Коммуникация
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
1 тер-минасова
| A. Makine.
le testam en t frangais. [Paris], M ercure de France, 1997, p. 6 5 -6 6 . 'Ib id ., p. 112. moqueries de la part des autres17. Қос тілдің аударуға көнбейтін үлкен айырмашылығын Шарлот- таның XX ғасыр басындағы Франция Президентінің тағдыры туралы айтқан мына сөзі аша түскендей: «Le President est mort a L'Elysee, dans les bras de sa maitresse, Marguerite Steinheil... [Президент Елисей сарайында Маргарита Стенель атты көңілдесінің құшағында қайтыс болды...].18 Бұл сөздің артында орысқа мулде жат басқа мәдениет жатцандықтан, аударуға келмейді екен. «Felix Faure... Le president de la Repub- lique... Dans les bras de sa maitresse...» Plus que jamais I'Atlantide-France me paraissait une terra incognita ой nos notions russes n'avaient plus cours. La mort de Felix Faure me fit prendre conscience de mon age: j'avais treize ans, je devinais ce que voulait dire «mourir dans les bras d'une femme», et I'on pouvait m'ent- retenir desormais sur des sujets pareils. «Феликс Фор... Республика Президент!.. Көңілдесінің қушағын- да... Атлантида-Франция бұрынғыдан да жылдам көз алдымда тура қалды да, орысша түсініктерім ізім-ғзйым жоғалды. Феликс Фордың өлімі туралы естігенімде, өзімді едәуір есе- йіп қалғандай сезіндім. Он уш жаста болатынмын, «әйел құ- шағында өлу» дегенді түсінетінмін, бұл тақырыпқа сөйлесуге дайын едім. Шарлоттаның бул тақырыпта менімен жасанды әдеп сақтамай-ақ батыл әңгімелесуі, оның орыс әжелеріне уқсамайтынын тағы бір дәлелдей түсті. Бірде-бір орыс әже- сі немересімен мундай тақырыпта әңгіме бастамас еді. Осы бір еркін әңгімеден мен адам тәніне, махаббатқа, әйел мен еркектің қзтынасына деген басқаша көзқарасты - тылсым «француз көзқарасын» аңғардым. 78 Таңертеңоңаша жерде өмірімде айтарлықтай сілкініс жасаған Президент елімі жайында толғану үшін далаға кеттім. Бір fa- жабы, бүл оқиғаны қанша орысша сипаттамақ болсам да, еш- теңе шықпады. Сипаттау мүмкін емес еді. Тілдің сипаттауға «уяты жетпей», бірден сынай бастады, мораль «бұл не деген масқара!» деп, тузетуге ұмтылды. Ақырында сөз тауып, баян- дап шыққанымда, арсыздықты суреттеу мен евфемизмнің арасындағы бірдеңе боп шықты, ал қос ғашығым нашар ауда- рылған махаббат туралы романның кейіпкерлеріне айналды. «Жоқ! - дедім, тымырсық ыстық жел тербеген шөп үстінде жатқан күйімде, - Ол Маргарита Стенельдің қүшағында тек французша ғана өле алады». D'ailleurs, le courage et Гabsence totale d'hypocrisie dans le resit de Charlotte de- montrerent ce que je savais deja: elle n'etait pas une grand-mere comme les autres. Non, aucune babouchka russe ne se serait ha- sardee dans une telle discussion avec son petit-fils. Je pressentais dans cette liberte d'expression une vision insolite du corps, de I'amour, des rapports entre I'homme et la femme - un mystirieux «regard frangais». Le matin, je m'en allai dans la steppe pour rever, seul, a la fabuleuse mutation apportee dans та vie par la mort du President. A та tres grande surprise, revue en russe, la scene n'etait plus bonne a dire. Mime impossible a dire! Censuree par une inexplicable pudeur des mots, raturee tout a coup par une etrange morale offusquee. Enfin dite, elle hesitait entre I'obscenite morbide et les euphemismes qui transformaient ce couple d'amants en personnages d'un roman sentimental mal traduit. «Non, me disais-je, itendu dans I'herbe ondoyant sous le vent chaud, ce n'est qu'en frangais qu'il pouvait mourir dans les bras de Marguerite Stein-heil...»19 Сонымен, тіл - шынайы өмірдің де, мәдени-шартты түсініктер әлемінің де айнасы, себебі ол екеуін де бейнелей алады. Жоғарыда бұл айнаны әлемнің объективті-бейтарап бейнесін емес, халыққа тән субъективті, оның ой-санасынан өткен бейнесін көрсететіндіктен қи- сық дегеніміз рас. Тілді қисық айна дегеннен гөрі сиқырлы айна де- геніміз дұрысырақ болар. Бұл тілге қатысты жағымсыз коннотация- ларды тудырмай, сол тіл өкілдерініңтұлға ретінде шығармашылығын дамытып, арттыруына көмектеседі. Тіл адамның сезім мүшелері арқылы қабылдаған нәрсені енжар бейне- леумен шектелмейді. Ол (тіл) сондай-ақ (мәдениетпен, ойлаумен үздіксіз өзара қа- тынаста болып) сол тіл өкілін әлеумет- тік-мәдени қоғамның мүшесі ретінде қа- лыптастырады, оған сол қоғамға тән құндылықтар жүйесін таңады. Егер суретке қатысты метафораны жалғастырар болсақ, бейнелеу өнерінің әр бағыты сияқты әр халықтың да әлем туралы өз мәдени бейнесі бар. Реалистке, импрессионистке, кубистке, абстракцио нистке шөмеленің суретін кескінде де- сеңіз, олардың бәріне ұсынылған шөмеле 19 жүктеу/скачать 11,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|