М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын



Pdf көрінісі
бет77/116
Дата17.12.2022
өлшемі4,22 Mb.
#57753
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   116
1
р
82


сезден кеп жай танылады. Кейде бас кешпкердщ мше- 
зш, ойын 
к1Ш 1-пр1м , 
бегде адамдар тш нен байкаймыз. 
Тшдж мшездеу — талдаудыц басты б!р буыны.
Кешпкер Т1Л1 эаресе сатиралык, шыгармаларда ай- 
кынырак кершед!. «Калыц малда» Итбай сездер1 оныц 
мшездемесш бередь Сол мшездемеш бегде адамдар 
тш м ен де толыктыруга болады. «Щм жазьщты» позма- 
сындагы «Ма-мо, кел, кет», деп сейлейтш Тасболат т ш 
Эжобайдыц «Бармаймын да, 
алмаймын да» дейтш 
молтак, сездер! олардыц ой дуннесшщ к ед ей л тн кер- 
сетедь
Казак, эдебиетшде кешпкер т ш хат-ж ауап туршде 
кеп кездеседь Камарды сабайтын, курым кшзге салатын 
баксы, молда, ишандар сез1 олардыц надандырын, мец- 
реул
1
пн бшд1рсе, Камардыц елердеп сез! улкен траге- 
дияны, 1ШИ сез1мдерд1 беред1. Хат — кешпкердщ езш 
сейлету, монолог. Ол «Татьяна хаттарында» да бар. 
Шуганыц соцры хаты оныц 1ши арманын гана емес, шы­
гарманыц идеясын да жинактайды.
Характерд1 мшездеудщ б!р куралы — кешпкер тш н - 
де кездесетш макалдар. Бул «Камар сулуда», «Кальщ 
малда» кеп. Итбай: «Байтал шауып, бэйге алмас» десе, 
Аксулудыц: «Иттер ит болып келш отыр екен гой» деуш- 
де улкен тенденциялар, сырлар жатыр. Кейде мыскыл- 
дьщ фразалар да болады (Э б ш кудыц: «Молдеке, мы­
нау ек1 жуз елу сом акша, санап алыцыз. Ж апырак емес 
кой» деу1). Ж уш с: «Ит жегенше, и еа ж еан» десе, бул —
кыз 
тагдырына 
болысу, халык афоризмдерь Мунда 
кешпкер Т1лдер1 дараланган, ол 
хар ак тер Д 1
типтенд1рш 
тур.
Кейб
1
р шыгармаларда кешпкер автор стилшде сей- 
лейд1. Муныц типтенд
1
руге, даралауга кемеп аз.
Кешпкер тш н д е кене сездер де кездеседь Оган т у а - 
шк бер1лед1 де, ж аца сездер мен фразаларга сездш 
жасалады.
б) 
Кеп жайда тш талдау керкем формалар мен ком- 
понентке байланысты. блецде оны композициялык эле­
мент деп алсак, прозада ол пейзаж, баяндау, тур л ш е 
суреттеу тэсшдер!мен кабат талданады. Баяндау окига 
токиды. Пейзаж кешпкердщ турл ш е сез1М1не немесе 
автор идеясына байланысты. Д эл сол жердеп тшдер та- 
бигаты да б1р-б1ршен баска (б1рде монотондык, б1рде 
толкынды, б1рде ашулы, б1рде к ул кш болады).
6*
83


Кейбхр мурал1мдер эпитет, тецеу, метафора, гипербо­
ла, жандандыру дегендерд1 
« Т 1 з ш
кел» деп, формалистш 
сарында талдайды. Бул — пайдасыз. Керкем тш — об- 
раздау куралы, идеяга кызмет етедь Б
1
р елецнщ ш ш д еп
метафоралар эр турл1 идеялык мотивте колданылуы 
мумкш. Мысалы, Жамбылдыц «Улы кеш» деген елещн- 
де: совет жершщ пейзажы, еткен заман сурет1, октябрь- 
дщ келу1, коммунизмге беттеген ел деген композицияльщ 
б е л ш с бар десек, мундары метафоралар баска-баска:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   116




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет