Кодексі бұдан әрі «Кодекс жобасы»
жүктеу/скачать 280,2 Kb.
|
Экологиялық бағалауҚоршаған ортаға әсерін бағалау (бұдан әрі – ҚОӘБ) Қазақстандағы қазіргі ҚОӘБ схемасы ТМД елдерінің көпшілігінде қолданылатын дәстүрлі ҚОӘБ/сараптама моделіне негізделген және ЭЫДҰ елдерінде қолданылатын модельден ерекшеленеді. Қазақстанда ҚОӘБ талаптарына бірнеше рет қайта қаралғанына қарамастан, қолданыстағы процедуралар күрделі болып келеді, кейбір жағдайларда елеусіз және ЭЫДҰ сарапшыларының пікірінше, қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан жеткіліксіз. Бұдан басқа, Қазақстандағы ҚОӘБ бойынша құқықтық және нормативтік талаптар Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелеріне толық сәйкес келмейді, атап айтқанда трансшекаралық контексте (бұдан әрі - Эспо конвенциясы) қоршаған ортаға әсерді бағалау туралы Эспо конвенциясының және Ақпаратқа қол жеткізу туралы Орхус конвенциясының , қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдау мен сот төрелігіне қолжетімділіктің қоғамның қатысуы (бұдан әрі - Орхус конвенциясы). ЭЫДҰ елдерінің және Еуропалық одақтың тәжірибесінен айырмашылығы, Қазақстандағы ҚОӘБ әртүрлі дәрежедегі, әр жобаға және мекемеге, оның қоршаған ортаға әсерінің көлеміне және маңыздылығына қарамастан міндетті болып табылады. Көптеген дамыған елдерде ҚОӘБ, экономикалық қызметті бастау туралы шешім қабылдау үшін қажетті жағдайлардың бірі ретінде, ең қауіпті қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындарға ғана бағытталған және әдетте, жалпы санның 15-20% құрайды барлық ластаудың 80-90% жауапты. Осындай рәсімдер әкімшілігінің бөлігінде - Қазақстанда қолданыстағы жүйесі күрделі және қымбат ҚОӘБ рәсімінің жүзеге асыру тұрғысынан, сондай-ақ мемлекеттік органдар үшін, қоршаған ортаны ластау үшін аз немесе елеусіз үлес үлес қосып, бизнес үшін елеулі жүктемені талап етеді. ҚОӘБ саны туралы дәл деректер елде жыл сайын жүзеге асырылады қол жетімді, бірақ өрескел түсіну жыл сайын берілген мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындылар саны (қараңыз), талдау арқылы жинақталатын болады. 2016 жылға арналған Ұлттық экологиялық есепке сәйкес, елде 19 578 GEE қорытындысы шығарылды, оның ішінде орталық органда 5 216 және 14 362 аумақтық бөлімшелер. Көптеген жағдайларда Қазақстандағы кәсіпорындар ҚОӘБ-ны тәуекелдерді барынша кең ауқымды қамту үшін күрделі рәсім ретінде емес, сонымен бірге дайындықты тапсырыс беруші ұсынуы тиіс экологиялық сараптамаға жататын құжат ретінде қабылдайды. Нәтижесінде, ҚОӘБ бойынша дайындалған құжаттама, әдетте, шамадан тыс көлемде, күрделі және өте мұқият техникалық тілде баяндалады, бұл ҚОӘБ нәтижелерімен мемлекеттік және уәкілетті органдармен байланысын айтарлықтай нашарлатады. Көптеген жағдайларда бағалау жергілікті ерекшеліктерді есепке алмай, сауалнама нәтижесі ретінде алынған нақты деректерді ескере отырып, тереңдетілген талдау емес, теориялық зерттеулер негізінде жүргізіледі. Сонымен қатар, I санатындағы лицензиялық жобалаушыларды тарту талаптары ҚОӘБ сапасына әрдайым кепілдік бермейді, дизайнерлік ұйымдардың мамандарының біліктілігі әрдайым ірі өнеркәсіптік жобалардың күрделілігі мен ерекшеліктеріне сәйкес келмейді. ҚОӘБ рәсімдеріне жұртшылықты тарту бойынша белгілі бір прогреске қарамастан, қоғамдық консультациялар үнемі жүйелі емес және кәсіпкерлікпен шешім қабылдауға және инвестициялық тәуекелдерді барынша азайтуға арналған тиімді жоспарлау тетігі емес, кәсіпкерлік процедуралық жүктеме ретінде қабылданады. Өткен реформалар мен ҚОӘБ рәсімін жетілдіру бойынша Кодекс жобасында Эспо конвенциясының, Орхус конвенциясының және дамыған елдердің заңдарында қолданылатын ҚОӘБ-ның қолданыстағы тәсілдерінің негізінде толықтай жаңа ҚОӘБ-схемасы қамтылған. Атап айтқанда, басқалармен қатар мыналар қамтамасыз етіледі: ҚОƏБ-ны жоспарлау іс-əрекеттерінің ең ерте кезеңінде жүргізілген кешенді процедура ретінде топтастыру; ең үлкен, экологиялық қауіпті кәсіпорындарға ҚОӘБ жаңа схемасын міндетті түрде қолдану (ЭЫДҰ елдері мен ЕО тәжірибесін ескере отырып, Кодекс жобасында анықталатын тізімге сәйкес); ең үлкен, экологиялық қауіпті кәсіпорындарға ҚОӘБ жаңа схемасын міндетті түрде қолдану (ЭЫДҰ елдері мен ЕО тәжірибесін ескере отырып, Кодекс жобасында анықталатын тізімге сәйкес); алдын-ала жеке сараптама негізінде «скрининг» деп аталатын белгілі бір орташа өлшемді жобалар бойынша ҚОӘБ рәсімдерін оңайлату (Кодекс Кодексінде анықталатын тізімге сәйкес, ЭЫДҰ елдері мен ЕО тәжірибесін ескере отырып); жоғарыдағы б) жəне в) тармақтарында көрсетілген тізімдерге кірмейтін жобалар үшін міндетті ҚОƏБ-ны жою ҚОӘБ рәсімдерін оңтайландыру, қоршаған ортаға әсерді бағалау және мүмкіндігінше рұқсаттарды беру (мысалы, интеграцияланған экологиялық рұқсаттар); ҚОƏБ есеп беруінің «жинау» тетігін міндетті түрде қолдану («қамту» процедурасы); ҚОƏБ саласындағы əзірлеудің қазіргі деңгейіне сай ҚОƏБ есеп-қисабына қойылатын талаптарды жетілдіру; уәкілетті мемлекеттік органдардың құзыреттілігін мынадай бөліктер бойынша анықтау: Тапсырыс берушінің есебінен ҚОӘБ рәсімін ұйымдастыру; жұртшылықтың қатысуын қамтамасыз ету; Тапсырыс берушінің ескертулерін және ескертулерін немесе олардың қабылданбауының негізділігін ескере отырып, ҚОӘБ нәтижелерін экологиялық заңнаманың талаптарына сәйкестігін тексеру; жобаны (қызметті) іске асыру үшін қоршаған орта жағдайларын дамытуға қатысу; шешімдерді негіздеу (мотивация); ҚОӘБ рәсімдеріне жұртшылықтың қатысуын қамтамасыз ету бойынша талаптарды жетілдіру; ҚОӘБ-мен тартылатын мамандарға қажетті біліктілік деңгейін, тәжірибесі мен кәсібилігін қамтамасыз ету, олардың жауапкершілігін күшейту; трансшекаралық ҚОӘБ процедурасын анықтайтын нақты ережелерді енгізу; ірі ластағыштар үшін - жобадан кейінгі мониторинг мүмкіндігін (және міндетті, белгілі бір жағдайларда), өндірістік экологиялық бақылаудың ашықтығын қамтамасыз ету; құжаттаманы қолжетімділік пен цифрландыру (электрондық құжат айналымы, ҚОӘБ / шешімдердің электронды тіркелімі, барлық мүдделі тараптар үшін ашық кіру). Стратегиялық экологиялық бағалау (бұдан әрі – СЭБ) Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Эспо конвенциясының қатысушысы болып табылатын, 2018 жылдың соңына қарай қазіргі ұлттық ұлттық жүйесін құру үшін Эспо конвенциясына (бұдан әрі - ЭЫДҰ туралы конвенцияға) БҰҰ ЕЭК ДЭХ хаттамасына қосылу мүмкіндігін қарастыруда. Осыған байланысты, Кодекстің жобасында СЭО бойынша Хаттамаға сәйкес елдің міндеттемелерін орындау үшін қажетті нормалар көзделген. СЭБ хаттамасы СЭБ-ды «қоршаған ортаны қорғау туралы есеп пен оны дайындаудың көлемін анықтауды, жұртшылықтың қатысуын және консультацияларды қамтамасыз етуді қоса алғанда, қоғамдық денсаулыққа қатысты ықтимал экологиялық зардаптарды бағалауды» және «жоспарда немесе бағдарламаларда экологиялық есеп беру және жұртшылықпен консультациялардың нәтижелері». СЭБ шешімдер қабылдау үдерісіне сәтсіз кезеңде, нақты жобаның ҚОӘБ қарағанда, сәтсіз жоспарлаудың салдарын болдырмау үшін, қайтымсыз және кейде қымбат болуы мүмкін. Басқаша айтқанда, РЭБ мемлекеттік бекітілген құжаттарды жоспарлау және дамыту кезеңінде қолданылып келеді, олар ҚОӘБ-ны қамтитын болашақ жобалардың іргетасын қалайды. Мәселен, СЭБ неғұрлым тұрақты көлік саясатын қалыптастыруға үлес қосуы мүмкін, ал ҚОӘБ белгілі бір жолдың құрылысына байланысты қоршаған ортаға әсерін әлсіретеді. СЭБ кез-келген мемлекеттiк жоспарлау немесе бағдарламалық құжатты (немесе ол басталғаннан кейiн) дамытумен қатар басталуы керек. Бұл тәсіл SEA нәтижелерін олардың даму үдерісінде тұрған жоспарларға немесе бағдарламаларға интеграциялауға мүмкіндік береді, осылайша стратегиялық құжатты қабылдау кезінде немесе тіпті оны қабылдағанға дейін SEA нәтижелерінің тиісті түрде ескерілуін қамтамасыз етеді. СЭБ келесі салаларда мемлекеттік жоспарлар мен бағдарламаларға: ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық шаруашылығы, энергетика, өнеркәсіп (тау-кен өндіру), көлік, аймақтық даму, қалдықтарды басқару, су шаруашылығы, телекоммуникация, туризм, қалалық және ауылдық жерлерді жоспарлау, жерді пайдалану. Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі БҰҰ ЕЭК, Қазақстандағы Еуропалық Одақтың Қазақстандағы Өкілдігі, Астанадағы Бағдарламалар Астанадағы кеңсесі және БҰҰДБ-ның Қазақстандағы Өкілдігі бірлесіп «Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі отын-энергетикалық кешенін дамыту тұжырымдамасын» қолдану бойынша пилоттық жоба жүзеге асырады. Бұл жоба еліміздің отын-энергетикалық секторындағы жасыл экономиканың қағидаттарын алға жылжытуға бағытталған іс-шаралар аясында отын-энергетикалық кешенді дамыту тұжырымдамасын экологиялық оңтайландыру мақсатында осы заманауи құралды практикалық сынақтан өткізуді көздейді. Жоспарланған жобаны аяқтау мерзімі - 2018 жылдың қазан айы, сондықтан осы жобаны жүзеге асыру барысында алынған барлық сабақтар Кодекс жобасын әзірлеу кезінде назарға алынады. жүктеу/скачать 280,2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|