ҚАЗІРГІ БІЛІМ БЕРУ ЖҤЙЕСІ МЕН ИННАВАЦИЯНЫ

112 
және тиімді педагогикалық технологияларды меңгеру үшін педагогтардың 
кәсіби мәдениетін дамытуға бағытталған оқу қажеттіліктері туындылап отыр.
Біліктілік арттыру жүйесінде педагогтардың оқу қажеттіліктері нақты 
білімнің мәнін түсінуге, соның нәтижесінде ӛзіндік іс-әрекетке енуге және жеке 
ӛміріндегі тәжірибені жетілдіру мақсаттарына байланысты қалыптасады. Осы 
заманғы мұғалім оқуға үлкен потенциалдық мүмкіндіктермен келеді.Сондықтан 
олардың функционалдық сауаттылықтарын кәсіби шеберлікпен ұштастыру 
үшін нәтижеге бағытталған білім беру үлгісінде мақсатты түрде білім беретін, 
қалыптастыратын, дамытатын андрогогикалық процесс қажет. Басқаша 
айтқанда ересектерге арналған, жалпы және кәсіби білімнің қажеттілігін 
дамыту, ғылым, білім мен мәдениет жетістіктері арқылы адамдардың жалпы 
мәдениеті мен әлеуметтік белсенділікті дамытуға бағытталған танымдық іс-
әрекетке ынталандыру үшін білім беру. 
Қазіргі білім беру парадигмасы «білікті адамға» бағытталған білімнен 
«мәдениет адамына» бағытталған білімге кӛшуді кӛздейді [2]. Бұл білім беру 
жаңаша ұйымдастыру - оның философиялық , психологиялық, педагогикалық 
негіздерін, теориясы мен тәжірибесін тереңірек қайта қарауды қажет 
етеді.Сондықтан бүгінгі күні еліміздің білім жүйесінде оқыту үдерісін тың 
идеяларға негізделген жаңа мазмұнын қамтамасыз ету міндеті тұр. Білім 
сапасын арттыру және нәтижеге бағытталған үлгіге беталуы барысында 
мұғалімдер мемлекеттік стандарт берілген нәтижелерге жетуде кәсіби 
шеберлікпен меңгерген зерттеу біліктері мен дағдылары нәтижесінде 
проблеманың шешімін таба алатын, ақпараттық – коммуникативті мәдениеті 
жоғары тұлғалық - дамытушылық функцияны атқарады. Қазіргі заман адамның 
осы құзыреттілікті меңгере отырып тек « кәсіби икемділігін оңтайландыруды 
қамтамасыз ету ғана емес, іске асырылу мүмкіндігін « үнемі оқып – үйрену 
және ӛзін-ӛзі жасау талабын қалыптастыра алады.
Қазақстандағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған 
мемлекеттік бағдарламасы жобасында Қазақстанда оқитындарды сапалы 
біліммен қамтамасыз етіп, халықаралық рейтингілердегі білім кӛрсеткішінің 
жақсаруы мен қазақстандық білім беру жүйесінің тартымдылығын арттыру 
үшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін арттыру, олардың бүкіл 
қызметі бойына мансаптық ӛсуі, оқытылуы және кәсіби біліктілігін дамытуды 
қамтамасыз ету, сондай- ақ педагогтердің еңбегін мемлекеттік қолдау мен 
ынталандыруды арттыру мәселелеріне үлкен мән берілген .
Осыған байланысты қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесіндегі 
реформалар мен сыңдарлы саясаттар, ӛзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог 
қауымының ойлауына, ӛткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы жайлы 
толғануына, жаңа идеялармен жаңа жүйелермен жұмыс жасауына негіз болары 
анық. Олай болса, білімнің сапалы да саналы түрде берілуі білім беру 
жүйесіндегі педагогтердің, зиялылар қауымының деңгейіне байланысты. 
Дәстүрлі білім беру жүйесінде білікті мамандар даярлаушы кәсіби білім беретін 
оқу орындарының басты мақсаты – мамандықтарды игерту ғана болса, ал қазір 
әлемдік білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті тұлға дайындау үшін 

113 
адамның құзырлылық қабілетіне сүйену арқылы нәтижеге бағдарланған білім 
беру жүйесін ұсыну – қазіргі таңда негізгі ӛзекті мәселелердің бірі.
Қазақстан Республикасының 12 жылдық білім беру тұжырымдамасында 
педагог кадрлардың кәсіби - тұлғалық құзыреттілігін қалыптастыру басты 
мақсат екендігін атай келе, 12 жылдық білім беруде педагог тӛмендегідей 
құзыреттіліктерді игеруі міндетті деп кӛрсетілген. 
1.Арнайы құзыреттілік- ӛзінің кәсіби дамуын жобалай білетін қабілеті. 
2.Әлеуметтік құзыреттілік- кәсіптік қызметімен айналысу қабілеті. 
3.Білім 
беру 
құзыреттілігі 
- 
педагогикалық 
және 
әлеуметтік 
психологияның негііздерін қолдана білу қабілеті. 
Ендеше құзыреттілік дегеніміздің ӛзін қазіргі заман талабына сай педагог 
қауымының ӛзін -ӛзі ӛзгерте алу қабілеттілігі деп түсінуге болады. Білім 
саясатындағы түбегейлі ӛзгерістерді күнделікті оқу үрдісінде берілетін 
тапсырмалардан бастау қажет екендігі айқын кӛрсетілген. Студенттер 
оқытушы қауымнан тек білімге ғана емес, ӛмірге үйрететін қабілеттілікті қажет 
етіп отыр. Демек, болашақ педагогтеріміз осы ақпараттық қоғамнан қалыспай: 
жедел ойлаушы: жедел шешім қабылдаушы:ерекше ұйымдастырушылық 
қабілетті: нақты бағыт- бағдар беруші болып шығуы - бұл қазіргі заманның 
талабы. Міне, құзыреттілік қалыптастыру дегеніміздің ӛзі болашақ мұғалім - 
қазіргі студенттердің шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып ойлаудың , 
интеллектуалдық белсенділіктің жоғары деңгейіне шығу, жаңаны түсіне білуге, 
білімнің жетіспеушілігін сезінуге үйрету арқылы ізденуге бағыттауды 
қалыптастырудағы күтілетін нәтижелер болып табылмақ. Құзырлылықтың 
қатарына мыналар жатады: 
•бағдарлы құзіреттілік (азаматтық белсенділік, саяси жүйені түсіну, баға 
бере білу, елжандылық, т.б); 
•мәдениеттанымдылық құзіреттілік (ұлттық ерекшеліктерді тани білу, ӛз 
халқының мәдениеті мен ӛзге ұлттар, әлем мәдениетін салыстыру, саралай білу 
қабілеті); 
•оқу-танымдық құзіреттілік(ӛзінің білімділік қабілетін ұйымдастыра білу, 
жоспарлай білу, ізденушілік-зерттеушілік әрекет дағдыларын игеру, талдау, 
қорытынды жасай білу); 
• коммуникативтік құзіреттілік (адамдармен ӛзара қарым-қатынас 
тәсілдерін білу, мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілінде, халықаралық қатынаста 
шетел тілінде қатынас дағдылары болуы); 
•ақпараттық-технологиялық құзіреттілік (ақпараттық технологиялармен, 
техникалық обьектілер кӛмегімен бағдарлай білу, ӛз бетінше іздей білу, таңдай, 
талдай білу, ӛзгерте білуді жүзеге асыра білу қабілеті); 
•әлеуметтік- еңбек құзіреттілігі (әлеуметтік-қоғамдық жағдайларға талдау 
жасай білу, шешім қабылдай білу, түрлі ӛмірлік жағдайларда жеке басына және 
қоғам мүддесіне сәйкес ықпал ете білу қабілеті); 
•тұлғалық ӛзін-ӛзі дамыту құзіреттілігі (отбасылық еңбек, экономикалық 
және саяси қоғамдық қатынастар саласындағы белсенді білімі мен 
тәжірибесінің болу қабілеті). 

114 
Аталған құзыреттілік қасиеттерді тұлға бойына дарытуда педагог 
қауымның арнайы әлеуметтік білім беру құзыреттіліктерінің жан-жақты болуы 
талап етіледі.Егер педагог ӛзінің кәсіби ӛсу жобасын дұрыс жолға қоя отырып, 
ӛзінің кәсіптік қызметіне нақты берілу арқылы тұлғаның алған білімін ӛмірде 
қолдана білетіндей тапсырмалар жүйесін ұсына алатын жағдайда болғанда ғана 
студент құзыреттілігін қалыптастыруға мүмкіндік табады. Бір сӛзбен айтқанда, 
тұлғаға бағытталған білімдер жүйесі білім стандартына сай тұлғаның жан- 
жақты дамуына негізделген, алған білімін ӛмірдің қандай бір жағдаяттарына 
қолдана алатындай дәрежеде ұсыну педагогтің құзыреттілігіне байланысты 
болады . 
Бiлiм беру жүйесi қоғамның әлеуметтiк – экономикалық дамуында 
жетекшi роль атқарады. Ал бiлiмнiң қалыптасып, дамуының жалпы шарттары 
философияның негiзгi мәселесi – рухтың материяға, сананың болмысқа 
қатынасы тұрғысынан зерттелетiн iлiм таным теориясы деп аталады. Таным 
теориясының басқа ғылыми теориялардан түбiрлi айырмашылығы – ол бiлiмнiң 
қалыптасуы 
мен 
негiзделуiнiң 
жалпы 
ұстанымдарын, 
объективтiк 
қатынастарды қалыптастырады. 
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты - бәсекеге қабілетті маман дайындау. 
Мектеп – үйрететін орта, оның жүрегі - мұғалім. Ізденімпаз мұғалімнің 
шығармашылығындағы ерекше тұс - оның сабақты түрлендіріп, тұлғаның 
жүрегіне жол таба білуі. Ұстаз атана білу, оны қадір тұту, қастерлеу, арындай 
таза ұстау - әр мұғалімнің борышы. Ол ӛз кәсібін, ӛз пәнін , барлық шәкіртін , 
мектебін шексіз сүйетін адам.Ӛзгермелі қоғамдағы жаңа формация мұғалімі – 
педагогикалық құралдардың барлығын меңгерген, тұрақты ӛзін-ӛзі жетілдіруге 
талпынған, рухани дамыған, толысқан шығармашыл тұлға құзыреті.Жаңа 
формация мұғалімі табысы, біліктері арқылы қалыптасады, дамиды. Нарық 
жағдайындағы мұғалімге қойылатын талаптар : бәсекеге қабілеттілігі, білім 
беру сапасының жоғары болуы, кәсіби шеберлігі, әдістемелік жұмыстағы 
шеберлігі.Осы айтылғандарды жинақтай келіп, жаңа формация мұғалімі- 
рефлекцияға қабілетті, ӛзін-ӛзі жүзеге асыруға талпынған әдіснамалық , 
зерттеушілік, 
дидактикалық 
- 
әдістемелік, 
әлеуметтік 
тұлғалы,коммуникативтілік, ақпараттық және тағы басқа құдыреттіліктердің 
жоғары деңгейімен сипатталатын рухани- адамгершілікті, азаматтық жауапты, 
белсенді, сауатты, шығармашыл тұлға.Нәтижеге бағытталған білім моделі мен 
басқарудың жаңа парадигмасы аясында жекелеген ұғымдар мен нормаларды 
және тиімді педагогикалық технологияларды меңгеру үшін педагогтардың 
кәсіби мәдениетін дамытуға бағытталған оқу қажеттіліктері туындылап отыр. 
"Келешектің иесі - жастар". "Жастар ӛзінің ата-анасынан гӛрі заманына 
кӛбірек ұксас келеді [2]. (И.С.Кони). Сондықтан қоғам талабына сай, сол 
қоғамды кӛркейтетін, дамытатын,білімді жастар тәрбелеу ең маңызды мәселе 
екені даусыз.

115 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1. 
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға 
арналған мемлекеттік бағдарламасы // Астана . 2004. 28-б 
2. 
С.Е. Шишов. Понятие компетенции в контексте проблемы качества 
образования // «Государство и образование», 2002. 88-б 

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: