Конференция материалдары
жүктеу/скачать 3,73 Mb. Pdf көрінісі
|
zhinak akhmet baitursynov konferentsiia1
| 3-
кезең. Концептінің этимологиясын зерттеу, мотивациялық белгілерді анықтау (этимологиялық және тарихи-этимологиялық сөздіктерді талдау негізінде жинақталған тілдік материалда тиісті белгілері бар тілдік деректер арқылы анықталады; осы негізде олардың өзектілігі/өзектілігі туралы қорытынды жасалады белгілі бір кезеңдегі әлемнің тілдік бейнесі үшін маңызды белгілер). Этимологиялық сөздікте «түтін» концептісінің түп-төркіні жайында мағлұмат берілмеген. Бірақ, түркі жұртының әлемдік ғылыми қазынасына айналған «Диуани лұғат-ит-түрік» атты Махмұт Қашқаридың ХІ ғасырда жазылған үш томдық түркі тілінің сөздігінде «түтін» сөзі кездеседі [8, 460]: TYTYN: түтін. Мақалда былай деп келген: Ot tytynsyz bolmas jigit jazuқsuz bolmas: От түтүнсүз болмас иігіт иазұқсұз болмас – От түтінсіз болмас, жігіт күнәсіз (жазықсыз) болмас». 160 4- кезең. Сөздік анықтамаларды талдау арқылы тұжырымдамалық белгілерді анықтау (барлық түсіндірме сөздіктер қарастырылады). 2006 жылы шыққан қазақ әдеби тілінің 10 томдық сөздігінде түтін сөзіне берілген анықтама [9]: 1. Жаққан оттан будақтап, бықсып, шұбатылып шығатын көкшіл сұр немесе қара газ түріндегі қошқыл зат. 2. Темекі тартқанда мұрыннан, ауыздан деммен бірге шығатын зат. 3. Газдарда салмақтанған жағдайда болатын ұсақ қатты бөлшектерден тұратын орнықты дисперстік жүйе. 4. Үй-жай, отбасы. 5. Тамақ пісіріп, ас әзірлеп жатқан үйдің белгісі. 6. Ауылды жердің, елді мекеннің белгісі. Ал 2011 жылы шыққан қазақ әдеби тілінің 15 томдық сөздігінде түтін сөзіне мынадай анықтама беріледі [10, 528]: 1. жүктеу/скачать 3,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|