р – каналды транзистор үшін жаптырық-ағызба кернеуінің белгілі бір оң мәнінде немесе n –каналды транзистор үшін жаптырық-ағызба кернеуінің белгілі бір теріс мәнінде құйылмаға ток өтпейді. Бұл кескіш кернеу (отсечки) UЖА.отс деп аталады. Сондықтан кірме каналы бар МДЖ-транзисторлар арнаның молаю режимінде де, таусылу (жудеу) режимінде де жұмыс істей алады. Оны 36-суреттегі кірме болатын каналы бар МТЖ-транзисторлардың шықпалық сипаттамасынан көруге болады.
Өрістік транзисторларда ток тек бір ғана заряд тасымалдаушылардан түзіледі. Сондықтан кейбір әдебиеттерде униполярлық деп те атауы мүмкін. Техникада көбіне п-типті транзисторлар қолданысқа ие. Себебі р-типті транзистордағы ток түзетін кемтіктерге қарағанда, п-типті транзистордағы ток түзетін электрондар жылдамдығы 3-4 есе артық. Оның себебін түсіну үшін шалаөткізгіштегі электрофизикалық процесті еске түсіріңіз. Егер электрондар коваленттік байланысты тастап, кристал ішінде еркін қозғалатын болса, кемтік бір коваленттік байланыстан екінші коваленттік байланысқа ғана жылжиды. Сонымен бірге өрістік транзистордың биполяр транзистордан дайындалу әдісі де басқаша. Егер биполяр транзистор қорытпа (сплав) түрінде дайындалса, өрістік транзистор кристалға енгізу (легирование - «байластыру», кей әдебиеттерде «өсіру» деп атауы мүмкін) әдісімен дайындалады. Өрістік транзистор ерекшеліктері:
1) кіріс сигналынан қуат тұтынылмайды, бұл транзистордың қызуына жол бермейді;
2) кіріс сигналының өзгерісіне биполяр транзистордан да жылдам жауап береді:
3) биполяр транзисторға қарағанда өте төмен кернеуде және жоғары жиілікте жұмыс істей алады;
4) микромодульдік дайындау технологиясына байланысты тығыздығы өте жоғары болады.
Сурет 37. Әр түрлі транзисторлардың фотосуреті
Өрістік транзисторлар микроэлектроникада, теле-, видео-, аудио-, радиоаппаратураларда және компьютерлерде кең қолданылады.
Сонымен бірге негізгі кемшіліктері: сыртқы ортаның температурасына, асқын кернеуге және өткір сәулелерге сезімтал. Өрістік транзисторлардың жұмыс істеу мерзімін арттыру үшін арнайы корпусқа орналастырады.
Транзисторлардың жіктелуі мен таңбалануы
Ішкі құрылысына байланысты транзисторлар екі түрге бөлінеді: биполяр және өрістік болып.
Қуаты бойынша транзисторлар төмендегіше бөлінеді:
1) кіші қуатты Pрауалы<0,3 Вт .
2) орта қуатты 0.3
рауалы<1,5 Вт.
3) үлкен қуатты Pрауалы>1,5 Вт.
Жұмысшы істеу жиілігінің шекарасына байланысты транзисторлар төмендегіше бөлінеді:
төменгі жиілікті fгр<3 МГц
орта жиіліктегі 3
жоғары жиіліктік 30
аса жоғары жиіліктік fгр>300 МГц
Таңбалануы
Транзисторлардың таңбалануы 6 символдан тұрады:
1) транзистор жасалған материалды білдіреді
2) П немесе Т , П – өрістік транзистор, Т – биполяр,
3) символ (сан) транзисторларды жиілігі мен қуатына байланысты жіктейді
1 – кіші қуатты, төменгі жиілікті
2 – кіші қуатты, орта жиіліктегі
3 – кіші қуатты, жоғары жиіліктік
4 – орта қуатты, төменгі жиілікті
5 - орта қуатты, орта жиіліктегі
6 - орта қуатты, жоғары жиіліктік
7 – үлкен қуатты, төменгі жиілікті
8 - үлкен қуатты, орта жиіліктегі
9 - үлкен қуатты, жоғары жиіліктік
4,5) символы – өңдеу номері
символ (әріп) – қысқыштарының өңделуіне қатысты ақпарат.
Бақылау сұрақтары:
1.Өрістік МДЖ- транзисторлар түрлері
2. Жаптырық қызметі.
3. Арнаны басқару мүмкіндіктері
4. Өрістік транзисторларды қосу сұлбалары
5. Инверсті қосылу сұлбасы
6. Өрістік транзистордың вольтамперлік сипаттамасы, активті жұмыс аймағы
7. Ағызба мен құйылма арасындағы кернеуді ауыстырып қосқанда не өзгереді?
8. Арнаны ашу-жабу үшін кернеуді қалай өзгертеміз?
300>30>3>
Достарыңызбен бөлісу: |