-с жұрнағы қосылып, қайтадан зат есім туған, ал маңғыс есіміне
-та жұрнағы жалғанып, екінші рет етістік пайда болған. Сөйтіп,
маңғыста- (маңғыстау, маңғыстамақ) деген морфологиялық
«қырық шекпен» киген сөз ғана сақталған.
Маңғыстау етістігінің мағынасы – көне түркідегі маң- етістігіндей
«адымдау жүру», мүмкін, бұған «ілгері басу, өрістеу» реңктері
қосылған болу керек. Қазақ тілінде маң-маң басу етістігі – белгілі
бір «пропискасы бар» «паспортты» сөз, ол «пропискасы» – ақырын,
байсалды түрде адымдау, мысалы, аяғын байсалды басатын түйеге
айтылады (маң-маң басқан сары атан өріске маңғыстап шығады),
егер бұл етістік адамға қарата айтылса да, әңгіме жай ғана адымдау
туралы емес, аяғын «ақырын, байсалды түрде маңғаздана басу» жай-
ында болады. Сөйтіп, маңғыстау етістігі – «жүру, адымдау» дегенді
білдіретін, бүгінде сирек қолданылатын, көбінесе образ үшін пайда-
ланылатын сөздердің бірі. Әдемі сөз, әсерлі сөз.
Достарыңызбен бөлісу: |
