Конрад Аденауэр атындағы Қор
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 39 миллиард
- 29 миллиард
- 370–380 теңге
| 10,7 трлн теңгеге (12,8 трлн теңгеден 23,5 трлн теңгеге) немесе 84%-ға
өсті. Депозиттердің көлемі 52 миллиард доллардан асады: 29 милли- ард доллар ұлттық валютада, 23 миллиард доллар шетел валютасында. Регуляторға және еркін құбылмалы бағаға өте төмен сенімділікті ескере оты- рып, еркін өтімділік, әсіресе жағымсыз пікірлер аясында валюта нарығына сөзсіз кіреді. Нәтижесінде, осындай «ақшалай қаражат» бағам мен инфляцияға негізгі қысым көрсетеді. Осы жағдайларды, сондай-ақ жоғары құбылмалылықты және теңгенің әлсіреуін ескере отырып, инфляциялық таргеттеу саясатына көшу Ұлттық Банкке инфляцияны шектеуге мүмкіндік бермеді. Ұлттық Банктің деректері бойынша, 2018–2019 жылдары мақсатты дәліздің жоғарғы шегіне жететін жыл сайынғы инфляцияның жоғары тәуекелі сақталады. Сонымен бірге инфляциялық фонның сипаты «Ұлттық Банктің ақша-кредит саясатына ресми түрде тәуелсіз» монетарлық емес фактор- лармен анықталады. Түрлі бағалаулар бойынша монетарлық емес фак- торлардың инфляцияға қосқан үлесі 50%-дан асады. Инфляцияның негізгі факторы еркін айырбас бағамы режимінде инфля- циялық күтулерді күшейтетін теңгенің айырбас бағамы болып қала береді. Күнделікті биржалық сауда- саттықтың әдеттегі көлемі 150–200 млн АҚШ долларынан аспайды деп есептесек, теңгенің айырбас бағамы құбыл- малы болады. Экономика және экспорттық түсім әртарапты болмаған- дықтан, мұндай валюталық режимді Қазақстанда тиімді қолдану мүмкін емес. Валюта мен экспорттық кірістерді әртараптандыратын елдер үшін неғұрлым қолайлы болып табылады және инфляцияға таратылатын мұндай жоғары құбылмалылықты қамтамасыз етпейді. 228 Қазақстан экономикасының трансформациясы Осыған байланысты орта мерзімді көрсеткіштерге теңге бағамы бойынша қайтару керек. Тіркелген бағамның бұрын қолданылған саясаты эконо- микалық өсудің жоғары қарқынына және мұнайдың әртүрлі бағалары бойынша нақты кірістердің өсуіне жол бермеді. Мұнайдың төмен және жоғары бағалары кезеңінде Қазақстанда болған барлық экономикалық өсу, байлықтың ұлғаюы белгіленген мөлшерде немесе белгіленген дәлізде орын алды. Негізгі дәлел – бекітілген мөлшерлеме икемді емес және резервтерді сарқылуына алып келетін теңгерімсіздікті жинақтайды. Ұлттық Банктің мәліметтері бойынша, 2014–2015 жылдарда бекітілген мөлшерлемені қолдау үшін 39 миллиард доллар текке кеткен, әртүрлі сараптамалық бағалауларда 34 миллиард доллар немесе 28 миллиард доллар деп түрлі сандар айтылады. Алайда, 2014–2015 жылдарға арналған Ұлттық Банктің ресми статистикасына сәйкес еркін айналымдағы айыр- бастау бағамына көшуден бұрын Ұлттық қордың алтын- валюта активтері мен активтері 2,4 млрд долларға өсті. Белгілі дереккөз сондай-ақ бекітілген айырбастау бағамы кезеңінде алтын- валюта резервтерінің «текке кетпегенін» растады: «28 млрд АҚШ доллары мөлшерінде Ұлттық Банктің 2014 жылдың қаңтарынан 2015 жылдың шілдесіне дейінгі таза сатылымы. Атап айтқанда, 2014 жылы 22 милли‑ ард долларға сатылды, ал 2015 жылдың қаңтар‑ шілде айларында – 6 мил‑ лиард АҚШ долларын құрады, бірақ бұл тек KASE‑ға түседі. Ұлттық Банк тек KASE арқылы ғана сатады және басқа көздер арқылы сатып алады. Бар‑ лық дереккөздерді алатын болсақ, Ұлттық Банк шынымен сол кезеңде 31 миллиард доллар сатып алды. Яғни, ол 28 миллиард доллар сатты және 31 миллиард доллар сатып алды» . Ұлттық қордың қаражатын ескере отырып, 2014–2015 жылдарда Ұлттық қордан республикалық бюджетке және квазимемлекеттік сектор облига- цияларын өтеуге Ұлттық қордан 29 миллиард доллар бағытталды. Бұл кезде, яғни құбылмалы бағамға ауысқаннан кейін 2016–2017 жылдарға арналған бюджетке Ұлттық қордан 23 млрд доллар аударылды. Сонымен қатар, резервтерден алу / толтыру көлемі курстың белгіленген құнына байланысты. Реттеушісі алтынның және шетел валютасындағы резервтердің елеулі зиянсыз бағамның белгілі бір құндылығын «қорғай» 229 Ағымдағы ақша-кредит саясатының режимі туралы алады деп болжануда. Мысалы, үш жыл бұрын бір долларға 370–380 теңге деңгейінде мөлшерлемесін белгілеп, резервтерді сарқылмастан курс бағасының құбылмалылығын болғызбауға болады. Мұнай бағасының бір барреліне 30 долларға дейін төмендеуі мүмкін болса да, Қазақстан сауданың профицитін сақтайды. Белгіленген айырбас бағамына ықтимал қатер руб льдің күрт құнсыздануы есебінен жүргізілуі мүмкін, оның теріс экономикалық салдары екіұштылықсыз бағалауды қажет етеді. Валюта бағамының ауытқуы девальвациялық күтулерді тоқтатуға, валю- талық тәуекелдерді азайтуға, экономикалық өсімге ықпал ететін сенімділік пен іскерлік белсенділікті арттыруға көмектеседі. 230 Қазақстан экономикасының трансформациясы 231 Қазақстанға шетелдік инвестициялар: ауқымын прагматикалық бағалау және оның экономикалық дамуға ықпалы жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|