Мазмұндамалар жинағы 5-6 сыныптар үшін «Қазақ тілі»
Қазақтың ұлттық тағамдары
жүктеу/скачать 3,19 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (103 сөз). «Қазақ күнтізбесі» 1991 Тоғызқұмалақ
- (104 сөз). Жас Алаш газетінен Әке
- (106 сөз). Қайрат Раев Көктем көрінісі
- (106 сөз.) «Жыл он екі ай» кітабынан
| Қазақтың ұлттық тағамдары
Сөк. Қуырған тарыны қазақ сөк деп атайды. Ол үшін тары жел өтіне суырылып, ерекшеленеді, тазаланады. Бірнеше рет таза суға жуылады. Дегдігенше оны аздап кептіреді де, қазанға су құйып, тарыны соған салып, қайнатады. Қазандағы тары қауызы ашыла бастағанда,сүзіп алады. Содан соң таза сумен бірнеше қайтара жуып, дегдуі үшін, жайып қояды. Дегдіген соң, қызған қазанға салып, қуырады. Қуырған кезде бұлғауышпен үздіксіз бұлғап отыру керек. Әйтпесе, тарының астыңғы беті қуырылып, үсті қуырылмай қалады. Ал ала-құла қуырылған тарыны ақтаған кезде, қауызынан ажырату қиын. Әрі мұндай тарының сөгі де ала болады. Сөк көбінесе шай дастарханына қойылады. Сондай-ақ тағы да басқа неше түрлі тағамдар дайындауға болады. (103 сөз). «Қазақ күнтізбесі» 1991 Тоғызқұмалақ Спорттың түрі көп. Бірі – күшті болуға, екіншісі – жылдамдыққа, үшіншісі табандылыққа баулиды. Ал тағы бір түрі ойлауға үйретеді. Оларға шахмат, дойбы, тоғызқұмалақ жатады. Тоғызқұмалақ – қазақ халқының ұлттық ойыны. Бұл ойында сүйек тастарды ұяларға тоғыз-тоғыздан түсіп отыру керек. Тоғызқұмалақ –жылдам есептеуді, тез шешім қабылдауды қажет ететін күрделі ойын. Тоғызқұмалақ-та бір ойынды жарты күн немесе бір күн ойнайды. Ұлы ақын Абай тоғызқұмалақ ойынының шебері болған. Абай тоғызқұмалаққа үлкен мән берген. Ол атақты ойыншыларды шақырып, жиырма-отыз күн бойына сайыс өткізіп отырған. Бұл туралы Мұхтар Әуезовтің ‘’Абай жолы’’ кітабында жақсы жазылған. Қазір Қазақстанда тоғызқұмалақ ойынынан халықаралық жарыстар өткізіліп тұрады. Әбілда Ақшораев тоғызқұмалақтан алты рет республика чемпионы болған. (104 сөз). Жас Алаш газетінен Әке Әкемнің жүріп өткен өмір жолына зер салсам, өмірдің күнгейінен гөрі көлеңкелі жағы көбірек бұйырыпты. Болашаққа деген бар сенімін серік етіп арманға ұмтылыған бозбала шақтағы жалт еткен аз ғана қуаныштан өзгесінің бәрі көмескі. Бізге, балаларына, деген әкелік мейірімі, сезімі деп білем. Өзі шыға алмаған биіктерге самғайтын, жете алмаған болашағына арманын апарып жалғайтын қанатым деп білетін, біздерді. Өмірде өз еншісіне тиген қандай асу, бел-белестерден де алып шыққан, алға сүйреген үлкен күш, ұлы сезім – әкелік махаббат десем, артық айтқандық емес. Тереңнен толғап айтатын өмір туралы өзекжарды ақылы, алыстан сезімін сағынышқа бөлеп жетіп жататын хаттары, артында қалған өлең-мұрасы әке көкірегінен күмбірлеп төгілген күй сазындай, бізге артып кеткен аманатындай. (106 сөз). Қайрат Раев Көктем көрінісі Көктем – табиғаттың той-думаны. Көктемнің беташары – наурыз айы. Наурыз айында бүкіл Шығыс халықтарының мерекесі – Жаңа жыл тойланады. Бұл – күн мен түннің теңелетін, қардың еріп, көктемнің исі шыға бастайтын кез. Ал сәуірде қар кетеді, ағыл-тегіл болып бұлақтар ағады. Жер беті жасыл көрпеге оранып, жауқазын гүлдерден алқа тағынады, теректер бүр жарып, құлпырады. Мамыр айында айнала ақ ұлпа гүлге бөленеді. Тау бөктеріндегі шие, алша, алмұрттың гүлдерінен төңірек ерекше түске боялады. Алманың ақшыл қызғылтым гүлдерінен көзің тұнады. Әсіресе, өрік ағашының жапырағы түгел гүл болып кеткен бе дерсің, қып-қызыл-ау, қып-қызыл! Мамыр айы – табиғаттың, адамзаттың мерекесі. Кең даламыз, туған ауылымыз көктемде қызыл-жасыл түрге бөленеді. Неткен шебер бұл көктем! (106 сөз.) «Жыл он екі ай» кітабынан жүктеу/скачать 3,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|