Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы


мейрам  (Абай).  Ушаков  жалынып-ж алпайып



Pdf көрінісі
бет221/237
Дата31.12.2021
өлшемі5,78 Mb.
#21265
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   237
мейрам  (Абай).  Ушаков  жалынып-ж алпайып  оны  осы  арага 
әрең  сүйреп  әкеліп  еді  (Ғ.  Мүсірепов).  Қосарлану  субъективті- 
модальдық  магыналарды  білдіруде  өте-мөте  түркі  тілдерінде  жиі 
қолданылады.  Бұл  тәсіл  орыс  тілінде  де  бар.  М ысалы:  Кругом
223


леса-леса,  Пошумят-пошумят  и  успокоятся.  Никогда  не  видел 
такого синего-синего моря.  Быстро-быстро собрался
Тіл-тілде  әртүрлі  субъективті-модальдық  мағыналарды  біл- 
діретін  арнаулы  конструкциялар,  атап  айтқанда,  сөйлемдердің 
кұрылымдық  үлгілері,  баяндауыш  пен  басқа  мүшелердің  құрылу 
үлгілері  бар.  Мысалы:  Сөзі  сөз  емес!  Сүлуы  сұлу  екен!  Неткен 
адам екенін  т үсінбеімін! «Қазіргі  орыс әдеби тілінің грамматика- 
сында»  бұған  мысал  ретінде  мынандай  сөйлемдер  келтірілген: 
Что  за  церемонии!  Так  и  поверил  ему!  Устроили  концерт  —  не 
концерт,  спектакль — не спектакль.
Сөйлемде  алуан  түрлі  субъективті-модальдық  мағыналарды 
білдіру  үшін  сөздерге  демеуліктер  тіркесе  қолданылады  немесе 
сөйлем  ішінде  одағайлар  қолданылады.  Мысалы:  Бәйгеге  цосцан 
аты  ат-ац  екен! Қайтпа  келер  есіюпі Қатты  серіппе  жарцын-ау. 
Жетілсең де, жетсец де, Керек күні бір бар-сіу (Абай). Зэрі цатты 
цырсыц экені Абай цатты  кінәлапты-мыс (М.  Әуезов). — Япырай, 
гажап  екен  бүнысы.  -   деді  Бачцаш  (С.  Мұқанов).  -   Уай,  осы 
жегізбегің — асыц,  жаймагыц — төсегің гой! Д ән ризамын,  агайын 
(М.  Әуезов).
2.  С ө й л ем н ің  түр л ер і

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   217   218   219   220   221   222   223   224   ...   237




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет