игеруі, адамға тән мінез-құлық формаларына ие болу | мүмкіндігі шексіз. (
Нәрестенің дамуына үлкендердің қарым-қатынасы жөне осы жастағы тәрбиенің халық дәстүрлеріндегі ма- дызына тоқталайық.
Қазақ халқы арнайы бала тәрбиесімен айналысатык қоғамдың орындары болмаса да, әз ұрпағын бесікте жат- қан кезінен бастап-ақ, өлеқ-жыр мен өңгіме, ертегі, тақ- 72
аталады. Үлттық санаға сіңіп, қалыптасңан салт-дөстүр- лер сол ұлттың ой-санасынық дәрежесін көрсетеді. Үлт- тық саианың ңозғаушы күші - ұлттың намыс, ұлттық абырой. Ол жеке түлғалардың перзенттік борышын өтеу дережесіңе сай өмірден өз көріністерін байқатады. Сон- дықтан әрбір әдет-ғүрыптың, салт-дөстүрдің салт-санаға өсер ететін төрбиелік мөні зор. Нәрестелік кезеңде осы халық дәстүрлерініқ алатын орны ерекше. Нөрестелік кезеңнен басталатын тәрбиенің ңалыптасқан үлттық рәсімдері меы төлімдік тәсілдері үяттық салтпен колда- нылып, жан жүйеге тәлім-тәрбиелік өсер етеді. Олардың қатарында нәресте шыр етіп дүниеге келген күннен бас- талатын «Шілдехава>, «Бөбекті қырқынан шығару», «Балаға ат қою», «Бесік тойы», т.б. сияқты рөсімдерді атал айтуға болады.
Қазақ халқыныд ауыз әдебиеті - тәрбие құралы. Бесік жыры, тұсаукесу жыры, санамак, жақылтпаш, жұмбақ, мазақтама, тақпақ, ес-ес, жырлар мен ертегілер, аңыз- әңгімелер - бәрі де тілді, ойды дамытып, төлім-төрбие берйі, дүниені танытатын ғаламат туындылар. Бүл - халық педагогикасынық үлкен бір саласы. Жалпы педагогика ғылымының негізі халық педагогикасында жатыр. Халық педагогикасының бұл саласын этнопеда- гогиканың және жалпы педагогиканың барлың салала- рьінда ғылыми іс-әрекеттік негізде пайдалаиуға болады.
8 ад, _
-“лыг ғанорай, тәрбие отбасынан басталып, балабақшада, мек-
тепте жалғасын тауып, дамытыла түсуі керек. Балабақ- I ша мен мектеп тэрбие мен білімнің орталығы болғандьщ- ;тан,.мүндағы жүргізілетін іс-шаралардың барлығы да хальщ педагогикасы негізінде жүргізілгені орынды. Үлтжанды ұрпаң тәрбиелеуде баланың ақыл-ой, параса- ты, имандылық, адамгершілік, ізгілік тәрбиесіне бау- халықтық салт-дәстүрлерді пайдалануга, тұрмыс- «егізінде тәрбиелеуге басым көңіл бөлу ңажеттілігі мәдени салт-дәстүрлер, 3. Еңбек әрекеті - оның мазмүнын, өдіс-төсілдерІБ ты, имаил"*'* ^.дэстурлерД1кажеттілігі