алоэ, мэр, сэр, Улан-Удэ, Чжу Де ж.б

118
Калия Кулалиева
2. Боштуктарга туура келген сөздөрдү жазыңыз. 
..................... талаа, эрме чөлдө эмне кылып жүрөсүң? Артур ......................... 
бейтапканага алып барды. Кымыз ........................ сүтүнөн жасалат. Бир убакта 
..................... туруп, кеч жатсам деле .................... нерсе болчу эмесмин. Азыр 
.................................... чарчап калчу болдум. ....................... деген өсүмдүктүн 
пайдасы  көп  болот.  .............................  токтом  чыкса,  ишти  баштоого  туура 
келет. Жарлыкты аткарбай ............................... болбойт. Ушак ..........................
........... жазалаш керек.
3. Берилген сөздөрдү катыштырып иш кагаздарынын стилине ылайык сүйлөмдөрдү түзүңүз. 
мэр:
экспедиция:
аёо:
эгин:
4. Иш кагазынын түрү боюнча тапшырмаларды аткарыңыз.
А. Иш кагазынын жазылбаган маалым даректерин жазыңыз.
Б. Иш кагазынын  негизги текстинин пункттары башаламан тартипте берилди, катар номурун 
туура жазыңыз.
Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн жана башка аскердик 
бөлүктөрүнүн катарынан анык аскердик жана альтернативдик (аскердик эмес) 
кызматтын белгиленген мөөнөтүн өтөп бүткөн аскердик жана альтернативдик 
(аскердик эмес) кызматкерлерин запаска бошотуу, ошондой эле 2008-жылдын 
октябрь-декабрында жарандарды анык аскердик жана альтернативдик (аскердик 
эмес) кызмат өтөөгө кезектеги чакыруу жөнүндө
«Кыргыз Республикасынын жарандарынын жалпы аскердик милдети жөнүндө» 
жана «Альтернативдик (аскердик эмес) кызмат жөнүндө» Кыргыз Республикасы-
нын мыйзамдарына ылайык токтом кылам:
…  .  2008-жылдын  октябрь-декабрында  чакыруудан  кийинкиге  калтырылууга 
укуктары болбогон, чакыруу күнүнө карата 18 жашка толгон эркек жарандар, ошон-
дой эле чакыруудан кийинкиге калтырылууга укуктарын жоготкон улуу чакыруу 
курагындагы  жарандар  Кыргыз  Республикасынын  министрликтери  менен  адми-
нистрациялык  ведомстволоруна,  ишканаларына,  мекемелерине  жана  уюмдарына 
анык аскердик жана альтернативдик (аскердик эмес) кызмат өтөөгө чакырылсын.
…  .  Кыргыз  Республикасынын  Куралдуу  Күчтөрүнүн  жана  башка  аскердик 
бөлүктөрүнүн катарынан анык аскердик жана альтернативдик (аскердик эмес) кыз- 
маттын белгиленген мөөнөтүн өтөп бүткөн аскердик жана альтернативдик (аскер-
дик эмес) кызматкерлер запаска бошотулсун.

119
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
… . Бул Жарлык жарыяланган күндөн тартып күчүнө кирет.
… . Кыргыз Республикасынын Өкмөтү бошотуунун мөөнөттөрүн, анык аскер-
дик жана альтернативдик (аскердик эмес) кызмат өтөөгө чакырууну жүргүзүүнүн 
тартибин аныктасын.
2008-жылдын 8-сентябры 
 Грамматика
Жардамчы этиштер
Жат, отур, тур, жүр жардамчы этиштери негизги этиш менен бирге айтылат. 
Жак  боюнча  жакталганда  жардамчы  этиштер  өзгөрүлөт.  Мисалы:  Сен  кеткени 
жатасыңбы? Ушул бала кыйналып жүрөт, бир сүйлөшүп көрчү. 
1. Боштуктарды ылайык келген жардамчы этиштер менен толуктап жазыңыз.
Айгүл кабинетинде кесиптештерин күт........... ................................... .
Каныбек аспирантураны бүт........................... ..................................... .
Тактага көнүгүүнү жаз................... ....................................................... .
Сен эртеден кечке чейин гезит оку.................. ..................................... ?
Баланы сиңдим кара........... ................................, шашылыңыз, кеттик. 
Жүктөлгөн милдетти кандайча аткарарын бил………… …………… .
Көптөн бери эл менен аралаша албай, уял………. …………………... .
Ушул заман бизди ая.......... де………  …………………………………?
2. Берилген этиштерди катыштырып сүйлөм түзүңүз.
Кыйкырып жатат, иштеп отурат, иштегени жатат, айтканы турат.
3. Сүйлөмдүн биринчи бөлүгүн толуктап жазыңыз.
……………………………………………..…………..……… баяндап жазыңыз.
……………………………………..……………………. түшүндүрүп айтыңыз.
………………………………………………………… ………….. келип жүрбө.
……………………………………………………………….. ачууланып отурат.
……………………………………………………………………. айткысы келди.
…………………………………………………………………… ыйлаган турат.
4. Иш кагазынын түрү боюнча берилген тапшырмаларды аткарыңыз.
А.  Белгиленген  сөздөргө  маанилеш  (//)  жана  карама-каршы  маанидеги  сөздөрдү  (

)  та-
быңыз.
Азык-түлүккө баа кымбаттагандыгына (//) …………………….. байланыштуу 
калктын  социалдык  жактан  чабал  (//)  …………………………  катмарларын 
мамлекеттик  колдоонун  убактылуу  ()………………………  чаралары 
жөнүндө 

120
Калия Кулалиева
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ПРЕЗИДЕНТИНИН  ЖАРЛЫГЫ
Азык-түлүккө баалар жогорулаган (х) …………………… шартта калктын аз 
камсыз болгон (х)…………….................. катмарларына кошумча мамлекеттик 
социалдык колдоо көрсөтүү (//) ……………………. максатында токтом кылам: 
Б. Сүйлөмдөр бөлүктөргө ажыратылып, башаламан тартипте берилди. Сүйлөмдөрдү кайра 
түзүп чыгыңыз.
1.  белгиленсин  /  ар  айдагы  /  «Кыргыз  Республикасындагы  мамлекеттик 
жөлөк пул жөнүндө» / Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык дайындал-
ган  /  2008-жылдын  1-октябрынан  тартып  /  мамлекеттик  жөлөк  пул  /  убактылуу 
компенсациялык төлөмдөр ;
2. Кыргыз Республикасынын Өкмөтү: - бир эле учурда / ушул Жарлыкта ка-
ралган / тиешелүү ай үчүн / мамлекеттик пособиелерди төлөө менен /  өлчөмдөрүн 
белгилесин / ар айдагы убактылуу компенсациялык төлөмдөрдүн; - компенсация-
лык төлөмдөрдү / ар айдагы / берүүнү камсыз кылуу үчүн /каражаттарды тапсын; 
- финансылык, уюштуруу / ушул Жарлыктан келип чыккан / чечсин / жана башка 
маселелерди.
3. экономикалык жана социалдык саясат бөлүмүнө /кѳзѳмѳлдүк кылуу милдети 
/ жүктөлсүн / Кыргыз Республикасынын Президентинин Администрациясынын / 
бул Жарлыктын аткарылышына.
4. күчүнө кирет / күндөн тартып / бул Жарлык / жарыяланган / 
Кыргыз Республикасынын 
Президенти 
 
 ................................... 
 
....................... 
Бишкек шаары, Өкмөт Үйү,
2008-жылдын 8-сентябры
 Угалы
1-кѳнүгүү. Жарлыктын текстин угуп, эсиӊизде калган маалыматты айтып бериңиз. 
2-кѳнүгүү. Уккан тексттин маалым даректерин туура жайгаштырып жазыңыз.
 Сүйлөшөлү
1.  Республиканын  финансы  жана  экономика  тармагында  иштей  турган    адистерди  даярдоо 
боюнча жарлыктын тексти кандай мазмунда болушу мүмкүн?
Бир  адис  жарлыкка  «Адистерди  өнүккөн  мамлекеттерден  окутуп,  даярдап 
алып келиш керек» деген өзүнчө пункт кошууну сунуштайт.

121
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
Экинчи  адис  буга  каршы  чыгып,  адистердин  өз  өлкөбүздө  даярдалышын 
сунуштайт.  Анткени  бул  жерде  окуган  студент  жагдай,  шарттарды  жакшы 
билүүгө мүмкүнчүлүгү болот.
2. Ролдорду бөлүштүрүп алып, акыры кандай мазмундагы жарлык даярдоо керектигин анык-
таңыздар.
 Жазалы
1. Өз ишиңизге байланыштуу кандай мазмундагы Жарлыктын чыгышын каалайсыз, жазыңыз.
2. «Сөзгө баатыр, ишке бакыр»  деген макалдын маанисин чечмелеп жазыңыз.

122
Калия Кулалиева
НУСКАМА
Ар  кандай  ишти  уюштуруу,  баштоо,  натыйжалуу  аткарууну  камсыз  кылуу 
боюнча көрсөтмө берүү, иш тартибин аныктоо максатында жазылган укуктук акт 
нускама  болот.  Нускамадагы  эрежелердин  туура  аткарылышы  иштин  жүрүшүнө 
оң  таасирин  тийгизет.  Ал  бийлик  органдары  тарабынан  даярдалып,  мыйзамдуу 
күчүнө киргенден кийин тиешелүү тармактарда, күндөлүк турмушта, иш жүзүн-
дө  колдонууга  жана  аткарууга  алынат.  Бул  документте  аткарууга  тийиш  болгон 
бардык маселелер камтылуусу тийиш. Нускама адистер тарабынан түзүлөт жана 
Өкмөттүн,  министрликтин,  мекемелердин  коллегиялуу  чечимдеринин  негизинде 
атайын токтом менен бекитилет.
Ар бир мекеме өзүнүн багытына ылайык зарыл нускамаларды иштеп чыгууга 
жана өзүнүн өндүрүштүк иш-аракетинде пайдаланууга укуктуу. Мындай нускама 
жетекчилик менен жамааттын биргелешкен жалпы чогулушунда талкууланып, бе-
китилет. Ошол күндөн тартып бул документ укуктук күчүнө кирип, коюлган талап-
тар, иштин жүрүш темпи, аларды аткаруудагы жалпы көрсөтмөлөрү ар бир кызмат-
чы тарабынан толук аткарууга милдеттүү катары эсептелет.
 
1. Нускамалардын болжолдуу маалым даректерине түшүндүрмө бериңиз.
1.  Нускаманы чыгарган орган, мекеме, уюмдун аталышы;
2.  Бекитүү боюнча грифи (№, дата);
3.  Нускаманын аталышы;
4.  Кириш бөлүгү
5.  Негизги текст, сунуштар;
6.  Нускаманын түзүлгөн убагы, түзүүчүлөрдүн аты-жөнү, колу.
2. Нускаманын текстине мүнөздүү сөз жана сөз айкаштары: 
тийиш, зарыл, мөөнөтүндө, мөөнөтүнөн кеч калса,  алсын, уруксат берилсин, 
кабыл алынбайт, болбойт, тапшырылсын, милдеттүү, зарыл, эскертилет, 
чыгарылат, эске алынат ж.б.
3. Нускаманын текстине мүнөздүү сүйлөмдөрдөгү боштуктарды туура толуктаңыз.
Мекемебизге  тиешелүү  __________________  жабдыктарды  туура 
жана  эффективдүү  пайдалануу  ____________  нускаманын  3-бөлүмүндө 
белгиленгендей, ар бир кызматкер өзүнө бекитилген техникалык жабдык үчүн 
_____________ ____.
Сынак алуу ___________________ жалпы эрежелер, бардык сынак алуу-
чуларга ____________________ тиешелүү.
4.«Нускама» деген сөздүн уңгусун таап, маанисин түшүндүрүп бериңиз.

123
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
 Окуйлу
1. Нускаманын текстин окуп, жаңы сөз жана сөз айкаштарын бөлүп жазабыз.
  Чүй областынын 
 
 
Автобазанын  
  Кара-Балта  шаарынын 
 
2010-жылдын 3-мартында   
  жүргүнчүлөрдү ташуучу   
өткөрүлгөн жалпы чогулушунда
  № 31 автобазасы 
 
 
№ 5 токтому менен
   
 
 
 
 
БЕКИТИЛДИ
№ 31 автобазанын 
автоунааларын пайдалануу жөнүндө
НУСКАМА
Автобазага тийиштүү автоунааларды үнөмдүү жана эффективдүү пайдалануу 
максатында төмөнкү иш-чаралар толук аткарылууга тийиш:
1.  Автобазанын диспетчери жүргүнчүлөрдү ташуучу автоунаалардын жолдомо-
сун иш күнү башталардан мурда ар бир машинага өзүнчө жазып, ар бир айдоо- 
чуга каттоо журналына кол койдуруп тапшырат.
2.  Жолдомону бир адам башкага берип, ордуна жөнөтүүгө болбойт.
3.  Майлоочу  жана  күйүүчү  майлар  автобазанын  бухгалтери  тарабынан  норма 
боюнча бөлүнгөн лимитке ылайыктуу бөлүнөт.
4.  Иш күнүнүн аягында жолдомо диспетчерге өткөрүлөт. Кайсы бир себептер-
ге байланыштуу сарпталбай калган күйүүчү май болсо, же тескерисинче, өз 
чөнтөгүнөн май куюуга туура келсе, жолдомого жазылышы керек.
5.  Ар бир айдагы каттамдын саны эсептелинип, журналга жазылат жана ошого 
ылайык эмгек акы төлөнөт.
6.  Айдоочулар ишкана мүчөлөрүнүн чарба жумуштарын аткарса, ал маалымат-
ты да журналга каттатуу керек.
7.  Айдын  акыркы  күнү  диспетчер  жолдомолорду  жана  каттоо  журналындагы 
маалыматтарды ишкананын бухгалтерине тапшырат. 
2. Нускаманын текстине мүнөздүү конструкцияларды сүйлөм тутумунда колдонуңуз.
..............................  жөнүндө,  ................  максатында,  ..................  тийиш, 
................... тапшырат, ...................... каттайт, ....................... жазат, .......................
керек,  .............................  бөлүнөт,  ...........................  төлөнөт,  .................... 
эсептелинет.

124
Калия Кулалиева
 Көнүгүүлөр
1.  Нускаманын  жалпы  жоболору  төмөндө  келтирилди.  Кийинки  бөлүмдөрү  боюнча 
тапшырмаларды аткарыңыз.
Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин
 студенттик стипендия жөнүндө инструкциясы
Биринчи бөлүм
Жалпы жоболор
Максаты: 
1-берене:
Бул  инструкциянын  максаты  –  Кыргыз-Түрк  «Манас»  университетине 
билим  деңгээли  жогору  жаштарды  кабыл  алуу  жана  студенттерге  билимин 
өркүндөтүүдө колдоо көрсөтүү максатында стипендияларды чектөө тартибин 
аныктоо.
Мазмуну:
2-берене: 
Бул инструкция университеттин даярдоо курсу менен 2 жылдык жана 4 жылдык 
билим берүү программаларындагы студенттерге берилүүчү стипендияга жана 
башка кошумча жардамдарга тиешелүү эрежелерди камтыйт.
Негиз: 
3-берене: 
Бул  инструкция  Кыргыз-Түрк  «Манас»  университетинин  Уставынын   
5-беренесинин 8-бабына ылайык түзүлдү.
Аныктамалар
4-берене: 
Бул  инструкцияда  колдонулган  терминдер  жана  шарттуу  кыскартуулар 
төмөнкүдөй чечмеленет:
Университет: Кыргыз-Түрк «Манас» университети
Камкорчулар кеңеши: Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин Камкорчулар 
кеңеши
Ректорлук: Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин ректорлугу
Окумуштуулар  кеңеши:  Кыргыз-Түрк  «Манас»  университетинин 
Окумуштуулар кеңеши
Башкаруу  кеңеши:  Кыргыз-Түрк  «Манас»  университетинин  Башкаруу 
кеңеши
Декан: Факультеттин деканы,
Мүдүр: Жогорку мектептин мүдүрү
Тиешелүү  башкаруу  кеңеши:  Факультеттерде  факультеттин  башкаруу 
кеңеши, жогорку мектептерде жогорку мектептин башкаруу кеңеши

125
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
Стипендия  таркатуучу:  Тиешелүү  башкаруу  кеңеши  тарабынан  атайын 
киши дайындалбаса, факультеттин/жогорку мектептин катчылары стипендия 
таркатууга жооптуу болуп, аты-жөнү Каржы башкармалыгына билдирилет.
2. Бош жерлерге ылайык келген мүчө жана сөздөрдү жазыңыз. 
Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин
 студенттик стипендия жөнүндө инструкциясы
Экинчи бөлүм
Стипендия
Стипендия жана башка кошумча жардамдар, алар….. түрлөрү:
5-берене: 
Студенттер…… үч түр стипендия ……………………. :
а) Жалпы студенттерге ………………………… стипендия
1) «Манас» СТС (студент тандоо сынагы) ………………………. алынган сту-
денттер арасынан биринчи үч орун…… ээлеп, университетке катталган студент-
терге тил үйрөтүү курс……… тартып 1-курстун 1-семестрине ……………. орто-
чо баасы……… карабастан, ал эми 1-курстун 2-семестринен тартып орточо баасы 
3.00дөн жогору …………………………. берилүүчү стипендия.
2) Жалпы республикалык тест ……………………. боюнча биринчи элүү киши 
(1-50) жана экинчи элүү киши (51-100) арасы……. кирип, университетке каттал-
ган  студенттерге  тил  …………………..  курсунан  тартып  1-курстун  1-семестрине 
чейин орточо баасына карабастан, ал эми 1-курстун 2-семестринен тартып орточо 
…………… эң аз 3.00дөн жогору болгондорго берилүүчү стипендия.
б) Жетишкендик стипендия…….. : 1-курстун 2-семестринен тартып ар бир 
семестр…….. соңунда жетишкендигине …………………… берилүүчү стипендия.
Бул стипендия жана башка кошумча жардамдар студенттин семестрдин аягын-
да  топтогон  орточо  баасына  жараша  3.00-3.49,  3.50-4.00  болуп  эки  категорияга 
бөлүнөт жана ага жараша стипендиянын өлчөмү аныкталат.
в) Стипендия: Бул стипендия студенттер……… күндөлүк керектөөлөр…….. 
камсыз  кылуу  ………………  берилет.  Университетке  катталган  студенттерге  тил 
үйрөтүү курсу…… тартып 1-курстун 2-семестринен тартып орточо баасы кеминде 
2.50 болгондорго ……………………….. стипендия.
3. Маанилеш сөздөрдү (//) табыңыз.
Стипендиянын мөөнөтү (//…………………………..):
6-берене: Стипендияларды төлөө мөөнөтү даярдоо курсунан тышкары сегиз 
семестр, ал эми кесиптик жогорку мектептер үчүн төрт семестрден ашпайт 
(//……………………..)
Бул  инструкциянын  (//………………………..)  тогузунчу  беренесинде 
белгиленгенден (//…………………) тышкары шарттарда (//……………….) 
стипендия  ар  жылы  октябрь  айынан  баштап  4  жылдык  программаларда 

126
Калия Кулалиева
тогуз  ай  жана  кесиптик  жогорку  мектептерде  сегиз  ай  төлөнөт  
(//…………………………..).
4. Сөздөрдүн каршы маанилерин (

) табыңыз. 
Стипендиянын өлчөмүн аныктоо:
7-берене: 
Кирүү  сынагындагы  (  ………………………….)  эң  жогорку 
(х………………………….)  баа  үчүн  стипендиянын,  жетишкендик 
стипендиясынын  жана  кадимки  (……………………….)  стипендиянын 
өлчөмү университеттин Окумуштуулар кеңешинин сунушу жана Камкорчулар 
кеңешинин чечими менен аныкталат.
5. Сүйлөм  бөлүктөрү башаламан тартипте жайгаштырылган, иреттеп сүйлөм түзүңүз.
Стипендия ала турган студенттерди аныктоо жана стипендиянын берилиши
8-берене: 
1.  стипендиялардын  өлчөмдөрү  /  инструкциянын  негизинде  /  та-
рабынан  аныкталат  /  жана  аларга  бериле  турган  /  ай  сайын  /  сти-
пендия  алуучу  студенттер  /  Студенттик  иштер  башкармалыгы. 
…………………………………………………  …………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………….......…............................…
2.  он  күнү  ичинде  /  бул  стипендиялардын  /  берилиши  тууралуу  /  Каржы 
башкармалыгына  /  ар  бир  айдын  алгачкы  /  Ректорлук  тарабынан 
факультеттердин  деканаттарына,  /  билдирилет  /  кайсы  категорияларынан 
/  маалымат  тизмеси  жогорку  мектептердин  мүдүрлүктөрүнө,  /  ден  соолук 
маданият жана спорт башкармалыгы менен. 
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
3. стипендияларынан / жатаканада / алынат / жашаган студенттердин / алар-
дын / жатакана акылары.  
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………  .
6. Сүйлөмдөрдүн аягын жазыңыз.
Академиялык календарда белгиленген каттоону жаңыртуу учурунда кат-
тоодон өтпөгөн ……………………. ………………………….. ……………... .
Бирок  академиялык  календардагы  сабактарды  кошуу-чийүү  мөөнөтүн-
дө  каттоодон  кечигип  өткөн  студенттер  тиешелүү  башкаруу  кеңешинин 
…………………………    ……………………………. ………………………….. 
кийинки  айдан……..................................…………...…………………………. 
………………………….. ………………….............................……………….. .
7. Стипендия алган студенттердин милдеттерине эмнелер кириши мүмкүн, жазыңыз.

127
ИШ КАГАЗДАРЫН ЖҮРГҮЗҮҮ
9-берене:  
Студентке  берилген  стипендиялар  кайра  кайтарылбайт.  Стипендия  алган 
студенттердин милдеттери төмөнкүдөй:
а)
б)
в)
Жогоруда көрсөтүлгөн жоболор аткарылбаса, стипендия берилбейт.
8. Стипендия кандай шарттарда токтотулушу мүмкүн жазыңыз.
Стипендиянын токтотулушу:
10-берене: 
Стипендия төлөө төмөнкү учурларда токтотулат:
а)
б)
9. Боштуктарды толуктаңыз.
Үчүнчү бөлүм
Күчүнө кириши:
11-берене: ………………  инструкция 2006-2007-окуу жылынын башынан тар-
тып Кыргыз-Түрк «Манас» …………………………………. Окумуштуулар кеңеши-
нин  ……………………………..  …………………………….    Камкорчулар  кеңеши 
тарабынан тастыкталган күндөн баштап …………………… ……………………..   .
Аткарылышы: 
12-берене: 
Бул  инструкциянын  …………………………  Кыргыз-Түрк  «Манас» 
университетинин Ректору жана ………………….. проректору …………………….. 
……………………………… .
Бул  инструкция  …………    ………………………      ………………………… 
…………………………… Окумуштуулар кеңешинин 2006-жылдын 18-июлунда 2006-
18.06.68 номерлүү чечими менен ……………………    …………………… . 
 Жазуу эрежелери
Үнсүз тыбыштардын жазылышы: р, б, г.
1. Төл сөздөрдө р тыбышы сөз башына келбейт, ошондуктан раазы, рас, раак 
сөздөрү ыраазы, ыраак, ырас түрүндө жазылат.
2. Араб, фарс, орус ж.б. тилдерден кирген кээ бир сөздөр төмөнкүчө жазылат: 
рамазан, расмий, рухий ж.б.
3. б тыбышы эки үндүүнүн ортосунда жылчыкчыл в тыбышына окшош айтыл-
са да, жазууда б тамгасы менен жазылат: ооба, аба, собол, өбөлгө, обон, үбөлүк, 

128
Калия Кулалиева
кубаныч, убал, добуш ж.б.
4.  Бир  катар  сөздөрдө  г  тыбышы  сөздүн  эң  аягына  келгенде,  каткалаң  к  ты-
бышы  сыяктуу  айтылат.  Бирок  жазууда  г  тыбышы  сакталып  кала  берет:  педагок 
(айтылышы) – педагог (жазылышы), демагок (айтылышы) – демагог (жазылышы), 
психолок (айтылышы) – психолог (жазылышы) ж.б.
 Көнүгүүлөр
1. Боштуктарга эреже боюнча туура келген тамгаларды  жазыңыз.
Гара…….., пара………, гер……, ……аис, ........убаи,  ку……аныч, о…он, те…
ирмен, …..радус, бри…….ада, зало……., нало….., а…..а, оо…..а.
2. Кайсы катардагы сөздөрдүн бардыгы туура жазылган?
А) арап, клуб, эпилог, госпитал
Б) араб, клуп, эпилок, госпиталь
В) арап, клуп, эпилок, госпитал
Г) араб, клуб, эпилог, госпиталь
3. Кайсы катардагы энчилүү аттар туура жазылган?
А) Төө Ашуу, Чет Корумду
Б) Төө-Ашуу, Чет-Корумду
В) Төө-Ашуу, чет Корумду
Г) Төө ашуу, Чет корумду
 Грамматика
Атоочтуктар
Атоочтуктар, чакчылдар, кыймыл атоочтор этиштин өзгөчө формалары. Буларда 
этиштик жана атоочтук белгилер болот. 
Атоочтук  –  бир  жагынан,  этишке,  экинчи  жагынан,  сын  атоочко  окшошкон 
этиштин  өзгөчө  формасы.  Атоочтуктар  төмөнкү  мүчөлөрдүн  жардамы  менен 
жасалат: -ган, -ар, -бас, -оочу, -уучу, -а(-е), й турган, -а(-е), й жаткан, -а(-е)й жүргөн, 
-ып жүргөн, -гыдай, -максан -сал, бол.
Мисалдар: Тигинде отурган конок кыргызча түшүнбөйт. 
 
 
Көрөр күн, ичер суубуз бар экен, балам.
 
 
Айыкпас дартка даба тапты.
 
 
Тамактануучу жай жок болуп, кыйналуудабыз.
 
 
Келе жаткан автобуска отуралы.
 
 
Бул чечиле турган маселе.
 
 
Алыста окуп жүргөн иним бар эле.
 
 
Чогулушка кечикпегидей болушубуз керек.

129

жүктеу/скачать 1,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: