фическое описание; bibliographical description) — жалпы сипат- 
тамаларды  теңестіруге/сәйкестендіруге  арналып  бекітілген 
ережелер  бойынша  құжат  туралы  библиографиялык  мәлімет-
тер жиынтыгы. 
___
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ К  ӨИІМ   (библиографическая
продукция;  bibliographical  products)  -   библиографиялык  қыз- 
метгің  нэтижесі  ретінде  жазылып  алынган  библиографиялык 
ақпарат. Библиографиялык қызметгіц белгілі бір субъектісінщ
құрастырушылық  жүмысының  нәтижесін  белгілеу  үшін 
қолданылады. 
^
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ К  Ө Н ІМ Н Щ   ӨЗШДПС  ҚҮНЫ
(себестоимость  библиографической  продукции;  cost  of  bib-
50

liographical products) -  библиографиялық өндірістің белгілі бір 
библиографиялык өнімнің бірлігіне  шығындардың үлкендігін 
сипаттайтын  көрсеткіш;  кітапханапардың  ақылы  өнімдеріне 
арналтан бағаларды есептеу үшін бастапқы қор.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  Ө Н Ш Н Щ   САЛАСЫ (качес­
тво  библиографической  продукции;  quality  of  bibliographical 
production  -   пайдаланушылар  үшін  ақпараттың  жарамдылық 
деңгейін  анықгайтын  библиографиялык  өнім  мен  қызметтің
жиынтьпы.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  ӨНДЕУ  (библиографическая 
обработка;  bibliographical  processing)  -   қүжатгардың  тең- 
дігін/сэйкестігін қамтамасыз ететін жэне оньщ библиография­
лык  кұралдарда  (каталог,  тізім,  көрсеткіш,  дерекгер  қоры) 
көрсетілетін  дәстүрлі  жэне  электрондық-библиографиялық 
технология үдерістерінің жиынтыгы.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫ Қ  РЕСУРСТАР  (библиографи­
ческие  ресурсы;  bibliographical  resources) -  библиографиялык 
мекемелердің  қолдануга  мүмкіндігі  бар  ақпаратгық  дерек 
көздер  (ақпараттык-библиографиялық  басылым,  дерек  қор), 
дәстүрлі  және  электрондық  анықгамальщ-библиографиялық 
аппарат, библиографиялык кадрлар,  материалдық-техникалық 
база (ЭЕМ,  байланыс  қүралдары),  библиографиялык акпарат- 
тарды  дайындау  жэне  тарату  эдістері,  арнаулы  қаржылық 
инвестициялары және т.б. дәстүрлі жэне электрондық библио-
графияньщ әлеуеті.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   САРАЛАУ  (библиографичес­
кое  редактирование;  bibliographical  editing)  — библиография­
лык  жазбалар  мен  библиографиялык  құралдарды  өлшемдік 
жэне әдістемелік қүжаттар талабына сай келтіру.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   СИПАТТАМА  ҚҰРАСТЫ- 
РУ  (составление  библиографического  описания;  compilation 
of  bibliographical  description)  -   қүжат  туралы  библиография­
лык  мэліметтерді  белгіленген  ереже  бойынша  тауып  ретке 
келтіру.  Библиографиялык  сипаттаманы  күру  барысында: 
басылымды  талдау;  библиографиялык  мэліметгерді  табу; 
сипаггау  элементтерініц  кажетті  жиынын  аныкгау;  биб­
лиографиялык  жазбанын  алғашқы  элементін  іріктеп  any;
%
51

шартгы белгілермен дәйектілікге табьшған мәліметтер
тіркеу
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ  СИПАТТАМА  ҚҰРАСТЫ 
НЫ САНЫ  (объект составления библиографического
сания:  object  o f making
библио-
графиялық  сипатгама  жасалынатын  құжат,  оны  құраитын
топ құжатгар
Б
SI
1ТГИОГР АФИЯЛЫ К 
СИПАТТ АМА 
САЛАСЫ 
(область библиографического описания;  bibliographical area) -  
библиографиялық  сипаттаманың  бір  немесе  бірнеше  қыз- 
меттік және/немесе  мазмүндық біртекті  элемештері  бар  б 
лиографиялық сипаттаманың құрылымдық бірлігі.
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЬЩ   С ИПАТТАМАНЫҢ  ЖАЛ- 
ІХЫ  Б Ө Л и  і   (общая  часть  библиографического  описания;
part
(шығарылым,  бөлім  жэне  т.б.)  немесе көптом
томдарға
к  немесе
сериялық
арға  қатысты  мәліметтерді  қамтитын 
библиограф иялық сипатгама жиынынын бөлімі. 
__
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ  СИПАТТАМ АНЬЩ   М Ш
ГЕТТІ  ЭЛЕМ ЕНТІ
библиографи
описания
cription)  -   құжаттың  теңестіруін/сәйкестендіруін  қамтамасыз
ететін қажетті жэне жеткілікп мәліметтері бар БС элементі.
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЫ Қ 
СИПАТТАМАНЫҢ 
ФА- 
КУЛЬТАТИВТПС  ЭЛЕМ ЕНТІ  (факультативный  элемент 
библиографического  описания;  optional  element  of  bibliog­
raphical  description) -  құжат туралы, оның мазмұны, оқырман-
көркемдеу материалы
туралы қосымша хабар беретін
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЬЩ   СИПАТТАУ
лиографического  описания 
tion)  -   қабылданган  ереж< 
құрастырылатын
қужаттың  сипаттамасы
БИБЛИОГРАФ ИЯЛЬЩ   СИПАТТАУ  ЭЛЕМ ЕНТІ
• 
м ш »  
я А   НвВНІ 
і а А  
I B
библиографического  описания
phical  description)
n ,
V
кұрылымы,  саны,  шартты  белгілері
библиотафиялық  мәліметтерді
раф

белгілі  библиографиялык  мәліметгерді  құрайтын  библиогра­
фиялык сипаттаманың ең аз кұрылымдық бірлігі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  СИРЕКТТК  (библиографи­
ческая редкость; гаге book) -   библиографиялык сипаттамалар 
бойынша  белгілі,  дэстүрлі  жэне  электрондық  библиография- 
ның  ерекше  бағьптағы  нысаны  бояып  табылатын,  данасы  аз
сақталган сирек  басылым.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  СІЛТЕМЕ  (библиографичес­
кая  ссылка;  bibliographical  reference)  -  дәйек  сөз  келтірілген, 
тіркелген  мәтіндегі  (құжаттағы)  теңестіру/сэйкестендіруді 
пайдалануга  қажет  библиографиялык  ақпаратгың  дэстүрпі 
және электрондық түрдегі мәліметтер жиынтығы.
БИБЛИОГРАФИЯ ЛЫ Қ 
СІЛТЕМЕЛЕР 
КӨРСЕТ- 
КШИ  (указатель  библиографических  ссылок;  index  of biblio­
graphical references) -  Қараңыз:  Дэйексөз келтірілген эдебиет­
тер көрсеткіші.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫК  ТЕҢЕСТІРУ/  СӘЙКЕСТЕН-
ДІРУ  (библиографическая  идентификация;  bibliographical 
identification)  -   библиографиялык  ақпараттар  жиынтыгынан 
нақты сұрақтарға байланысты құжаттағы тіркелген ақпаратты
іздеуді қамтамасыз ету.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ТІЗІМ   (библиографический
список;  bibliographical  list) -  құрылымды  қарапайым  көмекші 
аппаратсыз  (алфавиттік,  хронологиялық  жэне  т.б.)  библио­
графиялык  жазбаның  реттелген  аз  гана  тізімінен  тұратын 
дэстүрлі немесе электрондық библиографиялык құрал.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ  ТОИТАУ  (библиографичес­
кая  группировка;  bibliographical grouping) — библиографиялык 
күраддың  мақсаты  мен  оқырмандық  сұраныс/талап  белгілері 
бойынша  библиографиялык  жазбаларды  топтарға  біріктіру. 
Түріне  карай  (алфавитгік,  хронологиялық),  мазмұнына  қарай 
(жүйелік, тақырыптық, пэндік) тоіггарға болінеді.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫК  ҮСЫНЫС  (библиографичес­
кая рекомендация; bibliographical  recommendation) -  қүжаттық 
жиындардың  қолжетімділігі,  пайдасы,  сапасы  жагынан  накгы 
оқырман  аудиториясына  багытталган,  дэстүрлі  жэне  элект- 
рондық библиофафияда кеңінен қолданылатын эдіс.
53

БИБЛИОГРАФИЯЛЫ К  ХАБАР ЛАМА (библиографи­
ческое  сообщение;  bibliographical  message)  -   библиография­
лык  хабарламаның  негізгі  қоғамдық  мақсатгарын  іске  асыру 
үшін белгілі бір  ережеге (стандартқа) сәйкес  құжаттар жаилы 
мэліметтерді жинақгауға ұйымдастырылған библиографиялык 
ақпарат  элемекгі.  Библиографиялык  хабарлама жазба  немесе
ауызша түрінде беріледі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   ШОЛУ  (библиографическии
обзор;  bibliographical  survey, bibliographical  review) -  әдебиет
терді  ауызша,  жазбаша,  электрондық-библиографиялық  жар-
намалау аркылы  насихаттау қүралы; дәстүрлі жэне элекгрон- 
дық  библиография  жанры;  кұжатгардың  библиографиялык 
жазбалары,  қысқаша  сипаттамалары  берілген  ауызша,  дэс-
түрлі  электрондык библиографиялык қүрал.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   Ш ОЛУ  ЖАСАУ  (обзор
лиографический
библиографиялык
құралдарга  шолу  -   дәстүрлі  немесе  электрондык  библиогра­
фиялык  шолу,  жанр  немесе  белгілі  бір  тақырып  боиынша 
қысқа  түрде  библиографиялык  ақпарат  көзі  туралы  мәлімет-
тер беріледі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   ВДЕН У  (библиографическое
разыскание;  bibliographical  search) -  библиографиялык сипат- 
таманың  жетіспейтін  және/немесе  бұрмаланған  элементін 
табуға байланысты библиографиялык ізденіс турі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   В Д ЕУ   (библиографический 
поиск;  bibliographical  searching) -  дәстүрлі  жэне  электрондык 
библиография 
үдерісі;  библиографиялык  жазба  жиындары
бойьшша  акпараггық  іздеу  түрі;  дэстүрлі  жэне  электрондык
технология  негізінде  библиографиялык  құралдарды  пайда-
лана отырып құжаттық ақпараттьі анықтау. 
___
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   В Д ЕУ   ДӘЛДЕГІ  (точность
библиографического  поиска;  exacmess of bibliographical  retrie­
val)  -   библиографиялык  іздеу  нэтижесінде  берілген  жалпы 
библиографиялык  жазбалардың  санына  релевантгік  сүраныс
мөлшерінің ара-қатынаеын бшдіретін көрсеткіш.
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   ВДЕУ ДЩ   ТОЛЬЩ ТЫ ГЫ
(полнота  библиографического  поиска;  completeness  of biblio­
graphical  searching)  -   библиографиялык  акпарат  ауқымын-
54

дағы сұраныс библиографиялық жазбалардың салыстырмалық 
жазбалар санына қатынасын бідціретін көрсеткіш.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ІРІКТЕУ  (библиографичес­
кий отбор; bibliographical  selection) -  дәстүрлі жэне электрон- 
дык библиография үдерісі; белгілі бір мақсатқа сәйкес жинақ-
талатын құжаттарды іріктеп алу.
НГН  НӘТИЖЕСІ  (результаты  библиографической  практи­
ческой деятельности; results of bibliographic practical activity) -  
библиографиялық  ақпарат  дереккөздері  -   библиографиялық 
іздеу, ДҚ,  библиографиялык анықгамалар арқылы сәйкестіпік 
құжаттарды  пайдаланушылардың  қажеттіліктерін  қанағаг-
тандыру -  ДҚ-ның  қорытынды бөлімі.
БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ЭНЦИКЛОПЕДИЯ  (библио­
графическая энциклопедия; bibliographical encyclopedia) -  дэс- 
түрлі  жэне  электрондык  библиография  жанры,  нақгы  білім 
саласы  немесе  тақырып  бойынша  библиографиялык  деректік 
мэліметтер  жинақгалған  аныктамалық-библиографиялық  құ- 
рал;  библиографиялык  жазбалар  мен  деректемелер  мазмұ- 
нына,  оқырмандық б агытына сәйкес алфавштік,  пэндік-тақы- 
рьппық немесе жүйелік тэртіпте кұрастырылған қүрал.
БИБЛИОГРАФИЯНЫ  ҰЙЫМДАСТЬЕРУ  (организа­
ция  библиографии;  organization  of bibliography) -  библиогра­
фия  саласында библиографиялык қызметті  жоспарлау, ұйым- 
дастыру,  оңтайландыру,  басқару,  еңбекті  гьшыми  түрғыдан 
ұйымдастыруды  енгізу  жұмыстарын  қамтитын  библио-
графиятану бөлімі.
БИБЛИОГРАФИЯНЫҢ  ЖАЛПЫ  ТЕОРИЯСЫ  (об­
щая  теория  библиорафии;  general  bibliography  theory)  -   биб- 
лиографияның  теория  бөлімі  — библиография  мәселелерінің 
негізін қалайтын маңызы, библиография түсінігінін  эксплика- 
циясы,  библиографиялык  ақпарат,  библиографиялык  кұрал, 
библиография заңдары  мен  зандылыктары.  принциптері,  мін- 
деттері, себептері және т.б.  қамтитын ғылыми-окулық пэні.
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   ҚОҒАМДЬЩ  (ӘЛЕУМЕТ- 
ТПС)  ҚЫЗМЕТІ  (общественные  (социальные)  фукции  биб­
лиографии;  public (social) functions of bibliography) — әлеумет- 
тік  институт  ретінде  библиографиянын  негізгі  белсенді
55

жұмыс бағыты өзіндік қызметі  мен  мәдениет саласы,  библио­
графиялык  ақпаратгар,  қоғамның  негізгі  акпаратгык  кажет- 
тіліктеріне  шартталған  құжаттарға  толық  қолжеткізу.  Қоғам- 
дық  қызметгің  бірнеше  кұрылымы  белгілі:  іздеу,  карым- 
қатынас,  бағалау  (Р.П.Коршунов),  танымдық,  ақпаратгық- 
қарым-қатынас,  құнды-багдарлық,  әлеуметп  мәдени 
(В-А.
Фокевв), басқару (А.А.Гречихин).
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   ҚОРЫТЫНДЫЛАУ  ҚЫЗ- 
М ЕТІ  (подытоживающая  функция  библиографии;  summari­
zing  function  of bibliography)  -   әлеуметгік  кұбылыстар  оның 
ішінде гылым дамуының нәтижесін библиографиялык дэстүр-
лі  немесе  электрондық-библиографиялық  құралдармен  қоры-
тындылау.
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   ҚҮРЫЛЫМ  Ж ОЛЫ   (про­
спективная библиография; perspective bibliography) -  Қараңыз:
Болашақ библиографиясы.
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   Қ¥РЫ ЛЫ М ДЬЩ   НЫСА- 
ш
 (объектная структура библиографии; objective structure of 
bibliography)  -   идеалды  (квантгық  білім,  біпім  әлемі,  идея, 
магына,  дерек,  шығарма)  жэне  идеалды-материалдық  (мәтін, 
баспа шығарылымы, жарияланым, кітап, кұжат,  акпарат ныса- 
ны,  мультимедиа,  сайт,  файл жэне т.б.) библиография  нысан- 
дарының тұтас жиынтығы.
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   Н Е Г ІЗП   ЗАҢЫ  (основной 
закон  библиографии;  main  bibliographic  law) — «Тіркелген мэ- 
тіндер әлемі» -   «Библиография  элемі» -  «Әмбебап  білім  мен 
қызметті  тұтынушы  әлем»  жүйесіндегі  когнитивті-ақпаратгы 
өзара  байланысты  және  сәйкесті  қатынасын  оңгайландыру
заңы.
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   НЕГГЗГ1  ҚЫ ЗМ ЕТІ  (основ­
ные  функции  библиографии;  basic  functions  of bibliography  -  
библиография  жүмысынын  негізгі  бағьгпарын  жүргізуді  қам-
тамасыз ететін қызмет. 
___
БИБЛИОГРАФИЯНЬЩ   ИЕДАГОГИКАЛЫҚ  ҚЫ З-
М ЕТІ  (педашгическая  функция  библиографии;  pedagogical
function  of bibliography)  -   дәстүрлі  немесе  элекгрондык  түр-
дегі библиографиялык ақпараттың пайдаланушыларга педаго- 
гикалық ықпалы.
56

БИБЛИОГРАФИЯМ ЫҢ 
ТАН Ы М ДЫ Қ 
ҚЫЗМЕТІ
(познавательная  функция  библиографии;  cognitive  function  of 
bibhography)-кұжатгардың библиографиялык танымы,  құжат- 
тар  аіымы  мен  жиындары,  олардың  дәсгүрлі  жэне  *лектрон- 
дық библиография құралдарымен бірлестірілуі.
БИБЛИОГРАФИЯТАНУ  (библиографоведение;  science 
of  bibliography)  -   библиографиятану  құрылымы,  библиогра­
фия  теориясы  мен  тарихын,  әдістемесін  жэне  библиография­
лык қызметгі үйымдастыру жөніндегі гылыми сала.
БИБЛИОГРАФТЫҢ  КОММУНИКАТИВТІ  ҚАБІ-
ЛЕТІ  (коммуникативные  способности  библиографа;  commu­
nicative  abilities  of  the  bibliographer)  -   қатынас  гиімділігінін 
жоғары  деңгейін  қамтамасыз  ететін  жеке  тұлғаның  мінез- 
қріық  ерекшелігі,  библиографиялык  кьпмет  тұлгасының
басқа адамдармен өзара коммуникативті қатынасы.
БИБЛИОГРАФТЫҢ  КОММУНИКАТИВТІ  МӘДЕ-
НИЕТІ  (коммуникативная  культура  библиографа;  biblio­
grapher communicative culture)- библиографиялык кызмет тұл- 
гасының  жалпы  кэсіби  мэдениеті,  ақпараттық-коммуни- 
кативтік  деңгейі  жэне  т.б.  қарым-қатынастык  эдіс-тэсілдерді
тиімді меңгеру дәрежесі.
БИБЛИОТЕРАПИЯ  (библиотерапия;  bibliotherapy)  -
адамдардың  денсаулыгьгн  жақсарту  максатында  арнайы  ірік- 
телген эдебиетгер көмегімен емдеу.
БИБЛИОФИЛЬ  (KITАИҚҮМАР)  (библиофиль;  biblio­
phile) —
 сирек жэне бағалы  басылымдарды,  кітаптарды жинап 
құнтгауға жэне тереңдеп зерттеуге эуестеніп қызыгушылық.
БИБЛИОФИЛЬ  ЬАСЫЛЫМЫ  (библиофильское  изда­
ние:  bibliophile  edition)  — жаппай  кітап  өнімдерінен  ерекше 
таралымы  мен  сыртқы  сапасы,  полиграфиялық  орындалуы, 
жоғары  сұрыпты  қағазы,  түпнұсқалы  пішіні,  түптелімі  жэне 
т.б. аркылы көзге түсетін басылым.
БИОБИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ҚҮРАЯ  (биобиблиогра- 
фическое  пособие;  biobibliographical  manual) — белгілі  бір  ав- 
тордын шығармаларын жэне ол  гуралы әдебиет пен өмірбаян-
дық мәліметтерді жинақгаган құрал.
БИТ (бит: bit) -  екілік санау жүйесінің саны.
57

БК   (БК; bibliographical file) -  Қарадыз: Библиографиялык
картотека. 
_  
„
БЛОК-КАРТОЧКАЛЫ  КАТАЛОГ  (блок-карточный
каталог;  block-card  catalogue) -   күнделікті  қажетіне  қарай то- 
лықтырылып  отыруға  ыңғайлы  жеке  парактардан  түратын, 
шетгері қысқышпен жиынтықгалып бекітілген каталог.
БОЛАШАҚ 
БИБЛИОГРАФИЯСЫ  
(перспективная 
библиография;  perspective  bibliography)  -   баспадан  шыгуга 
дай-ындалып  жатқаны  туралы  хабарды  қамтамасыз  ететш 
дэстүрлі жэне электрондық библиография түрі.
БОЛАШАҚ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  ҚҰРАЛЫ (пер­
спективное библиографическое  пособие;  perspective bibliogra­
phical  manual) -  баспадан  шығаруға  белгіленген  қүжаттар  ту­
ралы мэліметтері бар библиографиялык қүрал.
БӨЛГПП  (разделитель; separator) -  Қараңыз: Каталогтық
бөлгіш. Сөрелік бөлгіш. 
_ 
*
БӨЛУДІ  НЕПЗДЕУ  (основание деления; division basis)
— түсініктің көлемін бөлетін жіктеу жүиесшдегі белгі.
БӨЛШ ГЕН  ДЕРЕКТЕР  ҚО РЫ   (распределенный банк
данных;  distributed  data  bank)  -   техникалық  байланыс  кұрал- 
дары  мен  есептеуіш  желісінің  бірискен  құралдарымен  бірге 
басқарылатын  аумактары  оқшау  жергілікті  дерек қор  кешені.
Осындай жүйенің негізін бөлінген деректер қоры және бөлін-
ген деректер қорының басқару жүйесі құрайды.
БӨЛШ ГЕН  М ӘЛШ ЕТТЕР  ҚО РЫ   (распределенная
база данных;  distributed  database) -  есептеу жүйесінің pecypc- 
тарымен  өзара  байланыса  бөлінген  эр  түрлі  қосымшаларда
бірлесіп пайдаланатын дерек қорлар жиынтыгы.
БӨЛШ ГЕН  М ӘЛШ ЕТТЕРДІ  ӨҢДЕУ  (распределен­
ная  обработка  данных;  distributed  data  processing)  -   бірнеше 
бөлгіш  есептеуіш  жүйелерімен  қатар  бір-бірімен  байланысты
мэліметтерді өңдеу.
БС  (БО;  bibliographical  description)  -   Қараныз:  Библио­
графиялык сипаттама.
БУКЛЕТ,  БҮКТЕМЕ  (буклет;  booklet)  -   паралель  бет-
тестіру  арқылы  бірнеше  бетке  қатталған  бір  баспа  бетте 
басылган  ерекше  басылым.  Мысалы,  қысқаша  жолкөрсет- 
кіштер, қала көріністері, жарнамалық басылымдар жэне т.б.
58

БҮРКЕНІШК  АТ  (псевдоним;  pseudonym) -   автордың
ойдан шығарған есімі.
БІЛІМ  КУӘЛІГІ  (сертификат знаний; certificate of kno­
wledge)  -   білім  саласы  туралы,  техникалық  сипаттар,  шы-
ныйы  тексеру  мен  қордың  мазмұнының  тестіленуіне  куәлік 
алу үшін экімшілік операциялардың  орындалуы.
Б ІЛ Ш   ҚОРЫ  (база знаний; knowledge base) -  пэн сала- 
сын сипаттайтын жэне ұсыну механизімен бірге осы пэн сала- 
сына  қатысты  жауаптары  білім  қорьшда  анық  көрсетілмеген 
сұрактарга  жауап  беруге  мумкіндік  беретін  ережелер  мен
деректер жиынтығы.
БІР  ЖОЛҒЫ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫК  СҮРАІІЫС 
(разовый  библиографический запрос;  single  bibliographical  in­
quiry) -  библиографиялык қызмет көрсететін мекемеге (кітап-
хана, 
гылым
и-техникалық  ақпарат  оргалығы,  мұрағат  және 
т.б.)  пайдаланушыдан  келіп  түскен  библиографиялык  ақпа- 
ратқа бір жолғы сұраныс.
БІР  ТОМДЫ  БАСЫЛЫМ  (однотомное  издание;  one-
volume  edition)  — мерзімдік  емес  бір  том  болып  шығарылған 
басылым.
БІРЕГЕЙ  ДАНА  (единственный экземпляр; single copy)
-  қорда бар жалғыз дана кұжат.
БЕРЛЕСКЕН  БАСЫЛЫМ  (совместное  издание;  joint
edition) -  екі  немесе бірнеше баспалардың атынан шығарыла-
тын басылым.
БІРЛЕСКЕН  КАТАЛОГТАУ  (координатная  каталоги­
зация;  cooperative  cataloguing)  — катологтаитын  жиындарды 
алдын-ала келісім  бойынша бөлу  негізіндс  бірлескен  бірнеше
кітапхана немесе ақпарат орталықгарының қызметі.
БІРЛЕСКЕН  Н ¥ СҚАТАҢБАЛАУ  (координатное  ин­
дексирование;  coordinate  indexing) —
 жеке  кілтті  немесе  түиін 
сөздерді,  нұсқатаңбаларды  санамалау  жолымен  нұсқатаң-
балау.
БГРТЕКТІ 
ЖИНАҚТЫҚ 
БИБЛИОГРАФИЯЛЫК
ҚҰРАЛ  (кумулятивное  библиографическое  пособие;  cumula­
tive bibliographical  manual) — ертеректе  шыгарылган басылым- 
дардың материалдарын біріктірепн библиографиялык кұрал.
59

БІРХҰТАС  АЙМАҚТЫҚ  (АУМАҚГЫҚ)  ҚОР  (еди­
ный  региональный  (территориальный)  фонд;  uniform  regional 
(territorial)  stock)  -   біртұгас  жүйені  қалыптастыратын  жэне 
пяйдя пани пятын  белгілі  бір  аймақтың  кітапхана  қорларының 
жиынтығы.  Оны  құрудың  негізгі  шартгары:  үйлестіру  жэне 
бірлестіру  арқылы  қорды  толықтыру  (тақырыптық-типоло- 
гиялық);  жолкөрсеткіштер,  анықтамалық  қүралдар,  жиынтық
каталогтар,  көрсеткіштер  жэне  анықтамалық-библиография-
лық  аппаратіың  басқа  элементтері  жүиесінде  қордың  кұра- 
мын  ашып  корсету;  қорды  сақгаудың  айрықша  жүиелерін 
жүзеге  асыру;  пайдаланылмаитын  эдебиеттерді  кітапханалар
арасында  тегін  бөлісу;  пайдаланушылардың  ақпаратгык  қа-
жеттіліктеріне  сәйкес  кітапханааралық  абонемент  арқылы
кітап қорын ортақ пайдалану.
БІРТҰТАС  АҚПАРАТТЫҚ  КЕЩСТПС  (единое  ин­
формационное  пространство;  uniform  information  field) — гео­
граф и ялы қ,  мемлекетгік-ұлтгық  және  басқа да  аймақтык  ше- 
карамен  шектелмеген,  жеткілікті  толық  ақпараттық  хабар- 
ламамен  қамтамасыз  ететін  коммуникативтік  пішіндегі  ақпа- 
раттық  қоғам  үшін  нақтыланған  байланыс  каналдары  бой­
ынша  таратылагын  Интернет  және  дэстүрлі  баспа  түріндегі 
мәліметгерді  қамтамасыз  етудегі  ақпараттардың  ашықтығы, 
ақпараттық қоғамды құрастырудағы жагдай.
БІРТ¥ТА С  
АНЬЩ Т АМАЛЬЩ-АҚПАР AT 
ҚОРЫ
(единый  справочно-информационный  фонд;  uniform  reference 
collection)  —  белгілі  бір  аймақгың,  кәсіпорынның,  саланьщ 
кітапханалары  мен 
ғылыми-техникалық  ақпарат  бөлімдері 
және  г.б.  үйлестіру  негізінде  өзара  қарым-қатынасты,  пайда- 
ланылмалы анықтамалық-ақпарат қорларының жиынтығы.
БІРТҰТАС  КІТАПХАНА  ҚОРЫ   (единый  библио­
течный  фонд;  uniform  library  stock)  -   мемлекетгік  кітапхана- 
лардын  (министрліктер  мен  мекемелердегі)  аймақтық  жэне 
салалық  негізде  жүйеленген  қоғамдық  ұйымдар  кітапхана- 
ларынын  өзара  катынастагы  жэне  өзара  пайдаланылатын
қорының жиынтығы.
БІРТҮТАС  САЛАЛЫҚ  АНЫҚТАМАЛЫҚ-АҚПА- 
РАТТЫ Қ  ҚОР  (единый  отраслевой  справочно-информа-
60

ционный фонд; uniform branch reference stock) -  бірыңғай epe- 
желер және қағидалар бойынша жүргізілетін жеке бір саланың
аныктамалық-ақпараттық қоры.
БІРТІЛДІ  СӨЗДІК  (одноязычный словарь; monolingual 
dictionary) — бір тіпде тілдік бірліктер немесе салаларды білді-
ретін ұғымдар сөздігі.
БІРЫҢГАЙ  НҮСҚАТАҢБАЛАУ  (однородная  индек­
сация;  homogeneous  indexation) — эріп,  не сан бойынша жікте- 
летін нұсқатаңбалау жүйесі.
БІРЫЩГАЙЛАНҒАН  ТАҚЫРЬШ  (унифицированное 
заглавие;  uniform  title)  -   турлі  бас  тақырыптармен  басылған
анонимді классикалық шығармалар тақырыбьгаың көп тараған
түрі. 
___
БЕРПСКЕН  БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ  СИ11АТТ АМА
(объединенное библиографическое описание;  combined biblio­
graphical  description)  -   баспа  басылымын,  оның  бөлімдерін
сипаттауға  қайта  басьт  шығарылуы,  аударылымдары,  бедер- 
лері, мазмұндамалары, осы шығарманьщ қысқабаяндары. оған 
берілген  пікірсараптар  туралы  және  т.б.  біріктіретін  библио­
графиялык си паттам а.
БІРІККЕН  ҮЛТТАР  ҮЙЫМЫ  (ББ¥)  (Организация
Объединенных  Наций  (ООН);  United  Nations  Educational, 
Scientific  and  Cultural  Organization  (UNESCO)  -   Білім  беру, 
гылым  жэне  мэдениет  мәселелері  бойынша  1945  жылы 
құрылған халыкаралық ұйым. Үйымның басты міндеттері мен 
мақсаттарына  әлемдегі  бейбітшілікті  сақтау,  халықаралық 
деңгейдегі 
адам 
кұқықтарын 
қорғау, 
халықаралық 
ынтымақтасгықты  қолдау  кіреді.  Білім  беру,  ғылым  жэне 
мәдениет,  авторлық  құқық,  мэдени  құндылықтарды  қорғау, 
әлемдік  мэдени  жэне  табнғи 
мұралардың  корғалуын 
бақылайды. 
Мэдениет 
саласында 
кітапхана 
бөлімінің
акпараттық-библиографиялық жобасын жүргізеді.
БГРІКТІРІЛГЕН 
БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ 
ЖАЗБА
(объединенная  библиографическая  запись;. combined  biblio- 
graphicalal  record)  —  шығарманың  (қайта  басьшымы,  аудар- 
масы)  жэне/немесе  онымен  байланысты  шығармалардың 
(пікір,  қысқабаян  жэне  т.б.)  түрлі  жарияланымдары  туралы 
мәліметтерді біріктіретін жазба.
61

БЮ ДЖ ЕТТЕН  ТЫ С  ҚОР  (внебюджетные  фонды;  ext­
rabudgetary  funds) -  мемлекеттік  бюджетке  енпзшмеген,  бел- 
гілі  бір  мақсатқа  қолданылатын  мемлекетпк  ақша  қаражаты.
Мысалы, зейнеткерлік қор, сақгандыру қоры.
БЮ ЛЛЕТЕНЬ (бюллетень; bulletin) -  заңдылықгар, мөл-
шсрлік  немесе  арнайы  матерналдар  шығару  туралы  ақпарат 
беретін  ұйымның  қарамағындағы  мерзімді  немесе  жалғасты
басылым.
- в -   1
ВЕБ-Ш ЕБЕР  (веб-мастер;  web-master) -  веб-сайт жасау- 
шы жэне оны басқарып отыратын маман.
ВИДЕ ОТЕКА  (видеотека;  video  library)  -   видеоқұжат- 
тарды  пайдаланушыларға  беру,  тар ату,  жинау  жэне  сақгауға 
міндетгі ұйым немесе қызмет (кітапхана бөлімі).
ВИКТОРИНА (ӘДЕБИ) (викторина (литературная); quiz
(literary)  — кітапханалардағы  көпшілік  жүмыстың  бір  түрі.
Әдеби ойын, оны өткізу кезінде оқырмандар әртүрлі тақырып
бойынша қойылған сұрақгарға жауап береді.
ВИНЬЕТКА  (виньетка;  vignette)  -   кітап  мұқабасыида, 
тақырып  басында  немесе  соңында  берілетін  шағын  суретп 
сюжетімен өрнекгелген көркем безендіру элементі.
ВИРТУАЛДЫ  БИБЛИОГРАФИЯ  (виртуальная  биб­
лиография;  virtual  bibliography) -  ғаламдық жэне/немесе жер- 
гілікті  электрондық  жүйедегі  электрондық  (сандық)  библио­
графия.
ВИРТУАЛДЫ  КІТАПХАНА  (виртуальная библиотека; 
virtual  library)  -   электрондық  басьшымдар  түріндегі  ғылыми 
ақпарат қоры жэне «шетсіз» дерек базасы мен деректер жиын-
тығына  кіруді  қамтамасыз  ететін  телекоммуникациялары  бар
электрондық кітапхана.
ВИРУС  ТАСЬІМАЛДАҒЫШ  (вирусоноситель;  infected
program) -  компьютерлік вируспен зақымдалкан бағдарлама.
ВОКАТА  (воката;  vocata) -   басылымда  композициялық- 
ритмикалық мақсатта қолданылатын таза бет.

ГАЗЕТ  (газета;  newspaper)  — ресми  мәліметтерді  жедел 
хабарлау,  қоғамдық-саяси,  ғылыми,  өндірістік  жэне  басқа 
әзекті  мәселелері  бойынша  мақалалардан,  сондай-ақ  шыгар- 
малардан,  иллюстрациялар,  суретгер  мен  жарнамалар  мәтіні- 
нен тұратын бетгік мерзімді басылым.
ГАЗЕТ БАСЫЛЫМЫ (газетное издание; newspaper type 
edition) -  баспа мәліметгерінің белгіленген үлгідегі бір немесе 
бірнеше  беттерден  тұратын  ерекше  бейімделген  беттік  басы­
лым.
ҚОРЫ  (газетный  фонд
газет басылымдарынан қалыптастырылған кітапхана қорының
бір бөлігі.
ГАЗЕТ  ППШДЕГІ  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  Қ¥РАЛ-
|АР  (внутригазетное  библиографическое  пособие;  hidden
newspaper bibliographical  manual) -  газет бетінде жеке  мақала 
түрінде жарияланган библиографиялык кұрал.
ГЕКТОГРАФ  (гектограф;  hectograph)  -   алгашқы  мэтін 
жазылған  желатин  қабатының  арнайы  сияларды  қабылдауға 
негізделген  мэтіндерді  көбейтетін  жэне  оларды  желатин 
қабатына қысылған қағаз беттеріне көшіретін құрылғы.
ГЕОГРАФИЯЛЫҚ  КАТАЛОГ  (географический  ката­
лог; geographical catalogue)—библиографиялык жазбалар басы­
лып  шыққан  жеріне  сзйкес  алфавитпк  тәртіппен  орналасқан 
дэстурлі библиографиядағы кітапханалық каталог.
ГЕОГРАФИЯЛЫҚ  КӨМЕКШІ  КӨРСЕТКІШ   (гео­
графический  вспомогательный указатель;  geographical additio­
nal  index) -  библиографиялык құралдарда ескерілетін,  геогра- 
фиялык нысан  атаулары  алфавит тізбегімен берілген  көмекші
көрсеткіш.
ГИГАБАЙТ (гигабайт; gigabyte) -  компыотердін жад си- 
ымдылығын  өлшеу  бірлігі,  1  Гигабайт  =  230  байт  @  109;
1  Гбайт =1024 Мбайт =230 байт.
ГЛОССАРИЙ (глоссарий; glossary) -  ескі  мәтіндегі түсі-
ніксіз  немесе  аз  қолданылатын  сөздерге  берілген  түсініктер 
енгізілген дәстүрлі немесе электрондық типтегі сөздік.
63

ГОЛОГРАММА  (голограмма;  hologram)  -   голография- 
лык техника арқылы  белгіленген,  бейнелеу ақпаратын  құраи-
тын фотоқұжат. 
,  , „ ' Л
ГРАНТ  (грант;  grant)  -   гылыми-зертгеу  жэне  тэжіриЪе- 
лік-құрылма  (уйлесімділік)  жұмыстарын  жургізуге  мемлекет 
немесе басқа қор тарапынан каржыландьфылатьш тапсырыс.
ГСНТИ 
(ГСНТИ; 
State  system  of scientific  and  technical 
information)  —  Қараңыз:  Ғылыми-техникалық  ақпараттық
мемлекеттік жүйе.
-
 
Ғ -  
"
ҒАҚ 
(НИД; 
Scientific-informational  activity)  -   Қараңыз:
Ғылыми-ақпараттық қызмет.
ҒТА 
(НТИ; 
Scientific-technical  information)  -   Қараңыз:
Ғылыми-техникалық ақпарат.
ГТК(НТБ; Scientific-technical library) -  Қараңыз: Ғылыми-
техникалық кітапхана.
ГЫЛЫМ И  АҚПАРАТ  (научная  информация;  scientific
information)  — ғылыми-зерттеу  нәтижесшде  алынып,  қоғам 
өмірінің кез-келген саласында пайдалануға болатын ақпарат. 
ГЫ ЛЫ М И  ӘДЕБИЕТ  (научная  литература;  science
literature)— гылыми-зерттеуге арналған, оның дерек көзі болып 
табылатын гылыми мәселелерді ашып көрсететін шыгармалар
жиынтыгы.
ГЫ ЛЫ М И  БАЙЛАНЫС  Ж ҮЙЕСІ  (научная  ком­
муникация;  scientific  communication)  — галымдар  мен  маман-
дар арасындағы гылыми ақпаратпен алмасу.
ГЫ ЛЫ М И  БАСЫ ЛЫ М   (научное  издание;  scientific
edition) — гылыми  жұмысқа  арналган  теориялық  жэне/немесе 
экспериментальды  зерттеулері  бар  басылым;  гылыми-анык- 
тамалык таралымдары бар шыгармалар, құжаттар, мурагаттык
материалдар жэне т.б. басылым түрі.
ГЫ ЛЫ М И  ЖҮМЫСТАРДЬІ  САҚТАУ  (депонирова­
ние  научных  работ;  deposition  of  scientific  works)  — гылыми 
жұмыстарды жинақгау жэне тарату түрі; оның қолжазбаларын 
кітагіханада  немесе  ақпарат  ұйымдарында  сақтау  мақсатында
64

қолжазбалардың  кітап  сақгау  қорына  қабылданғаны  туралы 
оқырмандарға хабарлап жэне олардың көшірмелерін талап ету 
қағаздары  бойынша жібереді.  Сақтауға  алынған  қолжазбалар
жарияланған құжатпен қатар жүреді
ҒЫЛЫМИ  КОНФЕРЕНЦИЯ  (научная  конференция
scientific conference) -  белгілі бір теориялық жэне тәжірибелі 
сұрақгарды  карастыруга  гылыми  ұйым  өкілдері  жэне  жек 
түлгалар, ғалымдар бірігетін жиын.
ҒЫЛЫМИ КОНФЕРЕНЦИЯ (СИМПОЗИУМ,СЪЕЗ
БАЯНДАМАЛАРЫНЫҢ ТЕЗИСГЕРІ (тезисы докладов на­
учной  конференции  (симпозиума,  съезда);  theses  of reports  of 
scientific  conference  (symposium,  congress)  -   конференция 
(симпозиум, 
съезд) 
басталғанға 
дейінгі 
баяндамалар, 
хабарлар,  тезистер,  жэне  т.б.  қысқамазмүны  жарияланған 
материалдары бар ғылыми мерзімді емес жинақ.
ҒЫЛЫМИ  КӨМЕКПП  БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ  Қ ¥-
РАЛ  (научно-вспомогательное  библиографическое  пособие, 
scientific-auxiliary  bibliographical  tool) -  ғылыми-зертгеу  қыз- 
метіне көмек беруге арналган библиографиялык құрап.
ҒЫЛЫМИ  КГГАПХАНА (научная библиотека; research 
library,  scientific  library)  -   кітапхана  ici  саласында  ғылыми- 
зерттеу  жұмыстарымен  айналысатын  пайдаланушылардын 
ақпараттық  қажетгіліктерін  қанағаттандыратын  ғылыми-
зерттеуші мәртебесі бар мекеме.
ҒЫЛЫМИ-АҚПАРATTЫ Қ  ҚЫЗМЕТ (научно-инфор-
МЯТТИПННЯ5Г 
не.
ятепьность:  scientific-informational  activity) -  ғы-
лыми-техникалық ақпарат қажеттілігін қанағаттандыру мақса- 
тындағы  хальгқ  шаруашылыгы  қызметінің  саласы.  Ғылыми- 
ақпараттық  қызмет  ұгымына  ғылыми-техникалық  хабарлар- 
ды жинау, талдау, корытып өңдеу, сакпгау, іздеу, тарат>г кіреді.
ҒЫЛЫМИ-ӘДІСТЕМЕЛЖ  ЖҮМЫС  (научно-мето­
дическая  работа;  scientific-methodological  work)  — кітапхана- 
лык  қызмет  дәрежесін  арітыру  мақсатында  кітапханалық 
еңбектің  ең тиімді  әдістері  мен  тәсшдерін  және  түрлерін  тұ- 
жырымдауды, дайындауды  және  анықтауды  іс жүзіне  асыра- 
тын  қызмет.  Ғылыми-әдістемелік  жұмыс  ұғымына:  а)  уақыт 
тәртібін  белгілейтін  кұжатгарды  және  нұсқауларды,  әдісте- 
мелік  ұсыныстарды  және  т.б.;  ә)  әдістемелік  басшылық;  б)
65

әдістемелік  көмек  көрсету  кіреді.  Ғылыми-әдістемелік  жұ- 
мысты  кітапхана  ісін  басқару  ұйымы  жэне  ғылыми-әдісте-
мелік орталықгар жүгізеді.
ҒЫ ЛЫ М И-ӘДІСТЕМ ЕЛЖ   ОРТАЛЫ Қ (научно-мето­
дический  центр;  scientific-  methodological  centre)  -   ғылыми-
әдістемелік  жұмысты  іс-жүзіне  асыратын,  кітапханалар  жүй- 
есіне  эдістемелік  басшылық  жасайтын  орталық  кітапхана. 
Кітапханалардьщ  бірыңғай  жүйесінде  ғылыми-эдістемелік 
орталыктың қызметін республикалық,  өлкеяік,  облыстық,  ор- 
талық  қалалық  кітапханалар,  сондай-ақ  аймақгык  кітапхана-
лар атқарады. 
_____
ҒЫ ЛЫ М И-ЗЕРТТЕУ  Ж ҮМ Ы СТАРЬШ ЬЩ   НӘТИ-
Ж ЕЛЕРШ   ЕНГІЗУ  (внедрение  результатов  научно-иссле­
довательской работы;  introduction of results o f research work) —
халыққа  кітапханалық  қызмет  корсету  ісін  қалыптастыруды
жақсарту  жэне  оның  маңызын  терендету,  жетілдіру  мақса- 
тындагы  ғылыми-зерттеу  жұмыстарының  нэтижелерін  кітап-
хаиа тәжірибесіңде пайдалану үдерісі.
ҒЫЛЫМ И-КӨМ ЕКШ І  БИБЛИОГРАФИЯ  (научно­
вспомогательная  библиография;  scientific-auxiliary  bibliogra­
phy) -   ғылыми-зертгеу  қызметі  саласындағы  ақпарат  қажетін
қамтамасыз ететін арнаулы библиография.
ҒЫЛЫМИ-КӨИППЛПС БАСЫ ЛЫ М  (научно-популяр­
ное издание; scientific popular edition) — гылым, мэдениет жэне 
ic  жүзінде  қолданбаііы  қызмет  саласында  теориялық  және/ 
немесе  эксперименттік  зерттеулер  туралы  мәліметтері  бар
мазмұнды баяндалған басылым. 
____fe
ГЫЛЫМИ-ТӘЖІРИБЕЛПС  КОНФЕРЕНЦИЯ  (науч- 
но-практическая  конференция; scientific-practical  conference) —
 
конференцияға тәжірибесі  мол  қызметкерлерді  тарта  отырып, 
кітапхана  жұмысының  ғылыми  талдау  мен  жинақтау  эле- 
менттері бар мәселелерін ұжым болып талқылау.
ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ  АҚПАРАТ  (ҒТА)  (нау­
чно-техническая  информация  (НТИ);  scientific-technical  infor- 
mation)—ғьшыми, ғылыми-техникалық, өндірістік жэне қоғам-
дык  кызметтің  барысында  алынған  құжатгар  мен  деректер
туралы мэліметтер.
66

f ЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ 
АҚПАРАТ 
БӨЛІМІ
(отдел  научно-технической  информации;  department  of  the 
scientific-technical 
information)  -   ғылыми-техникалық  ақпарат 
бөлімі  -   ғылыми-зертгеу,  кітапханалық-ақпарат  мекемепері
мен  осы  мекемелердің  құрылымдарына  кіретін  жэне  ақпа-
раттық,  библиографиялык  жұмысты  жүргізетін  ақпаратгық
бөлім.
ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ 
АҚПАРАТ 
ЖҮИЕСІ
(система  научно-технической  информации;  science  and  tech­
nology  informational  system)  -  өз  қызметтерін  (өңдеу турлері, 
ақпарат,  тақырып,  аймақ  т.б.)  жүргізетін  өзара  байланысты
ғылыми-техникалық қызмет атқаратын жүйе.
ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ АҚПАРАТ ОРГАНЫ (ор­
ган  научно-технической  информации;  sience  and  technology 
information  organ) -   ақпараттық  қызметгі  жэне  осы  саладағы 
гылыми зертгеулерді іске асыратын мекеменің арнайы ұйымы 
немесе қурылымдық белімшелері.
ГЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЬПС  АҚПАРАТТЬЩ  МЕМ-
ЛЕКЕТТІК  ЖҮЙЕСІ  (государственная  система  научко-тех- 
нической  информации;  state  system  of  scientific  and  technical 
information)  -   ғылыми-техникалық  ақпараттар  мен  гылыми- 
техникалық  кітапханалардың  жиынтығын  құрайтын,  мемле- 
кеттік бюджетген қаржыландырылатын мекеме.
ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ 
КГГАПХАНА 
(ҒТК) 
(научно-техническая библиотека (НТБ);  scientific-technical  lib- 
гагу)  — дербес  мекеме:  Мемлекеттік  копшілік  ғылыми-техни-
калық  кітапханасы  (MKFTK),  орталық  салалық  Ғылыми-тех-
никалық  кігапхана  (FTK),  республикалық  Ғылыми-техника-
лық кітапхана (ҒТК) немесе ғылыми мекеменің бөлімі ретінде
Ғылыми-техникалық  ақпарат  (ҒТА),  Ғылыми-зерттеу  инсти­
туты  (ҒЗИ),  конструкторлық  бюро  жэне  т.б.  салааралық  aw- 
мақтық орталықгар  кітапханасы,  өнеркэсіп, транспорт,  оайла- 
ныс  мамандарын  гылыми  жэне  библиографиялык  хабар- 
лармен  қамтамасыз  ететін  арнаулы  кітапхана.  ҒТК-ньің  үш 
негізгі түрі болады —
 салалық, аймақтык және салааралық.
67

ДАЙДЖЕСТ  (дайджест;  digest)  -   мерзімді  басылым-
дарда кітап  ісі жэне библиография туралы жарияланган  мақа- 
лалардың түйіндемесі.
ДАМІІ  (дамп;  dump)  -   ЭЕМ-нің  негізгі  жадындагы  бар
ақпараттарды басып шығару.
ДАНА (экземпляр; copy) -  есеп бірлігіне баспа басылымы 
үшін таралым,  мөлдір түсірмелер  мен  микрофильмдер  үшін -  
шарғы  (катушка),  күйтабақгар  үшін  табақшалар  болып
табылады.
ДАНАЛАРЫ (экземплярность;  print  run) -   кітапхана қо- 
рьшдағы  құжаггарды ң  бір  атауындағы  даналарының  оргаша 
саны.  Жалпы  (қордың  жалпы  көлемін,  құжаттардың  атау  са- 
нын  бөлу  жолымен  анықталады)  және  жекеше  (кіталхана
қорының  белгілі  бір  бөлігі,  құжаттардың  санын  осы  бөлікте 
бар  атаулар  санына  бөлу  жолымен  есептеледі)  даналары
болады.
ДАНАНЬЩ  АҚАУЫН  ТЕКСЕРУ  (проверка  экземп­
ляра на дефектность; collating) -  кітаптың,  құжаттың полигра- 
фиялық  (бет  саны,  түптелуі)  сапасын  және  т.б.  кем-кетіпн
тексеру. 
.........>•  ..  ■ • .
ДАРА  БАСҚЫ  БЕТ  (одинарный  титульный  лист;
unary title  page) — негізгі теңестірілген/сәйкестендірілген  биб­
лиографиялык  мэліметгерді  құрайтын  басылымның  бірінші
беті және оның теріс жағы. 
___
ДАРА  БИБЛИОГРАФИЯЛЪІҚ  СІЛТЕМ Е  (одинар­
ная библиографическая ссылка; unary bibliographical reference)
— библиографиялык  сипаттамадан  ғана  тұратын  библиогра­
фиялык сілтеме.
ДАУЫСТАП  ОҚУ  (громкие  чтения;  loud  readings)  -
әдебиетгі ауызша насихаттау түрі. Шығарма мэтінін дауыстап 
оку  және  оқьшган  мэтінді  талқылап,  түсініктеме  беру. 
Дауыстап оқу шағын аудиторияға арналады және бір сагаттан 
аспайды,  ірі  шығарманы дауыстап оқып  шығу үшін оқу айна- 
лымы  ұйы мдастыры л ад ы.  Дауыстап  оқудың  орнына  дыбыс 
жазбалары  мен  радиохабарларын  тыңдап,  әдебн  шығармалар
68

бойынша  жасалган  тел едид ар  хабарларын  көру  ұйымдасты-
ры лады.
ДӘЙЕКСӨЗ  (цитата;  citation) -  библиографиялык  сілте-
менің  көмегімен  құжатталган  бір  құжатгын  мәтіиіиен  сөзбе-
сөз үзінді.
ДӘЙЕКСӨЗ  ЖҮЙЕСІ  (сеть  цитирования;  network  of 
quoting)  -   озара  байланысты  талдау  мен  библиографиялык 
сілтемелер  негізінде  кұрылған  ғьшыми  күжаттар  арасындағы
ақпараттық байланыс схемасы.
ДӘЙЕКСӨЗ  КЕЛТІРУДІ  ТАЛДАУ  (анализ  цитирова­
ния;  citing  analysis)  -   библиографиялык  (библиоөлшемдік, 
гылымиөлшемдік)  зертгеу  бағыттарының  бірі,  зерттеу  негі- 
зінде  библиографиялык  сиггемелері  бар  гылыми  басылым-
дардың өзара байланыстарын тадцайды.
ДӘЙЕКСӨЗ  КЕЛТІРІЛГЕН  ӘДЕБИЕТТЕР  КӨР-
СЕТКГШІ  (указатель  цитированной  литературы;  index  of 
quoted  literature) -  авторлардың алғашқы  жұмыстарынан дэй- 
ексөздер  келтіріліп,  олардың  жарияланымына  сай  құрылған 
библиографияның элеменпгі.
ДӘЛ  КӨППРІЛГЕН БАСЫЛЫМ  (факсимильное изда­
ние;  facsimile  edition)  -   қолжазба  кітаптардың,  сирек  жэне 
кұнды басьшымдардың түпнұсқасын (көлемі,  қағаз түрі, мэтін 
ерекшелігі,  иллюстрациясы жэне т.б.) дәлме-дэл басып шыға-
ратын басылым.
ДӘЛМЕ-ДӘЛ  ПӘНДПС  АЙДАР  (адекватная  предмет­
ная  рубрика;  adequate  subject  heading)  — құжат  пәні  туралы 
ұғым көлеміне сэйкес мейлінше дэл келетін  тұжырым.
ДӘРІЛЕУ  (дезинсекция;  desinfestation)  -   қорды  көгеру- 
ден, биологиялық зақымданудан, жэндіктерден жэне т.б. зиян- 
кестерден қорғау үшін формалин ерітіндісімен сүртіп дэрілеу.
ДӘРІС  (лекция;  lecture) -  белгілі бір  тақырып  бойынша 
материалды  ауызша  айтып  шығу.  Кітапханада  дәріс  әдетте, 
іақырыптык  кештің  немесе  ауызша  журналдың  багдарла-
масына енеді.
ДЕЗИДЕРАТ  (дезидерат;  desideratum)  -   кітапханаға  қа-
жетті  құжат,  онын  мақсаты  қордагы  олқылыктьі  толтыру, 
ақауы  бар  құжаттарды  ауыстыру,  құнды  жэне/немесе  жиі
сүралатын кұжаттың артық даналарымен қорды толықшру.
69

ДЕЗИДЕРАТ  КАРТОТЕКАСЫ  (картотека  дезиде­
рат;  dezideratas  card  file)  -   дәстүрлі  библиография  өншінің 
жанры,  кітапхананың  қорында  жоқ,  бірақ  болуы  тиіс  басы-
лымдар тізімін қамтитын библиографиялык картотека.
ДЕЙТАГРАММА  (дейтаграмма;  datagram)  -   ақпаратты
эргүрлі  багытпен  еркін  жіберетін  эдіс.  Қабылдап  алатын 
машина мэліметтерді қажетті ретпен жинайды
ДЕПОЗИТАРИЙ-КГГАПХАНА  (библиотека-депозита­
рий; depository library)—кітап қорын депозитарлық сақгау қыз- 
метін  атқаратъш  кітапхана.  Депозитар-кітапхана  эдебиеттер 
мен  құжаттардың  1-2  данасьш  депозитарлық  қорда  тұрақты
түрде сақтаиды.
ПОЗИТАРЛЬЩ   ҚОР  (депозитарный  фонд
collection) — депозитар-кітапханаларында түрақгы түрде сақта-
латьш кітапхана қоры.
ДЕПОЗИТАРЛЫ Қ САҚТАУ ҚОРЫ  (депозитарное хра­
нение  фонда;  deposit  storage) -күжаттарды (өте  аз сұралатын) 
арнаулы  бөлінген  кітапханаларда  немесе  көмекші  кітап  қой- 
маларында тұрақгы түрде  сақгау.  Біртүгас  елдің жэне  аймак- 
тын кітапхана қорын тиімді орналастыру үшін қолдана
ДЕРБЕС  БИБЛИОГРАФИЯ  (персональная библиогра
фия; personal bibliography) — жеке түлғаға арналгән құжаттарға
толық  қолжеткізуді  қамтамасыз  ететін  дәстүрлі  жэне  элек­
трондык библиография түрі.
ДЕРБЕС БИБЛИОГРАФИЯЛЬЩ   ҚҮРАЛ (персональ­
ное библиографическое пособие;  bibliographical personalia ma­
nual  (author  bibliography) -  жеке  түлгага  арналган  библиогра­
фиялык кұрал.
ДЕРБЕС  ЖАД  (автономная  память;  off-line  storage)  —
орталық  процессор  тарапынан тікелей  қатынас  құруга  рұқсат 
етпейтін, орталық процессордың басқару ына жатпайтьга жад. 
ДЕРБЕС  КОМПЬЮ ТЕР  (персональный  компьютер;
personal  computer)  -   жеке  пайдаланушыларга  арналган  кіші 
көлшемді  жэне  багалы,  эмбебап  микрокомпьютер;  үстелге 
коятын,  ықшамды,  қалтага  салып  жүретіңдей  етіп  жасалган,
паидалануга арналган компьютер. 
tEPEK  ҚОР  (ДҚ)  (база данных;  di 
іеттер құрылымының оларды өңдей
сақталатын
70

тәуелсіздігін 
қамтамасыз ету,  жадты пайдалануды жэне 
нас  қуруды тиімді  пайдалану үшін жасалған дерек қор. 
қордың құжаттық, толықмәтіндік, деректік,  библиографиялық
түрлері
ҚОР  ӘКВУППиш '1  (администратор
ных;  manager  of  a  database)  — дерек  қордың  ұйымдастыры- 
луьша,  жүргізілуіне,  дамуына  және  оның  пайдаланылуына 
жаүапты маман немесе мамандар тобы.
ДЕРЕК  ҚОРДЫ Ж ҮРПЗУ (ведение базы данных; data 
base conducting) -  дерек қорды  библиографиялык мэліметтер 
ді енгізу, бақылау, жаңарту, құрылымын өзгерту мен қалпын;
ың  толықгығын,  сақталымын 
артгыру негізінде жузеге асыр
^ Р Е К Т Е Р   АЛАҢЫ  (поле  данных;  data  held) -  комму
никациялық  пішіндегі  деректердщ  жеке  элементі  ретінде 
бағдарламада өңделетін жэне дербес  қызметгік мағынасы бар 
библиожазбапардың бөлігі.
ДЕРЕКТЕР БАНКІ (банк данных; databank) -  дерек кор­
ды белсенді пайдаланатьш орталықган сақтайтын автоматтан- 
дьфылған  ақпараттық-іздеу  жүйесі;  пайдаланушылардың 
электрондық  есептеуіш  машинасында  ақпаратты  өңдеу  үде- 
рістерін жүзеге асыруға, лингвистикалық жэне бағдарлс
ісыз  етуге  арналған  дерек  қорлар  жиынтығы.  дерек- 
жүмыс  істеуге  арналған  кез  келген  нақты  ақпараттық
банкі.
ДЕРЕКТЕРДІ  АИЫРБACT АУ
вертиро
мэліметгерді
мазмұнын
тың пішінін өзгерту.
ДЕРЕКТЕР ДІ  БАҚЫЛАУ  (контроль  данных;  data
control) — есегггеу жүйесінде синтаксистік, семантикалық және 
прагматикалық  бақылауды  орындайтын  деректердің  анық
жэне толыктығын тексеру.
ДЕРЕКТЕРДІ  БЕРУ  (передача  данных;  data  transmis­
sion) — екі  немесе одан да көп  ЭЕМ арасында оның дереккөзі- 
нен  тұгынушыға  хаттамамен  (деректердін)  сэйкес  жүргізі-
құрылғылары
тарды жіберу.
71

ДЕРЕКТЕРДЩ   ТОЛЫ Қ  М ӘТШ ДІ  ҚОРЫ   (полно-
текстовая база данных; full text database) — құжаттардың толық 
мәтінін құрайтын, алғашқы мэліметтердің дерекқоры.
ДЕРЕКТІ  АҚПАРАТТЫҚ -  ІЗДЕУ  Ж ҮЙЕСІ  (факто­
графическая  информационно-поисковая  система;  factographic 
retrieval system) — деректерді  іздеуге арналған ақпаратты  іздеу
жүйесі.
ДЕРЕКТІА Н Ы ҚТ AM А (фактографическая справка; fac­
tual  reference) — дерекп  мэліметтері бар  бір жолғы сұранысқа 
жауап.
ДЕРЕКТІ  МӘЛІМЕТТЕР  ҚОРЫ   (фактографическая 
база  данных;  source  database)  — дерекп  мәліметтер  қорында 
сыртқы әлемнің мәліметгерінің мазмұны жазылған мәліметтер
қоры. 
Ш й Н И И
ДЕСКРИПТОР (дескриптор; descriptor) -  дескриптор не­
месе  сөз  тіркесі,  синоним  немесе  мәні  жағынан  басқа  түиін 
сөздерге  жақын  және  құжаттарды  немесе  ақпараттық  қажет- 
тіліктерді үйлестіру; нүсқатаңбалау үшін пайдаланылатын топ 
атауы, ақпаратгық-іздеу тілінің лексикальщ бірлігі.
ДЕСКРИПТОРЛ Ы Қ  АКДАРАТТЫҚ -  ВД ЕУ   Т ІЛ І 
(дескршггорный  информационно-поисковый  язык;  descriptor 
information-retrieval  language) -   құжат  мазмұнын  анықтау  мен 
оны  іздеу  құралы  ретінде  дескрипторлық  ақпаратгық-іздеу
тілін пайдаланатын іздеу жүйесі.
ДЕСТЕ  (пакет;  packet)  -   тақырыбы  мен  деректер  өрісі 
енгізілген  белгілі  бір  құрылымы  бар  тораптық  деректерді 
тарату желісіндегі деректер  блогы.  Берілетін ақпарат бірнеше
дестеден тұруы мүмкін.
ДЕСТЕЛПС  ІЗДЕУ  (пакетный  поиск;  package  search)  — 
ортақ  өңдеу  ушін  ақпараттық  сұраныстар  жинакталған,  авто-
маттандьфылған ақпаратгық іздеу.
ДИАЛОГТЬЩ   ТӘРТШ   (диалоговый  режим;  conver­
sational  mode)  -   пайдаланушының  эрбір  сұрагуы  компьютер 
тарапынан  дереу  жауап  әрекетін  тудыратын,  пайдаланушы 
мен компьютер арасыкдагы әрекеттестік тәртібі.
ДИАПОЗИТИВ  (диапозитив;  slide)  -   кітапханалық-биб-
лиографиялық  мекемелерде  қолданьиіатын  құжатгардың  бей-
72

нелерін  көруге  арналған түрлі-түсті  немесе  ақ-қара позитивті 
фсгтографиялық бейнелері бар мөлдір материал (шыны, үлдір).
115
АСКОП (диаскоп; аіазсоре)-мөлдір және мөлдір емес
тасымалдағыштардағы  жылжымайтын  бейнелерді  экранда
көрсетуге арналған проекциялық құрылғы.
ДИАФИЛЬМ  (диафильм; filmstrip) -  жалпы тақырыппен 
немесе  сюжетпен  біріктірілген  үлдір  бетіндегі  деапозитивтік 
фогографиялық бейне суретгердің сериясы.
[ИКТОФОН  (диктофон;  dictophone)  -   айтылған  сөзді
жазатын құрылгы.
[НАМИКАЛЫҚ  Ү Л П   (динамические  модели;  dyna-
mic  models)  -   кітапхана  жүйесінің  дамуын  болжайтын  жән<
жобапайтын құрал.
ДИНАМИКОКАРТА (динамикокарта;  microficher) -  қү
жаттардың микробейнелері  арнайы жүйеде орналасқг 
парат сақгаушы. Оның құрылымы бұрышты фото-үді
т
Сии.: Микрофиша 
l
  ЖЕТЕК  Гдискоі
жадына
магнитгі табақшадан ақпарат енгізуге арналған  кұрылгы
ДИСПЛЕИ  (дисплей;  display)  -   мәліметгерді  элекгрон- 
дық-сэулелік  қүралдың  экраньгада  визуалды  бейнелеуге, 
көрнекті  түрде  кескіндеуге  арналған  құрылгы.  Дисплейлер 
ал фавитті -сандық және бейнесызбалық болып болінеді.
ДИССЕРТАЦИЯ  (диссертация;  dissertation)  -   гылыми
атак үшін үсынылған басылым немесе қолжазба.
[ССЕРТАЦИЯЛАР ҚОРЫ (фонд диссертаций; collec­
tion  of dissertations)  -   диссертация  авторефераттары,  қолжаз-
балары корынан тұратын кітапхана қорының бөлігі
ДК (ДЕРБЕС КОМПЬЮТЕР) (ПК -  персональный ком­
пьютер;  PC  —
  Personal  computer)  —  Қараңыз:  Дербес  ком­
пьютер.
ДОМЕН  (домен;  domain)  — @  белгісінің  оң  жағындағы 
орналасқан  белгілердің  жиынтығы  компьютер  немесе  Интер­
нет тораптарының атауын білдіреді.  Домендық жүие  компью- 
терлердің  әріптік  атауын  олардың  агқаратын  қызметтерін, 
құқығын,  міндеттерін,  кызметгік  байланыстарын, жұмыс  тәр-
нақтылайтын
жаиына
73

ДОМЕН  АТЫ  (доменное  имя;  domain  name) 
мекен-
жайларды есте сақгауға оңай болу үшін ойлап табьшған жазу-
дың қарапайым нұсқасы. 
_
ДОРНТИ (ДОРНТИ; differentiated mamtenance 
01
 a mana­
gement with the  scientific  and technical  information) -  Қараңыз:
Басшыларды гылыми-техникалық ақпаратпен саралап қаміу.
ДРАЙВЕР  (драйвер;  driver) -  ЭЕМ-нің жеке  сыртқы  құ- 
рылғысына  қызмет  көрсететін  операциялық  жүйенің  бағдар- 
ламасы;  есептің бірізділікпен  орындалуьш  анықгайтын,  элек-
трондық-ақпараттық  жүйедегі  уақытгы  бөліп  отыратын  Оағ-
дарлама-диспетчер. 
__ 
„ т
ДҮНИЕЖҮЗиПК  ҒЫ ЛЫ М И  АҚПАРАТ  Ж ҮИЕСІ 
(Ю НИСИСТ; 
UNISIST (Universal System for information in sci­
ence and technology) -   1967 жылы Б ¥ ¥  дайындаған жоба. Жа- 
ратылыстану  жэне  техникалық  ғылымдар  туралы  ақпарат-
тарды pence келтіру жэне үйлестірумен айналысады.
ДҮНИЕЖҮЗІЛІК  М ¥РА   (всемирное  наследие;  world
heritage)  -   мэдени,  тарихи  немесе  экологиялық  маңызы  зор 
табиғат  немесе  адам  қолымен  жасалған  нысандар.  Оларды 
сақгау, қорғау және көпшілікке жария ету басты мақсат.
«ДҮНИЕЖҮЗІЛІК  ӨРМЕК».  Ж ЕЛ І  («Всемирная  пау­
тина».  Сеть;  World  Wide  Web.  WWW) -  дүниежүзілік  кеңей- 
тілген  ермек -  әр  жерде  орналасқан  мәліметгер  базасындағы 
керекті  ақпараттарды  Интернеттегі  гипермәтщдік  логика 
аркылы  іздеп  табатын  тармақгалған  гипермедиалық  ақпарат-
тық жүйе.
ДЫБЫ С  ЖАЗУ  ҚОРЫ   (фонд  звукозаписей;  records
collection) -  Қараңыз: Фонотека.
ДЫ БЫ СТЫ Қ  АҚПАРАТ  (фонетическая  информация;
audio  information) -  дыбыстау арқылы айтылатан жэне беріле- 
тін ақпарат. 
Q'* 
WSm1
ЕКІ  КАРТОЧКАЛЫ  АБОНЕМЕНТ  ЖҮЙЕСІ  (двух- 
карточная абонементная система; two-card subscription  system)
— қолға берілгеи  басылымдардың  аттары  мен  қайтарыл}  мер- 
зімін  оқырман  және  кітап  формулярларына  да  қатар  жазу
74

арқыпы  кітаптардың  берілуіне  және  қайтарылуына  бакылау 
жасау  жүйесі.  Екі  карточкалы  абонемент  жүйесі  оқырмандар 
колындагы  басылымдар  саны  мен  оның  қайтарылу  мерзімі 
туралы  мәліметтерді тез арада білуге мүмкіндік береді.  Беріл- 
ген  кітагггардың қайтарылу  мерзімі  бойынша жіктеліп,  окыр- 
мандардың  аты-жөні  немесе  оқырман  билетінің  нөмірі  арқы-
лы орналастьфылады.
ЕЮ  ТТ.ІТДІ  СӨЗДІК  (двуязычный  словарь;  bilingual
dictionary) -  екі тіддің тілдік өлшемін құрайтын сөздік.
ЕЛТАНУ БИБЛИОГРАФИЯЛЫК  ҚҮРАЛЫ  (страно­
ведческое  библиографическое  пособие;  land  lore  bibliogra­
phical  manual) -  мазмұны  жағынан  бір  немесе  бірнеше  елмен
байланысты құжатгарды көрсететін библиографиялык құрал
ЕЛТАНУ КАТОЛОГЫ (страноведческий каталог, regio­
nal  catalogue)  -   мазмұны  жағынан  белгілі  бір  елге  қатысты 
кұжатгарды  көрсететін  кітапхана  катологы.  Елтану  катологы
-  аймактық кагголог түрі.
ЕҢБЕКТЕР  (труды;  works)  -   оқу  орындарынын  немесе
гылыми-зерттеу  мекемелерінің  мерзімді  немесе  жалғасатын 
гылыми жұмыстары ның жинағы.
ЕҢБЕКТІ  ГЫЛЫМИ  УЙЫМДАСТЫРУ  (HOT;  Scien­
tific  organisation  of work) -  Қараңыз:  Кітапханада еңбекті  гы­
лыми ұйымдастьфу. 
■
  ■
-
ЕРЕКШЕ  ДЕРЕКТЕР  (специфические  сведения;  speci­
fic  material  designation)  -   қужаттардың  белгілі  бір  түріне
жататын мэліметтер.
ЕРЕКШ ЕЛЖ   (спецификация;  specification) -  көптомдык
(серия)  басылымдардың  жеке  томдары  (шығарым)  туралы
мэлімеггері  бар  библиографиялык  сипатгаманың  жиынтық
бөлігі.
ЕРКШ   НҰСҚАТАҢБАЛАУ  (свободное  индексирова­
ние; free indexing) -  арнайы сөздік ұсынысына сәйкес мэтіннін 
кілтті  сөзін  ауыстьфуды  кажет  етпейтін  технологиясы,  нұс-
қатаңбалауы. 
___
ЕРКШ   СИПАТТАМАНЫҢ  ЖАЛПЫ  БӨЛІГІ (общая

жүктеу/скачать 17,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: