Диодтың сипаттамалары, қолдану облысы, таңбалануы

1. Жартылайөткізгіш диодтың вольт-амперлік сипаттамасы

2. Жартылайөткізгіш диодтардағы ойық түрлері

3. Жартылайөткізгіш диодтарды таңбалау немесе маркерлеу

Негізгі түсініктемелер сөздігі: туннельдік, көшкіндік және жылулық ойық.

Жартылайөткізгіш диодтың вольт-амперлік сипаттамасы р-п өтпесін кернеу көзіне керісінше, яғни р-түрлі жартылайөткізгішті теріс полюсімен, n-түрлі жартылайөткізгішті оң полюсімен қосса (8,в-сурет), онда кернеу көзі тудыратын өрістің кернеулігі мен бөгет өрістің кернеулігі бағыттас болады да түйістік потенциалдар айырымы және потенциалдық тосқауыл артады (8,г-сурет). Қорытынды өріс негізгі заряд тасымалдаушы бөлшектердің қозғалыс бағытына қарсы бағытталғандықтан бөгеттік қабаттың ені және кедергісі артады. Жартылайөткізгіштерде негізгі емес заряд тасымалдаушылардың концентрациясы өте аз болатындықтан кері ток деп аталатын дрейфтік ток та аз болады.

Сонымен, р-n өтпесі кернеу көзіне тура қосылғанда оның кедергісі аз болады да онымен ток жүреді, ал керісінше қосылғанда өтпенің кедергісі артады да онымен ток жүрмейді дерлік. Былайша айтқанда р-n өтпесінің вентильдік, яғни токты бір бағытта ғана өткізетін қасиеті бар.

Сурет 20. Жартылайөткізгіш диодтың вольт-амперлік сипаттамасы:

1-тура бұтағы; 2-кері бұтағы.
Дегенмен, өрістің кернеулігі артқан сайын негізгі емес заряд тасымал-даушылардың саны көбейеді. Кері кернеу одан әрі өскенде бейнегізгі заряд тасымалдаушылардың энергиясы жоғарылап, атомдармен кездескенде оларды иондайтын болады. Кернеудің белгілі бір мәнінде заряд тасымал-даушылардың саны кенеттен өсіп, ал өтпенің кедергісі өте азайып кетеді. Сондықтан кері ток та кенеттен өсе бастайды. Бұл құбылысты р-n өтпесінің электрлік көшкінді тесілуі деп атайды. Электрлік тесілумен қатар, өтпеге кері кернеу берген кезде жылулық тесілуде байқалады. Егер р-n өтпесінің температурасы оның номинал температурасынан асып кетсе, онда қызудың нәтижесінде заряд тасымалдаушылардың саны көбейеді де, ал өтпенің кедергісі азаяды. Егер осы үрдіс жүре берсе, онда кернеудің белгілі бір мәнінде өтпенің жылулық тесілуі мүмкін. Әрине жылулык тесілуден кейін

р-n өтпесі істен шығып қалады, яғни жанып кетеді.

20-суретте а0бвс әріптерімен көрсетілген әрбір аймақ әртүрлі диодтардың жұмыс істеу аймағын көрсетеді. 0а – аймағы түзеткіш диодтардың жұмыс аймағы. Тура бұтақтың одан жоғарғы аймағы «қанығу аймағы» деп аталады. Бұл аймақта диодтар жұмыс істемейді, ал туннельдік диод пен бағытталған диодтың жұмыс істеу аймағының ерекшеліктері жоғарыда айтылған.