Лекция Молекулалық биология пәні Молекулалық биологияның даму тарихы Молекулалық биологияның зерттеу әдістері мен болашағы. Нуклеин қышқылдарының толық сипаттамасы


АҚПАРАТТЫҚ РНҚ (А - РНҚ) ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ



Pdf көрінісі
бет7/49
Дата21.04.2023
өлшемі0,73 Mb.
#85010
түріЛекция
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   49
Байланысты:
1-лекция

АҚПАРАТТЫҚ РНҚ (А - РНҚ) ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
 
А-РНҚ молекулаларында полипептид тізбегі туралы ақпарат болатындықтан, олардың жасушадағы жалпы 
саны өте көп болады.
Осыған қарамастан:
1) а –РНҚ лардың бәрі жасушадағы РНҚ молекулаларының жиынтығының небәрі 5%-пайызын ғана 
құрайды.
2) а –РНҚ лар қаншалықты көп болғанымен бәрінің құрылысы бір – біріне ұқсас, яғни а –РНҚ-ның 
сызықтық тізбегі әртүрлі қызмет атқаратын бірнеше учаскелерден тұрады.
а) оның 5

ұшында «қалпақша» не көп деп аталатын учаске орналасқан, ол 4-5 модификацяланған 
нуклеотидтерден құралған: (7-метил -Г) –ф-ф-ф- (2-0
1
-метил-Х) –ф- (2-0
1
-метил-У)-ф- - - - 
бірінші нуклеотид үнемі 7-метилгуанилат, ол келесі нуклеотидпен пиррофосфаттық байланыс арқылы 
байланысқан. Келесі нуклеотидтер рибозаның 2

орны бойанша метилденген болып келеді. а- РНҚ –ның 
мұндай оның 5
1
ұшын эконуклеаза әсерлерінен қорғайды.
б) «Қалпақшадан» (кэп) кейін 5

– трансляциялаебайтын учаске орналасқан – ол бірнеше ондаған 
нуклеотидтер бірізділігінен тұрады. Ол р –РНҚ кіші бөлшектегі бір бөлімге комплиментарлы болады және а 
–РНҚ –ның рибосомамен алғашқы қамтамасыз етеді, бірақ өзі трансляцияланбайды.
в) инициаторлық кодон – ол барлық а –РНҚ –ларда бірдей – АУГ және метионин аминқышқылын 
анықтайды(код - инициатор).
г) инициаторлық кодоннан кейін а –РНҚ-ның нгізгі бөлімі –мағыналы-кодтаушы(трансляцияланатын) 
учаске, яғни полипептид тізбегі туралы ақпарат жазылған учаске, орналасқан.
Эукариоттардың пісіп жетілген а –РНҚ –лары моницистронды, ал прокариоттар (бактериялар) а –РНҚ 
–лары полицистронды болып келеді.
д) а –РНҚ –ның кодтаушы бөлімінен кейін кодон терминатор -3 мағынасыз кодонның – УАА, УАГ не 
УГА біреуі орналасқан.
е) кодон терминатордан кейін 3

– трансляцияланбайтын учаске орналасқан, оның ұзындығы 5

– 
трансляцияланбайтын учаскеден әлде қайда ұзын.
ж) барлық пісіп жетілген эукариоттар а- РНҚ-сының (гистондық а- РНҚ-лардан басқалары) 3

ұшында 150-200 нуклеотидтерден тұратын поли –(А) – фрагмент орналасқан.
3

- трансляцияланбайтын учаске және поли – (А) фрагмент а-РНҚ молекулаларынң тіршілік 
ұзындығын реттеуқызметін атқарады, себебі а-РНҚ молекуласының бұзылуы 3

ұшынан бір – бірлеп 
нуклеотидтердің үзіліп түсіп қалуы арқылы жүреді.
а-РНҚ нуклеотидтердің жалпы саны бірнеше мыңға жуық, оның ішінде кодтаушы учаскесіне тек 60-
70% нуклеотидтер ғана тиесілі болады. Жасушада а-РНҚ-лар барлық уақытта ақуыздармен байланысып
информосомалар деп аталатын кешен пайда етеді. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   49




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет