REFERENCES
1.
Konysheva A.V. The organization of independent work of students in a foreign
language. – Saint-Petersburg, 2005. – 208 p.
2.
Polat S. New pedagogical and information technologies in education: teaching.
allowance for students.–M.:Publishing House of Academy, 2000. – 272 р.
3.
Polat ES. Internet for foreign language lessons // Foreign languages in schools, 2001.
4.
Polipov T. A. The introduction of computer technology in teaching a foreign language.
5.
Breygina M. E. Project on foreign language lessons. // Foreign languages in school,
2004.
ТҮЙІНДЕМЕ
Рысбекқызы Н.,
оқытушы
(Алматы қ., Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті)
ОҚУ ҮРДІСІНДЕ СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ РӨЛІ
Қазіргі таңдағы жоғарғы оқу орнындағы оқу үрдісінің кредиттік жүйемен
оқытылуының өзі студенттерге жоғары деңгейде шетел тілін үйретуге мүмкіндік тудырып
отыр. Себебі кредиттік жүйемен шетел тілін оқыту барысында практикалық сабақтар,
СӨЖЖ, СӨЖ сабақтарында студент оқытушының нұсқауымен өз бетінше іздене алады.
Мақалада жоғарғы оқу орындарындағы студенттердің өздік жұмыстарының
ұйымдастырылуы туралы айтылған.
Түйін сөздер: өзін-өзі дамыту, өздігінен білім алу, өздік жұмысы, ақпараттық
технология.
РЕЗЮМЕ
Рысбеккызы Н.
преподаватель
(г.Алматы, Казахский государственный женский педагогический университет)
РОЛЬ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ СТУДЕНТОВ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ
В статье рассмотрены возможности преподавания иностранного языка в высших
учебных заведениях по кредитной технологии. По указанию преподавателя студент имеет
возможность работать самостоятельно. В статье также рассматривается организация
самостоятельной работы студентов.
Ключевые слова: саморазвитие, самообразование, инновация, самостоятельная
работа, индивидуальная работа, информационная технология.
ӘОЖ 372.8:811.111
СӨЙЛЕУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН АРТТЫРУҒА АРНАЛҒАН ЖАТТЫҒУЛАР
Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті Хабаршы №3 (51), 2014 ж.
127
М. М. Снабекова,
магистр, оқытушы
(Алматы қ., Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті)
Аңдатпа: Бұл мақалада тіл үйренушілердің сөйлеу қабілеттілігін арттыруға
арналған жаттығулардың ( қарым-қатынас жасау, іс-әрекетті баяндау, баяндама жасау)
түрлері, сол жаттығулардың ерекшеліктері, жаттығуларды орындауға қажетті жағдаяттар
жайлы айтылады. Қарым-қатынас жасау, іс-әрекетті баяндау, баяндама жасау
жаттығуларын орындаудан қалыптасатын қабілеттіліктер туралы баяндалады. Тіл
үйренушілер ресми және бейресми тілдің қандай жағдаяттарда қолданылатындығын
нақты біліп, қолдана алуға жаттығады.
Түйін сөздер: іс-әрекет, қарым-қатынас, баяндама жасау, дебат.
Ағылшын тілінде шебер сөйлей білу қабілеттілігі бірінші және екінші шетел тілін
үйренушілердің артықшылығы болып табылады. Тіл үйренушілер өздерінің ағылшын
тіліндегі жетістіктерін сөйлеу қабілеттілігінің артуымен бағалайды. Екінші шетел тілін
оқыту курстарында сөйлеу қабілеттілігін арттыру ешқашан еленбей қалмады және ол
методологиялық дебаттардың басты мәселелері болып келеді. Осы мәселелерді шешу
үшін оқытушылар оқушылардың сөйлеу қабілеттілігін арттыратын әртүрлі: топтық,
ұжымдық және жеке жұмыстарды орындаудың жолдарын қарастырып жатыр (кезектесіп
сөйлеу, мәтін бойынша сөйлеу, сұрақтарға жауап беру).
Баяндамаларды талдау, әңгімелесуді талдау және жалпы талдаулар жазу деңгейінен
сөйлеу баяндамасының өзгешелігінің ашылуына үлкен септігін тигізеді. Бұл
айырмашылықтар ауызша және жазбаша тілдердің неліктен қолданылатындығының
мақсаттарын көрсетеді. Джонестің айтуынша:
Сөйлеу және тыңдауда біз бір нәрсенің орындалғандығын қажет етеміз, олар:
идеялардың туындауы, әлемдегі кейбір аспектерін зерттеу немесе жай ғана бірге болу,
сөйлесу. Жазуда біз жазбаларды жасаймыз, болған жағдайды не сәттерді қағазға түсіреміз
[1].
Зерттеу нәтижесінде бірінші немесе екінші шетел тілінде сөйлеудің құрамалылығын
және қиыншылығын көрсетті. Луома сөйлеу баяндамасының төмендегі ерекшеліктерін
атап көрсетті:
-
Идея бірліктерінің құрастырылуы (бөлінбейтін қысқа фразалар);
-
Жоспарланбаған (нотациялар) не жоспарланғандығы (әңгіме);
-
Жазбаша тілге қарағанда анық және жалпы сөздердің қолданылуы;
-
Тұрақты сөз тіркестері, толықтырушы және құбылмалы сөздердің қолданылуы;
-
Сөйлеу процесіндегі ой елегінен өткізудегі қателіктер;
-
Құрмалас байланыс (біріккен байланыс);
-
Өзгерістердің болуы (ресми тілдің бейресми тілге ауысуы), сөйлеуші рөлінің әсері,
сөйлеуге қойылған мақсат және контекст [2].
Сөйлеуге күнделікті өмірде қажет болатын және сөйлеу қабілеттілігін арттыруда
студенттердің өз қажеттіліктерінен туындайтын әртүрлі мақсаттарға арналған
жаттығуларды таңдау қажет.
Адамдардың өзара байланыстары үшін сөйлеу функциясын классификациялаудың
көптеген амалдары жасалады. Солардың бірі – сөйлеудің қарым-қатынас функциясы
(әлеуметтік байланыстарды орнату қызметін атқарады) мен келісім функциясы (ақпарат
алмасу қызметін атқарады) арасындағы қажетті өзгешеліктердің болуы [3]. Мен тақырып
бойынша материалдарды құрастырғанда осы қарым-қатынас жасау, іс-әрекетті баяндау,
Казахский государственный женский
педагогический университет Вестник №3(51), 2014 г.
128
баяндама жасау сияқты жаттығуларды таңдаймын. Бұл әрбір сөйлеу жаттығуларының
функциясы әртүрлі.
Қарым-қатынас жасау әдетте, біздің түсінігіміздегі «әңгімелесу» дегенді білдіреді
және негізгі әлеуметтік функциядағы қарым-қатынас қызметін атқарады. Адамдар бір-
бірімен кездескенде амандасады, қысқа әңгіме-дүкен құрады, бастан кешкен уақиғалары
жайлы әңгімелеседі. Өйткені олар басқалар мен достық қарым-қатынас жасайды және
ыңғайлы өзара әрекеттер орнатқысы келеді. Жазба тілден өзгешелігі де сол: бұл
сөйлеушінің өздерін қалай көрсеткісі келгендігіне байланысты. Мұндай байланыстар
қандай жағдайда орын алғанына байланысты еркін немесе формальды болуы мүмкін.
Қарым-қатынас жасаудың төмендегі ерекшеліктерін атауға болады:
-
Негізгі әлеуметтік функцияға ие;
-
Рольдік қарым-қатынастарды көрсетеді;
-
Сөйлеушінің жеке тұлғалығын көрсетеді;
-
Еркін немесе формальды болуы мүмкін;
-
Әңгімелесу шарттары қолданылады;
-
Сыпайылық деңгейі көрсетіледі;
-
Көптеген күнделікті өмірде қолданылатын сөздер қолданылады;
-
Сөйлесу мәнері қолданылады;
-
Бірігіп құрастырылады;
-
Қарым-қатынас жасау жаттығулары;
-
Әңгімені бастау немесе аяқтау;
-
Тақырып таңдау;
-
Қысқа әңгімелесулер;
-
Жеке басынан кешкен жағдайларды саралау;
-
Кезектесе әңгімелесу;
-
Жұптардың рольдерді алмасуы;
-
Сөйлеушіні бөлу;
-
Басқалармен қарым-қатынас жасау.
Осындай қарым-қатынас жасау жаттығуларына мысалдар:
Ұшақта, көлікте көршісімен тілдесу (болашақтағы келісімшарттар жасаудан аулақ
сыпайы сөйлесу);
Түскі ас кезінде досымен сөйлесу (достық қарым-қатынастағы кездейсоқ
әңгімелесу);
Ұстазын лифтте не транспорт күтіп тұрғанда кездестірген студент пен оқытушысы
арасындағы әңгімелесу (екі адамның сыпайы сөйлесуі);
Досына қызықты өткен демалысы жайлы айту (бастан кешкен жағдайлар жайлы
ақпараттар алмасу).
Қарым-қатынас арқылы сөйлеу шеберлігін арттыру оңай емес. Сөйлеу шеберлігін
қажет ететін жағдайға байланысты сөйлеуде студенттер сөз таба алмай, ыңғайсыздыққа
және кемшіліктерге тап болады. Бұл кемшіліктер қарым-қатынас жаттығуларын жасауға
кедергі болады. Сондықтан мұндай жаттығулар барысында студенттердің өздерін еркін
сезіну үшін жағдай жасауымыз қажет.
Іс-әрекеттерді баяндау жаттығуларында жағдаятта не айтылғандығы және не
істелгендігі маңызды. Мұнда қарым-қатынас жасаушылардың қандай әлеуметтік
жағдайда екендігі маңызды емес, маңыздысы айтылған ақпараттың немесе орындалған
жұмыстың анықтығы және дәлдігі.
Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті Хабаршы №3 (51), 2014 ж.
129
Іс-әрекетті баяндау басқа іс-әрекеттермен байланысты. Студенттер басқа пәнде
жасаған жаттығуларын, мысалы суда қалқу немесе суға бату сияқты түсініктерді
зерттегендігін баяндауы мүмкін. Мұндай жағдайда студенттер өздерінің қалай
түсінгендіктерін айтады.
Іс-әрекетті баяндаудың екі түрі бар: бірі – ақпарат алмасу, мұнда сөйлеушілер
есіткен не жасалған іс-әрекетi жайлы айтады (уақыт сұрау, демалысты қалай өткізгендігі
жайлы баяндау). Бұл жағдайда ақпараттың анық және түсінікті жеткізілуі маңызды;
екіншісі – тауарларды жеткізу немесе қызмет көрсету (қонақ үйге орналастыру).
Іс-әрекетті баяндау жаттығулары:
-
Мәселені талқылау немесе шешуге арналған жаттығулар;
-
Жасаған постерін студенттің қорғауы;
-
Компьютерге қажет жөндеу жайлы техникпен сөйлесу;
-
Көркем орындар жайлы гидпен сөйлесу;
-
Аэропорттан ақпарат алу үшін қоңырау шалу;
-
Көшеде бағыт жайлы сұрау;
-
Дүкенде сауда жасау;
-
Ресторанда тапсырыс беру;
-
Іс-әрекетті баяндау жаттығуларының ерекшеліктері;
-
Негізінен ақпарат алмасу;
-
Ақпаратты түсінікті жеткізу,
-
Жиі сұрақтар қою, қайталау, тексеру мүмкіндігі;
-
Келісу немесе келіспеушіліктің болуы.
Іс-әрекетті баяндау жаттығуларын орындаудан қалыптасатын қабілеттілік:
Қажеттілікті не ниетін білдіре алу;
-
Бірнәрсені сипаттай алу;
-
Сұрақты дұрыс қоя білу;
-
Ақпаратты нақтылай алу;
-
Өз ойын дұрыс жеткізе алу;
-
Дұрыс шешім қабылдай алу;
-
Түсінгендігін анық жеткізе алу;
-
Салыстыра білу;
-
Келісу не келіспейтіндігін білдіру.
Баяндама жасау жаттығуларына көпшілік тыңдаушылардың алдында баяндама
жасау арқылы қандайда бір ақпаратты жеткізу болып табылады.
Баяндама жасау монологтік формада болғандығына қарамастан, онда сөйлеу
тіліндегі тіл бірліктеріне қарағанда формальды тіл бірліктері қолданылады.
Қарым-қатынас жаттығулары және іс-әрекетті баяндау жаттығуларынан кездесетін
ұқсастықтар, нәтижелілігі мен тыңдаушыға әсері арқылы бағаланады. Баяндама жасау
жаттығулары:
-
мектеп саяхаты жайлы баяндама жасау;
-
-сыныпта дебат жүргізу;
-
құттықтау немесе алғыс білдіру;
-
сауда-саттық жайлы презентация жасау;
-
лекция оқу.
Баяндама жасаудың ерекшеліктері:
Мұнда жеткізілетін ақпаратпен қатар тыңдаушыға назар аударылады;
-
ұйымшылдық пен ақпараттың ізбе-іздігі (байланыстылығы);
-
нақтылық және жүйеліліктің маңыздылығы;
Казахский государственный женский
педагогический университет Вестник №3(51), 2014 г.
130
-
жазбаша тілдің қолданылуы;
-
монологтік тұрғыда болуы.
Баяндама жасау жаттығуларын орындаудан қалыптасатын қабілеттілік:
-
дұрыс форматтағы сөйлеу мәнерін қолдана білу;
-
-ақпаратты ізбе-іздікпен жеткізу;
-
-тыңдаушылар назарын өзіне қарата білу;
-
-дыбыстауды және грамматиканы дұрыс қолдану;
-
-дұрыс сөз бастау және аяқтау.
Бұл жаттығулардың үш түрі де өте маңызды, тіл үйренуші баяндама жасауда ресми
тілде, ал қарым-қатынас жасау және іс-әрекетті баяндау жаттығуларында ресми және
бейресми тілде сөйлеу мүмкіндігіне ие болады.
Сөйлеу жаттығуларын таңдау осы сабақ барысында қандай тілдің (ресми не
бейресми) үйретілетіндігіне байланысты болады.
Қарым-қатынас жасау жаттығулары барысында дайын диалог беріліп, ондағы
тыңдаушының реакциясын көрсететін сөздерді, сөз тіркесін алып тастап, өз сезімдерін
көрсететін сөздерді, сөз тіркестерін (солай ма, қызық екен, шын ба) қойып диалогты
жасауы тиіс. Осындай қарым-қатынас жаттығуларын жасаудың тағы бір техникасы ол,
жалғастыруды қажет ететін сұрақтарды қою (мен мына көйлекті сатып алдым, қалай екен
немесе Түндегі қатты нөсер жауын мен найзағай ұйқыңды бұзбады ма?).
Іс-әрекетті баяндау жаттығуларын жеке немесе топтасып орындауға болады. Топтық
жұмыс ретінде тақырып беріліп, сол тақырып (Олимпиада ойындары жай ақшаны шашу,
Емтихансыз білім алу) бойынша тіл үйренушілер өз ойларын баяндайды. Жаттығу
барысында қолданылатын жаңа сөз тіркестерін алдын ала беру, олардың қолданылуын
қадағалау, ізбе-іздіктің сақталуын ескеру қажет.
Баяндама жасау жаттығуына төмендегі сұрақтарға жауап іздей отырып, дайындалу
орынды:
Сөйлеушінің мақсаты не?
Тыңдаушылар кім және олар қандай ақпаратты күтеді?
Баяндама қалай басталады, өрбиді және аяқталады?
Сөйлеу жаттығуларының қай түрін таңдасақ та, студенттен не күтетіндігімізді,
бағалау критерийлерін алдын ала айтуымыз керек.
Сөйлеу жаттығуларын ұйымдастыруда материалдарды дұрыс таңдау үшін төмендегі
сұрақтарға жауап іздеймін, бұл сабақтың қызықты және мазмұнды өтуіне септігін тигізеді.
-
Қарым-қатынас жасау, іс-әрекетті баяндау және баяндама жасау жаттығуларының
мақсаты не?
-
Жаттығуды қалай модельдеймін?
-
Жаттығу неше бөлімнен тұрады?
-
Қандай тіл бірліктері қажет болады?
-
Қандай әдебиеттер қажет?
-
Қандай тіл үйрену шарттары қажет?
-
Қандай нәтиже күтіледі?
-
Қалай және қашан кері байланыс орнатылады?
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.
Pauline Jones. Planning an oral language program. – Melbourne, 1996.
2.
Luoma Sari. Assessing speaking. – Cambridge University Press. 2004.
3.
Gillian Brown, George Yule. Teaching the Spoken Language. – Cambridge University
Press, 1983.
Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті Хабаршы №3 (51), 2014 ж.
131
4.
Jack Richards. Conversationally speaking: approaches to the teaching of conversation. –
Cambridge University Press, 1990.
РЕЗЮМЕ
Снабекова М.М.,
магистр, преподаватель
(г.Алматы, Казахский государственный женский педагогический университет)
ЗАДАНИЯ НА РАЗВИТИЕ УСТНОЙ РЕЧИ
В данной статье рассматриваются задания на развитие устной речи. Виды задании,
их особенности и используемые ситуации в процессе. В процессе выполнения этих
задании студенты научатся где и как употреблять формальный и неформальный язык.
Ключевые слова: действие, общение, делать доклад, дебат.
SUMMARY
Snabekovа M.M.,
master, teacher
(city Almaty, Kazakh State Women’s Teacher Training University)
EXERCISES FOR DEVELOPING ORAL SPEECH
This article is devoted to exercises for developing oral speech and its types and
peculiarities. Different situations can be used in the process. Also, students learn when and how
to use formal and informal language.
Keywords: action, communication, make a speech, debate.
UDC 378.147
THE INTERACTIVE METHODS OF TEACHING ENGLISH
LANGUAGE
A.E. Seidakovа, master, senior teacher,
(city Almaty, Kazakh State Women’s
Teacher Training University)
Abstract: The first thing to realize about interactive teaching is that it is NOT something
new or mysterious. If you are a teacher and you ask questions in class, assign and check
homework, or hold class or group discussions, then you already teach interactively. Basically
then , interactive teaching is just giving students something to do, getting back what they have
done, and then assimilating it yourself, so that you can decide what would be best to do next.
Keywords: science, method, interactive, language, teaching.
Over the last twenty years, the field of cognitive science has taught us a lot about how
people learn. A central principle that has been generally accepted is that everything we learn, we
«construct» for ourselves. That is, any outside agent is essentially powerless to have a direct
effect on what we learn. If our brain does not do it itself, - that is, take in information, look for
connections, interpret and make sense of it, - no outside force will have any effect. This does not
mean that the effort has to be expressly voluntary and conscious on our parts. Our brains take-in
information and operate continuously on many kinds of levels, only some of which are
consciously directed. But, conscious or not, the important thing to understand is that it is our
Казахский государственный женский
педагогический университет Вестник №3(51), 2014 г.
132
brains that are doing the learning, and that this process is only indirectly related to the teacher
and the teaching.
In the late 1800s and most of the 1900s, language teaching was usually conceived in terms
of method. In seeking to improve teaching practices, teachers and researchers would typically try
to find out which method was the most effective.
However, method is an ambiguous concept in
language teaching, and has been used in many different ways. According to Bell, this variety in
use «offers a challenge for anyone wishing to enter into the analysis or deconstruction of
methods»[1].
A method is a plan for presenting the language material to be learned and should be based
upon a selected approach. In order for an approach to be translated into a method, an
instructional system must be designed considering the objectives of the teaching/learning, how
the content is to be selected and organized, the types of tasks to be performed, the roles of
students and the roles of teachers. A technique is a very specific, concrete stratagem or trick
designed to accomplish an immediate objective. Such are derived from the controlling method,
and less-directly, with the approach.
A wide variety of foreign language teaching methods developed in the 20th century. This
fact strongly influenced the process of second language teaching and learning. Teachers choose
the method that seems to them the most convenient and appropriate. However, it is a quite
subjective and individual process. Basic teaching methods can be classified into the following
categories:
1) structural methods: the grammar-translation and the audio-lingual method;
2) functional methods: situational language teaching;
3) interactive methods (communicative language teaching, direct method, language
immersion, natural approach, proprioceptive language learning method, silent way, storytelling,
teaching proficiency through reading, total physical response etc.) [2].
Kevin Yee, the author of interactive techniques, considers interactive methods to be the
most effective ones. They involve a collection of more than 100 teaching strategies that aim to
engage students in studying process. Most of them encourage the natural acquisition of language,
not learning. There is an important distinction between language acquisition and language
learning. Children acquire language through a subconscious process during which they do not
study grammatical rules. The same as they acquire their first language. Acquiring language, the
learner needs a source of natural communication.
Language learning, on the other hand, is not communicative. In language learning, students
have just knowledge of the language and can operate it. Research has shown, however, that
knowledge of grammar rules does not necessarily result in good speaking or writing.
A student
who understands the rules of the language may be able to succeed in a standardized test of
English language but may not be able to speak or write correctly [3].
Interactive methods:
communicative language teaching,
direct method, Interactive methods,
language immersion, natural approach,
proprioceptive language learning method,
silent way,
storytellingы,
suggestopedia,
teaching proficiency through reading and
total physical response (TPR).
Communicative language teaching.
Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті Хабаршы №3 (51), 2014 ж.
133
Communicative language teaching(CLT), also known as the Communicative Approach,
emphasizes interaction as both the means and the ultimate goal of learning a language. Despite a
number of criticisms
it continues to be popular, particularly in Europe, where constructivist
views on language learning and education in general dominate academic discourse. Although the
'Communicative Language Teaching' is not so much a method on its own as it is an approach.
In recent years, task-based language learning (TBLL), also known as task-based language
teaching (TBLT) or task-based instruction (TBI), has grown steadily in popularity. TBLL is a
further refinement of the CLT approach, emphasizing the successful completion of tasks as both
the organizing feature and the basis for assessment of language instruction [4].
Direct method (education).
The direct method, sometimes also called natural method, is a method that refrains from
using the learners' native language and just uses the target language. It was established in
Germany and France around 1900 and are best represented by the methods devised by Berlitz
and de Sauzé although neither claim originality and has been re-invented under other names. The
direct method operates on the idea that second language learning must be an imitation of first
language learning, as this is the natural way humans learn any language - a child never relies on
another language to learn its first language, and thus the mother tongue is not necessary to learn
a foreign language. This method places great stress on correct pronunciation and the target
language from outset. It advocates teaching of oral skills at the expense of every traditional aim
of language teaching. Such methods rely on directly representing an experience into a linguistic
construct rather than relying on abstractions like mimicry, translation and memorizing grammar
rules and vocabulary [5].
According to this method, printed language and text must be kept away from second
language learner for as long as possible, just as a first language learner does not use printed word
until he has good grasp of speech. Learning of writing and spelling should be delayed until after
the printed word has been introduced, and grammar and translation should also be avoided
because this would involve the application of the learner's first language. All above items must
be avoided because they hinder the acquisition of a good oral proficiency.
The method relies on a step-by-step progression based on question-and-answer sessions
which begin with naming common objects such as doors, pencils, floors, etc. It provides a
motivating start as the learner begins using a foreign language almost immediately. Lessons
progress to verb forms and other grammatical structures with the goal of learning about thirty
new words per lesson.
Teaching methods stress PPP (presentation (introduction of new material in context),
practice (a controlled practice phase) and production (activities designed for less-controlled
practice).
My purpose here is to explore the interactive methods of teaching English that have
attracted the attention of the teachers in recent years, to show reason for interest in them, in what
they are exploring, in what they accomplish, the principles and ideas that guide them.
There is also shown some of the interactive methods of teaching which give the foreign language
teacher the possibility to master some new techniques of communicative methods of foreign
language training. Teacher has to organize different forms of activity at the foreign language
classes that is individual, pair, group and team.
The objectives of this article are: to identify the different learning styles, to explore how
interactive teaching strategies support all learners, to share practical ideas for whole class
teaching.
Достарыңызбен бөлісу: |