904
расстоянием и их решением проблем, которые замечены во время исследований.
Здесь, анализы проблемных решений и будущем для ресурса также даны.
Учителя специализированных Профессионально-технических колледжей
и специальных школ профессионально-технические колледжи Республики
могут использовать эти материалы исследования в подготовке программ и
электронных учебников в направлении
дефектологии высшее учебных
заведений.
Ключевые слова: электронная площадка, дистанционное обучение,
мультимедийные гиды, библиотека.
Ta’lim muassasalarida sog‘lom tengdoshlari bilan integratsiyalashgan ta’lim sharoitida
kompleks ijtimoiy-pedagogik qo‘llab - quvvatlashni tashkil etishda nogiron
o’quvchilar alohida e’tibor berishlari, pedagogik qo‘llab-quvvatlashlari va
mutaxassislar sifatida shaxslar sifatida ijtimoiy va psixologik jihatdan maqbul tarzda
jamiyatga integratsiyalashishdan chin dildan manfaatdor bo‘lishlari kerak.
Masofadan o‘qitish uslubi asosida ta’lim berish – boshlang‘ich, o‘rta, universitet,
sirtqi-kechki va malaka oshirish bosqichlarini o‘z ichiga oladi. Tayyorgarligi xar xil
darajadagi inspektorlar o‘zlarining shaxsiy dars jadvali asosida ishlashlari mumkin va
o‘zining darajasidagi o’quvchilar bilan muloqotda bo‘lishi mumkin.
- Imkoniyati cheklangan shaxslaring ilm olishi imkoniyati mavjudligi. Bunda
o‘rganuvchi o‘ziga qulay joy va vaqtni o‘zi tanlaydi.
- O‘qitish va ta’lim olishning yangi va unumli vositasi an’anali ta’lim olish
imkoniyatiga ega bo‘lmagan (ta’lim joyidan jo‘g‘rofiy uzoqdaligi, kasalligi tufayli,
ishning spesifikasi sababli va xakazo ) shaxslar uchun ta’lim olishning unumli vositasi.
- Ta’lim jarayoniga sarflanadigan xarajatlarni 50% ga qisqarishi.
Masofali o‘qitishda o‘quv jarayonining samaradorligini oshirishda o‘quv materiallar
muhim hisoblanadi. Shu sababli mazkur jarayonda har tomonlama qulay, grafika,
multimedia va interaktivlik xususiyatlariga ega bo‘lgan elektron platformalarni
yaratish lozim.
Elektron platforma - kompyuter texnologiyasiga asoslangan o‘quv uslubini qo‘llashga,
mustaqil ta’lim olishga hamda fanga oid o‘quv materiallar, ilmiy ma’lumotlarning har
tomonlama samarador o‘zlashtirilishiga mo‘ljallangan bo‘lib:
- o‘quv va ilmiy materiallar faqat matn shaklida;
- o‘quv materiallar matn va ikki o‘lchamli grafik shaklida;
- multimedia qo‘llanmalar, ya’ni ma’lumot uch o‘lchamli grafik ko‘rinishda,
ovozli, video, animatsiya va qisman matn shaklida;
905
- taktil (his qilinuvchi, seziladigan) hususiyatli, o‘quvchini “ekran olamida”
stereo nusxasi tasvirlangan real olamga kirishi va undagi ob’ektlarga nisbatan
harakatlanish tasavvurini yaratadigan shaklda ifodalanadi [4].
D.A. Korolev [53] elektron platforma asosida o’quvchilarni o‘qitishda samarali
ekanligini, undan o‘quv jarayonida, mustaqil ta’limda va ta’limni boshqarishda
foydalanish maqsadga muvofiqligini ko‘rsatgan, V.T. Bezruchko, V.V.
Maslennikovlar [27] o‘z ilmiy ishlarida elektron platformani ta’limga joriy etilsa
o’quvchilarning fanni mustaqil o‘zlashtirish samaradorligi oshadi deb fikr bildirishgan,
G.P. Abramkin, O.V.Tokareva [7] o’quvchilar nazariy ma’lumotlar olishda oddiy
darsliklardan foydalanishdan ko‘ra elektron platformadan foydalanib o‘qishlari
samarali bo‘lishi, shuningdek, amaliy mashg‘ulotlarni mustaqil ravishda bajarishda
maqsadga muvofiqligini ko‘rsatgan.
Tadqiqotlarni o‘rganish va ularni tahlil etish natijasida imkoniyati cheklangan
o‘quvchilarni o‘qishga, mehnat va kasb-hunarga tayyorlash jarayoni hamda ular uchun
zamonaviy innovatsion pedagogik texnologiyalrga asoslangan elektron ta’lim
resurslarini yaratish tizimli yondashishni talab qiladigan o‘ta murakkab, ko‘p qirrali
ijtimoiy-pedagogik muammodir degan xulosaga keldik.
Elektron ta’lim platformasida imkoniyati cheklangan o‘quvchilarni o‘qishga
qiziqtirish ularni kompyuter savodxonligini oshirish hamda ular uchun maxsus
masofaviy ta’lim kurslarini yaratish muammolari o‘rganilib, ushbu kurslarni yaratish
asoslari tahlil qilinib, hozirda bu kurslardan foydalanish yo‘riqnomalari
tayyorlanmoqda.
Hozirgi kunda ko’plab elektron platformalarni tahlil qilinganda, imkoniyati
cheklangan shaxslar uchun maxsus portal tashkil qilinmaganligi ko‘rish mumkin.
Sababi umumiy portallardan xamma foydalanuvchi (barcha yoshlar) foydalanadi.
Misol uchun Ziyonet o‘quv portalidan ta’lim oid barcha materiallarni olish mumkin.
Bir qarashda maxsus imkoniyati cheklangan o‘quvchilar uchun portal shart emasdek
tuyuladi. Buning sababi ko‘plab davlatlar imkoniyati cheklangan o‘quvchilar uchun
inklyuziv ta’limni rivojlantirmoqdalar. Ya’ni sog‘ bolalarga imkoniyati cheklangan
bolalarni qo‘shib o‘qitish. Bunga misol qilib Yuneskoni olish mumkin. Tadqiqot ishini
boshqa qirralarini gapiradigan bo‘lsak, Rossiya portallarida imkoniyati cheklangan
shaxslar uchun maxsus portallar mavjud. Misol uchun intuit.ru portalini olish mumkin.
Bu portallarda imkoniyati cheklangan shaxslar (tengqurlar)
bir-birlari fikr
almashadilar. Kam xarakatli insonlar uchun maxsus portal bo‘lishi foydadan xoli deb
hisobladik. Shuning natijasida bizning Respublikamizda xam maxsus portallar yaratish
foydadan holi deb xulosaga keldik.
Imkoniyati cheklangan o‘quvchilar uchun innovatsion pedagogik texnologiyalar
asosida elektron ta’lim resurs yaratilgan dasturiy ta’minot nimaga xizmat qilishini
chuqur taxlil qilinib, quyidagi natijalarga erishildi.