Конференциясының ЕҢбектері
жүктеу/скачать 5,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдебиеттер 1.
2.
Давыдов В.В. Виды обобщения в обучении. – М., 1998 г.. 3.
Занков Л.В. Соб.соч. в 2т.-М.: Педагогика, 1986 г. 4.
Эльконин Д.Б. Психология обучения младшего школьника. - М., 1998 г..
385 OҚЫТУДЫҢ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯСЫН СУРЕТ САБАҚТАРЫНДА ҚОЛДАНУ
А.Ясауи атындағы ХҚТУ, Тҥркістан, Қазақстан
Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жҥйесі жасалып, ҽлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Бҧл педагогика теориясымен оқу-тҽрбие ҥрдісіндегі елеулі ҿзгерістерге байланысты болып отыр. Білім беру парадигмасы ҿзгерді, білім берудің жаңа мазмҧны пайда болды. Кез-келген елдің экономикалық қуаты, халқының ҿмір сҥру деңгейінің жоғарлығы, дҥниежҥзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің технологиялық даму деңгейімен анықталады. Жалпы қоғам дамуы мен жаңа технологияны енгізу сапалығы, осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығы мен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі.Осы заманда білім беруде педагогикалық инновацияны қолданудың тиімді ҥлгісін іздеу, бірінші кезекте білім берудің жаңа мазмҧнын, педагогикалық процесті басқару деңгейін, сапасы мен шығармашылық сипатын теориялық тҧрғыда зерделеуді қажет етеді. Білім беруде жаңа тапсырыстар педагогикалық бірлестіктерде, ғылыми – зерттеу зертханаларында пікірталас, тҥрлі кҿзқарастарды салыстыру, мақсаттарды жетілдіру қҧралдарының негізінде туындайды жҽне адам туралы ғылымның кешенді талдамаларының жетістіктеріне сҥйенеді. Сонымен білім беруге ҽлеуметтік тапсырыс кең қоғамдық пікірдің негізінде қарастырылады. Қазақстан Республикасының «білім туралы» заңының 8 тарауында кҿрсетілгендей, білім беру жҥйесіндегі маңызды мҽселелердің бірі – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, халықаралық ғалами коммуникациялық байланысқа шығу, білім беруді ақпараттандыру болып табылады. Ал қазір қоғамдық сҧраныстарды жоғары деңгейде қанағаттандыруға бағытталған. Білім беру жҥйесіндегі жаңалықтарды тҥсінуде жҽне ынталандыруда «жаңа», «жаңалық», «жаңа енгізулер» немесе «Жаңашылдық», «Жаңашылдық ҥрдіс» категорияларына ерекше кҿңіл бҿлінген. Бҧл мҽселе К. Ангеловский, В. Ляудис, В. Загвязинский, Л. Подымова, М. Поташкин, В. Сластенин, Н. Юсуфбеков сияқты ғалымдардың еңбектерінде кеңінен баяндалған. Шындығында, «Жаңашылдық» (латынша inb – novus – жаңашылдық) кҿптеген ғалымдар менпедагогтарды пікірінше, «жаңалық енгізу» болып табылады. М. Поташкин барлық тҥсініктерді талқылай келе: «...жаңалық енгізу – бҧл қҧрал (жаңа ҽдіс, ҽдістеме, технология, оқу бағдарламасы жҽне т.б.), ал «Жаңашылдық» - бҧл осы қҧралдары игеру ҥрдісі» деп анықтама береді. «Жаңашылдық » термині ҿзгерістердің жағымды жҽне белсенді сипаттамасын, олардың ҽлеуметтік қажеттілігін бейнелейді. Педагогикалық Жаңашылдық лардың екі ерекшелігі бар. Олардың біреуінің қызметінің объектісі дамытушы, баланың жеке тҧлғалық қайталанбас «менін» иеленген. Ҥрдістің басқа ерекшелігі: оның орталық фигурасы болып инноватор педагогтің тҧлғасы болады, оның даралығы жаңалықтың тиімділігіне тҽуелді. «Жаңашыл» сҿзі орыс тілінде – жақсартушы, «жаңаландырушы» аналогында мағынасы бар. Бҧдан шығатын қорытынды: жаңашылдық – бҧл бҧрыннан бар нҽрсеге жақсартулар, ҿзгерістер енгізу. Қазіргі уақытта «педагогикалық технология» психологиялық – педагогикалық ҽдебиетте ең кҿп таралған жҽне қолданылатын ҧғым. Қаралып отырған ҧғым ҽр тҥрлі болып тҥсіндіріледі: кейбіреулері бҧл ҧғымды оқу мен тҽрбиенің жоғары жетістіктерін бағалау қҧралы десе, екіншісі, бҧл категорияға жаңа педагогикалық технологияға ҿту жҽне қҧру – бҧл болашақ ақпарат ҿркендеу алдындағы білім беруге қойылған міндеттер мен ҿзекті шешімдердің заңды қҧбылысы деп кҿрсетеді. «Педагогикалық технология» ҧғымы алғаш рет АҚШ – та енгізіліп, ҽр тҥрлі тҥсініктер берілген. Қазіргі заманымыз ақпараттандырудың қазіргі таңда жалпы тҧлғалардың іс-ҽрекеттеріне жаңа инновациялық ақпараттық технологиялардың топтасуымен сипатталады. Мемлекетіміздің
386 жоғарға оқу орындарында оқу процесінде компьютерлік жайлы басылымдар, пҽнді оқытудың маңыздылығн қарастырылған. Ақпараттық технология арқылы білім беруде жоғарғы оқу орындарында жҽне ғылыми- зерттеу институтында ғылыми жетістіктерді жҽне тҽжірибелі ҧстаздардың білімі беру нҽтижесінде жан-жақты білім алушылардың саны кҿбеюде. Қазіргі таңда кез келген тақырып бойынша мҽліметтерді алуда. Интернетті пайдаланудың ҿте бай тҽжірибесіне қол жеткізілген. Сондықтан, ақпаратты ресурстарды ҿз уақытында тауып дер кезінде пайдалану бҥгінгі кҥннің ҿзекті мҽселелерінің бірі болып табылады. Ғылым мен техниканың даму қарқыны оқу – ағарту саласының оқыту ҥрдісіне жаңа технологиялық ҽдістер оның ішінде интерактивті қҧралдарды кең кҿлемде қолдануды қажет етеді. Қоғамды индустрияландыру кезеңінде білім беру жҥйесі алдыңғы кезекте, маманданған сауатты тҧтынушыларды дайындауға бағытталса, ал білім беруді ақпараттандыру жағдайында бҧл мҽселе білім берудің негізгі мақсатына ауысады. Мҧндағы негізгі мақсат – студент қоршаған ҽлем жайында табиғи ғылыми болжамын қалыптастырумен жалпы ізгілікті адамгершілікке дайындау болып саналады. Еліміздің білім беру саласындағы ақпаратты ресурстардың шартты белгілеріне мыналарды жатқызуға болады: Электрондык (мультимедиалық) оқулық, қашықтан оқыту курсы, анықтама мҽліметтері (сҿздік, энциклопедия, карта, деректр базасы), электрондық кітапханалар: мҽтіндік. графикалык, дыбыстык жэне бейне ақпараттары, виртуальдық мҧражай. кҿрмелер жҽне т.б. кҿрнекі материалдар. Оқытушылар ҥшін методикалык мҽліметтер. Ақпараттың даму кезеңі болғандықтан оқытудың жаңа ақпараттық коммуникациялық технологиясының бірі мультимедиалық технологиясы, «Мультимедиа» (multimedia) терминін ағылшын тілінен сҿзбе-сҿз аударғанда «кҿп орталық» деген, яғни электрондық ақпаратты тасушы, кҧрамына бірнеше тҥрде мҽтін. сурет, бейне, анимация жҽне т.б. топтаушы мағынасын береді. Мультимедиа технологиясын кез келген мҽселені шешуде ақпараттың бірнеше тҥрінің бірігуі деп санауға болады. Н.В. Клемешова мультимедиа терминін оқу материалының мазмҧнына дыбыстық жҽне визуальдық тҥрде интерактивтік форма беретін, сезімдік қабылдау (перцептивтік) процестердің тиімді ҿтуіне қолайлы жағдай туғызатын, оқытудың мақсатына жеткізетін жҽне студенттің жеке қабілеттерінің дамуына мҥмкіндік туғызатын компьютерлік кҧрал деп тҥсінеді. Мультимедиа бағдарламасында ақпарат ҥш қҧрал арқылы - сызба, аудио жҽне видео арқылы беріледі, осы тҧста компьютер визуальды қатардың жеке элементтерін ақпараттың максимал ағынымен толығуына зор мҥмкіндік береді,компьютерлік графика аркылы қҧрылымдық форманың эстетикалық заңдылықтарын жҥзеге асыруға мҥмкіндік туады да студенттен аз кҥш жҥмсап, кҿп қабылдайтын ғылыми (мазмҧны) интеграциясын кҧрайтын кескін пайда болады. В.Вульдың тҧжырым бойынша, мультимедиа жана ақпараттық технологиялардың: мҽтін, графика, видео, аудио, фото, кино жҽне телекоммуникация (телефон, телевизия, радиобайланыс) ҿнімдерінің толық жиынтығы. Мультимедиа біздің паймдауымыз бойынша ақпаратты технологиясын қолдану тек мҽтін емес,ол сонымен бірге графика, тҥс, дыбыс, анимация, бейне кҿріністер.Электронды оқулық компьютерлік мультимедиа технологиясын пайдалану арқылы берілетін дыбыс, графика, анимация т.б. ҿз кҧрамында қамтиды. Сол мультимедиа арқылы студенттерге тақырыпты меңгеруге мақсаттар белсенділігін арттаырады: Мақсаттық- студент ҿзіне керекті тақырыпты білуі тиіс,берілген тақырыпты орындай алуы тиіс; Зерттеушілік – берілген оқу материалдармен жҧмыс істеу барысында тке ҥйрену емес, белсене қатысушысы болуы; Эмоционалды – эстетикалық – ҿзіне керекті материалдарды алынған нҽтижелерін студент қанағаттану; Ынталық – электронды оқулықты жасау кезінде мотивтер қҧру блып табылады; Мҽліметтерді компьютердің экранында графикалык тҥрде берілуі 1950-жылдардан қолданыла бастады. Сол уақыттан бастап графикалык тҽсіл компьютер жҥйесінің қҥрамдас бҿлігі болып келеді.
387 Бағдарламалы ақпараттық есептеу кешенінін кҿмегімен бейнелерді жасау кҧралдарымен, тҽсілдерімен жҽне ҿндеумен айналысатын информатиканың арнайы бҿлімі компыотерлік графика деп аталады. Бейненің қалыптасуына байланысты компьютерлік графиканы ҥш тҥрге бҿледі: растрлык, векторлык жҽне графикалык. Ҥш ҿлшемді графика (ЗД) жеке болып, виртуальдык кеңістікте обьектілердің кҿлемді модельдерін кҧруға арналған. Растрлық графикаға жататын бағдарламалар: СогеІ Рһоtо-Раіnт, Місгоsoft Рһоto Dгаw АdоЬе РһоіоDeluxe Согеl Роіnter Аdoe Рһоtosһор . Мҧнда операциялық жҥйеде экрнады ҿзгертуге,олардың тҥсін алмастыруға,анимация жасауға т.б сияқты процестерді орындауға мҥмкңндігі зор. Векторлык графикаға жататындар: Векторлык графикте кескіндеудің базалық элементі - сызықтар болып табылады.Олар негізгі талаптар: тҥстер мен панелдерді, тҥймелерді. контексті мҽзірді, басқару элементтерінің қажетті позицияға орын ауыстыруын, мҽтіндік эффектілерді қамтамасыз етеді. Фрактальді графика: Математикалық есептеулерде қолданылады. Оның базалық элементі математикалық формулалар болып табылады. Бҧл векторлық графикаға жатпайды.''Мҽселен, MS Word бағдарламасындағы MS Еquation математикалық формулалар-обьектісі арқылы қажетті формулаларды қолдануға болады. Ҥш ҿлшемді компьютерлік графикада декарттык, цилиндрлік. сфералық жҽне полярлык координаттар жҥйесі қолданылады. Ҥш ҿлшемді графикамен жҥмыс істеуге арналған – 3d Studo МАХ бағдарламасы, оның кҿмегімен ҿте қиын сценалар мен анимациаланған роликтер жасауға болады. Бҧл бағдарламаны қолданушы меңгеруі ҥшін техникалык сызбаны,кескіндемедегі натюрморттың 3d Studo МАХ программасымен ҥш мерлік арқылы кҿрсетуге болады.Негізі кҽсіби шеберлерге арналған бағдарлама. Анимациялық кино (мультфильм) - ҿнердің кҥрделі бір тҥрі. Мҧндай фильмдер негізінен арнайы салынған суреттерді,сондай-ақ қуыршақтарды пайдалану арқылы тҥсіріледі. Суреттер бойынша ультфильмдер тҥсіруді ең алғаш рет француз суретшісі Э.Колб 1908 жылы жҥзеге асырды. Ал Россияда алғашқы қуыршақты фильмді 1911 жылы кинорежиссер,оператор – суретші В.А.Старевичь тҥсірді. Мультфильмдегі бейнелерге жан бітіру ҥшін мыңдаған сурет салу керек. Бҧған бір цифрларды айтсақта жеткілікті. Он минуттық фильмге 1500-1800 сурет салынады екен. Қазақ мультипликациялық киносының негізін қалаушы суретші ҽрі режиссер - Ҽмен қайдаров.Ол «Қарлығштың қҧйрығы неге айыр», «Ақсақ қҧлан», « Қожанасыр – сҽулетші » атты фильмдер жасалды. Қазіргі жаңа ақпараттық технолгиялардың арқасында анимация жасау ҥшін кҿптеген сурет салу қажеті болмай тҧр.Ҿйткені электронды оқулық жасау бағдарламасында Macromedia корпорациясы ҧсынған Flash MX (ағылшын тілінен аударғанда Flash – «жарқ ету ») бағдарламасы – бҧл мультипикациялық технолгия жҽне сонымен бірге кҥделі анимациялық бейнелер, видоролик, слайд-шоулар, презентациялар жасауға арналған бағдарлама. Macromedia Flash даму тарихы 1997 жылдан бері бастап қолға алынған.Оның қарапайым Future Animator бадарламасы пайда болған. Уақыт ҿте келе Macromedia Flash MX болып ҿзгертілген. Бҧл бағдарлама кең кҿлемді диапозондағы медикменттерді жасайтын қҧрал ретінде айналды. Macromedia Flash MX компьютерлік анимация оқу процесінде студенттердің қызыушылығын тудыруда. Анимация–жоғарғы темптегі кадрлардың тізбектелген демонстрациясы, ҽрбір кадр алдынғы кадрдан біршама ҿзгеріп отыратын кҿрініс Flash MX бағдарлмасында екі анимация лық тҽсіл іске қосылады. Кадрлар бойынша анимациялау. Мҧнда бейнеленген суреттерді жылдам парақау жҥзеге асады. Парақтау жылдамдығына жҽне кҿршілес кадрлардың ҧқсастық дҽрежесіне байланысты бҧл жағдайда козғалыс иллюзиясы пайда болады. Интерполяционды анимация. Бҧл бірнеше тҥйінді кадрларды жасап, олардың негізінде аралық кадрларды реттеуден тҧрады. Flash MX – дыбыспен сҥйемелденетін анимация жасауға негізделген графикалық бағдарлама.Бҧл бағдарламаны ҽртҥрлі мақсатқа Web – сайт дизайнын жасауды немесе кең кҿлемде анимация жасауға қолдануға болады. Flash MX – бағдарламасын қолдну аясы оның тиімділігі мынада: Flash MX бағдарлмасы басқа технологияларға қарағанда ауқымы кең; Қолданушы меңгере отырып тез ҽрі қарай шығармашылық жҧмысын сауатты орндауға кҿмектеседі. Ҿңделеген жҧмыстарды тез мегере алады жҽне білім алушының игеріп кетуіне ҿз бетінше оқуды ҧйымдастыру мҥмкіндігі зор. 388 Сурет сабақтарында жаңа технологияларды қолдану болашақ сурет пҽні оқытушысын кҿркемдікке даярлау мақсаты, міндеттері, мазмҧны, педагогикалық технологиясы, олардың кҿркемдік-еңбекке даярлығын қалыптастыру компоненттері, ҿлшемдері, кҿрсеткіштері мен деңгейлері) мен ҿлшемдері, кҿрсеткіштері студенттердің осы саладан меңгерген кҽсіби теориялық білімін, практикалық іскерліктерін, дағдысын, оларды кҽсіптік іс-ҽрекетгерде тиімді пайдаланудағы білігін анықтауға септігін тигізеді.
1.
Ахметов А.К. Принципы технологии и содержание образовательной программы.- Алматы.-1995. 2.
Казакстан Республикасында білім беруді дамытудын 2005-2010 жылдарга арналған мемлекеттік бағдарламасы (Егеменді Қазақстан, 16.10.2004.-Б. 3-5.) 3.
Қазақстан, 2006, 27 мамыр. 4.
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии.- М.: Педагогика, 1989. 5.
Ералин К., Бейсенбеков Ж., Развитие высшего педагогического образования в Казахстане. Туркестан, 2009.
ҚОҒАМЫМЫЗДАҒЫ СПОРТШЫЛАРДЫҢ ДАМУЫНЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІМЕН ЖӘНЕ БАҒЫТЫНДАҒЫ ІС-ТӘЖІРИБЕ МӘСЕЛЕЛЕРІ Шилібаев Б.А., Акмамбетова А.Т., Бекбергенова М.Н. Жамбыл гуманитарлық-техникалық университеті, Тараз, Қазақстан
Заманның талабына орай оқыту мен тҽрбие беру ҥрдісін, тиімді инновациялық ҽдіс- тҽсілдермен жҽне салауаттану бағытында ҧлттық салт-дҽстҥрімізді насихаттай отырып спортшыларымыздың бойына сіңетіндей етіп ҧйымдастырғанымыз дҧрыс. Қоғамымыздың дамуының барлық сатыларында ҿскелең ҧрпақты тҽрбиелеу мен оларға білім беруге салмақты ҥлес қосып, елін ҽлемге танытып келе жатқан ҧрпақтарымыз шығуда. Демек, денсаулық, спорт, тҽрбие, білім бҧлар-егіз ҧғымдар. Олай болса, қоғамымызды ҿркендететін бҥгінгі ҧрпақтың денсаулығы мықты болу ҥшін спорт қажет, спорт арқылы тҽрбие қалыптасса, бҧлар жинақталып білімді азамат шығатынына сенімдімін. Спорт жас ҧрпақтың бойында кҥш, ептілік, тҿзімділік, мықтылық, сергектік секілді қуат сапаларын қалыптастырады. Президентіміз Н.А.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» халыққа жолдауында: «Біздің болашақ ҧрпағымыздың ҿсіп жетілуіне ҽлеуметтік жағдайларын дҧрыс қалыптастырып, балалардың білімді, дені сау, епті, кҥшті, сымбатты болып ҿсуіне кҿңіл бҿлу қажет»-деген. Биылғы Тҽуелсіздіктің 20 жылдығына, Елбасымыздың жолдауында: Сапалы білім беру Қазақстанның индустриалындырылуының жҽне инновациялық дамуының негізіне айналуы тиіс жҽнеде Саламатты ҿмір салтын насихаттап барлық жерде салынған спорт базаларын пайдалану керек делінген. Яғни, келешекте ҧрпақтарымыз болашақ ғалым, президент, атақты спортшы экономист, ҧстаз, ҧшқыш, дҽрігер болулары керек. Ҧрпақтарымыз ауру, сырқатты болса, онда оның тіршіліктегі пайдасыда болмайды. Жеке тҧлғаның дамуына биологиялық, экономикалық, ҽлеуметтік жағдайлар ҽсер етуде. Қазіргі уақытта спортшыларымыздың енжарлығын, қажығандығын, ҽлсіреп, шаршап тҧратындығынан спортқа кҿңіл бҿлулері келмейтіндігі байқалады. Сондықтан оқу процесінде, оқу бағдарламасында ҿзгерістер енгізіліп, жаңа технологиялық ҽдіс-тҽсілдер қолданылуда. Осыған орай ҧйымдастырылған дене тҽрбиесі спортшылардың жас ерекшеліктерін ескеретін дене тҽрбиесін ағзаға сай жетілуіне бағытты тҥрде есер ететіндей қҧрастырылады. Онда жаңа ҽдіспен технологияны қолдану арқылды іс-қимыл жаттығуларын одан ҽрі шыңдайды. Дене қуаты 389 қабілетін жетілдіріп ҿз бетімен оқу, еңбек іс-ҽрекетінің артуына, жеке мҽндік қасиеттердің қалыптасуына ҽсер етеді. Дене тҽрбиесі бҧл адамның аса бағалы қазынасы. Дені сау, жан-жақты шыныққан адам елдің шын мҽніндегі байлығы. Денсаулықтың нығайтудағы негізгі қҧралы ретінде дене шынықтыру мен сполрт олардың қалыптасуына берік дағдылардың дҽнін егеді. Жасҿспірімдерді дене шынықтыру мҽдениетіне тҽрбиелеу, оқыту барысында ҽр тҥрлі ойындарды пайдаланумен қатар дене тҥзілісін дҧрыс қалыптастыру жҽне салауатты ҿмір салтына ҥйретіп, ақыл-ойын дамыту арқылы рухы мықты, шымыр, дені сау, батыл болып ҿсуіне ықпал ете отырып жеке тҧлғаны жан- жақты қалыптастыруын айтар едім. Жҽнеде мынандай міндеттерді жҥргізу керек, яғни: спортшылар жҥйелі спортпен айналысып, нҽтижесінде алған білімдері мен дағдыларын жетілдіруге ҧмтылысын туғызу, дене шынықтыру арқылы ҥнемі шынығу жҽне президенттік сынамалардағы шекті талабын тапсыру ҥшін даярлық деңгейін кҿтеру, спортшылардың денсаулығын нығайту, дене тҥзілісін қалыптастыра отырып салауатты ҿмір салтын қҧру, спортшылардың жалпы спорт тҥрлерімен айналысуын жетілдіру, даярлығын қалыптастыру, ата-аналар арасында дене шынықтыру мен спортты насихаттау. Осы міндеттерді жҥзеге асыруда жас ҧрпақ ҿміріне, оның ағзасының дҧрыс жетілуіне тигізер пайдасының, спортпен шҧғылдану арқылы келетінін насихаттау міндетіміз. Мҧндайда дене тҽрбиесімен шҧғылданудың негізгі тҥрі сабақ. Сабақтың ерекшеліктері-мақсат, мазмҧн, оқыту қҧралдары мен тҽсілдері, оқу шараларын ҧйымдастыру, оның ішінде біліктілік, тҽрбиелік жҽне жалпы дамыту мақсаттары басты міндет атқарады. Дене шынықтырудың теориялық білімдерін ғана емес, жалпы білім алуда, шеберліктер мен дағдыларды да қалыптастыру қажет. Бҧлар дене тҽрбиесі анағҧрлым тиімді пайдалануға мҥмкіндік береді. Спортшының жеке басының тҽрбиесі мен денені жалпы дамыту мақсаттары жҥзеге асырылады. Жыл басынан спортшылар міндетті тҥрле дҽрігерлік-бақылау қорытындысы бойынша денсаулығын, спорттық кҿрсеткіштеріне даму деңгейіне қарай ҽр тҥрлі топтарға бҿлінеді, соған қарай сабақтар, жаттығулар ҧйымдастырылады. Дене шынықтыру жаттығуларын алуан тҥрлі болуы кҿптеген міндеттерге байланысты. Бҧл міндеттерді шҧғылданушылар мен спортшы бір жаттығуғыда емес, ҧзақ дайындық кезінде шешеді. Оқу-тҽрбие, сауықтыру жҽне жаттықтыру жҧмысының тиімділігі белгілі дҽрежеде жаттығудың ҧйымдастырылуы мен ҽдістемесіне байланысты. Оқыту ҥрдісін тиімді ҧйымдастыру, яғни деңгейлеп, жекелеп, топпен оқыту технологиясын пайдаланып, ҿткізуге болады. Мҧндайда спортшылар топ қҧрып, денсаулығын, дайындық деңгейін жҽне басқа кҿрсеткіштерін ескере отырып, жаттығу ҿткізу қҧралдары мен тҽсілдерін тиімді іріктеп алуы керек. Жаттығудың дҧрыс орындалуын тҥсіндіру, қателіктерін тҥсіндіру, тазалық сақтауды ескеріп отыру керек. Жаттығуда ҧйымшылдықты, тҽртіпшілдікті, сапалылықты, белсенділікті спортшы бойына сіңіре отырып мақсатқа жету ҥшін жҧмысқа қабілеті мен мінез-қҧлқын қалыптастырады. Шҧғылдану кезінде қолданылатын қҧралдар мен тҽсілдер ерекшелігінің қуат-ҽсеріне қарай дене шынықтыру мен спорттың ҿзі жеке адамды қалыптастыру жҥйесін ҥйлестірудің педагогикалық ықпалдың ҿзге салаларында онша жҥзеге аса бермейтін резервтерін атап айтқанда, жеке адамның тҥрлі, ал кейде аса кҥрделі жағдайларда шешім қабылдау кезіндегі кҿпшіл, дербестік шығармашылық белгіленген міндеттерге қҧлшыныс сияқты бағалы қасиеттерін анықтау жҽне кейіннен пайдалану мҥмкіндегіне ие болады. Ҧстаздың басшылығымен олар басқалардың жаттығуларды дҧрыс орындау тҽсілдерін ғана емес, саналы іске жіне ҽдепшілдікке ҥйренеді. Шҧғылдану ҿзінің бағыттылығымен, мазмҧнымен қаншалықты ерекшелігімен, олардың ҽрқайсысы жекелеген бҿліктердің бҿлінуімен кҿздейтін жалпы қҧрылым арқылы жҥзеге асырылады. Сабақта бірнеше міндеттер шешіліп, тҥпкі нҽтижеге жетуге қарай бағытталады. Жалпы еңбек жҥйесінде, дене шынықтыру жаттығуларын орындау кезінде музыкалық жағымды ҽсері кҥші ҽлсіздерді қайраттандырып, іске ынталануына, ықпал ететіндігі белгілі. Жаттығуды музыкамен ҿріп, жалпы дамыту жаттығуларының тиімділігі арттырып жатуы да тҽжірибемде кездеседі. Музыкалық мақсаты жалпы жағымды музыкалық дыбысты қҧруда кҿңілді негізгі жҧмыстан басқаға аудармауға кҿмектесу кҿңіл кҿтереді, жҧмысын орындауға қҧлшындырады. Дене шынықтыру мамандарына ҿздік білімін жетілдіру, кҽсіптік шеберлігін кҿтеріп отыру дҧрыс. Қоғамның болашағы ҽр адамның денсаулығына байланысты, ал денсаулық ҽрбір адамның бақыты. Дене шынықтыру жҽне спорттың ҿмірде алатын орны ерекше, ҿйткені ол саламатты ҿмір салтын насихаттаудың басты қозғаушы кҥші болып табылады. Дене мҥсінінің сҧлулығын қалыптастырып, қимыл-қозғалыс қабілеттерінің негізін салып, оларды белсенді болуға, елін 390 қорғауға дайындайды жҽнеде жан-жақты ҥйлесімді дамытып жетілдіреді, денсаулығын сақтап нығайтады. Жас қоғамның дамуы олардың тҿзімділігіне негізделінеді. Адамдарды спорт арқылы тҽрбиелеу, адам дене бітімінің дамуын, қалыптасуын, қоғамдық қарым-қатынасын тҽрбие барысында зерттеу, жеткіншек ҧрпаққа нысаналы тҽрбие берудің бҧрыннан қалыптасқан тарихи тҥрлерінің бірі болып табылады. Дене шынықтыру жҽне спортпен шҧғылдану ағзаның жалпы шынығып нығаюына кҿмектеседі, ҿткені ол бҧлшық ет, тыныс алу жҽне жҥйке жҥйелерін дамытады, ішкі ағзалар, зат алмасу жҽне қан жҥруін кҥшейтеді, ҽдемі сымбат, қимыл ептілігін қалыптастырады. Жақсы денсаулық қызметінің кез келген тҥрімен, соның ішінде ой еңбегімен ойдағыдай шҧғылдануға кҿмектеседі. Сау дененің ҽдемілігі, тамашада епті қимыл ҽрдайым шабыт кҿзі болып табылады. Адамдардың дене шынықтыру жҽне спортпен айналысу қызығушылықтары мен қажеттіліктерін ояту, ынталандыру жҽне дененің дамуы мен денсаулықты нығайтудың психикалық қҧбылыстарды тҥсіндіру немесе адам ағзасының қызметін тҧтас жинақталу тҧрғысынан, қҧрылымдық-мағыналық жағынан қарастыру арқылы ҽрбір психикалық қҧбылыстың физиологиялық тетігін жҽне ҽрбір физиологиялық іс-барысының психикалық маңызын айқындау негіздерін терең ҧғынуларына, сонымен қатар ақыл-ой, адамгершілік жҽне эстетикалық тағы басқа тҽрбие салаларының дамуына да ықпал ету мҥмкіншіліктеріне жағдай жасауы болып табылады. Елдің экономикалық дамуына жҽне ҧлттың табыстық кҿлеміне байланысты дене тҽрбиесі жҥйесі жҧмыс атқарады. Осыған байланысты халық шаруашылығының қҧрамдас бҿлігі есебінде дене тҽрбиесінің ҿзінің экономикалық кҿрсеткіштерін айырып кҿрсету қажет, яғни мемлекеттік бюджеттен, кҽсібодақтан, жеке-тҧлға, демеушіден дене тҽрбиесінің ҽртҥрлі қҧрылымдарын қҧжаттық қамту жҽне қаржыландыру. Дене тҽрбиесі қозғалысының ҿз ішіндегі экономикалық қызмет арнайы бҿлінген қаржыны, спорт ғимараттарын жалға беруден тҥскен табысты, дене тҽрбиесінің ақылы тҥрлерін: денсаулық топтары, емдік дене шынықтыру, сылап-сипау, сауықтыру топтары, сауықтыру жҥгірістерінің клубтары, жҥзу жҽне тағы басқаларын тиімді пайдайдалану. Адам дамуының, оның тҧрмыс жағдайының арту себептерінің бірі денсаулық жағдайын сақтау, сырқаттанудың алдын алу жҽне жҧмыс қабілеттілігін ҧзарту болып табылады. Дене тҽрбиесінің экономикалық ролі оның адам еңбегіндегі алатын орнымен анықталады. Қазіргі ҿндіріске қатынасу ҥшін адамның қажетті дене қабілеттерін дамытуды басқару дене тҽрбиесі қызметтерінің бірі болып табылып жҽне кез-келген ҿндірістің экономикалық тиімділігінің маңызды бҿлігі есебінде анықталып отыр. Дене тҽрбиесінің экономикалық мҽнді жҧмыс істейтін адам ағзасының мазмҧнды мҥмкіндіктерін арттырудан жҽне оның денсаулығын нығайтудан тҧрады. Мҧның ҿзі тҧтас жҧмыс кҥші, қуатының артуына жҽне ҿндірістік қызмет тиімділігінің кҿбеюіне ҽкеледі. Осыған байланысты ҿндірістік дене шынықтыруды ҿндірістік тиімділігі жҽне оны бҽсекелестік қабілеттілігіне ерекше емес ҽсер ету жағдайы есебінде қарастыруға болады. Еңбектің нақты реті, еңбектің бір қалыптылығы, гиподинамия, діріл, шуыл, жҥйке-психикаға кҥш тҥсіру ағзаның тҧрақтылығын арттыруға бағытталған ҿндірістік дене шынықтырудың сақтандыру сабақтары да маңызды ҽсер етеді. Спортты дене тҽрбиесінен жеке дара қарауға болмайды, яғни спортсыз жастарға толық мҽніндегі дене тҽрбиесін беру мҥмкін емес. Жас ерекшелігіне қарай дене шынықтыру мен спорттық даярлыққа жҽне оған ең қолайлы мҥмкіндіктер туғызуға ерекше ден қойылуы тиіс. Ҧрпағымызды дене шынықтыру мен спорт ҿнеріне тҽрбиелеу басты борышымыз.
жүктеу/скачать 5,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|