Мансұр хамит (фото) Елбасы әдеттегідей Тәуелсіздік
жүктеу/скачать 10,5 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Тәуелсіздік туралы» заңның еліміздің одан әрі өркендеуіне жаңа тыныс, жаңа жол ашқаны анық. Осы заң мемлекеттік өкімет органдарын, Тәуелсіз діктің
- Гүлнар АХМЕТОВА
- Үндіс тан, Қытай және Оңтүстік Африка республикасы) қатысты. Бірақ біздің елм лм ен н салыстырған
- Біздегі экономикалық өсімге, өзгелерді былай қойғанда, ТМД кеңістігін де қызығушылық бар екені содан болар. Сарап
| ен
е еді ді м м. О Осы еңбек жөнінде мағлұмат берсеңіздер. Назар СҰЛТАНҰЛЫ, Алматы Аталған көрсеткіш 1991-2011 жыл- дар аралығындағы кезеңді қамтиды. 176 беттен т т
ұ ат ат ын ын б б иб иб ли л ог ог ра ра фи фи ял ял ық ық көрсеткі
шт шт ің ің қ құр ұр ыл ыл ым ым ы ы ал ал ғы ғы сө сө зд зд ен ен
және екі тараудан тұрады. «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тәуел- сіздік дәуіріндегі жарияланған ең бек- тері» деп аталатын І тарауда Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың өз қа қа
л мы мы на на н н шыққан және Тәуелс с із
ді к к ал алға
ға н н кезеңнен бастап қазіргі күнге дейінгі республиканың даму ерекшеліктерін айқындайтын еңбектері, Қазақстан
1991 жылы шілде айында заң ғылымы- ның кандидаттары Еркеш Нұрпейісов, Талғат Данақов пен Сұлтан Сартаев «Қазақстан Республика а сы с ның тәуелсіздігі туралы» ко ко
нс ти ти ту т ци циял ял ық ық з з аң аң ж
ж о обасын әзірлеп, оны Жоғарғы кеңестің төралқасына тапсырған. Араға уақыт салып, 9 желтоқсан күні төрал- қа мәжілісінде депутат Манаш Қозыбаев пен Сұлтан Сартаев бұл заң жобасын қа- былдау қажеттігі хақында ұсыныс жасаған. Талқылау мәжілісінде С.Сартаев баянда- машы шы
т п белгіленді д . Бұл заң жобасын та а лқ лқыл ылау
ау 1 1 5 5 же же лт лтоқ
оқ са са н н кү кү ні ні басталды. Келесі күні, яғни 16 желтоқсан күні 18 сағат- тан 14 минут өткен кезде еліміздің Тәуелсіз- дігін жария еткен ұлы заң қабылданды.
САРАПТАМА САУАЛНАМА
халқына арнаған Жолдаулары, мақа лалары, Мемлекет басшысы- ның сөй леген сөзд д ері мен сұх бат- тары, Елба сы сы т тур ур ал алы ы жа
жа зы ылғ лғ ан ан отан дық жән н е
шете е л ді ді к ав ав то то рл рлар ар - дың еңбектері топтасты рылған. Ал ІІ тарауда тәуел сіз мем лекеттің ішкі және сыртқы саясатына, мемлекеттің экономика лық, әлеу мет тік-мәдени даму
му ын ы а қа тысты тема ти калық ең- бе бе кт ктер
ер ж ж үй үйе
е ле ле ні н п, әр жыл да ры мер- зімді ба сы лым дарда жа рия ланған тәуелсіз Қазақстан тарихы бойынша мақалалар топтастырылған. Қазақстанның орта дәрежедегі кеңес республикасынан қоғамдық, саяси және әлеуметтік-экономикалық қайта құру кезеңдері р не не н н өт өт ке ке н н же же ке к
мемлекетке айнал уы уы б бүк үкіл
іл ә ә ле ле мд мд і і таңдай қақтырды. Ел ішінде жүргізіл- ген ауқымды реформалардың нәти- жесінде Орталық Азия аумағында оның көшбасшыға айналғаны өз ал- дына. Бүгінде біздің еліміз бүкіл кеңес- тік кезеңнен кейінгі кеңістікте серпінді дамыған мемлекет деп танылып отыр. Шынында да, сар р апшы атаулы даму дың түп-төркіні ні е елі лі мі мі зд зд ег ег і і эк эк о- о номикалық модернизацияның ти і ім і ді үлгісінде екенін мойындайды. Олар- дың пікірі Тәуелсіздікке қол жеткізген соң Қазақстан көп мәселеде Ресейдің тәжірибесіне сүйеніп, өз экономика- сы сын н ме ме йл йл ін ін ше ше л л иб иб ер е ал а дандыруға, ше ше те те л л ин ин ве е ст стиц иция иясы
сын н кө кө бірек тартуға және өнеркәсіп өндірісін жедел жеке- ше лендіруге ұмтылды дегенге саяды. Сұлтан ӘКІМБЕКОВ, саясаттанушы: – Шекті даму т үр үр ін ін ен ен с с ыт ыт ыл ыл ып ы шыққан елдерге е к кел ел ер ер б б ол ол са сақ, қ, олар онша көп емес. Бұл, ең алды- мен, Қазақстан мен Ресей дер едім, екі ел – осы екі аймақтағы екі көшбасшы. Ал Қазақстан өз да- му у ын да ал ал тынмен пара-пар тепе- те тең ң ді ді кт кт і і са сақт қтай ай а а лд лд ы, ы яғни өз тұ- жы рымдамасын нақтылай алды. Ал мұның оңайға соқпағаны анық. Себебі барлық жақтан айтылған сын көп болды, соған қарамастан, даму жолына түсті. Ол тұжырым- дамада орталық қ та та нд д ырылған күшті биліктің бе белг лгіл іл ер ер і і де де , , со со н- н- дай-ақ либералды экономикалық жүйенің белгілері де болды. Алайда 90-жылдардың ортасында елімізде дамудың әлеуметтік-эконо- ми м калық үлгісі қайта қаралып, саяси- құ құқы қы қт қт ы ық ү үлг лг іг іге е ой ойыс ыс а а бастады. Бұл – алдымен, экономикалық тұрақтылық және өнеркәсіп өндірісінің қарқынды өсуі, содан кейін барып бәсекелі орта- ны кеңейту және саяси либералдан- дыруға көшу. Сөйтіп, 90-жылдардан бертін қарай экономи и ка
ға ға м мем ем ле ле ке ке тт тт ің ің
араласуы к к үш үшей ей ді ді. А А йт йт ал ал ық ық , , кө кө лі лі к инф рақұ
ұры ры лы лы мы мы н н – – а а ви виац
ация ия , те темі
мі р- р- жол, мұнай және газ құбыры желісін дамыту мемлекет тізгінінде болды. Қазір ірі шетелдік корпорациялардың 20-25 пайызы – мемлекеттің үлесінде. Шикізаттың жаңа кен орындарын игер
р уд уд е 1991-1996 жылдармен са са лы лы ст ст ыр ырғ ғанда мемлекеттің қатысу уы ы анағұрлым белсенді. Модернизациялық реформалар- дың негізгі өлшемдерін Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан – 2030» бағдарламасында көрсетіп бергені белгілі. Бұл стратегияның маңызды шарттарының бірі – ашық нарықтық экономикаға негізделген сы сы
рт қы қы и ин нвестиция мен ішкі қор ды ды
пайдалана отырып, экономикалық өсімді қамтамасыз ету. Экономикалық процестерде модератор рөлін атқар- ған мемлекеттің басқаруға қатысуы күшейтілсе де, 2010 жылы Дүниежүзі- лік банк
к п п ен е Х Х ал ал ық ық ар ар ал ал ық ық қ қ ар ар жы жы
корпорация с сы өткіз і ет і ін ( IF IF C) C) зерттеу- дің Doing Business-2011 рейтингі бо- йын ша біздің еліміздің нарық рефор- масын жүргізу жағынан әлемдегі 183 елдің ішінде көшбасшы орынға шық- қа қа
ны м м әл ә ім і . Сонымен қатар кәсіпкер р -
лікк кк е е қо қола
ла йлы ахуал қалыптастырған ан
47-орынға көтерілді. Салыстыру үшін айтсақ, Украина – 145, Ресей – 123, ал Беларусь – 68-орында. Сарапш
ш ыл ыл ар ар ды ды ң ң қо қо ры ры ты ты нд нд ыс ыс ы ы мынада й: й: е е лі лімі мі зд зд ің ің э
э ко ко но но ми ми ка ка лы лы қ қ үлгісі 1998 жылғы және 2008 жылғы экономикалық дағдарысқа төтеп берді. 1990-2008 жылдардағы ЖІӨ жылдық өсімі 10 пайызға жетіп, қытай көрсеткішімен теңесті. ЖІӨ 25 пайызы – шағын бизнестің үлесінде (Ресейде – – 15 15 -1 -1 7 7 па па йыз). Аяғынан тік тұрып, экономикасы қарқынды өскен еліміз сырттан инвес- тор тартуын тоқтатқан жоқ. Мәселе тек шикізаттың бай қорында емес. Ма- ман дар елде де гі р р еформалард д ың жеміс- ті өтуі ба сқ сқ а а та
та би би ғи ғи қ қ ор ор ға ға б
б ай ай е елд лд ер ер ге ге қарағанда ши кі зат тәуелділігінен ары- лу ға тырысуында дейді. Бүгінде ин- вес тицияның 65 пайызы шикізат сала- сына түседі. Бірақ соңғы төрт жылдың ішінде шикізат және шикізаттық емес са са
ла ла ларғ рғ а а салынатын инвестиция ара ра - - сындағы айырма екі есе кеміді. Бұрын өндірістік салаға келетін инвестиция көлемін халқы 16 млн құрайтын на- рық тың шағындығы тізгіндесе, Кеден од од ағының құр р ыл ы уы мен Біртұтас эко- но но
ми к кал ал ық ық к к ең ең іс сті ті кк кке е ен енуі у арқасында бұл түйткіл біршама шешілді. Енді 170 млн адамды құрайтын ортақ нарық бар. Осы орайда бізге келетін инвести- цияның бір бөлігін Кед д ен одағы мүшелері өздеріне әкет ет пе пей й ме ме д дег
ег ен ен заңды сауал туындайды. С Сарапшылар оған бір ауыздан «жоқ, одақтағы екі елге қарағанда Қазақстандағы биз- нес ахуал неғұрлым қолайлы» деп жауап береді. 2011 жылы Doing Business рейтингінде 59-орынға шық- са са қ, қ, 2 2 01 01 2 2 жы жы лы лы к к өр өр се се тк тк іш іш тіпті жақса- ра т
і . Қ Қазі і р 47 47 -оры
ндам ыз. Соңғы екі жылдан бері Қазақстан – кәсіпкер- лікке жақсы жағдай жасалған 10 елдің тізімінде. Жан басына шаққанда инвестиция көлемі Қытай мен Түркия- дан – екі есе, Ресеймен са са лы лы ст ст ыр ыр ға ға нд нд а а 1,6 есе артық. Ал Тәуелс сіз із ді ді к к жы жы лд лдар ары ы елімізге тікелей тартылған инвестиция көлемі 160 млрд доллардан асып
түсті. Сырттан қаржы тарту үшін елімізде әк әк
м ші ші лі лі к к ке е де де рг рг іл іл ер ер а а за а йтылып, рә- сі сі м мде
деу у жа жа ғы ы ж ж ыл ыл ө ө тк тк ен ен с с айын жеңіл- детілуде. Кеден мен салықты басқару жүйесі де жақсартылуда. Сондай-ақ елдің географиялық орналасуы да маңызды ресурс сана- ла ды. Азия-Тынық мұхи ты ты а а йм йм ағ ағ ын Таяу және Орта Шығыс с пе
н, н,
Аз Аз ия ияме
мен н жалғастыратын трансқұрлықтық ба- ғыттар еліміз арқылы өтеді. Қазір тасымал әлеуетін арттыру мақсатында «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» көлік дә дә лізі салынып ып жатыр р . Ол бойынша жү жү
к та тасы сы ма ма лы лы 2
2 02 02 0 0 жы
жы л лға қарай ша- мамен екі есе өсіп, кем дегенде 50 млн теңге табыс әкелуі тиіс. Бұл бағыт Суэц каналы арқылы өтетін теңіз жо- лы нан қысқарақ. Қазір қажетті ин- фрақұрылым мен туристік к кл к ас ас тер құ- ры луда. Туризм демекші, біздің елімізде туризмді дамыту әлеуетінің зор екені бұрыннан айтылып жүр. Алайда таби- ғаты қанша әсем болса да, турис терге қа қ
іш іш ін нде де т тұр ұр ақ қты ты лы лық қ бо бо лм лм а аса, әсем та- б биғат пен туризмні і ң дамуынан келер пайда жоқ. Оған соңғы жылдары сойқанға ұшыраған елдер дәлел бола алады. Біздегі адам капиталына салы- натын қаржы ЖІӨ 9 пайызын құрайды. Бұл – ТМД кеңіс тігінде кө кө зг зге
е кө кө рі рі не не ті ті н н көрсеткіш. Кеден одағы мен Бірыңғай эконо- ми калық кеңістік жағдайында елімізде экономика саласында қол жеткізген нәтижелерді ұстап тұру мүмкін бе, өзге ел ел
де рд рд ің ің э э ко ко но но ми ми ка к сы с мен біте қа қа йн йнас ас ып ып кет
ет пе пе й й ме ме д д ег ег ен ен күдік те жоқ емес. Бірақ, Елбасы айтқандай,
Еуразиялық одақ құрудың маңызды шарты – ерікті интеграция. Ұлттан тыс органдар мен әрмен қарайғы саяси интеграция саяси тәуелді і лі лі кт к і, і, ұ ұ лт лт ты ты қ қ тәуелсіздікті және эконо оми мика
ка лы лы қ қ де
дер- р- бестікті қолдан беру деген сөз емес. Белгілі сарапшы Қанат Берен таев тың айтуынша, бұл Қазақстан Ресейдің елесіне айналады дегенді білдірмейді. Біздің сарапшының пікірі Беларусь Пр П
ук ашенконың пікірімен тұ тұ
спа- а- тұ тұ с с ке ке ле леді ді . . Ол Ол : «Б « із құратын одақ тың тірегі – егемендік. Оны тіпті ең тығыз деген интеграция да жоя алмайды», – дейді. Өйткені интегра- ция мақсат емес. Бұл – ең биік міндет- ке, адам өмірінің сапасы сы м
ен әл- ауқатын арттыруға же е тк
із ет ет ін ін қ
қ ұр ұрал ал
ғана. Бұл пікірлер бізді і ң өз б
б ет і інше дамитын дербес экономикамызға келіп-кетер қауіп жоқ екенін дәлелдей түседі. Өйткені егемен елде тәуелсіз экономиканың салтанат құруы – заң- ды ды лы лық.
қ жүктеу/скачать 10,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|