Кемельбеков канатжан сауханбекович

Қ.А.Яcaуи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті 
 
 
 
 
ӘОЖ: 616-089;617.5; 616-053.2 
 
 
Қолжазба құқығында 
 
 
 
 
 
КЕМЕЛЬБЕКОВ КАНАТЖАН САУХАНБЕКОВИЧ 
 
 
 
 
 
Жҥректің туа біткен кардиоваскулярлы аурулары кезінде 
хирургиялық кӛмек кӛрсетуді жақсарту жолдары 
 
 
 
 
6D110100 – Мeдицинa 
 
 
 
Филocoфия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация 
 
 
 
 
   Ғылыми жетекшілер: 
м.ғ.д., профессор С. Джошибаев 
м.ғ.д. А.К.Баймагамбетов 
Шетелдік ғылыми кеңесші: 
PhD Аркадий-Ави Котляр (Израиль) 
 
 
 
 
 
Қaзaқcтaн Республикасы 
Түркіcтaн, 2016 

2
 
 
МАЗМҦНЫ
 
 
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ……………………………………………...... 4 
АНЫҚТАМАЛАР ………………………………………………………................ 5 
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР......................………………..….......... 7
 
КІРІСПЕ………………………………………………………………..................... 9
 
1 ӘДЕБИ ШОЛУ............…………………………………………….…................ 13 
1.1 Әлемнің әртүрлі елдері, соның ішінде Ресейде, Қазақстанда балалар 
арасында ЖТБДА-ның таралуы. Балалардағы хирургиялық  патологиялар 
құрылымындағы алатын орны……………………………………........................ 13 
1.2 Ерте жастағы балалардағы ЖТБДА  әртүрлі нозологиялық түрлері бойынша 
ӛлім кӛрсеткіштерінің ерекшеліктері ……………………………….................... 17 
1.3 Ерте жастағы балалардағы жүректің туа біткен даму ақауларының  
этиологиясы мен қауіп-қатер  факторлары ……………………………………... 19 
1.4 Жүректің туа біткен даму ақаулары кезінде хирургиялық кӛмек кӛрсету 
шараларын жақсарту................................................................................................ 25 
1.5 Нәрестелердегі туа біткен ашық артериалды ӛзекше туралы заманауи 
кӛзқарастар………………………………………………………………........... .... 26 
2 ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ…………............................ 32 
2.1 Зерттеу материалдарының сипаттамасы.……………………......................... 32 
2.2 Зерттеу әдістерінің сипаттамасы ……..…………..………….......................... 37 
2.3 Материалдардың статистикалық ӛңдеуі ..........……………………............... 40 
3 ЖҤРЕКТІҢ ТУА БІТКЕН ДАМУ АҚАУЛАРЫНЫҢ ТАРАЛУЫ МЕН 
ҚҦРЫЛЫМЫ ........................................................................................................ 45 
3.1 Қазақстан Республикасы бойынша бала тұрғындарының негізгі 
демографиялық қысқаша сипаттамасы ................................................................. 45 
3.2 Қазақстан Республикасы бойынша нәрестелер  мен ерте жастағы балалар 
арасында жүректің туа біткен даму ақауларының таралуы ................................ 47 
3.3 Жамбыл Облысының қысқаша демографиялық жағдайы және нәрестелер 
мен ерте жастағы балалар арасында жүректің туа біткен даму ақауларының 
таралуы ..................................................................................................................... 51 
4 БІР ЖАСҚА ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДАҒЫ ЖҤРЕКТІҢ ТУА БІТКЕН 
ДАМУ АҚАУЛАРЫНЫҢ ҚАУІП-ҚАТЕР ФАКТОРЛАРЫ МЕН ӚЛІМ 
СЕБЕПТЕРІ ............................................................................................................ 59 
4.1 Жамбыл Облысы бойынша нәрестелер  мен ерте жастағы балалар арасында 
жүректің туа біткен даму ақауларын туындататын негізгі қауіп-қатер 
факторлары................................................................................................................ 59 
4.2 Жамбыл Облысы бойынша нәрестелер мен ерте жастағы балалар арасында 
жүректің туа біткен даму ақауларынан болатын ӛлім себептері......................... 66 
5 ЖҤРЕКТІҢ ТУА БІТКЕН ДАМУ АҚАУЛАРЫ БАР  НӘРЕСТЕЛЕР 
МЕН ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРҒА ХИРУРГИЯЛЫҚ КӚМЕК 
КӚРСЕТУ ШАРАЛАРЫН ЖАҚСАРТУ .......................................................... 69 
ҚОРЫТЫНДЫ ……………………………………………….............................  77 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ …….……….…….................... 87
 

3
 
 
ҚОСЫМША 
А …………………………...…..………………………….......  97 
ҚОСЫМША 
Ә…………………………...…..………………………….......  100 
ҚОСЫМША 
Б …………………………...…..…………………………....... 101 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

4
 
 
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР 
 
Аталған  диссертациялық  жұмыста    келесі  нормативтік  стандарттарға 
сілтемелер қолданылған: 
МЕМСТ  6.38-90  Құжаттар  жүйесін  бірегейлендіру.  Ұйымдастыру- 
реттеушілік құжаттар сұлбасы. Құжаттарды рәсімдеуге қойылатын талаптар. 
МЕМСТ  7.32-2001  (Мемлекетаралық  стандарт)  Ақпарат,  кітапханалық 
және баспа ісі бойынша стандарттар жүйесі. Ғылыми-зерттеу жұмысы бойынша 
есеп. Құрылымы мен құрастыру ережелері. 
МЕМСТ  7.1-84  Ақпарат,  кітапханалық  және  баспа  ісі  бойынша 
стандарттар  жүйесі.  Құжаттың  библиографиялық  сипатталуы.Жалпы  талаптар 
мен құрастыру ережелері. 
МЕМСТ  7.9-95  (ИСО  214-76)  Ақпарат,  кітапханалық  және  баспа  ісі 
бойынша стандарттар жүйесі.Реферат және аннотация.Жалпы талаптар.
 
МЕМСТ  7.12-93  Ақпарат,  кітапханалық  және  баспа  ісі  бойынша 
стандарттар жүйесі. Библиографиялық жазба. Орыс тіліндегі сӛздерді қысқарту.  
Жалпы талаптар мен ережелер. 
МЕМСТ  7.54-88  Ақпарат,  кітапханалық  және  баспа  ісі  бойынша 
стандарттар 
жүйесі.Ғылыми-техникалық 
құжаттарда 
 
заттар 
мен 
материалдардың  қасиеттері  туралы  сандық  мәліметтерді  келтіру.  Жалпы 
талаптар. 
Қазақстан  Республикасының  денсаулық  сақтау  саласын  дамытудың  2011-
2015  жылдарға  арналған  «Саламатты  Қазақстан»  мемлекеттік  бағдарламасы 
туралы»  Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2010  жылғы  29  қарашадағы 
№1113 Жарлығы 
Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы 193 -IV Заңымен 
қарастырылған (2011 жылы,19 қаңтарда қайта толықтырылған) 2009 жылғы 18 
қыркүйегіндегі Қазақстан Республикасының кодексі. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

5
 
 
АНЫҚТАМАЛАР 
 
Бұл  диссертациялық  жұмыста    келесі  терминдерге  сәйкес  анықтамалар 
қолданылған: 
Ашық  артериалды  ӛзекшені  хирургиялық  жолмен  «лигирлеу»  – 
арнайы  синтетикалық  материалдан  жасалған  жіптің  кӛмегімен  ашық 
артериалды ӛзекшені хирургиялық жолмен байлау тәсілі. 
Бластопатиялар – ұрықтанудан кейінгі алғашқы 2-ші аптадағы зиготаның 
зақымдалуы. Осы кезеңде зақымдану факторының әсеріне ұрықтың жауап беру 
«барлығы  немесе  ештеңе»  принципімен,  яғни  ұрық  тіршілігін  жояды  немесе 
репаративтік қабілеті жоғары болса әсер еткен факторларды «сезбей» ары қарай 
дамиды.  Бір  қатар  жағдайларда  осы  кезеңдегі  ұрықтарда  бластопатиялар  деп 
аталатын потологиялық ӛзгерістер кездеседі. 
Дамудың  туа  біткен  ақаулары  –  туылған  соң  бірден  анықталатын, 
туылғанға  дейін  пайда  болған  құрылысы  мен  қызметі  бұзылуымен  жүретін 
мүшенің тұрақты морфологиялық ӛзгерістері. 
Жағдай-бақылау  зерттеу  (case-control  study)  –  мақсаты  зерттелетін 
аурудың қауіп-қатер факторларын анықтау болатын талдамалы ретроспективті 
зерттеу.  Жағдай-  бақылау  зерттеулерінде  себеп-салдарлық  байланыстың  бар 
мүмкіндігі  негізгі  және  бақылау  топтарында  сырқаттылықтың  әр  түрлі 
жиілігіне  емес,  болжанылатын  қауіп-қатер  факторының  әр  түрлі  таралуына 
(кездесуіне) негізделеді. 
Ҥлестік (экстенсивтік) кӛрсеткіш – жиынның (бүтіннің) бӛлшегін немесе 
оның құрамын кӛрсетеді. Бұл кӛрсеткіш  пайызбен белгіленеді (барлығы 100% 
деп алынады). 
Ретроспективті зерттеу (retrospective study) – зерттеу басталғанға дейінгі 
ӛткен  жағдайлар,  оқиғалар  және  белгілер  туралы  ақпаратты  ғылыми  тұрғыда 
негіздеп  зерттеуді  айтамыз.  Ретроспективті  зерттеулер  кӛп  жағдайда 
обсервационды болып келеді. Аталған зерттеу экономикалық тұрғыдан үнемді 
және  қысқа  уақыт  ішінде  ауқымды,  кӛлемді  ақпараттар  жинақтауға  мүмкіндік 
береді. 
Корреляция  –  екі  кездейсоқ  шамалардың  арасындағы  байланыс,яғни  бір 
шаманың ӛзгеруі, екінші шаманың ӛзгеруіне себепкер болады. 
Қарқынды (интенсивтік) кӛрсеткіш – болмаса жиілік,таралу кӛрсеткіші 
деп  атайды.  Бұл  кӛрсеткіш  бір  белгінің  немесе  құбылыстың  зерттелетін 
ортадағы, жиынтықтағы жиілігін анықтайды. 
Қауіп-қатер  фактор  –  адам  ағзасының  қандай  да  қасиеті  немесе 
ерекшелігі,  оған  қандай  да  әсердің  салдарынан  дамуы  мүмкін  ауру  немесе 
жарақатты айтамыз. 
Статистикалық қателер – ӛзіндік статистикалық әдістермен ерешеленеді, 
яғни басты жиынтықтан объектінің бӛлігін алып қарастырады. Статистикалық 
қатенің  шамасы  іріктеуге  кіретін  сандық  мүшелерге  және  белгінің  ӛзгеру 
дәрежесіне  байланысты.  Сатистикалық  қатені  m  әріпімен  белгілеп,  параметр 
жазуының астыңғы жолына жазады. 

6
 
 
Сенімді интервал – соңғы мағынаны, яғни оның шегінде басты жиынтық 
параметрінің  болуын  айтады.  Вариациялық  статистиканың  пайымдауынша, 
басты  жиынтықтың  орташа  арифметикалығы  ±3m  шекарасында  жатады, 
орташа  арифметикалықтан  (бірге(σ  және  С)  іріктеу  зерттеулерінде;  кӛп 
жағдайда бұл жақын келеді. 
Тератогендік  фактор  –  даралық  даму  барысында  немесе  ұрпақтардың 
қысқа тізбегінде ауытқушылықтарға апарып соғатын фактор. 
Фетопатиялар  –  нәрестелік  (фетальдық)  кезеңде  дамитын  алғашқы 
қалыпты  болып  түзілген  мүше  дамуының  бұзылуы  себебінен  пайда  болатын 
дамудың туа біткен ақаулықтары. 
Эмбриопатиялар  –  эмбрионалды  кезеңінде  ұрық  дамуынының  бұзылуы 
себебінен пайда болатын дамудың туа біткен ақаулықтары. 
Электрокардиография  (ЭКГ)
  –  жүректің  электрлік  белсенділігін 
тіркейтін  әдіс.  ЭКГ  жүректің  ырғығы  мен  ӛткізгіштігін  кӛрсетеді: 
синоатриалды, 
атриовентрикулярлы, 
Гис 
будасының 
блокадалары, 
экстрасистолиялар және аритмиялар. 
Эхокардиография 
(ЭхоКГ) 
–  қазіргі  заманғы  жоғары  ақпаратты 
инвазивті  емес  ауырсынусыз  және  қауіпсіз  жүрек-қан  тамыр  жүйесінің 
диагностикалау  әдістерінің  бірі  болып  табылады.  Эхокардиографиялық 
зерттеудің  нәтижесінде: жүрек  қуыстарының  кӛлемі,  жүрек  қақпақшаларының 
жағдайы  және  қызметі,  жүрек  қабырғаларының  қалыңдықтары,  жүрек 
қарыншаларының жиырлу мүмкіншіліктері анықталады. 
р  мәні  –  зерттеу  барысында  алынған  нәтиже  кездейсоқ  екенін  кӛрсететін 
шама.  Аталған  шама  1-ден  (алынған  нәтиже  кездейсоқ)  0-ге  (алынған  нәтиже 
кездейсоқ  емес)  дейін  ӛзгеріп  отырады.
 
р  мәні  медициналық  ғылыми 
зерттеулерде 95% және одан жоғары болуы тиіс (егер ≥ 95% болса,
 
р≤ 0,05; егер 
≥ 99% болса,
 
р≤ 0,01 тең болады). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

7
 
 
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР 
 
ДДСҰ – Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы 
ҚР ДСӘДМ – Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау және әлеуметтік 
даму министрлігі 
ТБДА – туа біткен даму ақауы 
ЖТБДА – жүректің туа біткен даму ақауы 
ҚАҚК – қарынша аралық қалқа кемістігі 
ЖАҚК – жүрекше аралық қалқа кемістігі 
ЖҚХ ҒО– Жүрек-қантамыр хирургиялық ғылыми орталығы 
МЕМСТ– Мемлекеттік стандарт 
ГАФАӚ – гемодинамикалық айқын функционалды ашық ӛзекше 
ГЖ – гестациялық жас 
ҒККЖТО  –  Ғылыми  –  клиникалық  кардиохирургия    және  транспланталогия 
орталығы 
КТИ – кардиотимикалды индекс 
ҚР– Қазақстан Республикасы 
ААВК – ашық атриовентрикулярлы канал 
ААӚ – ашық артериалды ӛзекше 
АОТ – ашық овалды терезе 
АХЖ – аурулардың халықаралық жіктемесі 
БӚД –бронх-ӛкпелік дисплазия 
ОПО – Областық перинаталды орталық 
ОЖЖ – орталық жүйке жүйесі 
ӚЖЖ – ӛкпені жасанды желдету 
ӚКАД – ӛкпе кӛктамыр анамалды дренажы 
ӚСҚТБА – ӛкпе сабауы қақпақшасының туа біткен атрезиясы 
МҚП – митралды қақпақ пролапсы 
МТТ– магистралды тамырлардың транспозициясы 
НТ– негізгі топ 
НЭК – некротикалық энтероколит 
БТ – бақылау топ 
ҚІҚҚ – қарынша ішілік қан құйылу 
ҚҚСЕДЗ – қабынуға қарсы стероидты емес дәрілік заттар 
Қо – қолқа 
РДС – респираторлы дистресс синдромы 
РФ – Ресей Федерациясы 
СҚ СДК – Сол қарыншаның соңғы-диастолалық кӛлемі 
СҚ – сол қарынша 
СЖ – сол жүрекше 
ТМД – Тәуелсіз мемлекеттер достастығы 
УДЗ – ультрадыбыстық зерттеу 
ЖАБ – жалпы артериалды баған 
ЖЖЖ – жүректің жиырылу жиілігі 

8
 
 
ЖІИ – жатыр ішілік инфекция 
ЖРВИ – жедел респираторлы вирусты инфекция 
ЛФ – лақтырылым фракциясы 
ФТ – Фалло тетрадасы 
ХТДЗ – химиотерапиялық дәрілік заттар 
ЦМВ – цитомегаловирус 
ЦОГ – циклооксигеназа 
ЭКГ – электрокардиограмма 
ЭхоКГ – эхокардиография 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

9
 
 
КІРІСПЕ 
 
Диссертация  тақырыбының  ӛзектілігі. 
Жүректің  тума  даму  ақаулары 
(ЖТБДА)  балалар  арасында  кең  таралуы  және  олардың  денсаулығында 
шектеулер  мен  ӛмірінде  елеулі  бұзылыстар  салдарынан  ерте  хирургиялық 
түзету  қажеттілігіне  сәйкес  педиатрия  мен  балалар  кардиохирургияның 
маңызды мәселесі болып табылады [1-3]
. 
ЖТБДА
 нәрестелерде әртүрлі авторлардың деректерінде кӛрсеткендей 0,7-
1,7%  кездеседі  [4,5].  Дүниежүзілік  денсаулық  сақтау  ұйымының  (ДДҰ) 
мәлімдеуінше, ЖТБДА кез-келген елде әлеуметтік-экономикалық жағдайы мен 
медицинаның  даму  деңгейіне  қарамастан  нәрестелердің  1%-да  кездесетіндігін 
атап  кӛрсеткен.  ЖТБДА  таралу  жиілігінің  диапазоны  1000  нәрестеге 
есептегенде– 2,4–14,15 аралығында кездеседі [6]. 
Бокерия Л.А (2008 ) пікірінше халықтың модернизациялану болашағы мен 
әлеуметтік-экономикалық  дамуы,  сол  мемлекеттің  тиімді  әлеуметтік 
саясатымен  тікелей  байланысты  болып  келеді,  сондықтан  оның  стратегиялық 
бағыты  балалардың  денсаулығын  сақтауда.  Ерте  жастағы  балалар  ӛлім 
кӛрсеткішінің 
деңгейінің 
жоғарлауы, 
балалар 
арасында 
мүгедектік 
кӛрсеткішінің  арта  түсуі,  ЖТБДА-ның  кең  таралуы  мен  аталған  жағдайда 
мамандандырылған кӛмек кӛрсету шараларының қанағантанарлықсыз жағдайы 
мемлекет  пен  қоғам  алдындағы  ӛзекті  мәселе  ретінде  қалуда.  Жүргізілген  іс-
шараларға қарамастан, ЖТБДА тіркелген балалар саны жыл сайын арта түсуде 
[7-10]. 
Ұрықтың  ЖТБДА  перинатологиядағы  ӛзекті  мәселелердің  бірі,  себебі 
перинаталды  және  ерте  жастағы  балалар  арасындағы  ӛлім  кӛрсеткіштерінің 
құрылымында екінші орынды иемденуде. 
Bernier P.L (2010) және бірл. авторлардың пікірлерінше құрсақ ішілік даму 
кезінде  жүрек  ақауларының  кездесу  жиілігі,  түсік  жасалынатын  ұрықты  қоса 
есептегендіктен  арта  түсуде.  Жүрек-қан  тамыр  жүйесінің  туа  біткен  даму 
ақаулары эмбриогенездің ерте сатысындағы қалыпты дамудың ауытқуынан, 
эмбрионалды  қалыптасудың  ӛзгерістерімен  байланысты  болып  келеді. 
Анатомиялық 
ақаулықтардың 
дамуынан, 
жүрек-қан 
тамыр 
циркуляциясының 
атипті 
түрлері, 
ұрықтың 
құрылымдық 
және 
функционалдық  дамуына  әсер  етеді.  Сонымен  қатар,  жүректің  туа  біткен 
даму  ақауларының  күрделі  және  критикалық  түрлері  туылғаннан  кейін 
ауыр клиникалық кӛріністермен сипат алып, ерте жастағы балалар ӛліміне 
себеп бола отырып, қоғамдық үлкен ӛзекті мәселе туындатуда [11]. 
Ұрықтағы ЖТБДА ерте анықтау, нәрестенің дүниеге келгеннен кейінгі 
клиникалық  жағдайының  нашарлау  қаупін  кемітіп,  ӛз  уақытында  қажетті 
емді  жүргізуге  мүмкіндік  береді.  Соңғы  он  жылдықта  техникалық 
прогресстің  қарқынды  дамуы,  ЖТБДА  мамандар  ерте  анықтауда.  ЖТБДА 
ерте анықтау мақсатында ұрыққа скрининг жүргізу, эхокардиография жасау 
және  ӛзге  де  альтернативті  диагностикалық  әдістер  күрделі  ақаулықтар 
анықталған жағдайда жүктілікті үзуге кӛрсеткіш болып табылады. 

10
 
 
Заманауи  кардиохирургияның  негізгі  бағыты  ЖТБДА  ерте  анықтап, 
түзетуге  бағытталған  [4,с.147].  Әлемдік  тәжірибеде  нәрестелерге  ерте 
оперативті  ем  жасау  кӛрсеткіші  қазіргі  таңда    40%-дан  90%-ды  құрайды. 
ЖТБДА бар нәрестелер мен ерте жастағы балаларға кардиохирургиялық кӛмек 
кӛрсету  шаралары Еуропа  мен  АҚШ мемлекеттерінде  ӛткен  ғасырдың  60-шы, 
ал  Ресейде  80-ші  жылдары  қолға  алына  бастаған.  Ерте  жастағы  балаларға  ӛз 
уақытында диагностикалау мен оперативті ем жүргізу 1000 балалардың ӛмірін 
сақтап  қалуға  септігін  тигізеді,  нәтижесінде  мемлекеттің  демографиялық 
жағдайы жақсарып қана қоймай, аталған категорядағы науқастарға жұмсалатын 
әлеуметтік  және  медициналық  шығындардың  кӛлемі  азаяды. 
2007-2009 
жылдарға арналған кардиологиялық және кардиохирургиялық кӛмек кӛрсетуді 
дамыту  туралы  Қазақстан  Республикасы  Үкіметі  қабылдаған  бағдарламаның 
арқасында  елде  тиімді  кардиологиялық  және  кардиохирургиялық  қызметтер 
құрылды. 
Әлемдік  және  отандық  тәжірибе  мұндай  мәселенің  әзірлеуі  және  іске 
асыруы жӛніндегі емдеу сапа жүйесін табысты жұмысын қамтамасыз ету үшін 
тиісті  медициналық  және  ұйымдастырушылық  және  әдістемелік  базасын  құру 
қажет  деп  кӛрсетті
  [12,13].  Grieshaber  L.D  (1997)  және  бірл.авторлар, 
емдеу 
процесін  ұйымдастырудың  ӛнеркәсіптік  әдістерін  жүзеге  асыру  әлемдік 
тәжірибе  кӛрсеткендей  қаржы  шығындардың  ешқандай  елеулі  ӛспеуімен, 
ауруханадағы операциялар қызметінің сапасының айтарлықтай артуымен және 
емдеу нәтижелерінің тиімділігін кӛрсететіндігін атап кӛрсеткен [14]. 
Ерте  жастағы  балаларға  кардиохирургиялық  кӛмектің  ӛзектілігі  мен 
сұранысы  жоғары  деңгейде  қала  бермек.  Жүрек-қан  тамыр  жүйесінің  даму 
ақаулары  бар  ерте  жастағы  балалардағы  ӛлім-жітім  деңгейін  тӛмендету  мен 
нәрестелердің  ӛмір  болжамын  жақсарту  мәселесі  әрқашан  балалар 
кардиохирургиясының,  педиатрияның  және  балалар  хирургиясының  бүгінгі 
таңдағы ең ӛзекті және шешімі қиын  мәселесі ретінде қала бермек [2,с. 44;15-
17]
. 
Сондықтан  да,  ЖТБДА  бар  ерте  жастағы  балаларға  хирургиялық  кӛмек 
кӛрсетуді жақсарту қажеттілігі бар екендігін кӛрсетеді [18]. 
Зерттеудің  мақсаты:  жүректің  туа  біткен  даму  ақауларының 
перинатальды және ерте жастағы балалар ӛліміне маңыздылығын зерттеу және 
хирургиялық кӛмек кӛрсету шараларын жетілдіру. 
Зерттеудің міндеттері 
1. Ерте жастағы балалар арасында жүректің туа біткен даму ақауларының 
таралуы мен құрылымын анықтау; 
2.Жүректің  туа  біткен  даму  ақауларын  дамытатын  қауіп-қатер 
факторларын анықтау; 
3. Жаңа туылған нәрестелер мен ерте жастағы балалар арасында жүректің 
туа біткен даму ақауларынан болатын ӛлімнің себептерін зерттеу; 
4.  Жүректің  туа  біткен  даму  ақаулары  бар  нәрестелер  мен  ерте  жастағы 
балаларға хирургиялық кӛмек кӛрсету шараларын жақсарту. 
Зерттеу обьектісі: жүректің туа біткен даму ақаулары бар 1 жасқа дейінгі 
және ӛмірінде алғаш рет анықталған балалар. 

11
 
 
Зерттеу  нысандары:  жүректің  туа  біткен  даму  ақаулары,  ЭхоКГ,  ЭКГ 
және кеуде сарайының рентгенографиясы. 
Зерттеу дизайны: ретроспективті сипаттамалы «жағдай – бақылау» (case-
control study) зерттеулер бойынша. 
Ғылыми жаңалығы 
Алғаш рет: 
-Кешенді  ретроспективті  зерттеулер  нәтижесінде  Жамбыл  Облысы 
бойынша  нәрестелер  мен  ерте  жастағы  балалар  арасында  ЖТБДА-ның  таралу 
динамикасына,  соның  ішінде    кең  таралған  түрлеріне  (қарынша  аралық, 
жүрекше  аралық  қалқалардың  даму  ақаулары,  Фалло  тетрадасы  және  ашық 
артериалды ӛзекше) жете терең талдау жасалынды. 
-  Жаңа  туылған  нәрестелер  мен  ерте  жастағы  балалар  арасында  жүректің 
туа біткен даму ақауларына теріс әсер ететін қауіп-қатер факторлары (медико-
биологиялық, әлеуметтік-гигиеналық) мен ӛлімнің себептері анықталды. 
-  ЖТБДА  бар  шала  туылған  нәрестелердегі  ашық  артериалды  ӛзекше 
кезінде    хирургиялық  кӛмек  кӛрсету  шараларын  жақсартуды  жетілдіру 
шаралары қалыптастырылды. 
Автордың  қосқан  жеке  ҥлесі:  қойылған  мақсат  пен  міндеттерді 
тәжірибелік  шешу,  алынған  мәліметтерді  ӛз  бетінше  ӛңдеп,  ғылыми 
мақалаларды баспаға шығару және диссертация түрінде қорытудан тұрады. 
Тәжірибелік  маңыздылығы.  Диссертациялық  жұмыстың    тәжірибелік 
бӛлімінде  келтірілген  және  зерттеу  барысында  ЖТБДА-ның  ерте  жастағы 
балалар арасында таралуы мен құрылымы, олардың туындауына әкелетін қауіп-
қатер  факторлары  және  ӛлім  себептері  туралы  алынған  мәліметтер 
педиатриялық  және  кардиохирургиялық  кӛмек  кӛрсетуді  жақсартуға 
бағытталған  аймақтық  бағдарламаны  құрастыруға  негіз  бола  алады.Сонымен 
қатар,  зерттеу  нәтижесінде  алынған  мәліметтерді  Жамбыл  Облысындағы  кез-
келген  деңгейдегі  денсаулық  сақтау  және  емдеу-сауықтыру  мекемелеріне 
медициналық  кӛмек  кӛрсетуді  жақсарту  мақсатында    ЖТБДА  бар  балаларды 
бірыңғай тіркеуге алуға және мониторинг жүргізіп отыруға ұсынылуға болады. 
Шала  туылған  нәрестелердегі  айқын  гемодинамикалық  ААӚ  ӛз  уақытысында 
хирургиялық жолмен «лигирлеу» арқылы емдеу тәсілі операцияға дейінгі және 
операциядан    кейінгі  асқынулар  (БӚД,  РДС  және  некротикалық  энтероколит) 
мен  ӛлім  кӛрсеткішінің  тӛмендеуіне  алып  келе  отырып,  хирургиялық  кӛмек 
кӛрсету шараларын жақсартуға негіз болады.